Ruma Bese Lalonai Lalokau Hahedinaraia
TOHRU be ena adavana, Yoko dekenai ia gwau, “Bema oi gabua diba oi gabua! Gabua!”a Ena adavana ia gwau, “Do lau gabua, bona masisi ena lahi amo ia ura idia ruaosi edia foto ia gabua. Bena mai badu ida ma ia gwau, “Ruma do lau gabua!” Tohru be ena adavana ena vairana ia pataia, dagedage karana amo edia hepapahuahu ia hadokoa.
Lagani toi gunanai, Tohru bona Yoko idia headava bona mai moale ida idia noho. To dahaka ia kerere? Toana be Tohru be tau namona, to ena adavana ia mamia Tohru ese ia dekenai lalokau ia hahedinaraia lasi bona nega momo ena hemami ia laloa bada lasi. Toana be Yoko ese ia hahedinaraia lalokau karana ia itaia lasi. Yoko be unai kara ia haheaukalaia lasi dainai, ia badu momokani. Hekwakwanai haida ia davaria danu, hegeregere ia mahuta lasi, ia lalo-hekwarahi, ia aniani namonamo lasi, ia badu momo, ia daradoko bona danu ia lalo-metau bada dainai ia daradara. To, Tohru be ena ruma bese lalonai ia noho badu karana ia laloa bada lasi. Ia dekenai unai be gau ta lasi.
“Nega Aukadia mai Edia Hekwarahi”
Unai bamona hekwakwanai be hari inai negai idia vara momo. Aposetolo Paulo ia peroveta ia gwau iseda nega lalonai taunimanima be “lalokau do idia diba lasi.” (2 Timoteo 3:1-5) Greek gado herevana idia hahanaia “lalokau do idia diba lasi,” be ruma bese huanai idia hahedinaraia lalokau karana ia herevalaia. Iseda nega lalonai, taunimanima ese unai kara idia hahedinaraia lasi. Ena be ruma bese taudia huanai lalokau ia noho, to reana nega ta ta ai sibona idia hahedinaraia.
Hari tama sina momo be edia natudia dekenai lalokau hahedinaraia dalana idia diba lasi. Haida idia tubu daekau ruma besedia lalonai lalokau be lasi bona reana idia lalo-parara lasi bema lalokau idia mamia bona idia hahedinaraia, mauri do idia moalelaia diba. Tohru dekenai unai be momokani. Ia maragi neganai, ena tamana be hanaihanai gaukara dekenai ia bisi bona hanuaboi momokani ai ruma dekenai ia giroa mai. Nega ta ta sibona lalonai Tohru ia hereva henia, bona unai negadiai mai badu ida ia hereva. Tohru ena sinana danu be ful-taim moni gaukara ia karaia bona nega momo ia ida ia noho lasi. Tohru be televisen sibona ia itaia dainai, televisen be ena naria tauna bamona. Ruma bese lalonai hanamoa herevadia idia gwauraia lasi bona idia herevahereva lasi danu.
Reana kastom karadia be badina ta. Latin America ena gabu haida dekenai, tau ta ese kastom karadia do ia dadaraia ena adavana dekenai lalokau ia hahedinaraia totona. Asia bona Africa tanodia momo ai, hereva eiava kara amo lalokau hahedinaraia karana ese edia kastom ena taravatu do ia utua. Tatau idia davaria ia auka edia adavadia bona natudia dekenai idia gwau, “Oi lau lalokau henia.” To, nega daudau herea lalonai ia noho ruma bese ginigunana edia hetura karana amo gau haida ita dibaia diba.
Haheitalai Namona Ia Hahedinaraia Ruma Besena
Ruma bese taudia ese Iehova Dirava bona ia sibona ese ia havaraia Natuna tamona huanai ia noho hetura karana ena haheitalai namona idia badinaia diba. Dala goevadaena ai, ta ta dekenai lalokau idia hahedinaraia. Idia hanaia lagani tausen momo lalodiai, Iesu Keriso ai ia lao lauma tauna be ena Tamana ida hetura karana namona ia moalelaia. Edia hetura karana be inai bamona ia gwauraia: “Dina ibounai Dirava be lau dekenai ia moale, bona lau be iena vairana dekenai, lau moale noho nega ibounai.” (Aonega Herevadia 8:30) Natuna be ena Tamana ena lalokau ia diba momokani dainai, ma haida dekenai ia gwau diba, dina ibounai Dirava be ia dekenai ia moale. Bona nega ibounai ena Tamana vairanai ia moale.
Iesu be taunimanima bamona tanobada dekenai ia noho neganai danu, Dirava ena Natuna be ena Tamana ese ia hamaoroa ia lalokau henia bada. Iesu ia bapatiso murinai ena Tamana ena gadona ia kamonai: “Inai be lauegu Natuna, egu lalokau, lau moale bada ia dekenai.” (Mataio 3:17) Iesu be tanobada dekenai ena gaukara ia hamatamaia neganai, unai lalokau herevana ia kamonai be hagoadaia gauna! Ena Tamana ena gwaumaoro herevana ia kamonai neganai, reana unai ese ena kudouna ia hamarerea, unai neganai ena mauri gunana guba dekenai ia laloatao.
Unai dainai, Iehova ese ena guba bona tanobada besena dekenai lalokau ia hahedinaraia badabada karana amo haheitalai namona ia hahedinaraia. Bema Iesu Keriso ita abia dae, ita danu ese Iehova ena lalokau ita moalelaia diba. (Ioane 16:27) Ena be guba amo gado ta do ita kamonai lasi, to Iehova ese ia karaia gaudia, Iesu ena mauri davalaia boubouna, bona dala ma haida ai ena lalokau ita itaia diba. (1 Ioane 4:9, 10) Iehova ese iseda guriguri ia kamonai henia bona ita dekenai namo ia havaraia dalanai iseda guriguri ia haerelaia. (Salamo 145:18; Isaia 48:17) Iehova ida iseda hetura karana ita habadaia neganai, ena henari karana mai lalokauna dekenai iseda laloa bada karana ita habadaia.
Iesu be ena Tamana amo ma haida edia hemami laloa karana, hebogahisi, bona ma haida laloa bada karana hahedinaraia dalana ia dibaia. Ia gwau: “Tamana ese ia karaia noho karadia be Natuna ese danu ia karaia noho. Badina be Tamana ese iena Natuna ia lalokau henia, bona iena kara ibounai ia hedinarai henia ia dekenai.” (Ioane 5:19, 20) Unai dainai, lalokau hahedinaraia karana do ita dibaia diba bema Iesu be tanobada dekenai ia noho neganai ia hahedinaraia haheitalai ita stadilaia.—Filipi 1:8.
Lalokau Karana Ruma Bese Lalonai—Edena Dala Ai?
“Dirava be lalokau” bona ita be iena “laulau hegeregerena” ia karaia dainai, ita be lalokau ita mamia bona hahedinaraia diba. (1 Ioane 4:8; Genese 1:26, 27) To, unai bamona kara be ia vara kava lasi. Lalokau ita hahedinaraia totona, gau ginigunana be iseda adavana bona natudia ita lalokau henia guna. Namona be idia oi itaia bona idia dekenai ia noho kara namodia, herevana nega ginigunana ai oi itaia neganai idia be anina lasi bamona, to unai kara namodia oi lalohadailaia. Reana oi gwau, ‘egu tau [hahine eiava natudia] dekenai kara namodia be lasi.’ Tama eiava sina ese edia natudia totona adavana idia abia hidi, to idia abia hidi taudia be reana ta ta dekenai lalokau idia hahedinaraia badabada lasi. Reana headava taudia haida idia ura lasi natudia idia havaraia. To, lagani 1000 B.C.E. murinai, Iehova ese laulau dalanai ena adavana, Israela besena, ia laloa karana mani oi laloa. Ena be iena peroveta tauna Elia ia gwau Israela ena iduhu ten lalonai Iehova idia tomadiho henia taudia ma haida be lasi, to Iehova ese unai taudia ia tahua namonamo bona taunimanima sisina momo—7,000 bamona—ia davaria, idia be mai edia kara namodia. Iehova oi tohotohoa bona emu ruma bese taudia dekenai ia noho kara namodia oi tahua diba, a?—1 King Taudia 19:14-18.
Emu ruma bese taudia ma haida ese emu lalokau idia mamia totona, namona be oi hekwarahi unai kara oi hahedinaraia totona. Idia dekenai kara namona ta oi itaia neganai, namona be idia oi hanamoa. Dirava ena Hereva ese hahine namona ena kara ia hahedinaraia neganai, ena ruma bese ena kara namona ta ia gwauraia: “Iena natuna ese ia idia tanikiu henia noho, bona iena adavana ese, ia dekenai ia hanamoa henia noho.” (Aonega Herevadia 31:28) Ruma bese taudia ese ta ta dekenai tanikiu herevana idia gwauraia dalana mani oi itaia. Tamana ta ese ena hereva amo ena adavana ia hanamoa neganai, iena natuna mero dekenai haheitalai namona ia hahedinaraia, unai ese natuna mero ia hagoadaia ia headava neganai ena adavana danu ia hanamoa diba.
Danu, tama sina ese edia natudia idia hanamoa be namo. Unai ese edia natudia ia durua sibona matauraia karana idia diba totona. Momokani, tau ta be edena bamona ena ‘badibadinai tauna ia lalokau henia’ diba bema sibona ia matauraia lasi? (Mataio 22:39) To, bema tama sina be nega ibounai edia natudia idia maumauraia sibona, bona idia hanamodia lasi, natudia ese sibona matauraia karana do idia haboioa bona reana do idia davaria ia auka ma haida dekenai lalokau idia hahedinaraia totona.—Efeso 4:31, 32.
Heduru Oi Davaria Diba
Bema lalokau lasi ruma besena lalonai oi tubu daekau, be edena bamona? Lalokau oi dibaia bona oi hahedinaraia diba. Gau ginigunana be emu hekwakwanai oi dibaia bona oi abia dae emu kara oi hanamoa be namo. Dirava ena Hereva, Baibel, be unai dala dekenai oi ia durua bada. Ia be hevarivari ta bamona. Sibona eda kara be Baibel ena hahediba herevadia, laulau dalanai ia be hevarivari ta bamona, amo ita tahua namonamo neganai, ia amo sibona eda lalohadai kereredia ita itaia. (Iamesi 1:23) Baibel ena hadibaia herevadia hegeregerena, iseda lalohadai kereredia ita hamaoromaoroa diba. (Efeso 4:20-24; Filipi 4:8, 9) Namona be unai bamona ita karaia hanaihanai, “kara namodia ita karaia be namo, ita hesiku lasi.”—Galatia 6:9.
Haida idia davaria ia auka lalokau idia hahedinaraia totona, badina idia maragi negana amo eiava edia kastom karadia dainai lalokau idia mamia lasi. To, vanegai sibona idia karaia stadi haida ese idia hahedinaraia, unai bamona koua gaudia ita hanaia diba. Kwara gorere ia diba namonamo tauna Dr. Daniel Goleman ia hahedinaraia, ‘ta ena kudouna lalonai idia noho karadia, ia maragi negana ai ia dibaia karadia unai, be ia haidaua diba.’ Lagani 1900 gunanai, Dirava ena lauma helaga ena heduru amo Baibel ese ia hahedinaraia, ta ena kudouna lalonai idia noho lalohadai kereredia ia haidaua diba. Ita ia sisiba henia, ia gwau: “Emui mauri gunana mai ena dika be dabua gunana bamona umui kokia vadaeni, bona mauri matamata umui kwatua vadaeni.”—Kolose 3:9, 10.
Ruma bese taudia be edia hekwakwanai idia diba murinai, Baibel idia stadilaia neganai, idia abia be namo gaudia idia laloa. Namona be Baibel ese dahaka ia gwauraia inai hereva ‘lalokau’ dekenai oi tahua be namo, ani? Reana inai bamona siri ta oi davaria diba, ia gwau: “Iobu ena haheauka sivaraina umui kamonai vadaeni, bona Lohiabada ese dokona neganai Iobu ia durua bada, ani? Badina be Lohiabada be mai ena bogahisihisi, bona iena hariharibada be bada herea.” (Iamesi 5:11) Bena Iobu ena sivarai Baibel lalonai oi tahua, edena bamona Iehova ese Iobu ia lalokau henia bona ia hebogahisi henia. Do oi ura Iehova oi tohotohoa bona emu ruma bese taudia dekenai lalokau bona hebogahisi oi hahedinaraia.
To, ita be goevadae lasi dainai, iseda malana gaukaralaia dalana dekenai “nega momo kerere ita karaia.” (Iamesi 3:2) Ruma bese lalonai, iseda malana be reana hagoadaia dalanai ita gaukaralaia lasi. Unai neganai, Iehova ita guriguri henia bona ita tabekau henia. Ita hesiku lasi. ‘Nega ibounai do ita guriguri.’ (1 Tesalonika 5:17) Idia ura ruma bese lalonai lalokau ena mamina idia abia taudia, bona danu idia ura idia hahedinaraia taudia, to idia karaia diba lasi badina gau haida dainai, be Iehova ese do ia durua.
Ma danu, Iehova be mai ena hebogahisi ida Keristani kongregesen lalonai heduru ia henia vadaeni. Iamesi ia gwau: ‘Umui ta be [lauma dalanai] ia gorere, a? Ia ese ekalesia gunalaia taudia do ia boiria be namo. Idia ese ia dainai do idia guriguri, bona ia dekenai dehoro do idia atoa, Lohiabada ena ladana dekenai.’ (Iamesi 5:14) Oibe, Iehova ena Witnes taudia edia kongregesen lalonai idia noho elda taudia, ese lalokau hahedinaraia karana dekenai hekwakwanai idia davaria ruma bese taudia dekenai heduru bada idia henia diba. Ena be elda taudia be kwara gorere idia hanamoa doketa taudia lasi, to mai edia haheauka ida edia tadikaka idia durua diba, idia hamaorodia lasi dahaka idia karaia be namo, to Iehova ena lalohadai idia gwauraia bona idia guriguri hebou.—Salamo 119:105; Galatia 6:1.
Keristani elda taudia ese nega momo Tohru bona Yoko edia hereva idia kamonai bona idia hagoadaia. (1 Petero 5:2, 3) Nega haida, elda ta bona ena adavana idia vadivadi, unai amo unai lo Keristani hahine ese Yoko ia durua ena ‘adavana ia lalokau henia’ totona. (Tito 2:3, 4) Elda taudia be edia tadikaka edia lalohisihisi bona lalo-metau idia lalo-pararalaia bona hebogahisi idia hahedinaraia karana amo, idia be “lai koua gabuna hegeregere do idia lao. Idia be guba bada ia toa neganai hunia gabudia namodia hegeregere.”—Isaia 32:1, 2.
Hebogahisi elda taudia edia heduru amo Tohru ia lalo-parara ia be mai ena hekwakwanai ena hemami hahedinaraia karana dekenai, bona danu ia diba “nega ena dokona” ai Satani ese ruma bese taudia ia tuari henia. (2 Timoteo 3:1) Tohru ese ena lalona ia hadaia ena hekwakwanai ia hanamoa totona. Ia lalo-parara matamaia, lalokau ia hahedinaraia lasi badina ia maragi neganai ena tama sina ese ia dekenai lalokau idia hahedinaraia lasi. Baibel stadilaia goadagoada karana bona guriguri amo, Tohru be metairametaira Yoko ena hemami ia lalo-pararalaia matamaia.
Ena be Yoko be Tohru dekenai ia badu, to ia ese Tohru ena ruma bese edia noho dalana bona sibona ena manoka ia itaia neganai, ia hekwarahi bada ena adavana dekenai idia noho kara namodia ia itaia totona. (Mataio 7:1-3; Roma 5:12; Kolose 3:12-14) Mai momokani ida Iehova ia noia ia dekenai goada ia henia ena adavana ia lalokau henia noho totona. (Filipi 4:6, 7) Nega ia hanaia lalonai, Tohru be ena adavana dekenai lalokau ia hahedinaraia matamaia, unai ese ena adavana ia hamoalea.
Oibe, ena be oi davaria ia auka lalokau oi mamia bona ruma bese lalonai oi hahedinaraia totona, unai hekwakwanai oi hanaia diba. Dirava ena Hereva ese ita dekenai hakaua hereva namodia ia henia. (Salamo 19:7) Bema ita lalo-pararalaia unai kara ita hahedinaraia be mai anina bada, ita hekwarahi iseda ruma bese taudia edia kara namodia ita itaia, Dirava ena Hereva ita stadilaia, mai momokani ida Iehova ena heduru totona ita guriguri, bona lo Keristani elda taudia edia heduru ita tahua neganai, toana be oi bona emu ruma bese taudia huanai ia noho koua gauna badana umui hanaia diba. (1 Petero 5:7) Oi danu oi moale diba, United States dekenai ia noho headava tauna ta ia moale bamona. Hagoadaia hereva ia abia ena adavana dekenai lalokau ia hahedinaraia totona. Gabeai ena adavana dekenai inai hereva, “Oi lau lalokau henia” ia gwauraia neganai, ena hahine ena kara dainai ia hoa. Ia moale bona mai ena matana ranu ida ia gwau: “Oi lau lalokau henia danu, to inai be nega ginigunana lagani 25 murinai unai hereva oi gwauraia.” Oi naria lasi ela bona lagani momo idia ore bena emu adavana bona emu natudia dekenai lalokau oi hahedinaraia!
[Footnote]
a Ladadia haida ai haidaua.
[Picture on page 6]
Iehova ese ena Hereva, Baibel, amo heduru ia henia