Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w04 6/1 rau 19-24
  • Dirava Ia Havaraia Gaudia ese Iena Hairai Idia Hahedinaraia!

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Dirava Ia Havaraia Gaudia ese Iena Hairai Idia Hahedinaraia!
  • Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2004
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • “ ‘Lau Diba Lasi’ Herevana Idia Gwauraia Diba Lasi” Ena Badina
  • Guba Gaudia ese Dirava Ena Hairai Idia Hahedinaraia
  • Hisiu Bona Galaksi
  • Tanobada Bona Ia Latanai Idia Noho Gaudia ese Iehova Idia Hanamoa
  • Havaraia Siahuna​—‘Guba Bona Tanobada Ia Karaia Tauna’
    Iehova Kahirakahira Oi Lao
  • Hari, Daidia ese Dirava Dekenai Hairai Idia Henia Noho?
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2004
  • Havaraia Gaudia Dainai “‘Lau Diba Lasi’ Herevana Idia Gwauraia Diba Lasi”
    1993 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Dirava ese Lauma Helaga Amo Gau Ibounai Ia Karaia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia E Herevalaiamu—2011
Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2004
w04 6/1 rau 19-24

Dirava Ia Havaraia Gaudia ese Iena Hairai Idia Hahedinaraia!

“Guba ese Dirava ena hairaina ia hedinaraia, bona guba dekenai noho gaudia ese, Dirava ia karaia gaudia idia hedinaraia noho.”​​—⁠SALAMO 19:⁠1.

1, 2. (a) Dahaka dainai taunimanima ese Dirava ena hairai be maoromaoro idia itaia diba lasi? (b) Edena dala ai badana taudia 24 ese Dirava idia hanamoa?

“LAUEGU vairana be oi dekenai do lau hedinaraia lasi, badina be bema tau ta ese lauegu vairana ia itaia neganai, unai tau be do ia mase.” (Esodo 33:20) Iehova ese unai hadibaia herevana be Mose dekenai ia henia. Taunimanima edia tauanina idia manoka dainai, Dirava ena hairai be maoromaoro idia itaia diba lasi. To, aposetolo Ioane ena matahanai lalonai, ia itaia Iehova be Iena terona mai hairaina latanai ia helai noho.​​—⁠Apokalupo 4:​1-3.

2 Aneru oreana mai edia kamonai be taunimanima bamona lasi, idia ese Iehova ena vairana idia itaia diba. Ioane ena matahanai lalonai guba ia itaia neganai, “badana taudia 24,” 144,000 taudia idia laulaulaia, be aneru oreana huanai ia itaia. (Apokalupo 4:4; 14:​1-3) Dirava ena hairai idia itaia neganai, dahaka idia gwau? Apokalupo 4:11 hegeregerena, idia gwau: “Aiemai Lohiabada, aiemai Dirava e, oi be hegeregere momokani vadaeni, taunimanima ibounai ese hairai bona mataurai, be oi dekenai do idia henia, bona oiemu siahu henunai do idia noho. Badina gau ibounai be oi ese oi havaraia. Oiemu ura dainai oi karadia, bona oiemu ura dainai idia noho.”

“ ‘Lau Diba Lasi’ Herevana Idia Gwauraia Diba Lasi” Ena Badina

3, 4. (a) Dahaka dainai Dirava abidadama henia karana be saiens dalanai idia tahua diba lasi? (b) Nega haida, dahaka dainai taunimanima ese Dirava idia abidadama henia lasi?

3 Oi ura Dirava do oi hanamoa, a? Taunimanima momo herea be unai idia karaia lasi bona haida idia gwau Dirava ia noho lasi. Hegeregere, guba gaudia stadilaia tauna ta ia gwau: “Iseda namo totona gau ibounai ia karaia tauna be Dirava, a? . . . Unai be lalohadai namona. To madi, lau laloa unai be lalohadai koikoina. . . . Ita gwau Dirava ese gau ibounai ia karaia be maoro lasi.”

4 Saiens taudia edia tahua karana be mai hetoana​​—⁠idia be taunimanima ese idia itaia eiava stadilaia diba gaudia sibona idia tahua. Unai dainai idia itaia eiava stadilaia diba lasi gaudia be edia lalohadai sibona amo idia gwauraia. “Dirava be Lauma” dainai, saiens dalanai ia idia tahua diba lasi. (Ioane 4:24) To, hekokoroku dainai Dirava abidadama henia karana idia dadaraia, badina saiens dalanai idia tahua diba lasi. Cambridge University ena saiens tauna, Vincent Wigglesworth ia gwau saiens taudia edia tahua karana be “tomadiho karana ta hegeregerena.” Edena dala ai? Ia gwau: “Idia abia dae momokani idia vara gaudia ibounai be ‘guba bona tanobada idia biagua taravatudia’ hegeregerena idia vara.” Unai dainai, ta be Dirava abidadama henia karana ia dadaraia neganai, unai be hegeregere abidadama ta ia rakatania bona ma ta ia abia dae, ani? Nega haida, Dirava abidadama henia lasi karana be hegeregere ta be ia ura lasi hereva momokani ia abia dae. Salamo torea tauna ia gwau: “Tau dikana ese Lohiabada ia tahua lasi, bona iena hekokoroku dainai, ia laloa Dirava be lasi.”​​—⁠Salamo 10:⁠4.

5. Dahaka dainai Dirava idia abidadama henia lasi herevana idia gwauraia diba lasi?

5 To, Dirava abidadama henia karana be abidadama kava lasi, badina gau momo herea ese idia hamomokania Dirava ia noho. (Heberu 11:⁠1) Guba gaudia stadilaia tauna Allan Sandage ia gwau: “Lau abia dae diba lasi gau ibounai [unives dekenai] edia heau namonamo dalana be idia vara kava. Namona be ta ese edia heau dalana ia hegaegaelaia. Dirava lau lalo-pararalaia diba lasi, to ia be gau idauidau idia noho ena badina, ia dainai gau idauidau idia noho.” Aposetolo Paulo be Roma Keristani taudia ia hamaorodia: “Dirava ese tanobada ia karaia negana ia mai bona harihari, taunimanima idia kamonai diba Dirava ena siahu be ia doko diba lasi, bona danu idia diba ia sibona be Dirava momokani. Inai bamona idia diba, badina be edia matana dekenai Dirava ese ia karaia gaudia ibounai idia itaia vadaeni. Inai gaudia idia itaia dainai, idia be Dirava ena hunia gaudia idia kamonai diba danu. Unai dainai idia be dala lasi edia kerere idia hunia, bona ‘Lau diba lasi’ herevana idia gwauraia diba lasi.” (Roma 1:20) “Dirava ese tanobada ia karaia negana” amo​​—⁠Dirava ia noho herevana idia abia dae taudia ia havaraia negana unai⁠—​ia hedinarai goevagoeva siahu bada Havaraia Tauna ta ia noho, bona Ia sibona idia tomadiho henia be maoro. Unai dainai, Dirava ena hairai idia abia dae lasi taudia be lau diba lasi herevana idia gwauraia diba lasi. To, Dirava ese ia havaraia gaudia be dahaka idia hamomokania?

Guba Gaudia ese Dirava Ena Hairai Idia Hahedinaraia

6, 7. Edena dala ai guba gaudia ese Dirava ena hairai idia herevalaia?

6 Salamo 19:1 ia gwau: “Guba ese Dirava ena hairaina ia hedinaraia, bona guba dekenai noho gaudia ese, Dirava ia karaia gaudia idia hedinaraia noho.” Davida ia lalo-parara “guba dekenai” ia itaia hisiu bona planeti, ese idia hamomokania Dirava mai hairaina ia noho. Ma ia gwau: “Dina ta ese, ia murinai dinana dekenai, Dirava ia herevalaia noho. Hanuaboi ta ese, ia murinai hanuaboina dekenai, Dirava ena aonega ma ia herevalaia.” (Salamo 19:⁠2) Dina bona hanuaboi ibounai, guba gaudia ese Dirava ena aonega bona havaraia siahuna idia hahedinaraia. Unai be hegeregere guba gaudia ese hanamoa herevadia amo Dirava ena hairai idia “herevalaia noho.”

7 To, laloa kehoa tauna sibona ese unai ia lalo-pararalaia diba. “Edia gado ena regena be lasi, bona edia hereva be ita kamonai lasi.” To, guba gaudia ese regerege lasi dalanai Dirava idia hanamoa karana be mai ena siahu. “To idia gwauraia gaudia, be tanobada kahana ibounai dekenai idia lao vadaeni. Edia hereva be tanobada ena gabu ibounai, dekenai idia ginidae vadaeni.”​​—⁠Salamo 19:​3, 4.

8, 9. Dina dekenai dahaka gau haida ita dibaia?

8 Davida ese Iehova ia havaraia gauna ma ta ia herevalaia, ia gwau: “Dirava ese guba dekenai, dina ena noho gabuna ia karaia. Daba neganai dina ia hedinarai mai, headava matamata tauna, be iena ruma dekena amo ia hedinarai bamona, ma heau helulu goada tauna, be mai moale bada danu ia heau noho bamona. Guba ena dokona ta, dekena amo ia daekau noho, vadaeni ia hanaia noho, ela bona guba ena dokona ta. Gau ta be iena siahu dekena amo ia hunia diba lasi.”​​—⁠Salamo 19:​4-6.

9 Dina be hisiu ma haida ida ita hahegeregerea neganai, ia be bada momokani lasi. To, ia be hisiu badana ta, ia idia gegea planeti ia hereaia momokani. Buka ta ia gwau ena metau be “2 bilioni bilioni bilioni ton”​​—⁠iseda sola sistem ena metau ibounai amo 99.9 pesen be dina ena metau! Dina ena graviti dainai tanobada ena daudau dina amo be kilomita milioni 150 bona tanobada be dina amo ia lao daudau eiava ia mai kahirakahira lasi. Dina ena siahu kahana maragina sibona be tanobada ia abia, to unai be hegeregere ita mauri noho totona.

10. (a) Edena dala ai dina be ena “noho gabuna” dekenai ia giroa bona ia hedinarai lou? (b) Edena dala ai “goada tauna” bamona ia heau?

10 Salamo torea tauna ese laulau herevadia amo dina ia herevalaia, ia gwau dina be “goada tauna” bamona dina ai guba ena kahana ta amo ia heau lao kahana ma ta dekenai bona hanuaboi ai ena “noho gabuna” dekenai ia giroa. Unai hisiu badana ia diho neganai, tanobada amo ena toana be ena “noho gabuna” dekenai ia giroa. Daba ai, ia hedinarai, hegeregere “headava matamata tauna, be iena ruma dekena amo ia hedinarai bamona.” Davida be mamoe naria tauna dainai, hanuaboi ena keru bada ia diba. (Genese 31:40) Ia be dina ese iena tauanina bona tano ia hasiahua dalana ia laloa lou. Ia hedinarai goevagoeva, dina be ist kahana amo ia hanaia lao west kahana neganai ia hesiku lasi, to “goada tauna” bamona ia hegaegae unai dala tamona ia badinaia lou totona.

Hisiu Bona Galaksi

11, 12. (a) Baibel ese hisiu be miri ida ia herevalaia neganai, dahaka dainai unai be hoa gauna? (b) Guba ena bada be edena bamona?

11 Davida be teleskoup ia gaukaralaia lasi dainai, hisiu tausen haida sibona ia itaia diba. To, vanegai idia karaia tahua karana ia gwau hari idia gaukaralaia teleskoup amo idia itaia hisiu edia momo be sekstilioni 70​​—⁠unai be 7 bona ena murinai siro ibounai 22! Iehova ese hisiu be “kone dekenai noho miri” ida ia herevalaia neganai, ia hahedinaraia edia namba be bada herea.​​—⁠Genese 22:⁠17.

12 Lagani momo lalodiai, guba gaudia stadilaia taudia ese gau ta idia itaia, ia be “diari maragina bamona, to ena toana ia hedinarai namonamo lasi.” Saiens taudia idia laloa unai gaudia be iseda Milky Way galaksi lalonai idia noho. Lagani 1924 ai, idia davaria unai bamona gauna ta, ladana Andromeda, be iseda galaksi kahirakahira ia noho, bona ia be galaksi ta. Ena daudau iseda Milky Way galaksi amo be hegeregere light year milioni 2, unai be daudau herea momokani! Saiens taudia idia gwau galaksi bilioni momo herea idia noho, bona idia ta ta lalonai hisiu tausen momo​​—⁠nega haida bilioni momo​​—⁠idia noho. To, Iehova “ese hisiu edia namba ia gwauraia vadaeni, bona ia ese idia ibounai edia ladana ia atoa.”​​—⁠Salamo 147:⁠4.

13. (a) Hisiu oreadia dekenai dahaka be hoa gauna? (b) Dahaka ese ia hamomokania saiens taudia be “guba ena taravatudia” idia diba lasi?

13 Iehova be Iobu ia nanadaia: “Hisiu [“orea,” NW ] ladana Kima be oi guia diba? O hisiu [“orea,” NW ] ladana Kesili be oi ese oi ruhaia diba?” (Iobu 38:31) Unai hisiu orea be guba dekenai idia noho bona idia be laulau ta ena toana bamona. Ena be unai hisiu be ta ta amo idia daudau momokani, to tanobada amo ita itaia neganai toana be gabu tamona ai idia noho. Hisiu edia noho gabuna idia haidaua lasi dainai, “bouti bona roketi ena heau dalana, bona hisiu idia gwauraia hedinarai totona heduru bada idia henia.” (The Encyclopedia Americana) To, tau ta ia diba lasi dahaka ese unai hisiu oreadia ia “guia” hebou. Oibe, saiens taudia ese Iobu 38:33 ai ia noho henanadai idia haerelaia diba lasi, ia gwau: “Guba ena taravatudia be oi diba, a?”

14. Diari be gabu ibounai dekenai ia haria lao dalana be edena dala ai idia lalo-pararalaia diba lasi?

14 Saiens taudia be Iobu ia abia henanadai ma ta danu idia haerelaia diba lasi, ia gwau: “Diari be edeseni amo ia mai bena ia haria lao gabu ibounai dekenai?” (Iobu 38:​24, Buka Helağa) Toretore tauna ta ia gwau unai diari henanadaina be “hari inai negai idia noho saiens taudia ese idia haerelaia diba lasi henanadaina ta.” To, Greek aonega taudia haida idia laloa diari be taunimanima edia matana amo ia mai. Gabeai, saiens taudia idia laloa diari lalonai gau maragimaragidia idia noho. Ma haida idia laloa diari be hurehure bamona ia daekau bona ia diho. Hari, saiens taudia idia abia dae diari be hurehure bona gau maragimaragidia bamona idia kara. To, diari ese ia karaia diba gaudia bona edena bamona “ia haria lao gabu ibounai dekenai” be idia lalo-pararalaia diba lasi.

15. Davida bamona guba ita laloa neganai, edena bamona hemami ita abia be namo?

15 Ta ese unai ibounai ia laloa neganai, ia be salamo torea tauna Davida ia abia hemamina ia abia, Davida ia gwau: “Oiemu guba lau itaia, oi ese oiemu imana dekenai oi karaia. Hua bona hisiu danu be oi ese oi atoa. Taunimanima be dahaka, oi ese idia oi laloa noho? Taunimanima be maragi herea, dahaka dainai oi ese oi naridia noho?”​​—⁠Salamo 8:​3, 4.

Tanobada Bona Ia Latanai Idia Noho Gaudia ese Iehova Idia Hanamoa

16, 17. Edena dala ai davara ena “dobu momokani gabudia” ai idia noho mauri gaudia ese Iehova idia hanamoa?

16 Salamo 148 ese Dirava ia havaraia gaudia be ia idia hanamoa daladia ma haida ia gwauraia. Siri 7 ia gwau: “Tanobada dekenai noho gaudia ese Lohiabada do idia hanamoa. Davara dekenai idia noho mauri gaudia badadia, dobu momokani gabudia dekenai gaudia ibounai danu.” Oibe, davara ena “dobu momokani gabudia” ese Dirava ena aonega bona siahu idia hahedinaraia. Bulu lakaradonodono ena metau be ton 120​​—⁠unai be elefant 30 edia metau bamona! Iena kudouna ena metau be kilogram 450 bona iena tauanina lalonai ia pamua rara ena metau be kilogram 6,400! Oi laloa davara lalonai idia noho mauri gaudia badadia edia loaloa ranu lalonai be metairametaira bona ia auka idia nahu totona, a? Lasi. European Cetacean Bycatch Campaign ena ripoti ta ia gwau idia be “davara lalonai idia loaloa neganai,” idia heau haraga momokani. Satelait amo edia loaloa dalana idia tahua, bona idia davaria “unai animal ta be hua 10 lalonai kilomita 16,000 mai kahana ia loaloa.”

17 Nega momo dolfin haida edia paudobi ena dobu be mita 45, to idia itaia dolfin ta be ia paudobi diba ela bona ena dobu be mita 547! Unai animal be edena bamona unai ia karaia? Ia paudobi neganai ena kudouna be ia heau metairametaira, bona ena rara be ena kudouna, baragi, bona harana ena kahana idauidau dekenai ia lao. Danu, ena masolo dekenai oksijen ia haboua kemikol ta ia noho. Seal bona lakaradonodono haida be idia paudobi bona davara ena dobu momokani gabudia dekenai idia diho diba. Discover magasin ia gwau: “Ranu ena metau ese edia baragi ia hamaragia totona.” Idia abia be namo oksijen kahirakahira ibounai be edia masolo lalonai idia haboua. Ia hedinarai goevagoeva, unai mauri gaudia ese siahu ibounai Diravana ena aonega idia hahedinaraia!

18. Edena dala ai davara ranuna ese Iehova ena aonega ia hahedinaraia?

18 Davara ranuna danu ese Iehova ena aonega ia hahedinaraia. Scientific American magasin ia gwau: “Davara ena kopina amo ia diho ela bona mita 100 lalonai idia hure kava ava maragimaragidia tausen momo idia noho.” Unai ava maragimaragidia ese kabon daioksaid ton bilioni momo ia kokia, unai amo iseda hodahoda ia hagoevaia. Ita hahodi oksijen ena kahana badana be unai ava maragimaragidia ese idia havaraia.

19. Edena dala ai lahi bona sinou ese Iehova ena ura idia hagugurua?

19 Salamo 148:8 ia gwau: “Kevaru [“Lahi,” Buka Helağa] bona aisi ena medu, sinou bona ori, lai goadadia, iena oda idia kamonai henia gaudia ibounai, ese Lohiabada do idia hanamoa.” Oibe, Iehova ese tanobada ena mauri lasi gaudia ia gaukaralaia danu iena ura hagugurua totona. Mani lahi oi laloa. Idia hanaia laganidia momo lalonai, taunimanima idia laloa uda lahina ese dika sibona ia havaraia. To hari, tahua gaukara idia karaia taudia idia abia dae lahi ese uda ia durua bada, idia mase audia ia kokia, uhe momo edia tubu dalana ia karaia, tano ia hanamoa, bona uda lalonai ia vara kava lahi badadia ia koua. Sinou danu be mai anina bada, tano ia dairia bona ia hanamoa, sinavai ia hahonudia, bona keru bada negana amo tubutubu gaudia bona animal ia gimaia.

20. Edena dala ai ororo bona au idauidau amo taunimanima ese namo idia davaria?

20 Salamo 148:9 ia gwau: “Ororo badadia bona maragidia ibounai, huahua audia bona sida audia ibounai.” Ororo badadia ese Iehova ena siahu bada idia hahedinaraia. (Salamo 65:⁠6) To gaukara namona idia karaia danu. Switzerland ena Institute of Geography, Bern dekenai, ena ripoti ta ia gwau: “Tanobada ena sinavai badadia ibounai be ororo amo idia mai. Tanobada taudia 50 pesen bona ma haida be ororo amo ia mai ranu namona idia abia. . . . Ororo be mai anina bada taunimanima idia noho namo totona.” Au ta ese ena Havaraia Tauna ia hanamoa diba danu. United Nations Environment Programme ena ripoti ta ia gwau, “tano iboudiai dekenai [au] be mai anina bada taunimanima idia noho namo totona. . . . Au momo be mai anina bada moni davaria totona, hegeregere au amo timba bona au huahua idauidau ma haida idia abia diba. Tanobada hegegemadai, taunimanima bilioni 2 be nanadu bona kopina hasiahua totona au idia gaukaralaia.”

21. Rau ta ena toana ese ia hamomokania gauna mani oi gwauraia hedinarai.

21 Au ena toana ita itaia neganai, ita hamomokania aonega tauna ta ese ia havaraia. Au ena rau ta mani oi laloa. Rau ena murimuri kahana be mai ena oela bamona gauna dainai ia kakoro lasi. Unai gauna henunai sel momo mai edia chloroplasts idia noho. Ia lalonai chlorophyll ia noho, unai ese dina ena siahu ia veria. Fotosintesis dalana ai au raurau be aniani idia karaia. Au ena ramuna ese ranu idia abia bona rau dekenai idia siaia daekau. Au rauna ena murina kahanai matu maragidia tausen momo be idia kehoa bona koua, unai amo kabon daioksaid idia abia. Dina ena diari ese siahu ia henia ranu bona kabon daioksaid idia haboua totona bona unai amo aniani idia havaraia. Hari unai au ese ia havaraia aniani ia gaukaralaia diba. To, unai aniani karaia dalana be regerege ia karaia lasi bona ia be mai ena hairai. Hodahoda ia hamiroa gauna ta ia havaraia lasi, to oksijen ia havaraia.

22, 23. (a) Manu bona tano animal haida ese idia karaia diba hoa gaudia haida be dahaka? (b) Edena henanadai ma haida do ita herevalaia?

22 Salamo 148:10 ia gwau: “Uda boroma ibounai, bona boromakau ibounai, gaigai bona huala gaudia, bona ataiai manudia ibounai, Lohiabada ena ladana do umui hanamoa.” Tano animal bona manu momo ese hoa dalanai gau momo idia karaia diba. Manu badana ta ladana Laysan albatross, be daudau momokani gabudia dekenai ia roho lao diba (dina 90 sibona lalonai kilomita 40,000 ia roho lao). Manu maragina ta ladana blackpoll warbler, be North America amo ia roho lao South America neganai, hora 80 mai kahana lalonai ia roho sibona. Momo idia laloa kamelo be ena doruna dekenai ranu ia haboua, to lasi iena bogana lalonai ia haboua, unai dainai ia hegeregere gabu daudau dekenai ia lao bona do ia ranu mase lasi. Unai dainai ita hoa lasi ensinia taudia be masini bona gau matamata ma haida idia ura karaia neganai, animal idia stadilaia namonamo guna. Toretore hahine Gail Cleere ia gwau: “Bema oi ura do ia gaukara namonamo . . . bona tanobada do ia hadikaia lasi gauna ta oi karaia, reana idia mauri noho gaudia ta ena kara ta oi tohotohoa diba.”

23 Oibe, Dirava ia havaraia gaudia ese ia idia hanamoa momokani! Guba mai ena hisiu momo, tubutubu gaudia bona animal, idia iboudiai ta ta ese edia Havaraia Tauna idia hanamoa. To ita taunimanima be edena bamona? Edena dala ai unai gaudia ida Dirava ita hanamoa hebou diba?

Oi Laloatao, A?

• Dahaka dainai Dirava ia noho lasi lalohadaina idia abia dae taudia be idia diba lasi herevana idia gwauraia diba lasi?

• Edena dala ai hisiu bona planeti ese Dirava idia hanamoa?

• Edena dala ai davara bona tano animal ese idia hamomokania mai ena lalokau Havaraia Tauna ia noho?

• Edena dala ai mauri lasi siahu gaudia ese Iehova ena ura idia karaia?

[Picture on page 20]

Saiens taudia idia laloa ita itaia diba hisiu edia namba be sekstilioni 70!

[Credit Line]

Frank Zullo

[Picture on page 22]

Dolfin ta

[Picture on page 23]

Sinoufleik

[Credit Line]

snowcrystals.net

[Picture on page 23]

Laysan albatross

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia