Hari, Daidia ese Dirava Dekenai Hairai Idia Henia Noho?
“Aiemai Lohiabada, aiemai Dirava e, oi be hegeregere momokani vadaeni, taunimanima ibounai ese hairai bona mataurai, be oi dekenai do idia henia, bona oiemu siahu henunai do idia noho.”—APOKALUPO 4:11.
1, 2. (a) Edena haheitalai haida ese biomimetics dalana idia hahedinaraia? (b) Dahaka henanadai ia vara, bona ena haere be dahaka?
DINA ta lagani 1940 ai, Switzerland ensinia tauna, George de Mestral be ena sisia ia abia lao loaloa. Ruma dekenai idia giroa lou neganai, ia itaia iena dabua bona sisia ena huina dekenai ginigini momo idia kamokau. Ia ura diba namonamo dainai, maikroskoup henunai unai ginigini ia itaia bona ia hoa badina idia be mai edia huku maragidia bona gau idauidau dekenai idia kamokau diba. Gabeai, ia ese unai bamona gauna ta ia karaia—Velkro. Mauri gaudia edia kara idia tohotohoa bona ma gau ta idia karaia karana be de Mestral sibona ese ia karaia lasi. United States dekenai, Wright memero rua ese manu badadia edia roho dalana idia stadilaia murinai peleini idia karaia. French ensinia tauna Alexandre-Gustave Eiffel be Paris dekenai kohoro badana ta ia karaia bona ena ladana idia hatoa Eiffel Tower. Taunimanima edia mamuna turiana ese tauanina ena metau idia huaia dalana ia tohotohoa bona unai ruma ia haginia.
2 Unai haheitalai ese saiens ena gaukara ta ladana biomimetics idia hahedinaraia, ia be mauri gaudia tohotohoa bona gau ma haida idia karaia gaukarana.a To, inai henanadai ia vara: Unai gau idauidau idia karaia taudia ese nega hida unai ginigini maragidia, manu badadia, taunimanima edia mamuna turiana, bona idia tohotohoa gaudia ma haida dainai, havaraia tauna dekenai hairai idia henia? Dirava dekenai hairai idia henia be maoro, to madi, hari inai tanobada lalonai taunimanima be unai idia karaia lasi.
3, 4. Heberu gado herevana idia hahanaia “hairai” ena anina be dahaka, bona Iehova dekenai idia gwauraia neganai ena anina be dahaka?
3 Reana haida do idia daradara, ‘Dahaka dainai Dirava dekenai hairai ita henia be namo? Dirava be mai ena hairai bada vadaeni, ani?’ Momokani, tanobada ibounai ai Iehova be hairai bada Tauna, to taunimanima ibounai idia laloa lasi ia be mai ena hairai bada. Baibel lalonai Heberu gado herevana idia hahanaia “hairai” be tau ta ena ladana ia habadaia gauna ia herevalaia. Dirava idia herevalaia neganai, ena anina be taunimanima edia matana ai gau idauidau ese Dirava ena ladana idia hahairaia ia herevalaia.
4 Hari inai negai, taunimanima haida sibona ese Dirava idia hahairaia gaudia idia itaia. (Salamo 10:4; 14:1) Oibe, ladana bada taudia ese taunimanima edia lalona idia ania tanobada bona guba ia Havaraia Tauna mai hairaina idia matauraia lasi totona. Edena dala ai unai idia karaia?
“ ‘Lau Diba Lasi Herevana’ Idia Gwauraia Diba Lasi”
5. Saiens taudia ese mai edia hairai bada mauri gaudia be edena bamona idia herevalaia?
5 Saiens taudia momo idia gwau Dirava ia noho lasi. Vadaeni, mauri gaudia hairaidia, taunimanima danu, edia vara be edena bamona idia gwauraia diba? Idia gwau unai gaudia be evolusen amo idia vara. Haheitalai ta be, evolusen ia abia dae saiens tauna, Stephen Jay Gould, ia gwau: “Tanobada dekenai ita noho ena badina be gwarume oreana ta edia dere (fin) be taunimanima eiava animal ena aena ai idia lao diba . . . ‘Atai’ amo ia mai haere ita tahua—to ta be lasi.” Unai hegeregerena, Richard E. Leakey bona Roger Lewin, idia gwau: “Reana taunimanima be idia vara kava sibona.” Idia vara gaudia edia hairai bona gaukara dalana idia hanamoa saiens taudia haida be Dirava idia hanamoa lasi.
6. Taunimanima momo idia ura Dirava be Havaraia Tauna dainai idia hanamoa karana be dahaka ese ia koua?
6 Diba bada taudia idia gwau evolusen be ia vara momokani gauna, unai amo idia hahedinaraia evolusen idia abia dae lasi taudia be kavakava taudia. Momo edia lalohadai be dahaka unai hereva dekenai? Lagani haida gunanai, evolusen ia diba momo tauna ese evolusen herevana idia abia dae taudia ia inteviu henidia. Ia gwau: “Lau davaria evolusen herevana idia abia dae taudia momo be unai idia abia dae badina haida ese idia hamaorodia, unai hereva idia abia dae taudia ibounai be diba bada taudia.” Oibe, diba bada taudia ese Dirava be lasi lalohadaina idia gwauraia neganai, idia ese ma haida idia koua Dirava be Havaraia Tauna idia hanamoa totona.—Aonega Herevadia 14:15, 18.
7. Roma 1:20 hegeregerena, Dirava ese ia karaia gaudia amo dahaka ita hamomokania diba, bona dahaka dainai?
7 Saiens taudia ese evolusen idia abia dae badina idia davaria gaudia ese idia hamomokania, a? Lasi! Havaraia Tauna ia noho idia hamomokania gaudia be momo herea. Aposetolo Paulo ese Havaraia Tauna ia herevalaia, ia gwau: “Dirava ese tanobada [taunimanima] ia karaia negana ia mai bona harihari, taunimanima idia kamonai diba Dirava ena siahu be ia doko diba lasi, bona danu idia diba ia sibona be Dirava momokani. Inai bamona idia diba, badina be edia matana dekenai Dirava ese ia karaia gaudia ibounai idia itaia vadaeni. Inai gaudia idia itaia dainai, idia be Dirava ena hunia gaudia idia kamonai diba danu. Unai dainai idia [Dirava idia abia dae lasi taudia] be dala lasi edia kerere idia hunia, bona ‘Lau diba lasi’ herevana idia gwauraia diba lasi.” (Roma 1:20) Havaraia Tauna ese ia karaia gaudia dekenai ena maka ia atoa. Paulo ena hereva ena anina be, taunimanima idia vara negana amo, idia be Dirava ese ia karaia gaudia idia itaia bona idia hamomokania Dirava be ia noho. Unai hamomokania gaudia be dahaka?
8. (a) Guba ese edena dala ai Dirava ena siahu bona aonega ia hahedinaraia? (b) Dahaka ese ia hahedinaraia guba bona tanobada be Havaraia Siahuna ta ese ia havaraia?
8 Guba ena hisiu ese idia hamomokania Dirava ia noho. Salamo 19:1 ia gwau: “Guba ese Dirava ena hairaina ia hedinaraia.” “Guba”—dina, hua bona hisiu—ese Dirava ena siahu bona aonega idia hahedinaraia. Ita hoa bada badina hisiu edia namba be momo herea momokani. Bona guba dekenai idia noho gaudia ibounai be idia heau loaloa kava lasi, to taravatu hegeregerena idia heau.b (Isaia 40:26) Ia maoro bema ita gwau, unai gaudia ese idia badinaia heau dalana namona be ia vara kava, a? Saiens taudia momo idia gwau tanobada bona guba be idia vara kava. Profesa ta ese unai hereva ia abia dae dainai ia vara daradara ia herevalaia, ia gwau: “Guba bona tanobada be hanaihanai idia noho herevana be Dirava ia noho lasi lalohadaina idia abia dae eiava ena noho idia daradaralaia taudia ese idia abia dae diba. Unai hegeregerena, guba bona tanobada be mai edia vara negana, ese ia hahedinaraia Havaraia Siahuna ta ese idia ia havaraia, badina gau ta be ia vara kava diba lasi, ani?”
9. Edena dala ai animal ese Iehova ena aonega idia hahedinaraia?
9 Tanobada gaudia ese idia hamomokania danu Dirava be ia noho. Salamo torea tauna ia gwau: “Lohiabada e, oi ese gau ibounai oi karaia vadaeni. Mai oiemu aonega bada danu idia ibounai oi karaia. Inai oi ese oi karaia gaudia ibounai ese, inai tanobada idia hahonua momokani.” (Salamo 104:24) Iehova ese ia “karaia gaudia ibounai,” animal danu ese iena aonega idia hahedinaraia. Matamanai, ita herevalaia hegeregerena, mauri gaudia edia toana be namo herea dainai, nega momo saiens taudia idia ura idia tohotohoa. Mani haheitalai haida ita itaia. Hetahu taudia ese dia ena doana idia stadilaia, badina idia ura kwara gauna aukana idia karaia; lao ta, regerege ia kamonai namo herea, ena taiana idia stadilaia, badina idia ura kudima taudia edia taia gaudia idia hanamoa, bona idia ese baimumu manu ena apena idia stadilaia, badina idia ura radar ese ia davaria diba lasi peleini ena heau dalana idia hanamoa. To ena be idia hekwarahi, taunimanima ese mauri gaudia idia tohotohoa goevagoeva diba lasi. Buka ta (Biomimicry—Innovation Inspired by Nature) ia gwau: “Mauri gaudia be taunimanima ese idia ura karaia gaudia ibounai idia karaia diba, bona idia be oela gaudia idia haorea lasi, tanobada idia hamiroa lasi, bona nega vaira maurina idia hadikaia lasi.” Unai be aonega bada momokani!
10. Dahaka dainai Havaraia Tauna Badana ia noho lasi herevana be maoro lasi? Haheitalai gwauraia.
10 Herevana oi ese guba gaudia eiava tanobada gaudia oi raraia, idia hamomokania Havaraia Tauna ia noho. (Ieremia 10:12) Guba anerudia idia boiboilaia herevana ita abia dae be namo: “Aiemai Lohiabada, aiemai Dirava e, oi be hegeregere momokani vadaeni, taunimanima ibounai ese hairai bona mataurai, be oi dekenai do idia henia, bona oiemu siahu henunai do idia noho. Badina gau ibounai be oi ese oi havaraia.” (Apokalupo 4:11) To, saiens taudia ese edia “lalona” ena matana amo Havaraia Tauna ia noho idia hamomokania gaudia idia itaia lasi, ena be edia matana korikorina amo ia karaia gaudia edia toana idia hoalaia. (Efeso 1:18) Inai bamona ita haheitalaia diba: Idia vara gaudia edia hairai bona mauri daladia ita hoalaia, to ita gwau ia Havaraia Tauna Badana ia noho lasi, be hegeregere ita ese laulau namo hereana ta ita moalelaia, to ita abia dae lasi tau ta ese unai laulau ia penia. Unai dainai, Dirava idia abia dae lasi taudia ese “lau diba lasi” herevana idia gwauraia diba lasi!
“Matakepulu Taudia” ese Momo Idia Hakaua Kerere
11, 12. Pridestineisen hahediba herevana ena anina be dahaka, bona dahaka ese ia hahedinaraia unai hereva be Dirava ia hanamoa lasi?
11 Tomadiho taudia momo idia abia dae edia tomadiho dalana ese Dirava ia hanamoa. (Roma 10:2, 3) To, tomadiho oreadia danu be taunimanima milioni momo idia koua Dirava idia hanamoa lasi totona. Edena dala ai? Mani dala rua ita itaia.
12 Dala ginigunana be, tomadiho edia hahediba koikoi herevadia amo Dirava ena hairai idia koua. Hegeregere, pridestineisen hahediba herevana mani oi laloa. Unai hahedibaia herevana dekenai idia gwau, Dirava be mai ena siahu vaira negana ai idia vara gaudia ia diba totona, unai dainai do idia vara gaudia ibounai be ia diba vadaeni. Unai dainai, idia gwau pridestineisen anina be Dirava be idaunega amo taunimanima ta ta edia vaira negana ai do idia vara gaudia—gau namodia bona gau dikadia—ia gwauraia hidi vadaeni. Unai lalohadai dainai idia gwau, hari tanobada dekenai idia vara hisihisi bona kara dika ibounai be Dirava ena kerere. Unai kara ese Dirava ia hanamoa lasi, badina unai kerere be ena Inai Tauna badana, Satani ena kerere, Baibel ia gwau ia be “tanobada ena lohia”!—Ioane 14:30; 1 Ioane 5:19.
13. Dahaka dainai Dirava ese vaira negana ia diba karana ia biagua lasi lalohadaina be kerere? Haheitalai gwauraia.
13 Pridestineisen be Baibel amo idia abia hahediba herevana lasi bona ia be Dirava ena ladana ia hadikaia. Unai hereva ese daradara ia havaraia, Dirava ia karaia diba gaudia bona vaia ia karaia gaudia dekenai. Baibel ia hahedinaraia Dirava be vaira negana ai do idia vara gaudia ia diba. (Isaia 46:9, 10) To, ia maoro lasi bema ita gwau Dirava ese vaira negana ia diba karana ia biagua diba lasi, eiava ia ese idia vara gaudia ibounai ia havaraia. Haheitalai be: Bema oiemu goada be bada, oi itaia metau gaudia ibounai do oi ura huaia, a? Lasi! Unai hegeregerena, ena be Dirava ese vaira negadiai idia vara gaudia ia dibaia diba, to ia ese vaira negana ai do idia vara gaudia ibounai ia gwauraia hidi lasi. Vaira negana ai do idia vara gaudia ia diba totona, mai aonega ida abia hidi ia karaia.c Ia hedinarai goevagoeva, hahediba koikoi herevadia, hegeregere pridestineisen, ese Dirava idia hahairaia lasi.
14. Edena dala ai tomadiho oreadia ese Dirava ena ladana idia hadikaia?
14 Dala iharuana be, tomadiho oreadia edia dubu dekenai idia lao taudia edia kara amo, Dirava ladana idia hadikaia. Keristani taudia be Iesu ena hahediba herevadia do idia badinaia be namo. Iesu ese ia murinai idia raka taudia ia hadibaia ‘ta ta do idia lalokau henia’ bona idia be “tanobada ena lasi” bamona do idia noho. (Ioane 15:12; 17:14-16) To, Kerisendom ena gunalaia taudia be edena bamona? Idia ese unai hahediba herevadia idia badinaia, a?
15. (a) Tanobada besedia edia tuari lalonai dubu gunalaia taudia edia kara be dahaka? (b) Dubu gunalaia taudia edia kara dainai taunimanima milioni momo be dahaka idia karaia?
15 Tuari negadia ai dubu gunalaia taudia edia sivarai mani ita laloa. Idia ese tanobada besedia edia tuari momo idia durua bona gunalaia. Idia ese tuari taudia idia hanamodia bona ala-ala karana idia gwauraia maoro. Ita daradara bada, ‘Unai dubu gunalaia taudia be idia laloa lasi, bema, edia inai taudia edia dubu gunalaia taudia be reana unai bamona idia karaia danu, a?’ (“Dirava be Daika Ena Kahana Dekenai?” ena maua itaia.) Dubu gunalaia taudia be rara bada idia bubua tuari idia durua neganai, Dirava ena ladana idia hahairaia lasi. Dirava ena ladana idia hadikaia badina idia gwau hari inai nega ai, Baibel ena hereva be anina lasi, bona matabodaga karadia idia gwauraia dika lasi. Edia kara dainai, Iesu ese ia gwau henidia “kara dika” bona “matakepulu” tomadiho gunalaia taudia ita laloa! (Mataio 7:15-23; 15:14) Dubu gunalaia taudia edia kara dainai taunimanima milioni momo edia lalokau Dirava dekenai be ia keru.—Mataio 24:12.
Daidia ese Dirava Dekenai Hairai Idia Henia?
16. Bema ita ura diba daidia be hari inai negai Dirava dekenai hairai idia henia, dahaka dainai Baibel ita itaia be maoro?
16 Bema mai edia dagi bada tanobada taudia be Dirava ladana idia hanamoa lasi, vadaeni daidia ese idia karaia momokani? Unai henanadai haerelaia totona, mani Baibel ita itaia. Oibe, Dirava be mai ena maoro taunimanima ese edena bamona ia dekenai hairai do idia henia dalana ia abia hidi totona, bona Iena Hereva, Baibel, lalonai unai dala ia hahedinaraia. (Isaia 42:8) Mani Dirava dekenai hairai ita henia daladia toi ita herevalaia, bona daidia be hari inai negai unai dala toi idia badinaia do ita tahua danu.
17. Edena dala ai Iehova ia hahedinaraia ena ladana hanamoa karana be ena ura ena kahana badana ta, bona hari inai negai tanobada hegegemadai, daidia be Dirava ena ladana idia hahairaia noho?
17 Dirava dekenai hairai ita henia dalana ginigunana be Iena ladana do ita hanamoa. Dirava ena ura ita karaia neganai ena ladana ita hanamoa karana be mai anina bada. Iehova ese Iesu dekenai ia gwauraia herevana ese unai ia hahedinaraia. Dina haida idia noho Iesu ia do mase lasi neganai, ia guriguri: “Egu Tamana e, oiemu ladana oi hanamoa!” Vadaeni gado ta guba amo ia haere: “Lau hanamoa vadaeni, ma do lau hanamoa lou.” (Ioane 12:28) Unai be Iehova sibona ena gadona. Iena haere amo ita itaia, iena ladana hanamoa karana be mai anina bada ia dekenai. Vadaeni, daidia be tanobada hegegemadai Iehova ena ladana idia gwauraia hedinarai bona hanamoa amo ia dekenai hairai idia henia? Iehova ena Witnes Taudia ese tano 235 lalonai unai idia karaia noho!—Salamo 86:11, 12.
18. Mai “momokani” ida Dirava idia tomadiho henia taudia be edena bamona ita diba, bona lagani 100 idia hanaia lalonai edena orea be Baibel ena hereva momokanidia idia hadibaia noho?
18 Dirava dekenai hairai ita henia dalana iharuana be, ma haida dekenai iena kara momokanidia ita hadibaia. Iesu ia gwau, Dirava idia tomadiho henia momokani taudia be “momokani dekena amo do idia tomadiho henia.” (Ioane 4:24) Mai “momokani” ida Dirava idia tomadiho henia taudia be edena bamona do ita diba? Idia be Baibel ese ia hadibaia lasi hahediba herevadia, Dirava ena ura bona ena kara korikori idia hagagevaia herevadia idia dadaraia be namo. Namona be idia ese Dirava ena Hereva lalonai idia noho hereva goevadia idia hadibaia, unai hereva be: Iehova be Ataiai Momokani Diravana, bona unai dagi ena hairai be ia sibona ena (Salamo 83:18); Iesu be Dirava ena Natuna bona Dirava ese ia abia hidi ia be Mesia Basileiana ena Lohia Tauna (1 Korinto 15:27, 28); Dirava ena Basileia ese Iehova ena ladana do ia hahelagaia bona ena ura tanobada ai bona taunimanima totona do ia hagugurua (Mataio 6:9, 10); unai Basileia ena sivarai namona be tanobada ibounai lalonai do idia harorolaia. (Mataio 24:14) Lagani 100 idia hanaia lalonai, orea tamona sibona ese unai hereva momokanidia idia harorolaia—Iehova ena Witnes Taudia unai!
19, 20. (a) Dahaka dainai Keristani tauna ena kara namodia ese Dirava dekenai hairai idia henia diba? (b) Edena henanadai ese ita idia durua dainai, ita diba edena orea be hari inai negai kara namodia amo Dirava dekenai hairai idia henia?
19 Dirava dekenai hairai ita henia dalana ihatoina be, iseda mauri lalonai iena taravatu ita badinaia. Aposetolo Petero ia gwau: “Dirava idia diba lasi taudia edia vairanai, kara namodia do umui karaia. Momokani, hari idia ese umui idia gwauraia kerere noho. To bema emui kara namodia idia itaia neganai, idia ese Dirava do idia hanamoa, Keriso do ia giroa mai dinana dekenai.” (1 Petero 2:12) Keristani tauna ena kara ese iena tomadiho dalana ia hahedinaraia. Murimuri taudia ese unai idia itaia neganai—idia itaia iena tomadiho dainai Keristani tauna ese kara namodia ia hahedinaraia—unai ese Dirava dekenai hairai ia henia.
20 Hari inai negai, daidia be edia kara namodia dainai Dirava dekenai hairai idia henia? Vadaeni, edena tomadiho oreana be taravatu idia badinaia, takisi idia henia bona idia maino dainai gavamani ese ia hanamodia? (Roma 13:1, 3, 6, 7) Tanobada hegegemadai taunimanima idia diba, edena orea taudia be edia tadikaka danu idia lalo-tamona—herevana idia be kopina idauidau, tano idauidau bona iduhu idauidau taudia? (Salamo 133:1; Kara 10:34, 35) Tanobada hegegemadai taunimanima idia diba, edena orea ese taunimanima idia hadibaia, taravatu do idia matauraia, ruma bese do idia laloa bada bona Baibel ena sisiba maorodia do idia abia dae? Orea tamona sibona be unai gaukara dekenai bona ma dala haida ai kara namodia idia hahedinaraia—Iehova ena Witnes Taudia unai!
Dirava Dekenai Hairai Oi Henia Noho, A?
21. Dahaka dainai ita ta ta be Iehova dekenai hairai ita henia eiava lasi ita tahua be namo?
21 Namona be ita ta ta be sibona do ita nanadaia, ‘Lau be Dirava dekenai hairai lau henia noho, a?’ Salamo 148 ena hereva hegeregerena, havaraia gaudia ibounai ese Dirava dekenai hairai idia henia. Aneru, guba bona tanobada bona idia noho animal ibounai ese Iehova idia hanamoa. (Siri 1-10) Madi, hari, taunimanima momo be unai idia karaia lasi! Oiemu noho dalana amo Dirava dekenai hairai oi henia neganai, oi be havaraia gaudia ibounai ida, Iehova umui hanamoa hebou. (Siri 11-13) Oiemu mauri oi gaukaralaia namonamo dalana be unai.
22. Dirava dekenai hairai oi henia neganai, dahaka hahenamo oi abia diba, bona emu lalona oi hadaia dahaka do oi karaia be namo?
22 Dirava dekenai hairai oi henia neganai, dala idauidau ai hahenamo oi abia. Iesu ena mauri davalaia boubouna oi abidadama henia neganai, oi be Dirava kahirakahira oi lao bona emu guba Tamana ida maino bona hetura namona oi moalelaia diba. (Roma 5:10) Dirava dekenai hairai oi henia totona dala oi tahua neganai, oiemu mauri lalonai kara namodia oi karaia bona oi moale. (Ieremia 31:12) Bena, do oi hegeregere ma haida oi durua edia mauri lalonai anina namona do idia davaria bona idia moale, unai amo oi danu do oi moale. (Kara 20:35) Namona be Dirava dekenai hairai idia henia totona edia lalona idia hadaia taudia huanai oi noho hari ela bona hanaihanai!
[Footnotes]
a Unai hereva “biomimetics” be Greek gado herevana biʹos anina be “mauri,” bona miʹme·sis anina be “tohotohoa” amo idia abia.
b Bema oi ura diba edena dala ma haida ai guba ese Dirava ena aonega bona siahu ia hahedinaraia, Iehova Kahirakahira Oi Lao bukana karoa 5 bona 17 oi itaia, Iehova ena Witnes Taudia ese idia halasia.
c Insight on the Scriptures Volium 1, rau 853 itaia, Iehova ena Witnes Taudia ese idia halasia.
Oi Laloatao, A?
• Dahaka dainai ita gwau diba saiens oreadia ese taunimanima idia durua lasi, Dirava dekenai hairai idia henia totona?
• Edena dala rua ai tomadiho oreadia ese taunimanima be Dirava dekenai hairai idia henia dalana idia koua?
• Edena dala ai Dirava dekenai hairai ita henia diba?
• Dahaka dainai, oi ese Dirava dekenai hairai oi henia eiava lasi oi laloa be namo?
[Box on page 12]
“Dirava be Daika Ena Kahana Dekenai?”
Tanobada Tuarina Iharuana ai German Air Force lalonai ia gaukara tuari tauna ta be gabeai Iehova ena Witnes tauna ta ai ia lao, bona ia gwau:
“Unai tuari laganidia lalonai lau daradaralaia gauna be . . . dubu idauidau—Katolik, Luteran, Episkopel bona ma haida—edia gunalaia taudia ese tuari peleini bona edia taria taudia idia hanamodia bena idia lao bomu idia negea. Nega momo lau laloa, ‘Dirava be daika ena kahana dekenai?’
“German tuari taudia ese idia kwatua beleta dekenai inai hereva Gott mit uns (Dirava be ita dekenai) idia torea. To lau laloa, ‘Kahana dekenai idia danu be tomadiho tamona taudia bona Dirava tamona dekenai idia guriguri, reana Dirava be edia kahana dekenai danu, ani?’ ”
[Picture on page 16]
Tanobada hegegemadai, Iehova ena Witnes Taudia ese Dirava dekenai hairai idia henia noho