“Umui Laloa Namonamo”
“Mai ena lalona kehoa lasi tauna ese, hereva ibounai ia hamomokania noho, to laloa kehoa tauna ese, iena raka dalana ia laloa namonamo noho.”—AONEGA HEREVADIA 14:15.
1, 2. (a) Lota ena mauri Sodoma dekenai ese ita dekenai dahaka ia hadibaia? (b) “Laloa namonamo” ena anina be dahaka?
ABERAHAMO ese Lota ia hamaoroa ia ura tanona do ia abia hidi guna neganai, Lota be ranu momo gabuna ia abia hidi, unai gabu be “Lohiabada ena uma gabu bamona.” Ia laloa unai be gabu hereadaena iena bese idia noho totona, vadaeni “Lota ese Ioridane koura ibounai ia abia hidi” bona Sodoma kahirakahira iena kamepa ia haginia. Unai gabu ena toana be hairai, to unai ese Lota ia koia, badina idia kahirakahira idia noho ‘Sodoma taudia be Lohiabada ena vairana dekenai kara dika bada idia karaia.’ (Genese 13:7-13) Gabeai idia vara gaudia dainai, Lota bona ena ruma bese ese dika bada idia davaria. Lota bona iena natuna kekeni rua be kohua lalonai idia noho. (Genese 19:17, 23-26, 30) Matamanai, Lota ese ia itaia gabu toana namo hereana be dika bada gabuna ai ia lao.
2 Lota dekenai ia vara gauna ese hari inai nega lalonai idia noho Dirava ena hesiai taudia dekenai gau ta ia hadibaia. Bema ita ura abia hidi ta ita karaia neganai, namo lasi gau ta ena toana ese ita ia koia. Namona be do idia vara diba hekwakwanai ita lalohadailaia namonamo guna be gau badana. Unai dainai, Dirava ena Hereva ese ita ia hagoadaia: “Do umui laloa namonamo.” (1 Petero 1:13) Baibel diba momo tauna R.C.H. Lenski ia gwau, “laloa namonamo” ena anina be “tau ta ia karaharaga lasi gau ta ia karaia totona, to gau ibounai ia tahua, ia laloa namonamo bena gabeai abia hidi maorona ia karaia.” Vadaeni, laloa namonamo ita hahedinaraia negadia haida mani ita herevalaia.
Bisinesi Karana Laloa Namonamo
3. Bema ta ese oi ia hamaoroa ia ura bisinesi be oi danu ia karaia, dahaka dainai oi naria namonamo be gau badana?
3 Ladana namona tauna, reana ia be Iehova ia tomadiho henia tadikaka ta, ese oi ia hamaoroa bisinesi do umui karaia hebou. Mai moale ida ia gwau emui bisinesi be do ia kwalimu bona ia gwau unai hahenamo oi reaia lasi totona, kara ta oi karaia haraga be namo. Oi bona emu ruma bese emui mauri oi hanamoa diba dalana oi laloa, bona reana oi laloa unai be dala namona emu nega bada be lauma gaudia oi tahua guna totona. To, Aonega Herevadia 14:15, ia gwau: “Mai ena lalona kehoa lasi tauna ese, hereva ibounai ia hamomokania noho, to laloa kehoa tauna ese, iena raka dalana ia laloa namonamo noho.” Vaia, bisinesi matamata haginia karana oi moalelaia dainai, do idia vara hekwakwanai oi lalohadailaia namonamo lasi. (Iamesi 4:13, 14) Unai nega ai, oi laloa namonamo be mai anina bada!
4. Ma ta ida bisinesi ta ita ura karaia neganai, edena bamona ita “laloa namonamo” diba?
4 Aonega tauna be bisinesi karana do ia tahua namonamo guna bena gabeai abia hidi ia karaia. (Aonega Herevadia 21:5) Unai bamona tahua karana ese do idia vara hekwakwanai haida do ia hahedinaraia. Mani inai oi laloa: Tau ta ia ura moni ia abiatorehai iena bisinesi ia haginia totona, bona ia gwau bema oi ese moni oi heniatorehai, oi dekenai atoakau moni badana do ia henia lou. Ia herevalaia gauna ese emu lalona ia veria, to do idia vara diba hekwakwanai oi laloa, a? Unai abitorehai tauna be dahaka ia gwau—herevana dahaka ia vara oiemu moni do ia henia giroa eiava bema bisinesi be profit badana ia karaia neganai emu moni do ia henia giroa? Anina be, bema bisinesi ia heau namonamo lasi, reana oiemu moni oi haboioa diba, ani? Reana oi sibona oi nanadaia: “Dahaka dainai unai tauna be taunimanima ma haida amo moni ia noia? Reana banika taudia idia laloa iena bisinesi be hekwakwanai do ia davaria, a?” Unai bisinesi karana do oi abia hidi eaiva lasi be nega bada lalonai oi lalohadailaia namonamo be mai anina bada.—Aonega Herevadia 13:16; 22:3.
5. (a) Ieremia be tano ta ia hoia neganai, dahaka aonega karana ia karaia? (b) Dahaka dainai bisinesi karadia ibounai be gwauhamata pepana dekenai ita torea be namo?
5 Peroveta tauna Ieremia be iena varavara amo tano ia hoia neganai, haida vairanai tano biagua pepana ia torea. (Ieremia 32:9-12) Hari inai negai danu, aonega tauna ia ura iena varavara eiava tadikaka ida bisinesi ta ia karaia neganai, gwauhamata pepana idia torea bona sainia guna be mai anina bada.a Gwauhamata pepana dekenai bisinesi gaudia ibounai umui torea hedinarai namonamo karana ese daradara do ia koua bona lalotamona ia havaraia. To nega momo, Iehova ena hesiai taudia huanai bisinesi hekwakwanai idia vara badina gwauhamata pepana idia sainia lasi. Madi, unai bamona hekwakwanai ese lalohisihisi bona badu ia havaraia bona haida be lauma dalanai idia manoka danu.
6. Dahaka dainai mataganigani karana dainai do ita naria namonamo?
6 Mataganigani karana dainai do ita naria namonamo danu. (Luka 12:15) Idia gwauhamata bisinesi be profit badana do ia karaia neganai, unai moni badana ese iseda lalona ia veria diba bona hekwakwanai gaudia ita lalohadailaia namonamo lasi. Iehova ena hesiai gaukara lalonai maduna idia huaia taudia haida danu be inai tarapu dekenai idia moru. Dirava ena Hereva ese ita ia sisiba henia, ia gwau: “Moni do umui ura henia dikadika lasi. To umui dekenai ia noho gauna, be inai bamona do umui laloalaia, ‘Lau dekenai noho gauna be namo, ia hegeregere vadaeni.’ ” (Heberu 13:5) Keristani tauna ese bisinesi karana ta ia lalohadailaia neganai, inai ia laloa be namo, ‘Badina namona dainai, inai bisinesi karana lalonai lau vareai be namo, a?’ Kohu momo lasi maurina ita noholaia bona Iehova tomadiho henia karana be iseda mauri lalonai ita atoa guna neganai, “dika idauidau ibounai” do ita davaria lasi.—1 Timoteo 6:6-10.
Headava Lasi Keristani Taudia ese Idia Davaria Hekwakwanai
7. (a) Headava lasi Keristani taudia momo be dahaka hekwakwanai idia davaria? (b) Adavana abia hidi karana ese edena dala ai iseda abidadama Iehova dekenai ia hahedinaraia?
7 Iehova ena hesiai taudia momo idia ura idia headava, to idia ura adavaia kekeni eiava mero idia davaria lasi. Tano haida ai, headava lasi taudia idia doria idia headava totona. To, orea lalonai idia adavaia diba taudia be momo lasi. (Aonega Herevadia 13:12) Keristani taudia idia abia dae, Baibel ena sisiba, ‘Keristani tauna sibona do idia adavaia’ idia badinaia karana ese edia abidadama Iehova dekenai ia hahedinaraia. (1 Korinto 7:39) Headava lasi Keristani taudia be hahetoho bona lalona veria karadia dekenai idia gini auka totona, idia laloa namonamo be gau badana.
8. Sulama kekeni be dahaka hekwakwanai ia davaria, bona hari inai negai Keristani hahine be unai hekwakwanai idia davaria, a? Mani oi herevalaia.
8 Solomona ena Ane bukana lalonai, king ese Sulama hanua kekenina ia ura henia. Ena be unai kekeni be mero ma ta ia lalokau henia, to king ese kohu, ladana bada bona kara namodia amo ena lalona ia veria toho. (Solomona ena Ane 1:9-11; 3:7-10; 6:8-10, 13) Bema oi be Keristani hahinena ta, ena be oi ura lasi, to murimuri tauna ta ese oi ia ura henia diba. Gaukara gabuna dekenai reana emu bosi ese emu toana eiava kara ia hanamoa, oi dekenai kara namodia ia karaia bona nega momo ia ura oi ida ia herevahereva. Unai bamona kara dainai oi naria namonamo. Ena be nega haida unai be kara namona idia hahedinaraia, to nega momo ena badina korikorina be idia ura oi idia tura henia eiava matabodaga lalohadaina idia abia. Sulama kekeni hegeregerena, namona be “magu” bamona oi gini goada. (Solomona ena Ane 8:4, 10) Murimuri tatau ese oi idia ura henia neganai, oi dadaraia. Matamanai, emu gaukara taudia do oi hadibaia oi be Iehova ena Witnes hahinena ta bona dala ia kehoa neganai, oi haroro henidia be namo. Unai kara ese oi do ia gimaia.
9. Internet dekenai oi diba namonamo lasi tauna oi tura henia karana ena dika haida be dahaka? (Rau 31 dekenai ia noho maua itaia.)
9 Internet dekenai headava lasi taudia ese turana ta idia tahua diba daladia momo idia noho. Haida idia laloa unai dala amo idia ese reana idia hedavari henia diba lasi tauna eiava hahinena idia tura henia diba. To, oi diba lasi tauna be Internet dekenai oi tura henia karana ese dika bada ia havaraia diba. Internet dekenai unai tauna ita itaia diba lasi dainai, ita diba lasi bema unai tau ena hereva be momokani eiava koikoi. (Salamo 26:4) Haida be idia koikoi bona idia gwau idia be Iehova ena Witnes tauna ta. Unai sibona lasi, to Internet dalanai idia turana karaia taudia edia hemami ia goada ia lao haraga diba, bona unai ese laloa namonamo karana ia hadikaia diba. (Aonega Herevadia 28:26) Herevana, Internet amo eiava dala ma ta ai, ta oi tura henia, to bema ia oi diba namonamo lasi, unai be aonega karana lasi.—1 Korinto 15:33.
10. Tadikaka taihu ese edena dala ai headava lasi Keristani taudia idia hagoadaia diba?
10 Iehova be iena hesiai taudia ia hebogahisi henidia. (Iamesi 5:11) Iehova ese idia ura idia headava, to turana ta idia davaria lasi Keristani taudia edia lalohisihisi ia diba. Bona iena taravatu idia badinaia dainai idia ia laloa bada. Edena dala ai ma haida ese unai taudia idia hagoadaia diba? Edia kamonai karana bona sibona edia ura idia dadaraia dainai, hanaihanai idia ita hanamoa be gau badana. (Gunalaia Taudia 11:39, 40) Moale karadia ita karaia neganai, idia ita boiria. Unai bamona oi karaia vadaeni, a? Danu, idia totona ita guriguri diba. Iehova ita noia idia ia durua lauma dalanai do idia goada bona mai moale ida ia idia hesiai henia noho totona. Unai amo ita hahedinaraia idia ita laloa bada, Iehova ese ia lalodia hegeregerena.—Salamo 37:28.
Gorere Negadiai
11. Ta ia gorere bada neganai, dahaka hekwakwanai ia davaria?
11 Iseda lalokau tauna ta eiava ita sibona be gorere badana ta ita davaria neganai, ita lalohisihisi bada! (Isaia 38:1-3) Medikol heduru ita tahua neganai, Baibel ena hakaua herevadia ita badinaia be mai anina bada. Hegeregere, Keristani taudia be Baibel ena taravatu rara dekenai idia badinaia, bona babalau karadia amo gorere hanamoa daladia idia dadaraia. (Kara 15:28, 29; Galatia 5:19-21) To, medikol daladia idia lalopararalaia lasi taudia be idia gari bona idia diba lasi edena dala ai medikol heduru namona idia tahua diba. Ita laloa namonamo totona, dahaka ese ita do ia durua diba?
12. Dahaka ese Keristani tauna do ia durua medikol heduru namona ia abia hidi totona?
12 Baibel bona Keristani bukadia amo “laloa kehoa tauna ese, iena raka dalana ia laloa namonamo noho.” (Aonega Herevadia 14:15) Tano haida dekenai hospital bona doketa taudia be momo lasi dainai, taunimanima be ava eiava au raurau amo idia karaia muramura sibona idia gaukaralaia. Bema ita ura unai muramura ita gaukaralaia, November, 1987 Gima Kohorona, rau 28-31 dekenai heduru herevana ita davaria diba. Unai hereva ese hekwakwanai gaudia haida ia hahedinaraia. Hegeregere, inai gaudia ita tahua be namo: Unai ava eiava au raurau muramura ia karaia tauna be babalau karadia ia karaia danu, a? Unai muramura idia karaia neganai, idia laloa ta ia gorere eiava ia mase ena badina be ia mase tubuna ena lauma ia badu eiava vada dainai, a? Unai muramura idia karaia o gaukaralaia neganai, idia ese boubou gauna ta idia karaia, hereva haida idia gwauraia bona babalau karadia idia karaia, a? (Deuteronomi 18:10-12) Unai bamona tahua karana ese ita do ia durua Baibel ena sisiba ita badinaia totona: “Hereva ibounai do umui laloa namonamo, idia be Dirava dekena amo idia mai o lasi, bona hereva namodia do umui dogoatao momokani.”b (1 Tesalonika 5:21) Unai tahua karana ita karaia neganai, muramura ta ita hanamoa bona ma ta do ita gwauraia dika lasi.
13, 14. (a) Gorere negadia ai, edena dala ai laloa namonamo karana ita hahedinaraia diba? (b) Ma haida ida gorere bona medikol daladia ita kikilaia neganai, dahaka dainai laloa namonamo karana ita hahedinaraia be namo?
13 Iseda mauri ibounai lalonai, gorere negadia danu, laloa namonamo karana be mai anina bada. (Filipi 4:5) Mai laloa namonamo ida iseda gorere hanamoa daladia ita tahua karana ese ia hahedinaraia ita ese mauri—dava bada harihari gauna—ita laloa bada. Ita gorere neganai, hanamoa dalana ita tahua be namo. To, gorere do idia ore lasi ela bona Dirava ese ‘bese idauidau do ia hanamoa’ negana ia ginidae. (Apokalupo 22:1, 2) Namona be ita naria namonamo, dika iseda gorere ita laloa momo dainai, mai anina bada lauma gaudia ita dadaraia.—Mataio 5:3, NW; Filipi 1:10.
14 Ma haida ida edia gorere eiava medikol heduru daladia ita kikilaia neganai, namona be laloa namonamo karana ita hahedinaraia. Keristani hebou bona hebouhebou badadia dekenai, namo lasi unai gaudia sibona ita herevalaia. Danu, ta be medikol dalana ta ia abia hidi gwauraia neganai, ena lalomamina, ena hetura karana Iehova ida bona Baibel ena hakaua herevadia be mai anina bada. Unai dainai, ia be lalokau karana lasi, bema ita ese tadikaka ta ita doria iseda hereva ia badinaia bona ena lalomamina ia dadaraia. Ena be kongrigeisen lalonai lo taudia edia heduru ita tahua diba, to abia hidi ita karaia neganai, Keristani taudia “ta ta sibona ena metau, ena metau do idia huaia,” badina “ita ibounai ta ta ese, iseda kara ena badina, be Dirava ena vairana dekenai do ita gwauraia hedinarai.”—Galatia 6:5; Roma 14:12, 22, 23.
Hekwakwanai Ita Davaria Neganai
15. Lalohisihisi negadiai, dahaka ia vara diba?
15 Nega haida lalohisihisi dainai, Iehova ena abidadama hesiai taudia idia laloa namonamo lasi bona idia hereva eiava kara kava diba. (Hadibaia Tauna 7:7) Iobu be hahetoho badana ia davaria neganai, ia laloa namonamo lasi bona Iehova ese ena lalohadai ia hamaoromaoroa. (Iobu 35:2, 3; 40:6-8) Ena be “Mose be tanobada taudia ibounai edia huanai ia sibona be manau herea,” to nega ta Israela taudia ese idia habadua bona hereva kererena ia gwauraia. (Numera 12:3; 20:7-12; Salamo 106:32, 33) Davida be sibona ia biagua auka bona King Saulo ia hamasea lasi, to Nabala ese ia gwau dika henia bona iena tatau ia gwau henidia neganai, Davida ia badu dikadika bona ia laloa namonamo lasi. To, Abigaila ese ia hereva henia murinai, ia laloa namonamo bona kara dika ia karaia lasi.—1 Samuela 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.
16. Dahaka ese ita do ia durua hereva kererena ita gwauraia lasi eiava ita kara haraga lasi totona?
16 Ita danu be lalohisihisi ita davaria neganai, reana ita laloa namonamo diba lasi. Davida hegeregerena, ma haida edia lalohadai ita kamonai namonamo neganai, unai ese ita do ia durua hereva kererena eiava kara dika ta ita karaia lasi totona. (Aonega Herevadia 19:2) Danu, Dirava ena Hereva ia gwau: “Emui badu ia toreisi neganai, do umui kara dika lasi. Emui mahuta gabunai umui noho neganai, emui lalona do umui tahua, bona badu ena laloa do umui koua.” (Salamo 4:4) Bema hegeregere, aonega dalana be ita naria ela bona iseda badu ia ore, bena kara ta eiava abia hidi ta ita karaia. (Aonega Herevadia 14:17, 29) Iehova dekenai ita guriguri diba bona ‘Dirava ena maino, taunimanima edia diba ia hanaia momokani gauna, bona Keriso Iesu amo ia mai maino ese iseda laloa gaudia bona iseda kudouna idia mamia gaudia ibounai do ia gimaia diba.’ (Filipi 4:6, 7) Unai maino, Dirava ese ia henia gauna, ese iseda lalona do ia hanamoa bona ita ia durua ita laloa namonamo totona.
17. Dahaka dainai ita laloa namonamo totona Iehova dekenai ita tabekau be namo?
17 Ena be ita hekwarahi bada mai aonega ida ita kara bona dika ta ia vara lasi totona, to ita ibounai be kerere ita karaia diba. (Iamesi 3:2) Nega haida, ita be kerere badana ta do ita karaia gwauraia bona unai ita lalopararalaia lasi. (Salamo 19:12, 13) Bona danu, ita be taunimanima dainai, ita hegeregere lasi bona ita be maoro lasi sibona iseda raka dalana ita abia hidi totona. Iehova sibona ese unai ia karaia diba. (Ieremia 10:23) Ita moale badina Iehova ia gwau: “Lau ese oiemu raka dalana oi dekenai do lau hadibaia. Lau ese oi do lau hakaua, bona sisiba oi dekenai do lau henia.” (Salamo 32:8) Oibe, Iehova ese ita ia durua neganai, ita laloa namonamo diba.
[Footnotes]
a Bisinesi gwauhamata pepana ena hereva haida diba totona, Gima Kohorona, August 1, 1997, rau 30-1; May 1, 1987, rau 17-19; bona Noga!, Issue Number 2, 1984, rau 14-17 umui itaia diba, Iehova ena Witnes taudia ese idia karaia.
b Inai hereva ese ava eiava au raurau amo idia karaia muramura idia ura gaukaralaia taudia do ia durua.
Edena Bamona Do Oi Haere?
Edena dala ai ita laloa namonamo diba
• bema ta ia ura bisinesi ita karaia hebou?
• bema headava totona turana ta ita tahua?
• bema ita gorere?
• bema ita lalohisihisi eiava hekwakwanai ta ia vara?
[Box on page 31]
Ena Hereva be Momokani, A?
Internet dekenai headava lasi taudia ese turana ta idia davaria diba gabunai inai hereva idia hedinarai:
“Ena be aiemai gaukara ai karaia namonamo, to taunimanima edia kara korikorina ai hahedinaraia diba lasi.”
“Inai kahana dekenai ai atoa hereva ibounai be hereva momokani eiava lasi, ai hamomokania diba lasi.”
“Inai kahana dekenai tau ta ese ia gwauraia hereva, sisiba eiava ma gau haida ia hahedinaraia be sibona iena diba amo ia henia bona namo lasi oi ese unai gaudia ibounai oi abia dae.”
[Picture on page 29]
“Laloa kehoa tauna ese, iena raka dalana ia laloa namonamo noho”
[Pictures on page 30, 31]
Keristani hahinedia ese edena dala ai Sulama kekenina idia tohotohoa diba?
[Picture on page 32]
“Hereva ibounai do umui laloa namonamo, idia be Dirava dekena amo idia mai o lasi, bona hereva namodia do umui dogoatao momokani”