Iehova Ena Hereva be Ia Mauri Noho
Hagai Bona Sekaraia Bukadia Edia Hereva Badadia
LAGANI be 520 B.C.E. Iuda taudia be Babulonia amo idia giroa lou bona Ierusalema dekenai Iehova ena dubu helaga idia haginia neganai, lagani 16 idia hanaia vadaeni. To, dubu haginia gaukarana be idia haorea lasi, bona unai gaukara be haida ese idia koua. Iehova be peroveta tauna Hagai ia abia hidi bona hua rua murinai peroveta tauna Sekaraia ia abia hidi, Iena hereva idia gwauraia totona.
Hagai bona Sekaraia ese taunimanima idia hagoadaia dubu helaga idia haginia lou totona. Unai peroveta taudia rua edia hereva goadagoada dainai, dubu helaga be lagani faiv murinai idia haginia haorea. Hagai bona Sekaraia bukadia lalonai unai peroveta taudia rua ese idia gwauraia herevadia idia noho. Hagai ese ia torea bukana be lagani 520 B.C.E. ai ia torea ore bona Sekaraia ese ia torea bukana be lagani 518 B.C.E. ai ia torea haorea. Unai peroveta taudia rua hegeregerena, namona be Dirava ese ia henia gaukarana ita hagugurua, unai murinai Iehova ese inai tanobada dikana do ia haorea momokani. Unai be Basileia sivarai namona harorolaia bona hahediba taudia halaoa gaukarana. Hagai bona Sekaraia bukadia amo hagoadaia herevadia haida ita itaia.
“EMUI MAURI DALANA DO UMUI LALOA”
Dina 112 lalodiai Hagai be lalona veria sivaraidia foa ia gwauraia. Ginigunana be: “ ‘Emui mauri dalana do umui laloa. Ororo dekenai do umui daekau lao, au namodia do umui abia mailaia, Dubu Helaga do umui haginia. Unai neganai umui haginia gauna do lau moalelaia, bona iena lalonai egu hairaina do lau hedinaraia.’ ” (Hagai 1:5, 8) Israela taudia be unai hereva idia badinaia. Iharuana be inai gwauhamata herevana ia henia: ‘Lau [Iehova] ese . . . Dubu Helaga be hairai dekenai do lau hahonua.’—Hagai 2:7.
Hereva ihatoina hegeregerena, idia ese dubu helaga haginia gaukarana idia rakatania dainai, ‘inai bese bona . . . idia henia gaudia ibounai be mai miro danu’ Iehova ena vairanai. To haginia gaukarana ia matamaia neganai, Iehova ese idia ia “hanamoa.” Hereva ihahanina bamona, Iehova ese ‘bese idauidau edia basileia bona edia siahu be do ia hadikaia ore’ bona Gavana Serubabele be ‘iena ima kwakikwakina ena rini bamona’ ai do ia halaoa.—Hagai 2:14, 19, 22, 23.
Baibel Henanadaidia Edia Haere:
2:6, 7, 21, 22—Daika o dahaka ese bese idauidau ia hamarerea bona unai dainai dahaka ia vara? Tanobada hegegemadai Iehova ese Basileia harorolaia gaukarana amo ‘bese ibounai do ia hamarerea.’ Danu unai gaukara amo Iehova ese ‘bese ibounai edia kohu namodia’ be Iena ruma lalonai do idia mailaia bona do idia hahairaia. Hari inai negai, “Siahu Ibounai Lohiabada” ese ‘guba bona tanobada bona davara bona tano kaukau gabudia do ia hamarerea,’ unai amo kara dika taudia ibounai do ia haorea momokani.—Heberu 12:26, 27.
2:9—Edena dala ai ‘Dubu Helaga matamatana ena hairai ese Dubu Helaga gunana ena hairai do ia hereaia’? Dala toi ai ia hereaia: Dubu helaga ia noho ena daudau, Hadibaia Tauna badana be unuseniai ia hadibaia, bona Iehova idia tomadiho henia taudia idia noho. Ena be Solomona ese ia haginia dubuna be lagani 420 lalonai ia noho—unai be lagani 1027 B.C.E. amo ia lao 607 B.C.E., to “Dubu Helaga matamatana” be lagani 580 lalonai idia gaukaralaia—unai be lagani 515 B.C.E. ai idia haginia ore murinai ela bona lagani 70 C.E. ai idia hadikaia. Danu, Mesia, Iesu Keriso be “Dubu Helaga matamatana” lalonai ia hadibaia bona taunimanima momo be unai dubu helaga matamatana dekenai idia lao Dirava idia tomadiho henia totona.—Kara 2:1-11.
Ita Dibaia Gaudia:
1:2-4. Namo lasi iseda haroro gaukara idia koua gaudia dainai ita be “Dirava ena Basileia . . . ita tahua guna” lasi, to sibona eda ura ita tahua guna.—Mataio 6:33.
1:5, 7. Aonega karana be iseda mauri dalana ita laloa, bona danu iseda mauri lalonai ita karaia karadia ese edena dala ai Dirava ida eda hetura karana ia hagoadaia ita laloa be gau badana.
1:6, 9-11; 2:14-17. Hagai ena nega ai idia noho Iuda taudia be sibodia edia ura gaudia idia tahua, to edia hekwarahi ena anina idia moalelaia lasi. Idia be dubu helaga idia laloa bada lasi dainai, Dirava ena hahenamo idia abia lasi. Namona be Dirava ena hesiai gaukara be mai anina bada gauna ai ita halaoa bona mai eda kudouna ibounai ida ita karaia, bona ena be tauanina dalanai ita be mai eda kohu momo eiava lasi, to ita laloatao ‘Lohiabada ena hanamoa sibona ese, kohu momo ita dekenai ia henia noho.’—Aonega Herevadia 10:22.
2:15, 18. Iehova ese Iuda taudia ia noia edia kara gunadia idia rakatania, bona dubu haginia gaukarana do idia karaia lou. Namona be Iehova tomadiho henia karana ita laloa bada.
“GOADA DEKENA AMO LASI, . . . TO EGU LAUMA DEKENA AMO DO OI KWALIMU”
Sekaraia be ena peroveta gaukarana ia hamatamaia neganai, Iuda taudia ia hadibaia ‘Iehova dekenai do idia giroa lou’ totona. (Sekaraia 1:3) Ia itaia matahanai eit ese idia hahedinaraia dubu helaga haginia lou gaukarana dekenai Dirava ese idia ia durua noho. (“Sekaraia Ena Matahanai Eit” mauana itaia.) Dubu helaga haginia gaukarana be ‘goada dekena amo lasi, bona siahu dekena amo lasi, to [Iehova] ena Lauma dekena amo’ do idia haorea. (Sekaraia 4:6) Tau ta ladana, Rigi be “Lohiabada ena Dubu Helaga do ia haginia. . . . Bona iena terona ena badibadinai be hahelagaia tauna ta do ia gini.”—Sekaraia 6:12, 13.
Betele hanua taudia be haida idia siaia hahelaga taudia dekenai, badina idia ura diba Ierusalema ena hadikaia karana idia laloatao totona anivaga be edena bamona do idia karaia. Iehova be Sekaraia ia hamaoroa anivaga hani lalonai taitai karana Ierusalema ena moru laloatao totona, be do ia idau, bona ‘Iuda taudia edia moale aria negadia do idia halaoa.’ (Sekaraia 7:2; 8:19) Sekaraia ese ia gwauraia peroveta herevadia rua be peroveta koikoi taudia bona bese idauidau do ia hahemaoro henidia. Mesia ena peroveta herevadia, bona Dirava ena taunimanima do ia hanamoa lou herevana ia gwauraia danu.—Sekaraia 9:1; 12:1.
Baibel Henanadaidia Edia Haere:
2:1—Dahaka dainai tau ta be lata tohoa varona ia gaukaralaia Ierusalema ena bada ia diba totona? Badina unai ese ia hahedinaraia unai hanua be magu ese ia hagegea. Aneru ese unai tau ia hamaoroa Ierusalema do idia habadaia bona Iehova ese unai hanua do ia gimaia.—Sekaraia 2:3-5.
6:11-13—Hahelaga tauna badana Iosua be king dagina ia abia neganai, unai ese ia hahedinaraia ia be king bona hahelaga tauna ta, a? Lasi, badina Iosua be Davida ena iduhu tauna ta lasi. To king ai ia lao neganai, ia be Mesia ia laulaulaia. (Heberu 6:20) “Rigi” ena peroveta herevana be guba dekenai Hahelaga Tauna Badana, Iesu Keriso dekenai ia guguru. (Ieremia 23:5) Idia haginia lou dubu helaga lalonai Iosua be idia giroa lou Iuda taudia totona hahelaga gaukara ia karaia, unai hegeregerena Iesu be tomadiho momokani totona Dirava ena lauma dubuna lalonai Hahelaga Gaukara ia karaia.
8:1-23—Edena nega ai Dirava ese Sekaraia dekenai ia henia peroveta herevadia idia guguru? Peroveta herevadia ta ta murinai be inai hereva, “Siahu Ibounai Lohiabada ma ia gwau” bona Dirava ia gwauhamata ena taunimanima be maino ai do idia noho. Unai peroveta hereva haida be lagani 600 B.C.E. murinai idia guguru, to momo be lagani 1919 C.E. ai o kahirakahira do idia guguru.a
8:3—Dahaka dainai Ierusalema be “Abidadama Ena Hanua” idia gwauraia? Lagani 607 B.C.E. ai Ierusalema idia do hadikaia lasi neganai, unai hanua dekenai peroveta koikoi taudia, kara gageva idia karaia hahelaga taudia bona Iehova idia badinaia lasi taudia momo idia noho. (Sepanaia 3:1; Ieremia 6:13; 7:29-34) To, dubu helaga idia haginia lou bona taunimanima be Iehova idia tomadiho henia neganai, unuseniai tomadiho momokanina idia hadibaia, bona idia gwau Ierusalema be “Abidadama Ena Hanua.”
11:7-14—Sekaraia be au rua ia utua, edia ladana be “Bogahisihisi” bona “Haboua Tamona,” unai ladadia edia anina be dahaka? Sekaraia be ‘mamoe naria gaukara ia abia, bona idia hisihisi noho mamoe, do idia alaia totona gaudia ia naria’—unai mamoe be edia tomadiho gunalaia taudia ese idia hahisia taudia ia gwauraia. Sekaraia be mamoe naria gaukara ia karaia neganai, ia be Iesu Keriso ia laulaulaia. Iesu be Dirava ena gwauhamata besena dekenai ia mai, to unai bese taudia ese ia idia dadaraia. Sekaraia ese “Bogahisihisi” auna ia utua, anina be Dirava ese Iuda taudia ida ia karaia gwauhamatana do ia kokia bona idia do ia hebogahisi henia lasi. Bona “Haboua Tamona” ena au ia utua anina be guna Iuda bona Israela taudia huanai ia noho lalotamona ia hadikaia.
12:11—“Ierusalema taudia edia taitai be bada herea, edia taitai Hadada Rimono totona, Megido ena tano palaka dekenai bamona,” ena anina be dahaka? Iuda ena King Iosaia be “Megido ena tano palaka dekenai” Aigupito ena king Farao Neko ida ia tuari lalonai ia mase, bona lagani momo lalonai ena mase ena taitai be ane dekenai idia abia. (2 Sivarai 35:25) Unai dainai, “edia taitai Hadada Rimono totona” ena anina be Iosaia ena mase dainai idia taitai.
Ita Dibaia Gaudia:
1:2-6; 7:11-14. Iehova be edia kerere idia hamaoromaoroa, idia helalo-kerehai bona mai edia kudouna ibounai ida Ia idia tomadiho henia taudia dekenai ia moale. To, ‘idia ura lasi oda idia kamonai, bona edia laloa idia koua Iena oda dekenai’ taudia bema heduru totona idia noinoi neganai, do ia kamonai lasi.
4:6, 7. Iehova ena lauma helaga ena siahu badana amo dubu helaga haginia lou gaukarana idia haorea diba. Dirava ita hesiai henia lalonai hekwakwanai idauidau do ita davaria, to Iehova ita abidadama henia neganai unai hekwakwanai ita hanaia diba.—Mataio 17:20.
4:10. Iehova ese Serubabele bona iena taunimanima edia gaukara ia sekea neganai, ia itaia dubu haginia gaukarana be Iena ura hegeregerena idia karaia. Goevadae lasi taudia ese Iehova ena ura idia badinaia be auka lasi.
7:8-10; 8:16, 17. Iehova ena lalonamo ita abia totona, namona be ita kara maoromaoro, hebogahisi-mai-lalokauna ita hahedinaraia, bona ta ta dekenai hereva momokani ita gwauraia.
8:9-13. Iehova ese ia henia gaukarana ita karaia goadagoada neganai, Ia ese ita do ia hanamoa. Bona ita abia hahenamo haida be maino, noho namo, bona iseda hetura karana Iehova ida ia goada.
12:6. Iehova ena taunimanima idia naria taudia be “lahi bamona”—anina be idia gaukara goadagoada.
13:3. Ena be iseda varavara o ma haida ita hetura henidia namonamo, to unai ese iseda Dirava momokanina bona iena orea badinaia karana do ia hadikaia lasi.
13:8, 9. Iehova ese tano taudia be kahana toi ai ia haria, kahana rua be aposteit karadia idia karaia dainai, momo herea be Iehova ese ia dadaraia. To kahana ta sibona be lahi dekenai do ia tohoa bona do ia hagoevaia. Haida sibona be edia lalona idia giroa. Hari inai negai Kerisendom oreana, idia momo be sibona idia gwauraia Keristani taudia, be Iehova ese ia dadaraidia. Orea maragina, horoa Keristani taudia unai, be Iehova idia abidadama henia bona Iehova ese idia ia hagoevaia. Horoa orena taudia bona hutuma bada taudia be edia kara bona hereva amo idia hahedinaraia idia be Iehova ena Witnes taudia.
Namona be Kara ta Ita Karaia
Edena dala ai Hagai bona Sekaraia ese idia gwauraia herevadia be mai anina bada hari iseda negai? Idia gwauraia sivaraidia ese Iuda taudia ia hagoadaia dubu haginia gaukarana idia karaia totona. Unai ita laloa neganai, ita ia hagoadaia Basileia harorolaia bona hahediba taudia halaoa gaukarana ita karaia goadagoada totona, a?
Sekaraia be Mesia ia herevalaia neganai, ia gwau ia be “doniki dekenai ia guia” bona do ia mai, “siliva moni 30” totona ia idia samania, bona idia alaia, vadaeni “mamoe be gabu idauidau do idia heau boio.” (Sekaraia 9:9; 11:12; 13:7) Sekaraia ese Mesia ia perovetalaia bona unai ita laloa dobu neganai, unai ese iseda abidadama ia hagoadaia bada! (Mataio 21:1-9; 26:31, 56; 27:3-10) Iehova ena Hereva bona iseda hahemauri totona Ia hegaegaelaia dalana dekenai iseda abidadama ia hagoadaia.—Heberu 4:12.
[Footnote]
[Box on page 21]
SEKARAIA ENA MATAHANAI EIT
1:8-17: Ia hahedinaraia dubu helaga do idia haginia haorea bona Ierusalema bona Iuda ena hanua haida be Iehova ese do ia hanamoa.
1:18-21: Inai gwauhamata herevana be, idia ura Iuda idia hadikaia doa foa be dika do idia davaria, anina be Iehova ese Iena taunimanima idia tuari henia gavamani ibounai do ia hadikaia ore.
2:1-13: Ia hahedinaraia Ierusalema hanuana be do ia bada, bona Iehova be ia gwauhamata ia be “lahi maguna hegeregerena do ia lao”—anina be idia do ia gimaia.
3:1-10: Ia hahedinaraia Satani ia ura dubu haginia gaukarana ia koua bona Dirava ese hahelaga tauna badana Iosua ia abia lou bona ena kara dika ibounai ia kokia.
4:1-14: Iehova ia gwauhamata ororo bamona koua gaudia do ia kokia diba bona Gavana Serubabele ese dubu helaga haginia gaukarana do ia haorea.
5:1-4: Kara dika ena davana idia abia lasi taudia be Iehova ese do ia hahemaoro henidia.
5:5-11: Kara dika do ia ore ia perovetalaia.
6:1-8: Aneru edia naria bona edia gimaia karana ia gwauhamatalaia.
[Picture on page 18]
Hagai bona Sekaraia ese idia gwauraia sivarai edia badina be dahaka?
[Picture on page 20]
Edena dala ai Iehova ena taunimanima idia naria taudia be “lahi bamona”?