Iehova Ena Orea Ia Bada Ia Lao Negana Lalonai Ia Lau Hesiai Henia
Harley Harris ese ia sivarailaia
Ai be sekit hebouhebou dekenai bona hutuma bada ese ai idia dagedage henia. Taoni naria tauna badana ese ami taudia ia mailaia ai idia gimaia totona. Ami taudia mai edia ipidi bona bainat be dala ai idia gini. Dagedage taudia be ai idia lolo henia to emai motuka dekenai ai guia bona Cape Girardeau, Missouri dekenai ai lao emai hebouhebou ena kahana ai haorea totona. Unai dina be September 2, 1950. Unuseniai egu mauri lagani be 14 neganai, bapatiso lau abia. Unai dagedage negana lalonai Iehova lau hesiai henia ena sivarai mani lau gwauraia.
LAGANI 1930 bamona ai, egu tamana ena tama sina bona edia natudia eit be Tadikaka Rutherford ena tok edia rekodi idia kamonai bona idia laloparara unai be hereva momokani. Lagani 1935 ai Washington D.C. ai idia karaia distrik hebouhebou dekenai, egu tama sina Bay bona Mildred Harris be bapatiso idia abia. Idia moale bada badina unai hebou ai idia diba idia be “hutuma bada” taudia!—Apok. 7:9, 14, NW.
Lau be lagani 1936 ai lau vara. Lagani ta murinai egu tama sina be Mississippi ai ia noho grup maragina ta dekenai idia lao. Unai teritori dekenai ai noho neganai, sekit naria tauna ta ese ai ia vadivadi henia lasi. Egu tamana be Brens opesi tadikaka dekenai revareva ia torea bona hebouhebou badadia dekenai ai lao, unai dala amo ai be tadikaka bona taihu ida ai hebamo diba.
Dagedage Ai Haheaukalaia
Tanobada Tuarina Iharuana ai Iehova ena Witnes taudia be tuari amo idia gini siri dainai, dagedage bada idia davaria. Unai negai ai be Mountain Home, Arkansas dekenai ai noho. Dina ta lau bona egu tamana be dala dekenai magasin gaukara ai karaia. Tau ta ese egu tamana ena magasin ia dadia bona ia gabudia. Ia gwau ai be ai gari dainai tuari lalonai ai vareai diba lasi. Egu mauri lagani be faiv sibona, bona unai lau itaia neganai lau gari dainai lau tai. Egu tamana be unai tauna ia raraia sibona bona gau ta ia karaia lasi ela bona unai tauna be ia raka siri.
To taunimanima namodia haida idia noho bona ai idia durua danu. Nega ta dagedage taudia be emai motuka idia hagegea neganai, loea ta ia mai bona ia henanadai: “Dahaka ia vara noho?” Tau ta ia gwau: “Inai Iehova ena Witnes taudia be iseda tano totona do idia tuari lasi.” Loea tauna be motuka ena gini kau gabunai ia gini bona ia boiboi badabada: “Lau be Tanobada Tuarina Ginigunana ai lau tuari bona Iharuana ai do lau tuari danu! Inai taunimanima umui rakatania. Idia be ta idia hadikaia lasi!” Unai dagedage taudia be ai idia rakatania. Unai loea tauna ena kara ai laloaboio lasi!—Kara 27:3.
Distrik Hebouhebou ese Ai Idia Hagoadaia
Lagani 1941 ai St. Louis, Missouri ena distrik hebouhebou be ai ia hagoadaia bada. Ripoti ta ia gwau taunimanima 115,000 mai kahana idia mai. Taunimanima 3,903 be bapatiso idia abia! Tadikaka Rutherford ena tok ladana “Children of the King” (King Ena Natudia) lau laloatao. Ia be ai matamata taudia ia hereva henia bona ai ta ta be buka namona ta ladana Children (Natudia) ena kopi ta ai abia. Unai hebouhebou ese lau ia hagoadaia vaira laganina ai sikuli lau matamaia neganai, idia vara hahetoho lau haheaukalaia totona. Lau bona egu kasin haida be pepe ai saluti henia lasi dainai sikuli amo ai idia kokia. Dina ta ta ibounai sikuli ai lao, ai ura diba sikuli idia gunalaia taudia ese edia lalona idia haidaua eiava lasi. Daba ibounai gabu daudau ai raka, to sikuli dekenai ai ginidae neganai, ai idia siaia giroa. To, lau mamia unai dala amo ai ese Dirava ena Basileia badinaia karana ai hahedinaraia.
Daudau lasi murinai United States ena Supreme Court ia gwau pepe saluti henia karana be taravatu lasi, unai dainai ai be sikuli dekenai ai giroa diba. Emai tisa be tau namona bona ai reaia gaudia be ai dekenai ia hadibaia, bona emai sikuli turadia be ai idia matauraia.
Danu, lagani 1942 ai, Cleveland, Ohio ena distrik hebouhebou dekenai Tadikaka Nathan H. Knorr ese ia henia tok ladana “Peace—Can It Last?” lau laloatao. Ia ese Apokalupo karoa 17 ena anina ia gwauraia hedinarai bona ia hahedinaraia Tanobada Tuarina Iharuana murinai maino negana do ia vara. Unai dainai sivarai namona be tano momo ai do ai harorolaia be namo. Unai gaukara badana totona, Gilead Sikuli be lagani 1943 ai idia hamatamaia. Lau diba lasi lau be gabeai unai sikuli dekenai do lau lao. Tuari murinai maino negana ia vara bona dagedage karana ia maragi. To, lagani 1950 ai Korea tanona ai tuari ia matamaia neganai, dagedage taudia ese emai haroro gaukara idia koua toho, inai sivarai matamanai lau gwauraia bamona.
Painia Bona Betele Gaukara
Lagani 1954 ai haisikuli lau haorea bona hua ta murinai painia gaukara lau matamaia. Guna lagani 1950 ai Kennett, Missouri ai dagedage taudia ese ai idia hagegea gabuna ai hua haida lalonai painia gaukara lau karaia. March 1955 ai Betele dekenai lau idia boiria. Lau idia siaia kongrigeisen ena teritori kahana ta be Times Square, New York City. Guna lau be hanua maragina ta dekenai lau noho, to hari lau be siti badana dekenai lau noho! Lau be New York ai idia noho taudia momo lau haroro henia neganai, magasin ai ia noho herevana ta lau hahedinaraia bona lau gwau: “Oi be nega ta inai henanadai oi laloa, a?” Momo ese magasin idia abia.
Betele ai lau noho neganai, Tadikaka Knorr ese ia gunalaia daba tomadiho negadia lau moalelaia bada. Ia ese Baibel siridia edia anina ia gwauraia namonamo bona unai ese ai ia durua bada! Ia be tama ta bamona, bona mai hemataurai ida taihu do ai kara henia daladia be ai tadikaka matamatadia dekenai ia hadibaia. Lagani 1960 ai, egu lalona lau hadaia do lau headava totona.
Tadikaka lau hadibadia lau be dina 30 murinai Betele do lau rakatania, to haere ta lau abia lasi. Dina 30 idia ore murinai, ena be lau hemarai, to tadikaka Robert Wallen lau nanadaia bema idia ese egu revareva idia abia o lasi. Tadikaka Wallen be gabeai egu gaukara gabuna dekenai ia mai lau ia hereva henia totona. Lau ia nanadaia bema lau ura spesel painia eiava sekit gaukara do lau karaia. Ia lau haere henia: “To, tadikaka Robert egu mauri lagani be 24 sibona bona lau hegeregere lasi.”
Sekit Gaukara
Unai hanuaboi ai egu daiutu dekenai be envelop ta lau davaria. Unai envelop lalonai spesel painia bona sekit gaukara ena aplikeisen idia noho. Lau hoa maragi lasi! Lau abia hahenamo be Missouri ena sautwest bona Kansas ena ist kahana dekenai sekit gaukara do lau karaia. To, Betele lau do rakatania lasi neganai, lau be loaloa naria taudia edia hebou ta dekenai lau lao. Unai hebou dokonai, Tadikaka Knorr ia gwau: “Umui be sekit bona distrik gaukara umui karaia dainai, namo lasi umui laloa umui vadivadi henia gabunai idia noho tadikaka edia diba umui hereaia. Idia haida edia diba be bada. To edia mauri be ia auka dainai sekit o distrik gaukara idia karaia diba lasi. Idia ese umui dekenai gau momo do idia hadibaia.”
Unai sisiba be ia momokani! Tadikaka Fred Molohan, iena adavana bona iena kakana Charley, be Parsons, Kansas amo bona idia be haheitalai namodia. Idia be lagani 1900 lalodiai hereva momokani idia dibaia. Edia ekspiriens namodia ese ai idia hagoadaia bada. Tadikaka ma ta be John Wristen, ia be Joplin, Missouri amo bona lagani momo lalonai painia gaukara ia karaia vadaeni. Unai tadikaka be Iehova ena orea ena heau dalana idia matauraia bada. Ena be lau be matamata sibona, to idia ese lau idia matauraia dainai egu sekit gaukara lau karaia namonamo diba.
Lagani 1962 ai, ia gaukara goadagoada painia taihuna ta, Cloris Knoche lau adavaia. Lau bona Cloris be sekit gaukara ai karaia hebou. Tadikaka taihu edia ruma dekenai ai noho dainai, idia ai dibaia namonamo. Matamata taudia ai durua ful-taim hesiai gaukara idia karaia totona. Emai sekit ai matamata taudia rua Jay Kosinski bona JoAnn Kreysman be emai heduru herevadia idia abia dae. Haroro gaukara dekenai ai idia bamoa bona sibona emai ura ai dadaraia mauri dalana ena moale idia itaia dainai, idia ia durua unai bamona tahua gaudia idia abia hidi totona. JoAnn be spesel painia gaukara ia karaia bona Jay be Betele dekenai ia gaukara. Gabeai, idia ruaosi idia headava bona lagani 30 mai kahana sekit gaukara idia karaia noho.
Misinari Gaukara
Lagani 1966 ai, Tadikaka Knorr ese ai ia nanadaia bema ai ura tano idauna ta ai hesiai gaukara do ai karaia. Ia dekenai ai gwau: “Hari iniseniai emai sekit gaukara ai moalelaia. To bema tano ma ta ai gaukara bada ia noho, ai moale unuseniai ai lao totona.” Wiki ta murinai Gilead Sikuli dekenai ai idia boiria. Lau moale bada badina unai sikuli totona Betele dekenai ai noho, bona egu tura namodia momo lau itadia lou! Danu, Gilead Sikuli dekenai tura matamatadia ai davaria, bona idia be Iehova idia do hesiai henia noho.
Lau bona Cloris, Dennis bona Edwina Crist, Ana Rodríguez, bona Delia Sánchez be Ecuador, South America dekenai idia siaia lao. Dennis bona Edwina Crist be Quito siti dekenai idia lao. Lau, Cloris, Ana bona Delia be Cuenca, Ecuador ena siti badana ihatoina dekenai ai lao. Emai teritori ai provinsi rua idia noho. Cuenca ena kongrigeisen ginigunana be emai ruma dekenai ia matamaia. Ai ibounai siks be unai kongrigeisen matamata lalonai ai noho. Ai lalohekwarahi edena bamona haroro gaukara do ai karaia.
Cuenca dekenai dubu be momo bona dina helagadia ai idia be moale karadia idauidau idia karaia. To, unai siti ai idia noho taudia be mai edia henanadai momo. Hegeregere, nega ginigunana Mario Polo, ida lau hedavari neganai lau hoa badina ia henanadai: “Apokalupo bukana ese ia herevalaia ariara hahinena be daika?”
Hanuaboi ta, Mario be mai lalohekwarahi ida emai ruma dekenai ia mai. Pasto ta be ia dekenai buka haida ia henia, bona unai buka ese Iehova ena Witnes taudia edia tomadiho dalana idia gwauraia dika. Mario lau hamaoroa ia sibona ese unai pasto do ia haere henia be namo. Unai dainai daba ai, Mario ese ena ruma dekenai lau bona unai pasto ia boiria. Ai herevahereva neganai, lau gwau namona be Toi Tamona do ai herevalaia. Pasto be Ioane 1:1 ia duahia neganai, Mario ese “Dirava” bona “dirava ta” edia idau ia gwauraia hedinarai. Pasto ese ia duahia siri ibounai be Mario ese edia anina ia gwauraia namonamo. Unai dainai pasto be Toi Tamona ena hahediba herevana ia hamomokania diba lasi. Unai murinai Mario bona ena adavana idia abia dae Iehova ena Witnes taudia be hereva momokani idia harorolaia, bona idia danu be Baibel ena hahediba herevadia idia harorolaia goadagoada. Ai moale bada badina guna Cuenca siti dekenai kongrigeisen ibounai be 33 sibona, to hari kongrigeisen ibounai be 63! Oibe, Iehova ena orea be ia bada ia lao.
Betele Rumana Idia Habadaia
Lagani 1970 ai lau bona Al Schullo idia noia Guayaquil ena brens opesi dekenai ai gaukara totona. Unuseniai ai ruaosi be Brens haheaua gaukarana ai naria. Joe Sekerak be Ecuador ena kongrigeisen iboudiai 46 totona buka bona magasin edia oda ia naria. Lau be Betele dekenai lau gaukara bona Cloris be tadikaka taihu ida haroro gaukara ia karaia. Ia ese taunimanima 55 ia stadi henia bona idia bapatiso, nega momo iena Baibel stadi taudia toi eiava faiv be hebouhebou dekenai bapatiso idia abia.
Hegeregere, Cloris ese hahine ta ladana Lucresia ia stadi henia, to iena tau be ia dagedage. To, Lucresia be ia stadi ela bona ia bapatiso bona regula painia gaukara ia karaia. Iena natudia dekenai Iehova ena dala ia hadibaia. Hari iena natuna memero rua be elda taudia bona ta be spesel painia, bona ena natuna kekeni be painia gaukara ia karaia. Iena tubuna kekeni be tadikaka ta ia adavaia bona idia danu be spesel painia gaukara idia karaia. Inai ruma bese ese momo idia durua hereva momokani idia dibaia totona.
Lagani 1980 ai, Ecuador ai pablisa ibounai be 5,000 mai kahana. Unai dainai emai brens opesi be hegeregere lasi haroro gaukara ia durua totona. Tadikaka ta be mai ena tano, Guayaquil murimurinai, bona ia ese unai tano ena hekta 32 be sosaiti dekenai ia henia. Lagani 1984 ai emai brens opesi matamatana bona Assembly Hall ai haginia matamaia, bena lagani 1987 ai ai hahelagaia.
Momo Idia Ura Gaukara Idia Durua
Idia hanaia laganidia lalonai, ai moale badina tano ma haida amo pablisa bona painia taudia momo be Ecuador dekenai idia mai, bona haroro taudia be momo lasi gabudiai idia haroro. Haheitalai namona ta be tadikaka Andy Kidd, guna ia be Canada dekenai sikuli tisa gaukara ia karaia. Lagani 1985 ai, iena mauri lagani be 70 neganai, Ecuador dekenai ia mai bona unuseniai hesiai gaukara ia karaia ela bona 2008 ai ia mase. Iena mauri lagani be 93. Nega ginigunana ia lau hedavari henia neganai, ia be kongrigeisen maragina ta ia naria. Spanish gado ia diba namonamo lasi to ia hekwarahi pablik tok ia henia bona Gima Kohorona stadi ia naria. Danu, Tiokratik Haroro Sikuli ia naria bona Hesiai Hebou ai kahana momo ia karaia! Hari unai gabu ai kongrigeisen rua idia noho bona pablisa ibounai be kahirakahira 200 bona elda taudia be momo.
Tadikaka ma ta be Ernesto Diaz. Ia bona ena ruma bese be United States amo idia mai Ecuador dekenai, bona hua 8 idia noho murinai ia gwau: “Egu natudia toi be Spanish gado idia dibaia bona Baibel amo ma haida idia hadibaia namonamo diba. Lau be tama ta bona guna lau laloa do lau karaia diba lasi gauna be hari lau karaia noho—egu ruma bese ida ai haroro hebou bona regula painia gaukara lau karaia. Aiemai Baibel stadi ibounai be 25. Unai ese emai ruma bese lalonai lalotamona ia havaraia, bona moale gauna be emai hetura karana Iehova ida ia hagoadaia.” Lau bona Cloris be unai tadikaka taihu edia gaukara ai laloa bada.
Lagani 1994 ai emai brens opesi idia habadaia. Lagani 2005 ai, emai pablisa ena namba be 50,000 ia hanaia, unai dainai emai brens opesi ma idia habadaia lou. Idia haginia ruma matamatadia be Assembly Hall ta, Betele ena ruma ta bona gado hahanaia opesi. Unai ruma matamatadia be October 31, 2009 ai ai hahelagaia.
Lagani 1942 ai lau be sikuli amo idia kokia neganai, United States ai Witnes taudia be 60,000 bamona. Hari Witnes taudia edia namba be milioni ta ia hanaia. Lagani 1966 ai, Ecuador dekenai ai mai neganai, Basileia harorolaia taudia be 1,400 to hari idia be 68,000 idia hanaia. Bona ai diba taunimanima momo be Witnes taudia ai do idia lao badina Baibel stadi taudia edia namba be 120,000 bona lagani 2009 ai Keriso ena mase ena Memorial ai idia mai taudia be 232,000 ia hanaia. Momokani, Iehova ese iena taunimanima ia hanamoa bada. Iehova ena orea ia bada ia lao negana lalonai ita noho be moale bada gauna!a
[Footnote]
a Tadikaka Harley Harris ena sivarai be inai magasin totona ai hegaegaelaia lalonai ia mase.
[Pictures on page 5]
Guayaquil ena hebouhebou badana (1981) bona Assembly Hall matamatana (2009)