Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • Koikoi be Idaunegai Karana ta, A?
    Gima Kohorona (Pablik)—2016 | No. 2
    • Bosi ta ese gaukara tauna ta dekenai imana ia poinia

      RAU 1 AMO | DAHAKA DAINAI ITA KOIKOI LASI?

      Koikoi be Idaunegai Karana ta, A?

      Hitoshi be Japan ai, kampani ta dekenai akaun gaukara ia karaia. Nega ta ena bosi ida moni idia sekea lalonai, bosi ese ia hamaoroa ripoti koikoina ta do ia torea. Hitoshi ia gwau ia ura lasi koikoi dalanai gaukara do ia karaia. Unai dainai, bosi ese ia hagaria bona ia gwau bema ia karaia lasi do ia hadokoa, bona gabeai Hitoshi ese ena gaukara ia haboioa.

      Hua haida lalonai, Hitoshi be ia lalometau moni gaukara namona ta do ia davaria eiava lasi. Nega ta moni gaukara ta ena intaviu lalonai, Hitoshi ia gwau ia ura lasi koikoi dalanai gaukara ia karaia. Ia ia intaviu henia tauna ia gwau, “Emu laloa dalana be idau momokani!” Ena be ena famili bona turadia ese idia hagoadaia do ia koikoi lasi, to Hitoshi ia laloa momo. Hegeregere, ia gwau, “egu abidadama lau gwauraia hedinarai be namo eiava lasi.”

      Hitoshi ena haheitalai amo ita diba, taunimanima haida idia abia dae koikoi karana be maoro lasi. Momokani, haida idia laloa bisinesi lalonai unai bamona kara ese bisinesi ia hadikaia diba. South Africa ai, gaukara hahinena ta ia gwau, “taunimanima iboudiai be idia koikoi bona nega haida unai ese egu lalona ia veria lau koikoi totona.”

      Hari inai negai hereva koikoi karana be ia bada noho. Lagani haida gunanai, Massachusetts Amherst ena iunivesiti ai doketa ta ladana, Robert S. Feldman, ia davaria miniti 10 ena herevahereva lalonai tatau bona hahine 60 pesen be nega tamona sibona idia koikoi. Feldman ia gwau: “Unai be hoa gauna. Ai laloa lasi taunimanima be dina ta ta maurina lalonai do idia koikoi.” Ena be momo idia badu bema haida ese idia koidia, to momo ese koikoi karadia idia karaia noho.

      Dahaka dainai hari, koikoi, henaohenao bona koikoi karadia ma haida idia vara noho? Edena dala ai koikoi karana ese taunimanima ibounai edia mauri ia hadikaia diba? Bona mai anina bada gauna be, edena dala ai koikoi karadia ita dadaraia diba?

  • Koikoi Karana ese Dika Ia Havaraia
    Gima Kohorona (Pablik)—2016 | No. 2
    • Hahine rua idia herevahereva

      RAU 1 AMO | DAHAKA DAINAI ITA KOIKOI LASI?

      Koikoi Karana ese Dika Ia Havaraia

      “Nega momo hekwakwanai badadia ita hamaoromaoroa totona ita koikoi sisina be namo.”​—Samantha, South Africa.

      Unai hereva dekenai oi lalotamona, a? Samantha hegeregerena, ita danu nega haida hekwakwanai badadia ita davaria. Unai bamona hekwakwanai haida ese ita idia doria ita koikoi totona, bona ita karaia abia hidi ese do idia hahedinaraia ita be dahaka ita laloa bada. Hegeregere, bema ita ura lasi sibona ita hahemaraia dainai ita koikoi, unai ese ia hahedinaraia ita abia dae koikoi karana be kerere lasi. Danu, bema gabeai haida idia diba oi koikoi, unai ese dika ia havaraia diba. Mani inai oi laloa.

      KOIKOI ESE BADINAIA KARANA IA HADIKAIA

      Headava ia goada totona badinaia karana be mai anina bada. Bema headava taudia be idia badinaia heheni, do idia mamia edia headava ia namo bona ia goada. To, badinaia karana be ia vara kava lasi. Badinaia karana ia goada totona, namona be umui gaukara hebou, mai momokani ida umui herevahereva, bona ta ta ena namo umui laloa bada. To, koikoi karana ese badinaia karana ia hadikaia diba. Bona bema unai ia vara do ia auka ita hagoadaia lou totona.

      Nega ta emu turana namona ta ese oi ia koia, a? Bema oibe, emu hemami be edena bamona? Momokani, oi lalohisihisi. Unai be vaia ia vara gauna. Ita diba momokani koikoi karana ese hetura karana namona ia hadikaia diba.

      KOIKOI BE MA TA DEKENAI IA HANAIA DIBA

      University of California ai, taunimanima edia mauri dalana ia stadilaia profesa, Robert Innes, ese ena tahua karana amo ia davaria, “koikoi karana be ma ta dekenai ia hanaia diba.” Ia be daihanai gorerena ta bamona​—koikoi tauna oi bamoa momo neganai, iena koikoi karana be oi dekenai ia “hanaia” diba.

      Edena dala ai koikoi karana ena tarapu oi hanaia diba? Baibel ese oi ia durua diba. Mani Baibel ena hakaua herevadia haida oi laloa.

      Koikoi Daladia Idauidau

      Koikoi herevadia

      Tau ta ese ena wedin rini ia kokia

      ANINA BE DAHAKA? Ta dekenai ia momokani lasi gauna gwauraia karana. Danu, haida hakaua kerere o koia totona hereva momokani hagagevaia, mai anina bada herevadia hunia, bona sivarai momokanina ta dekenai koikoi herevadia gwauraia karana.

      BAIBEL IA GWAU: “[Iehova] ese kara gagevagageva taudia, ia ura henia lasi momokani, to kara maoromaoro taudia be ia ese ia abidadama henia noho.” (Aonega Herevadia 3:32) “Koikoi karana umui atoa siri vadaeni dainai, umui ta ta ese emui dekena tauna dekenai hereva momokani do umui gwauraia.”​—Efeso 4:25.

      Ma haida ladana hadikaia karana

      Tatau rua be tau ta idia herevalaia noho

      ANINA BE DAHAKA? Ma ta ena ladana hadikaia totona koikoi herevadia gwauraia karana.

      BAIBEL IA GWAU: “Laloa kerere tauna ese heai ia havaraia noho, bona hadikaia hereva kava gwauraia tauna ese, turana korikori taudia edia turana dala ia hamakohia noho.” (Aonega Herevadia 16:28) “Bema au be lasi neganai, lahi be ia bodo noho, bona bema hadikaia hereva be lasi neganai, heai be do ia doko.”​—Aonega Herevadia 26:20.

      Koikoi dalanai moni abia karana (fraud)

      Tau ta be ena kouti ai ia hunidia wristwatche ia hahedinaraia

      ANINA BE DAHAKA? Ta be koikoi dalanai ma ta ena lalona ia veria ena moni o kohu ia abia totona.

      BAIBEL IA GWAU: “Davana abia totona ia gaukara ogogami tauna ena kohu be koikoi dalana amo umui abia lasi.” (Deuteronomi 24:14, 15, NWT) “Ogogami tauna ia koia tauna be iena Havaraia Tauna ia hereva dika henia, to ogogami taudia ia hebogahisi henia tauna ese Ia ia hanamoa.”​—Aonega Herevadia 14:31, NWT.

      Henaohenao

      Ta ese baege amo paosi ia henaoa

      ANINA BE DAHAKA? Haida amo gwaumaoro abia lasi bena edia kohu abia karana.

      BAIBEL IA GWAU: “Namo lasi henaoa tauna ia henaohenao lou, to namona be ia gaukara goada bona iena imana amo gaukara namona ia karaia, unai amo ia dabu tauna dekenai gau ta ia henia diba.” (Efeso 4:28) “Umui sibona do umui koia lasi: . . . Mataganigani taudia, inuinu kekero taudia, hereva dika taudia, bona henaohenao taudia be Dirava ena Basileia do idia abia lasi.”​—1 Korinto 6:9, 10.

  • Koikoi Lasi Ena Namo
    Gima Kohorona (Pablik)—2016 | No. 2
    • Tau ta ese paosi biaguna ena paosi ia henia

      RAU 1 AMO | DAHAKA DAINAI ITA KOIKOI LASI?

      Koikoi Lasi Ena Namo

      “Ai diba emai lalomamina be ia goeva. Bona ai ura mai momokani ida gau ibounai ai karaia.”​—Heberu 13:18.

      Baibel ai, Grik herevana amo idia hahanaia “momokani” ena anina be “gau ta be ia namo herea.” Anina ma ta be kara namo hereana ta.

      Keristani taudia be mai edia lalona ibounai ida aposetolo Paulo ena hereva idia badinaia, ia gwau: “Ai ura mai momokani ida gau ibounai ai karaia.” Unai ena anina be dahaka?

      KUDOUNA ENA URA DADARAIA

      Taunimanima momo be gabu ta idia do lao lasi neganai, hevarivari ai sibona idia sekea. Dahaka dainai? Badina idia ura edia toana ia namo. To, iseda huina o dabua edia toana ia hereaia gauna ta ia noho. Oibe, iseda lalonai idia noho gaudia be eda kara amo do idia hedinarai.

      Baibel ese ia hahedinaraia ita be kara dika ita karaia diba. Genese 8:21 ia gwau, ita ‘maragi negana dekena amo, eda laloa be dika.’ Ita be goevadae lasi taudia dainai, namona be ita hekwarahi koikoi karadia ita dadaraia. Aposetolo Paulo be kara dika ia dadaraia dalana ia herevalaia, ia gwau: “Lauegu kudouna ai Dirava ena taravatu lau moalelaia momokani. To lau davaria, egu tauanina lalonai taravatu ma ta ia noho, bona unai taravatu be egu lalona ai ia noho taravatuna ia tuari henia, bona inai kara dika ena taravatu ese igui hesiai tauna bamona lau ia hakaua.”​—Roma 7:22, 23.

      Hegeregere, bema eda kudouna ese ita ia doria ita kara dika bona koikoi totona, namona be eda kudouna ena ura ita badinaia lasi. Bema lalohadai dikadia ita dadaraia, ita be hanaihanai do ita honest o kara momokani, herevana momo be unai bamona idia karaia lasi.

      KOIKOI KARADIA DADARAIA

      Ita koikoi lasi totona, gau badana be kara maoromaoro taravatudia ita badinaia. To madi, momo be edia ‘dabua ena toana’ sibona idia laloa bada bona edia kara idia laloa lasi. Unai dainai, idia laloa koikoi karana be kerere lasi. Buka ladana, The (Honest) Truth About Dishonesty, ia gwau: “Momokani, bema koikoi karadia ita habadaia ela bona ita manada, do ita laloa ita be ita koikoi lasi.” Dahaka ese ita do ia durua bena ita diba koikoi karana be maoro eiava lasi?

      Tanobada ai taunimanima milioni momo idia davaria Baibel ese ita ia durua diba. Baibel ena kara maoromaoro taravatudia be gau ta ida ita hahegeregerea diba lasi. (Salamo 19:7) Baibel ese iseda ruma bese maurina, moni gaukara, iseda kara, bona Dirava tura henia karana dekenai hakaua herevadia namodia ia henia. Nega aukadia lalonai ita ia gimaia. Iena taravatu bona hakaua herevadia be bese idauidau, iduhu idauidau bona taunimanima ibounai totona. Baibel ita duahia, laloa dobu, bona ena sisiba ita badinaia neganai, ita do ia durua eda kudouna ai do ita koikoi lasi bona kara maoromaoro do ita badinaia.

      To, koikoi karana ita dadaraia totona, Baibel ena diba maoromaoro ita abia sibona be hegeregere lasi. Inai tanobada dikana ese eda lalona ia veria diba, koikoi karadia ita karaia totona. Unai dainai namona be Dirava ena heduru totona ita guriguri. (Filipi 4:6, 7, 13) Unai dala amo kara maoromaoro do ita karaia bona gau iboudiai lalonai do ita koikoi lasi.

      KOIKOI LASI ENA NAMO

      Matamanai ita herevalaia tauna, Hitoshi, be koikoi lasi ida gaukara ia karaia dainai namo ia davaria. Hari ia gaukara kampani dekenai iena bosi ese iena kara momokani ia moalelaia. Hitoshi ia gwau: “Lau moale badina lau abia gaukarana ese egu lalomamina goevana ia hadikaia lasi.”

      Haida dekenai unai bamona ia vara danu. Baibel ena hakaua herevana, “mai momokani ida gau ibounai ai karaia,” idia badinaia taudia edia haheitalai mani oi laloa.

      • Lalomamina Goevana

        Cheryl

        “Egu mauri lagani be 13 neganai, sikuli lau rakatania bona henaohenao taudia ida lau gaukara. Unai dainai egu moni, 95 pesen bamona, be koikoi karana amo lau abia. Gabeai, lau headava, bona egu adavana ida Iehova ena Witnes taudia danu Baibel ai stadilaia matamaia. Stadi karana amo ai diba Iehovaa Dirava be koikoi karadia ia inai henia, unai dainai emai mauri dalana ai haidaua. Lagani 1990 ai, Iehova dekenai emai mauri ai gwauhamatalaia bona bapatiso ai abia, bena Iehova ena Witnes taudia ai ai lao.”​—Aonega Herevadia 6:16-19.

        “Guna, egu ruma be henaohenao kohudia amo ia honu to hari idia noho lasi dainai, egu lalomamina be ia goeva. Egu mauri gunana lau laloa lou neganai, Iehova lau tanikiu henia badina lau ia hebogahisi henia. Hari lau mahuta namonamo diba, badina lau diba Iehova ese lau ia lalonamo henia.”​—Cheryl, Ireland.

        Bobby

        “Egu bosi ia kamonai lau be kastoma ta ena lalona veria moni lau abia dae lasi neganai, lau dekenai ia gwau: ‘Oi tomadiho henia Diravana be momokani! Lau moale badina inai kampani dekenai oi gaukara.’ Mai momokani ida gau ibounai lau karaia dainai, Iehova Dirava vairanai lalomamina goevana lau abia. Bona unai ese dala ia kehoa egu famili bona ma haida lau durua unai bamona idia karaia totona.”​—Sonny, Hong Kong.

      • Lalomaino

        Tom

        “Lau be intanesinol banika ta ena bosi ena durua tauna ta. Unai gaukara ai momo be moni abia totona koikoi karadia idia karaia. Momo ese idia laloa bada herevana ta be inai; ‘Moni momo abia totona koikoi sisina oi gwauraia be dika lasi.’ To lau be mai momokani ida lau gaukara dainai lalomaino lau davaria. Egu lalona lau hadaia do lau koikoi lasi, herevana dahaka hekwakwanai idia vara. Egu gaukara taudia idia diba idia do lau koia lasi o idia totona do lau koikoi lasi.”​—Tom, United States.

      • Sibona Matauraia

        Kaori

        “Egu bosi be lau ia doria do lau koikoi bona gaukara gabunai idia boio kohudia do lau ripotilaia lasi, to unai lau dadaraia. Henaohenao taudia idia davaria murinai, egu bosi be lau ia tanikiu henia badina lau koikoi lasi. Ena be tanobada ai koikoi karadia be bada, to namona be ita gini goada. Unai bamona ita karaia neganai, ma haida ese ita do idia abidadama henia bona matauraia.”​—Kaori, Japan.

      Bema ita koikoi lasi, lalomamina goevana bona lalomaino do ita davaria bona sibona do ita matauraia​—unai ese idia hahedinaraia koikoi lasi karana be mai ena namo. Unai oi abia dae, a?

      a Baibel ai ia hedinarai Dirava ena ladana be Iehova.

Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
Log aut
Login
  • Hiri Motu
  • Ta dekenai siaia
  • Preferens
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Gaukaralaia Taravatudia
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Login
Ta dekenai siaia