Edia Kara amo Sibodia Edia Ladana Badana Idia Abia Lasi
BAIBEL ese Babela ena kohoro dikana idia haginia taudia edia ladadia ia gwauraia lasi. Unai sivarai ia gwau: “Idia gwau, ‘Hari, hanua badana ta ita karaia be namo, iena kohoro be guba dekenai do ia kamokau. Unai dekena amo iseda ladana do ia bada, tanobada kahana kahana ibounai dekenai do ita loaloa kava noho garina.’ ”—Genese 11:4.
“Idia” be daidia? Unai kara be lagani 200 bamona Abata murinai ia vara. Unai nega ai, Noa ena mauri lagani be 800 bamona bona ena tubudia tausen momo bogaraginai ia noho. Idia ibounai edia gado be tamona bona Abata murinai Noa bona ena natudia idia noho gabuna dekenai idia noho hebou. (Genese 11:1) Nega ta, unai hutuma amo haida be ist kahana idia lao bona “tano palaka ta idia davaria, Sinara tano dekenai.”—Genese 11:2.
Edia Gaukara Ia Kwalimu Lasi
Unai gabu palakana ai idia noho taudia ese Dirava idia gwau-edeede henia. Edena dala ai? Iehova Dirava ese taunimanima ginigunadia ruaosi ia oda henia neganai, ena ura ia hahedinaraia ia gwau: “Emui bese do umui havaraia, do umui momo herea. Tanobada ena gabu ibounai dekenai do umui noho.” (Genese 1:28) Abata murinai, Noa bona ena natudia dekenai unai hereva ia gwauraia lou. Dirava ese idia ia hamaoroa: “Natuna momo do umui havaraia, vadaeni emui bese be bada herea tanobada dekenai, bona tanobada gabu ibounai dekenai do idia noho.” (Genese 9:7) Taunimanima ese Iehova ena oda idia utua, badina siti ta idia haginia ‘tanobada kahana kahana ibounai dekenai do idia loaloa kava noho garina.’
Unai taudia ese kohoro ta idia haginia matamaia danu, sibodia edia “ladana do ia bada” totona. To edia ura ia guguru lasi, unai kohoro idia haginia ore lasi. Baibel ena sivarai hegeregerena Iehova ese edia gado ia haidaua bena idia ta ta edia hereva idia lalo-pararalaia diba lasi. Lauma helaga ena siahu amo idia torea sivaraina ia gwau: “Vadaeni, Lohiabada ese ia luludia tanobada kahana kahana ibounai dekenai, bona edia hanua badana haginia gaukara idia hadokoa.”—Genese 11:7, 8.
Unai gaukara idia karaia taudia edia ladana idia “bada” lasi, unai ese ia hahedinaraia edia gaukara ia kwalimu lasi. Momokani, edia ladadia ita diba lasi bona taunimanima edia sivarai amo idia kokia vaitani. To Nimiroda, Noa ena tubuna merona ta, be edena bamona? Ia be unai gwau-edeede karana Dirava dekenai, ia gunalaia, ani? Taunimanima momo be iena ladana idia diba, ani?
Nimiroda—Hekokoroku Bona Gwau-Edeede Tauna
Ita daradara lasi, Nimiroda be unai kara ia gunalaia. Genese karoa 10 ese Nimiroda ia gwauraia “labana tauna mai goada danu Lohiabada ena vairanai.” (Genese 10:9) Baibel be ma ia gwau “ia be lohia tauna badana ginigunana tanobada dekenai.” (Genese 10:8) Nimiroda be tuari tauna bona dagedage tauna. Abata murinai ia be taunimanima edia lohia tauna ginigunana ai ia lao, ia sibona king ai ia halaoa. Nimiroda be hanua badadia haginia tauna danu. Baibel ia gwau ia ese hanua badadia 8 ia haginia, idia ta be Babela.—Genese 10:10-12.
Unai dainai, ita laloa diba Nimiroda—Dirava ia gwau-edeede henia tauna, Babela ena king, bona hanua badadia ia haginia tauna—be Babela ena kohoro haginia gaukarana lalonai ia gaukara danu. Ena kara amo ladana badana ia abia, a? Orient mauri dalana ia diba bada tauna E. F. C. Rosenmüller ese ladana Nimiroda ia herevalaia, ia gwau: “Unai ladana be Nimiroda dekenai idia henia, inai hereva [ma·radhʹ] amo, Heberu gado ai ena anina, ‘ia gwau-edeede,’ ‘ia raka siri,’ hegeregerena.” Bena Rosenmüller ia hahedinaraia “nega momo Orient taudia ese edia tau badadia be edia mase murinai idia henia ladadia amo idia gwauraia, unai dainai, nega momo edia ladadia bona idia karaia karadia idia hegeregere momokani.”
Diba bada taudia momo idia laloa unai ladana Nimiroda be ia vara neganai ia abia ladana lasi. To, idia laloa ena dagedage karana ia hedinarai murinai, unai kara hegeregerena ladana idia henia. Hegeregere, C. F. Keil ia gwau: “Unai ladana, Nimiroda hereva [ma·radhʹ] amo, ‘do ita gwau-edeede,’ ese Dirava gwau-edeede henia karana badana ia hahedinaraia. Ia ese ena kara ia hahedinaraia namonamo dainai, ena negai idia mauri noho taudia sibodia ese idia henia diba, bona unai amo ia be ena ladana korikorina ai ia lao.” Futnout ta ai, Keil ese histori torea tauna Jacob Perizonius ena hereva ia torea, ia gwau: “Lau laloa momokani unai tau [Nimiroda], dagedage labana tauna bona ena bamodia bogaraginai, ese ma haida be gwau-edeede karana dekenai ia hagoadadia totona, nega ibounai ena uduna amo unai hereva ‘nimiroda, nimiroda,’ ia gwauraia, ena anina be ‘Ita gwau-edeede henia! Ita gwau-edeede henia!’ Unai dainai gabeai, ma haida, Mose danu, ese unai hereva idia gaukaralaia ena ladana korikorina bamona.”
Ia hedinarai goevagoeva, Nimiroda ena ladana ia bada lasi. Ia vara neganai ia abia ladana be taunimanima idia diba lasi. Taunimanima edia sivarai amo idia kokia vaitani, ia murinai idia raka taudia edia ladadia hegeregerena. Ia ese natuna ta ia havaraia lasi danu, ena ladana ia hahedinaraia totona. Hairai bona hanamoa ia abia lasi, to taunimanima ese idia gwauraia dika. Ena ladana Nimiroda dainai, hanaihanai taunimanima ese ia idia gwauraia mai kavakava ida Iehova Dirava ia gwau-edeede henia hekokoroku bona dagedage tauna.