Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • wp17 no. 4 rau 4-7
  • Baibel be Dahaka ia Gwau Mauri Bona Mase Dekenai

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Baibel be Dahaka ia Gwau Mauri Bona Mase Dekenai
  • Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia (Pablik)—2017
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • BAIBEL ESE LALOHADAI MAORONA IA GWAURAIA
  • HAHEDIBA HEREVA KOIKOI IA HEDINARAI
  • “HEREVA MOMOKANI ESE UMUI DO IA RUHAIA”
  • Oiemu Abidadama Toreisi Lou Dekenai be Ia Goada, A?
    1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Tau ta Ia Mase Murinai ena Laulau Ia Do Mauri Noho, Eiava?
    1991 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Helaro Namona ta Soul Totona
    1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Mase Taudia be Edeseniai?
    Baibel be Dahaka ia Hadibaia?
Ma Haida Itaia
Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia (Pablik)—2017
wp17 no. 4 rau 4-7
Mase tauanina ta guri lalonai

RAU 1 AMO | BAIBEL BE DAHAKA IA GWAU MAURI BONA MASE DEKENAI?

Baibel be Dahaka ia Gwau Mauri Bona Mase Dekenai?

Baibel bukana Genese ai, Dirava ese ia havaraia gaudia ibounai ena sivarai ita duahia neganai, ita dibaia gauna be, Dirava ese tau ginigunana Adamu ia hamaoroa: “Kara namo bona kara dika hadibaia au ena huahua oi ania lasi, badina be inai huahua oi ania dina dekenai do oi mase momokani.” (Genese 2:16, 17) Unai siri ese ia hahedinaraia goevagoeva, bema Adamu be Dirava ena taravatu ia badinaia, do ia mase lasi to Eden umana ai do ia mauri noho diba.

Adamu bona Heva idia buruka

Adamu be abia hidi ia karaia diba Dirava ia badinaia bona ia mauri hanaihanai totona, to unai ia karaia lasi, ena adavana Heva ese ia dekenai taravatu au huahua ia henia neganai, ia ania. (Genese 3:1-6) Edia gwau-edeede karana dainai idia vara dika be hari ita do mamia noho. Aposetolo Paul ese unai ia hahedinaraia, ia gwau: “Tau tamona dekena amo kara dika be tanobada dekenai ia vareai, bona kara dika ese mase ia mailaia. Bona unai dainai mase be taunimanima ibounai dekenai ia hanaia lao, badina idia ibounai be idia kara dika vadaeni.” (Roma 5:12) Unai “tau tamona” be Adamu. To kara dika be dahaka, bona dahaka dainai mase ia havaraia?

Adamu be mai ena ura ida ia gwau-edeede bona Dirava ena taravatu ia utua, unai be kara dika. (1 Ioane 3:4) Bona kara dika ena davana be mase, Dirava ese Adamu ia hamaoroa hegeregerena. Bema Adamu bona do ia havaraia natudia ese Dirava ena taravatu idia badinaia, do idia kara dika lasi bona mase do idia mamia lasi. Dirava ese taunimanima ia karaia lasi do idia mase, to idia mauri hanaihanai totona.

Baibel ia gwau, “mase be taunimanima ibounai dekenai ia hanaia lao,” unai hereva be ta ese ia hakoikoia diba lasi. To ita mase murinai gau ta ia mauri noho, a? Momo do idia gwau oibe, unai gauna be souli bona ia mase diba lasi. Unai be hegeregere idia gwau Dirava be Adamu dekenai hereva koikoi ia gwauraia. Edena dala ai? Badina ita mase murinai bema gau ta be ita amo ia roho mauri bona lauma gabuna ta dekenai ia lao, anina be mase be kara dika ena davana lasi, Dirava ia hereva bamona. Baibel ia gwau: “Dirava be ia koikoi diba lasi.” (Heberu 6:18) To Satani ese Heva ia koia, ia dekenai ia gwau: “Inai be momokani lasi, dohore umui mase lasi.”​—⁠Genese 3:4.

To henanadai be inai, bema souli ia mase diba lasi hadibaia herevana be koikoi, vadaeni bema ta ia mase dahaka ia vara?

BAIBEL ESE LALOHADAI MAORONA IA GWAURAIA

Baibel bukana Genese ese Dirava ia havaraia gaudia ia herevalaia, ia gwau: “Lohiabada Dirava ese tano ena kahu dekena amo tau ta ia karaia, bona Dirava ese mauri ena lagana be unai tau ena udu baubau lalonai ia hiriria vareai, vadaeni unai tau ese mauri ia davaria.” Inai hereva “unai tau ese mauri ia davaria” be Heberu herevana ne’phesh,a amo idia hahanaia, ena anina be “ia hahodi noho mauri gauna ta.”​—⁠Genese 2:7, futnout, NW.

To Baibel ia hahedinaraia goevagoeva, Dirava ese taunimanima ia karaia lasi mai edia mase diba lasi soulina ida. To taunimanima ta ta be ‘mauri tauna.’ Unai dainai, ena be Baibel lalonai inai hereva “mase diba lasi souli” oi tahua, to do oi davaria lasi.

Baibel ia gwau lasi taunimanima be mai edia mase diba lasi souli, to dahaka dainai dubu momo herea ese unai idia hadibaia noho? Unai henanadai ena haere ita diba totona, mani idaunegai Aigupito ai idia hadibaia herevana ta ita tahua.

HAHEDIBA HEREVA KOIKOI IA HEDINARAI

Lagani 500 B.C. E. ai ia noho Grik histori torea tauna Herodotus ia gwau, Aigupito taudia be “taunimanima ginigunadia mase diba lasi soulina ena hahediba herevana ena maoro idia hepapahuahulaia.” Bona idaunega Babulonia taudia danu ese mase diba lasi soulina ena hahediba herevana idia abia dae. Alesana Badana be lagani 332 B.C.E. ai Middle East tanona ia halusia neganai, Grik ena aonega taudia ese unai lalohadai idia hadibalaia dainai, Grik Basileia ibounai lalonai momo ese unai hereva idia abia dae.

Baibel lalonai inai hereva “mase diba lasi souli” oi davaria diba lasi

Aposetolo taudia edia negai, lada bada Iuda orea rua, Essenes bona Farisea, idia laloa ta ia mase neganai iena souli ia roho mauri. Buka ta (The Jewish Encyclopedia) ia gwau: “Iuda taudia ese Grik taudia bona aonega tauna plato amo mase diba lasi souli ena hadibaia hereva idia dibaia.” Unai hegeregerena, aposetolo edia negai ia noho Iuda ena histori torea tauna Joshephus ia gwau, unai hahediba hereva be Toretore Helagadia amo lasi, to unai be “Grik taudia edia hahediba herevana” bona ia laloa unai be edia gori sivaraina ta sibona.

Grik taudia edia hadibaia hereva koikoi ia bada ia lao, bona sibodia idia gwauraia Keristani taudia ese unai hereva idia badinaia matamaia. Histori torea tauna Jona Lendering ia gwau, “Plato ena lalohadai be iseda souli be guna gabu namona ai ia noho bona hari ia be kara dika tanobadana lalonai ia noho, unai dainai ia auka lasi Plato ena lalohadai be Keristani tomadiho lalonai idia abia vareai.” Unai dainai, mase diba lasi souli ena hadibaia hereva koikoidia be sibodia idia gwauraia Keristani dubu ese idia abia dae, bona hari unai be edia hadibaia hereva badana ta.

“HEREVA MOMOKANI ESE UMUI DO IA RUHAIA”

Aposetolo taudia edia negai, aposetolo Paulo ese inai hadibaia hereva ia gwauraia: “Lauma helaga amo idia mai herevadia be inai, nega gabedia lalonai haida be abidadama do idia rakatania bona lauma koikoidia edia hereva bona demoni edia hadibaia hereva do idia kamonai.” (1Timoteo 4:1) Unai hereva be ia vara momokani! Mase diba lasi souli ena hadibaia herevana be “demoni edia hadibaia herevadia” ta. Ia be Baibel ena hereva hegeregerena lasi, to ia be idaunegai tomadiho koikoi bona aonega taudia ese idia hadibaia herevadia.

To ita moale badina Iesu ia gwau: “Umui be hereva momokani do umui diba, bona hereva momokani ese umui do ia ruhaia.” (Ioane 8:32) Baibel ena hereva momokani amo diba maoromaoro ita abia neganai, unai ese ita ia ruhaia Dirava matauraia lasi hadibaia hereva bona karadia amo, inai tanobada ena tomadiho momo ese idia badinaia herevadia unai. To Baibel ena hereva momokani ese mase dainai idia vara sene herevadia bona lalohadai koikoidia amo ita ia ruhaia.​—⁠Inai maua, “Mase Taudia be Edeseniai?” itaia.

Iseda Havaraia Tauna ese taunimanima ia karaia lasi lagani 70 o 80 sibona do idia mauri, bena gabu ma ta dekenai idia lao unuseniai idia mauri hanaihanai totona. To matamanai Ia ura taunimanima be inai tanobada ai do idia mauri hanaihanai, iena kamonai natudia bamona. Unai palani hereadaena ese Dirava ena lalokau taunimanima totona ia hahedinaraia, bona ta ese unai palani do ia hadikaia lasi. (Malaki 3:6) Hagoadaia gauna be inai, salamo torea tauna ia gwau: “Kara maoromaoro taudia ese, Dirava ia henidia tano dekenai do idia noho ela bona hanaihanai.”​—⁠Salamo 37:29.

Mauri bona mase dekenai Baibel ena hereva ma haida oi diba totona, Baibel be Dahaka Ia Hadibaia? buka ena karoa 6 oi itaia, Iehova Ena Witnes taudia ese idia halasia. Unai buka ia noho danu www.pr2711.com ai, eiava inai code oi skenia diba.

a Idia hahanaia Baibel haida hegeregere, King James Version bona Catholic Douay Version, ese ne’phesh idia hahanaia “mauri souli,” to hari idia hahanaia Baibel momo idia gwau “mauri gauna” The New English Bible ia gwau “mauri tauna,” bona New International Version bona The Jerusalem Bible idia hahedinaraia “ia mauri matamaia” Today’s English Version.

Taunimanima Idia Mauri Hanaihanai Diba, A?

Lagani haida gunanai, saiens taudia ese davara henunai tubutubu gaudia haida idia davaria bona idia laloa unai tubutubu gaudia be lagani tausen momo idia mauri, tanobada ai idia mauri gaudia ibounai amo. Unai tubutubu gauna (Posidonia oceanica) be davara ena rei, bona Meditereinien davara ena henunai gabu bada herea ia koua, unai be Spain amo ia lao Cyprus dekenai.

Bema tubutubu gaudia be lagani tausen momo idia mauri diba, ita taunimanima be edena bamona? Taunimanima idia buruka ena badina idia stadilaia saiens taudia haida idia abia dae, vaira nega ai taunimanima do idia mauri daudau. Hegeregere, buka ta ese unai topik ia herevalaia neganai, “saiens taudia ese idia davaria gau matamatadia momo” ia herevalaia. To, ita diba lasi bema idia davaria gaudia ese ita do ia durua ita mauri daudau totona eiava lasi.

To mauri hanaihanai be saiens ese idia davaria gaudia amo do ita abia lasi. Baibel ia gwau mauri be iseda Havaraia Tauna, Iehova Dirava amo, ia gwau: “Oi be mauri ibounai ena badina.” (Salamo 36:9) Iesu Keriso be guriguri amo Dirava dekenai ia gwau: “Mauri hanaihanai be inai: Idia ese oi Dirava momokani tamona do idia diba, bona Iesu Keriso, oi ese oi siaia tauna danu do idia diba.” (Ioane 17:3) Oibe, ita hekwarahi Iehova Dirava bona ena Natuna, Iesu Keriso ita dibaia bona hamoalea totona, unai amo ita do idia hanamoa ela bona hanaihanai.

Davara lalonai ia noho rei

Saiens taudia idia laloa, inai davara ena rei be lagani tausen momo lalonai ia mauri

Mase Taudia Be Edeseniai?

Iesu ese Lasaro ia hatorea isi lou

Baibel ia gwau mase taudia be guri lalonai, toreisi lou idia naria noho. (Ioane 5:28, 29) Idia be hisihisi idia abia lasi o gau ta idia mamia lasi, badina “mase taudia be gau ta idia diba lasi.” (Hadibaia Tauna 9:5) Iesu ese taunimanima ia hadibaia neganai, mase be mahuta ida ia hahegeregerea. (Ioane 11:11-14) Unai dainai, mase taudia dekenai ita gari lasi o gau ta ita karaia lasi idia ita hamoalea totona. Idia ese ita idia durua eiava hadikaia diba lasi, badina “mase taudia edia gabu, oi lao gabuna, dekenai be kara ta lasi, laloa ta lasi, diba bona aonega ta lasi.” (Hadibaia Tauna 9:10) Dirava ese toreisi lou karana amo mase do ia haorea momokani.​—⁠1 Korinto 15:26, 55; Apokalupo 21:4.

Dahaka Dainai Baibel Oi Abidadama Henia?

Ita abia dae momokani Baibel ena hereva be mai anina bada ita dekenai. Dahaka dainai? Mani inai ita laloa:

  • Toretore gauna, inka kavabuna ta lalonai

    Baibel ia Torea Tauna: Baibel ena buka ibounai be 66 bona toretore taudia 40 bamona ese lagani 1600 lalonai idia torea, unai be lagani 1513 B. C. E. ia lao 98 C.E. bamona ai. Baibel ena hereva ibounai idia durua heheni. Inai ese ia hamomokania, Baibel ia Torea Tauna korikorina be siahu ibounai Diravana. Ia ese tatau haida dekenai iena hereva ia gwauraia bena idia ese idia torea.

  • Du ta

    Histori Dalanai ia Maoro: Baibel ese ia sivarailaia gaudia be histori ida ia hegeregere. Buka ta (A Lawyer Examines the Bible) ia gwau: “Lalokau sivaraidia, gori bona sivarai koikoidia idia gwauraia neganai, idia gwau unai be gabu daudauna ta ai ia vara bona nega maorona idia gwauraia lasi, . . . to Baibel ai idia noho sivaraidia ese deit bona gabu maorona ia gwauraia.”

  • Atom ta

    Saiens Dalanai ia Maoro: Baibel ese idaunegai saiens gaudia ia herevalaia maoromaoro vadaeni, ena be ia be saiens bukana ta lasi. Hegeregere Levitiko karoa 13 bona 14 lalonai, Israela taudia ese helt bona gorere koua taravatudia idia abia vadaeni, taunimanima ese jems bona gorere ia hanaia karana idia do diba lasi neganai, Israela taudia be unai idia diba vadaeni. Danu Baibel ia gwau, tanobada be ia kuboru bona gau ta latanai ia noho lasi, saiens taudia be unai idia lalopararalaia lasi to lagani handred murinai unai idia dibaia.​—⁠Iobu 26:7; Isaia 40:22.

Unai haheitalai ese idia hahedinaraia Baibel ena hereva be momokani. Baibel ia gwau: “Buka Helaga ena hereva ibounai be Dirava ena Lauma ese ia havaraia. Bona inai hereva be mai ena siahu, Dirava ena hereva momokani ita dekenai do ia hadibaia. Ia be mai ena siahu danu iseda kara dika do ia hedinarai, iseda kerere do ia hamaoromaoroa, bona mauri dala maoromaorona ita dekenai do ia hadibaia.”​—⁠2 Timoteo 3:16.

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia