Ka tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj in tsálpayal a Jehová tin kwéntaj an utsʼnél

A JEHOVÁ tu tsʼejwaliyámal yan jantʼoj ani i atsʼál kulbél kom tu jilchal abal ti kwetémtal ki takuy jantʼiniʼ ti neʼets ki eyendhaʼ jawaʼ tu pidhál. Jun kʼal axéʼ xi tsʼejwalixtaláb pel an vino. An Biblia ma in ulal axéʼ: «An pan u tsʼejkáb abal ku kulbéj ani an vino abal ku kʼijidhbéj» (Ecl. 10:19; Sal. 104:15). Pero walám i tʼajámal ti kwéntaj abal waʼats yan i atikláb axi yab in eyendhál tekedh an vino. Jayej, tin puwél an tsabál an atiklábchik lej pilits jawaʼ in tsálpayal tin kwéntaj an utsʼnél. Tam, ¿jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki eyendhaʼ tekedh an utsʼnél?

Wawáʼ yab neʼets ki nitsʼbiy jawaʼ in tʼajál an atiklábchik axi ti kwenchálil. Jawaʼ in tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj játs jantʼoj in tsálpayal a Jehová tin kwéntaj an utsʼnél, nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ku kʼwajiy más kulbél.

Walám a tʼajámal ti kwéntaj abal waʼats i atikláb axi wilkʼidh u utsʼál ani in utsʼálchik lej yan. Jayej waʼats i atiklábchik axi u utsʼál kom in ulalchik abal antsanáʼ in atsʼálchik más kanat. Kʼeʼatchik u utsʼál kom in léʼ kin ukʼchiy an kʼibataláb axi in kwaʼalchik. Jayej waʼats axi u utsʼál kom in léʼ kin tejwamédhaʼ abal lej tsapik ani kuxudh.

Pero patal wawáʼ axi i tʼójonchal a Jehová i jilál abal Jajáʼ tu ku exóbchij jantʼoj ki tʼajaʼ. Ban Biblia, a Jehová tu uchál abal neʼets ki lej yajchiknaʼ max ki watʼkʼanchij kʼal an utsʼnél. Jun i tʼiplab, walám a ajiyámal Proverbios 23:​29-35, tanáʼ in olnál jantʼoj awits kin watʼaʼ jun i atikláb axi xeʼets wílenek.a A Daniel pel jun i ókʼnom axi u kʼwajíl ti Europa, jajáʼ tu ólchal jantʼiniʼ u kʼwajilak tam ti yabaye in exlálak a Jehová. Jajáʼ in ulal: «Tam tin lej utsʼálak u tamétnaʼ yan i kʼibataláb. U tʼajaʼ yan jantʼoj kidháb axi belej u yajnál».

¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki eyendhaʼ tekedh an utsʼnél ani yab ki watʼkʼanchij? Max ki tsápnanchij ku tsálpaxin antsanáʼ jantʼiniʼ u tsalpax a Jehová.

Ki exóbnaʼ jantʼoj in ulal an Biblia tin kwéntaj an utsʼnél ani jaleʼ ti yan i atikláb in kulbetnál ti utsʼál.

¿JANTʼOJ IN ULAL AN BIBLIA TIN KWÉNTAJ AN UTSʼNÉL?

An Biblia yab tu kʼanchal ki eyendhaʼ wéʼ i utsʼnél. Ma tu ólchal abal an vino in éjtowal tu ku tólmiy abal ki atsʼaʼ kulbél. Eclesiastés 9:7 in ulal: «Kit kulbéj tam kit kʼapúts ani ki kʼijidhbéj kʼal an vino». An Biblia in olnál abal a Jesús ani kʼeʼatchik in tʼojnálil a Jehová axi ti biyál jayej in utsʼaʼchik i vino (Mat. 26:​27-29; Luc. 7:34; 1 Tim. 5:23).

Tam, ki tʼilaʼ abal an Biblia yab tu kʼanchal abal ki utsʼaʼ wéʼ i vino, jawaʼ tu kʼanchal játs ku wilej. An Biblia tu ólchal axéʼ: «Yab kit wilej kʼal i bok» (Efes. 5:18). Jayej in ulal abal jitaʼchik u utsʼál ma ka wilej, yabchik neʼets kin batsʼuw an lablixtaláb axi neʼets kin bínaʼ in Éyaltal a Dios (1 Cor. 6:10). Tam, a Jehová tu uchál abal yab alwaʼ ku lej utsʼálin, nibal ku wilej. Wawáʼ i léʼ ku tsalpaxin jantʼiniʼ a Jehová ani yab ki tʼajaʼ jawaʼ in tʼajál axi más an atiklábchik.

Waʼats i atiklábchik axi in ulal antsanáʼ: «Nanáʼ u éjtowal ku utsʼaʼ yan i vino ani yab in wilel». Pero lej kʼakʼadh abal wawáʼ ku tsalpaxin antsanáʼ, kom an Biblia in ulal abal jitaʼchik u lej utsʼál in éjtowalchik kin tʼajaʼ jun i walabtaláb axi kidháb ani kin kʼibchij a Jehová (Tito 2:3; Prov. 20:1). A Jesús ma in uluw abal «jitaʼchik u lej utsʼál», yab neʼets kin ejtow ka kʼwajiy ban alabél tsabál (Luc. 21:​34-36). Tam, ¿jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal an utsʼnél yab tu ku tʼajaʼ abal ki kʼibchij a Jehová?

KA TʼAJAʼ TI KWÉNTAJ JALEʼ A UTSʼÁL I VINO, JAY A UTSʼÁL ANI MAX LEJ AYKIDH

I exóbnaʼits abal yab in tomnál ku tsalpaxin jantʼiniʼ an atiklábchik tin kwéntaj an utsʼnél. Tam neʼets tu kʼapul o neʼets ki utsʼaʼ jantʼoj, jawaʼ in tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj játs jantʼoj in tsalpayal a Jehová. An Biblia tu exóbchal axéʼ: «Max ka kʼapuw jantʼoj ani max ka utsʼaʼ, expidh ka puwédhanchat in bij a Dios» (1 Cor. 10:31). Ki tsuʼuw talchik i konowixtaláb ani i tsalpadh kaw axi ti Biblia axi neʼets tu ku lej tólmiy abal ki exlaʼ jantʼoj ki tʼajaʼ.

¿U utsʼál i vino expidh kom u tsuʼtal abal axi más jayej in utsʼálchik? Éxodo 23:2 in ulal: «Yab ka tʼajaʼ jawaʼ a tsuʼtal abal in tʼajál axi más». Al axéʼ an versículo a Jehová kʼwajatak in uchál an israelitas, abal yab in tomnálak kin nitsʼbiy jawaʼ in tʼajálak an atiklábchik kʼal axi yab u kʼakʼnabak. Axéʼ xi kaw jayej tu lej tólmiyal wawáʼ, kom max ku tujey ki tʼajaʼ jawaʼ in tʼajál an atiklábchik ani ku tsalpaxin ejtíl jajáʼchik, i éjtowal ki kʼibchij a Jehová ani ku owméj kʼal Jajáʼ (Rom. 12:2).

¿U utsʼál i vino expidh abal an atiklábchik kin tsalpay abal nanáʼ in lej tsapik? Al yan i kwenchaláb an atiklábchik yab in tsuʼtal kidháb abal jun i atikláb kin utsʼaʼ yan i vino ani ka lej wilej (1 Ped. 4:3). Pero ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj an exobchixtaláb axi kʼwajat ti 1 Corintios 16:​13, tanáʼ in ulal axéʼ: «Kit kʼwajiychik tsʼejkakadh a ichích, ka koʼoy tsapik a bélomtal, yab kit jikʼey ani ka koʼoy i tsapláb». An utsʼnél yab ti tʼajál ka koʼoy más i tsapláb, jawaʼ in tʼajál játs ti tíxkʼanchij nixéʼ xi tsapláb. In tʼajál abal yab kit tsalpaxin tekedh ani yab ka exlaʼ jantʼoj ka tʼajaʼ. Max ka utsʼaʼ yan i vino nixéʼ yab neʼets kin tʼajaʼ abal ka koʼoy más i tsapláb. Isaías 28:7 in ulal abal jitaʼchik xeʼets wílenek u tʼadhkʼachiknal ani u íjkanal.

Max i léʼ ki koʼoy i tsapláb abal ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh, kwaʼal ki konchij a Jehová abal tu ku tólmiy, kwaʼal ku kʼwajiy tʼojojodh ani ki koʼoy tsapik i bélomtal (Sal. 18:32). Jaxtám ti kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab ki tʼajaʼ jantʼoj axi tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová ani ki kʼibchij. Játs in tʼajaʼ a Jesús tam ti kʼwajiy tejéʼ ti tsabál, jajáʼ in lej béletnaʼ tin baʼ abal yab kin kʼibchij a Jehová ani etsʼey in tʼajaʼ jawaʼ tekedh. Jaxtám kʼal yan i atikláb tsuʼtat ejtíl jun i inik axi lej tsapik.

¿U utsʼál i vino abal ku ukʼchiy an kʼibataláb axi u kwaʼal? Jun i dhuchum kʼal an salmo in uchaʼ a Jehová axéʼ xi kaw: «Tam u atsʼálak in lej tʼeʼpidh Tatáʼ tin kanatbedhálak ani tin tólmiyalak abal ku atsʼaʼ koyat u ichích» (Sal. 94:19). Max waʼats jantʼoj axi ti lej tʼeʼpindhál yab ka tsalpay abal an vino neʼets ti tólmiy ka ukʼchiy, jawaʼ in tomnál ka tʼajaʼ játs ka jilaʼ abal a Jehová ti tólmiy. A éjtowal ka tʼajaʼ max ka ólonchij a Jehová wilkʼidh. Yan i epchal lej tolmiyámej kom in tʼilmayamal jun i epchal axi ti tamkuntaláb. Yab ki tsalpay abal an utsʼnél neʼets tu ku tólmiy abal ki tsʼejkaʼ an kʼibataláb axi i kwaʼal, jawaʼ neʼets kin tʼajaʼ játs abal neʼets tu ku ukʼpiy ani neʼets ki tʼajaʼ jantʼoj axi yab in tomnál (Os. 4:11). Ki tʼilaʼ junílekʼij tin kwéntaj an epchal Daniel, jajáʼ in ulal: «In lej utsʼálak kom in kʼwajatak lej tʼeʼpidh ani u lej yajnálak jawaʼ u tʼajámal ti biyál, pero an utsʼnél expidh tin tʼajaʼ abal ku koʼoy más i kʼibataláb, jayej u jaʼúbchik owméj kʼal nanáʼ ani u atsʼálak in lej tidhebél». Tam, ¿kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Daniel? Jajáʼ in ulal axéʼ: «U tʼajaʼ ti kwéntaj abal expidh a Jehová játs axi neʼets ti kin tólmiy, yab an utsʼnél. A Jehová játs axi tin tólmiy ku tsʼejkaʼ an kʼibataláb axi u kwaʼalak ani ku áynanchij abal okʼox». Walám junchikíl ki tsalpay abal yab neʼets ka tsʼejkan an kʼibataláb axi i kwaʼal, pero etsʼey ki tʼilaʼ abal a Jehová neʼets ka kʼwajiy utat kʼal wawáʼ abal tu ku tólmiy (Filip. 4:​6, 7; 1 Ped. 5:7).

Max tatáʼ a utsʼál i vino junchikíl, in tomnál ka konowiy ta kwetemtal axéʼ: «¿Tin uchamal jun u jaʼúb o jun kʼal u yanél abal u wéʼ tʼeʼpinal kom u utsʼál yan i vino?». Nixéʼ awil kin tejwamedhál abal kʼwajatits a ujundhál a iniktal kin utsʼaʼ i vino ani walám yabaye a tʼajámal ti kwéntaj. «¿Itekʼij tu tujchamal ku utsʼaʼ más i vino?». Nixéʼ awil kin tejwamédhaʼ abal walám kʼwajatits a watʼkʼanchal belits abal yab it wilel. «¿U atsʼál kʼibat ku kuxuy jayits a kʼicháj yab ku utsʼaʼ i vino?». Axéʼ in tejwamedhál abal a ujnaʼits ta utsʼál ani yabáts a atsʼál alwaʼ max yab ka utsʼaʼ. Max játs a watʼal, walám a yéjenchalits i tolmixtaláb abal ka jilaʼ ta utsʼál.

Waʼats i epchalchik axi in takuyámalits yab kin utsʼaʼ nibal wéʼ i vino kom yabchik in léʼ kin koʼoy i kʼibataláb tin kwéntaj axéʼ. Jayej waʼats i epchal axi yab in utsʼál kom yab in kulbetnál. Max a exlál jun i epchal axi in tsalpayal antsanáʼ yab ka uchaʼ jantʼoj ani yab ka nixoknaʼ abal kin utsʼaʼ.

Waʼats i epchalchik axi in tsalpayámalits jantʼiniʼ ti neʼets kin eyendhaʼ an vino. Ejtíl, waʼats i epchalchik axi in exlálits jay i vino neʼets kin utsʼaʼ. Walám ma in kwaʼalits bíjidh jayil i kalel ti neʼets kin utsʼaʼ. Ejtíl jun i kalel al an semana o expidh tam kin tsʼejkáj jun i kʼapnél. Waʼats jitaʼchik in kwaʼalits bíjidh jawaʼ tam vino neʼets kin utsʼaʼ ani jawaʼ imbáj. Ejtíl, waʼats axi in takuyámal kin utsʼaʼ wéʼ i vino o expidh wéʼ i cerveza. Pero yabchik in utsʼál kʼeʼat jantʼoj axi más tsapik, ejtíl yabchik in xaluwal jun i vino kʼal kʼeʼat o kʼal jun i kʼapnél. Max i kwaʼalits tsalpadh jay i vino neʼets ki utsʼaʼ yab neʼets ki atsʼaʼ tʼojláb ki kúbdhaʼ abal yab ki watʼkʼanchij. Jun i epchal axi in kwaʼalits tsalpadh jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ ani in tsápnanchal kin putuw, neʼets kin ejtow kin atsʼaʼ koyat in ichích.

Jayej in tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj neʼets kin tsalpay axi más. Romanos 14:21 in ulal: «Yab in tomnál ka kʼapuw i tʼuʼlek ani ka utsʼaʼ i vino max tam ka tʼajaʼ neʼets ka ódhnanchij in tsalápil a epchal». Jaxtám kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ in tsalpayal an epchalchik ani ki tejwamédhanchij i kʼanidhomtaláb. Max ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal neʼets ki ódhnanchij in tsalápil jun i epchal tam tu ku tsuʼuw abal kʼwajat i utsʼál wéʼ i vino, más alwaʼ yab ki utsʼaʼ nixéʼ a kʼicháj, antsanáʼ neʼets ki tejwamédhanchij abal i kʼanidhál. Jayej neʼets ki tejwamédhaʼ abal i tʼajál ti kwéntaj jawaʼ jajáʼ in atsʼál ani yab expidh i tʼajál jawaʼ i léʼ wawáʼ (1 Cor. 10:24).

Jayej ki tʼilaʼ abal an eyalchik in binámal i abatnaxtaláb kʼal tin kwéntaj an utsʼnél ani wawáʼ in tomnál ki bélkaʼ nixéʼ. Ejtíl walám in ulúmal abal jitaʼchik lej tsakamej, yabaye in tomnál kin utsʼaʼ i vino o jayej jitaʼchik neʼets ti béldhom (Rom. 13:​1-5).

A Jehová tu jilchamal abal ti kwetemtal ki takuy jantʼiniʼ ti neʼets ki eyendhaʼ an tsʼejwalixtaláb axi Jajáʼ tu pidhámal. Jaxtám wawáʼ i éjtowal ki takuy jantʼoj neʼets ki kʼapuw ani jantʼoj neʼets ki utsʼaʼ. Ki tsápnanchij ki eyendhaʼ tekedh axéʼ xi tsʼejwalixtaláb axi a Jehová tu pidhámal ani ki tejwamédhanchij kʼal jawaʼ i tʼajál abal i léʼ ki kulbedhaʼ.