A Jehová in lej tʼajál ti kwéntaj in tʼojnálil

1. ¿Jaleʼ ti a Jesús in lej konchij a Jehová abal ka béletnanchat in tʼojnálil?

AN AKAL okʼxidh ka tsemets, a Jesús in konchij jantʼoj lej exbadh in Tátaj, in konchij abal ka lej béletnanchat in tʼojnálil (Juan 17:15, 20). A Jehová etsʼey in beletnámal ani in tolmiyámal in tʼojnálil, pero a Jesús in exlálak abal a Satanás neʼetsak kin exaʼ kin ódhnaʼ más in tʼojnálil a Jehová, jaxtám in lej konchij abal ka béletnanchat.

2. Antsanáʼ jantʼiniʼ in ulal Salmo 33:18-20, ¿jaleʼ yab in tomnál ku jikʼey tam i tametnál i kʼibataláb?

² A Satanás in eyendhál axéʼ xi xeʼtsintaláb abal kin lej ódhnaʼ in tʼojnálil a Jehová. An kʼibataláb axi i tametnál in éjtowal tu ku talchij an kanataláb ani walám ki atsʼaʼ kʼibat ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw abal yab in tomnál ku jikʼey. A Jehová in lej tʼajál ti kwéntaj an kʼibataláb axi i tametnál ani etsʼey in léʼ tu ku tólmiy. Neʼets ki exóbnaʼ tsab i tʼilab axi ti Biblia axi tu tejwamédhanchal abal «a Jehová kʼwajat in aliyal jantʼiniʼ kin tólmiy patal in tʼojnálil» (kaajiy Salmo 33:18-20).

TAM I ATSʼÁL ABAL U KʼWAJAT LEJ KWETÉM

3. ¿Jaleʼ i éjtowal ki tsalpay abal u kʼwajat kwetém?

³ Lej yan ti eb axi i kʼakʼnál a Jehová, pero walám junchikíl ki atsʼaʼ abal u kʼwajat lej kwetém. Jun i tʼiplab, an tsákamchik axi u kʼalel ti escuela walám kin atsʼaʼ lej kwetém tam kwaʼal kin ólnaʼ jawaʼ in belál. O walám jayej kin atsʼaʼchik lej kwetém tam u jalkʼunal al pil i tamkuntaláb. Walám talchik kʼal wawáʼ u kʼwajat lej tʼeʼpidh kom i tsálpayal abal yab jantʼoj i jalbíl ani nixéʼ in éjtowal kin tʼajaʼ abal ki atsʼaʼ kwetém. Walám yab i léʼ ki ólchij axi kʼeʼat jawaʼ i atsʼál kom i tsálpayal abal yab neʼets tu ku exbay. Ma i éjtowal ki bajuw ki tsalpay abal yab jitaʼ in tʼajál ti kwéntaj jawaʼ i watʼal. Jawákits tam kʼibataláb in éjtowal kin tʼajaʼ abal ku lej tʼeʼpin ani kin tʼajaʼ abal ki atsʼaʼ u kwetém. Pero a Jehová yab in léʼ abal ki atsʼaʼ antsanáʼ, ¿jaleʼ ti ulal nixéʼ?

4. ¿Jaleʼ tin uluw a Elías «Éxpidhits nanáʼ in jílkʼonal ejat»?

⁴ Ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ a Elías. Jajáʼ kʼalej ti tsinél 40 a kʼicháj kom abchat ti kaw kʼal a Jezabel abal neʼetsak ka tsemdháj (1 Rey. 19:1-9). Otsits ti tsínkʼonal al jun i paxál ani tam in uchaʼ a Jehová: «Éxpidhits nanáʼ in jílkʼonal ejat» (1 Rey. 19:10). Jajáʼ in tsálpayalak abal yabáts waʼats más i kawlómej in kʼál a Jehová. Pero a Abdías in ejtow kin tsinkaʼ 100 i kawlómej abal yabchik ka elan kʼal a Jezabel (1 Rey. 18:7, 13). Tam, ¿jaleʼ tin atsʼálak lej kwetém a Elías? Walám in tsalpay abal elanits patal an kawlómej axi in tsinkaʼ a Abdías. O walám jayej in atsʼálak lej kwetém kom yab jitaʼ in léʼnaʼ kin kʼakʼnaʼ a Jehová bélits abal in tsuʼuwchik jawaʼ watʼey kʼal an kawlómej in kʼál a Baal. Walám jayej in tsálpayalak abal yab u tʼajnal ti kwéntaj kʼal nibal jitaʼ ani abal yab jitaʼ in exlálak abal u leʼnabak ka tsemdháj. An Biblia yab tu ólchal patal jawaʼ kʼwajatak in atsʼál a Elías, pero i exlál abal kʼal a Jehová u exbayábak ani Jajáʼ in exlálak jantʼiniʼ kin tólmiy.

5. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Jehová abal kin tejwamédhanchij a Elías abal yab kʼwajat kwetém?

⁵ A Jehová in aliy jantʼiniʼ kin tólmiy a Elías. Ejtíl, tsabíl in konoy: «¿Jantʼoj a tʼajál tejéʼ Elías?» (1 Rey. 19:9, 13). Tam ti a Elías tokʼtsin, a Jehová kʼwajiy in lej otsʼówiyal. A Jehová in tejwamédhanchij abal in léʼak kin tólmiy ani abal in kwaʼal yan i tsapláb. A Jehová jayej in uchaʼ a Elías abal ti Israel waʼatsakej yan i atikláb kʼal axi tu kʼakʼnábak (1 Rey. 19:11, 12, 18). I lej belál abal a Elías in atsʼaʼ más kanat talbél tin olchámal a Jehová patal jawaʼ in atsʼálak ani kom otsʼówiyat lej alwaʼ. Jayej pidhan más i tʼojláb kʼal a Jehová. Uchan abal kin bíjiy a Hazael ti tsʼalej ti Siria, a Jehú ti tsʼalej ti Israel ani a Eliseo ti kawlómej (1 Rey. 19:15, 16). Kʼal patal nixéʼ xi tʼojláb tólmiyat a Elías abal yabáts ka lej tsálpaxin, jayej bíjiyat a Eliseo abal ka tólmiyat. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ max i atsʼál u kwetém ani i yéjenchal abal a Jehová tu ku tólmiy?

6. ¿Jantʼoj i éjtowal ki ólchij a Jehová tam i atsʼál abal u lej kwetém? (Salmo 62:8).

⁶ A Jehová in léʼ abal ki ólonchij ani ki ólchij patal jawaʼ i atsʼál. Jajáʼ in tʼajál ti kwéntaj jawaʼ i atsʼál. Tu uchál abal i éjtowal ki ólonchij tam ki léʼnaʼ ani neʼets tu ku otsʼówiy (1 Tes. 5:17). Jajáʼ in lej kulbetnál tu ku otsʼówiy (Prov. 15:8). ¿Jantʼoj i éjtowal ki ólchij a Jehová tam i atsʼál abal u kʼwajat lej kwetém? I éjtowal ki ólchij patal jawaʼ i atsʼál, antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajaʼ a Elías (ka ajiy Salmo 62:8). Ki ólchij patal jawaʼ tu tʼeʼpindhál ani jantʼiniʼ ti atsʼál. Ki lej konchij abal tu ku tólmiy ki exlaʼ jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ. Jun i tʼiplab, max tatáʼ it kʼalel ti escuela, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ max a atsʼál it kwetém ani it jikʼél ka ólnaʼ jawaʼ a belál? A éjtowal ka konchij a Jehová i iniktaláb ani i tsalpadhtaláb, abal ka ejtow ka ólnaʼ jawaʼ a belál (Luc. 21:14, 15). Ki tsalpay kʼal kʼeʼat jantʼoj, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ max a atsʼál abal yab jantʼoj a jalbíl? Ka konchij a Jehová ti tólmiy abal ka ejtow ka ólchij jun i epchal jawaʼ a atsʼál. Jayej ka konchij abal kin tólmiy nixéʼ xi epchal abal ti exbay. Jawaʼ neʼets tu ku tólmiy abal yab ki atsʼaʼ lej kwetém, játs ki talaʼ ólchij a Jehová patal jawaʼ i atsʼál. Jayej max ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ tu tókʼtsinchal a Jehová i olábil ani max ki jilaʼ abal axi más tu ku tólmiy.

7. ¿Jantʼoj a exobnál kʼal in tʼiplábil a Mauricio?

⁷ A Jehová tu bíjchal yan i tʼojláb axi lej exbadh. Jajáʼ in lej tʼajál ti kwéntaj patal an tsapláb axi i tʼajál ti tamkuntaláb ani ban olnomtaláb (Sal. 110:3). Max etsʼey ku kʼwajiy tʼojlidh kʼal jawaʼ tu bijchámal a Jehová, yab neʼets ki atsʼaʼ u lej kwetém. ¿Jaleʼ? Ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ jun i epchal kwitól axi in bij Mauricio.b Wéʼ talbél ti pujan a Mauricio, jun in jaʼúb tujey ti kʼayúm owmél kʼal a Jehová. Jajáʼ in ulal: «Tam ti u tsuʼuw abal u jaʼúb kʼwajatak ti owmél kʼal a Jehová, in kʼwajiy u tsálpayal max nanáʼ neʼetsak ku ejtow ku putuw kʼal jawaʼ u uchamal a Jehová, ani max neʼetsak ku ejtow ku áynanchij ti tamkuntaláb. U atsʼálak in lej kwetém ani abal yab jitaʼ tin éxbayalak». ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat abal kin áynanchij kin kʼakʼnaʼ a Jehová? Jajáʼ in ulal: «An olnomtaláb tin lej tólmiy abal yab kin lej tsálpaxin kʼal nanáʼ ani abal ku tixkʼaʼ an tsalap axi yab tekedh. Tam in kalelak tin ólnom, u atsʼálak lej kulbél ani yabáts u atsʼálak in kwetém». Bélits max yab i éjtowal ku kalej tu ólnom kʼal an epchalchik, i atsʼál lej kulbél kom i éjtowal ku kʼwajiy kʼal jajáʼchik ban olnomtaláb abal ki tsʼejkaʼ i cartas ani abal tu ólnom kʼal an teléfono. ¿Kʼal jantʼoj más ti tólmiyat a Mauricio? Jajáʼ in ulal: «U tsápnanchij kin tólmixin más ti tamkuntaláb, jayej u tsápnanchij ku tʼojojoy más alwaʼ jawaʼ in bíjchinalak ku watʼbaʼ ti tamkuntaláb. Axéʼ tin lej tólmiy abal ku tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová ani an epchalchik tin lej kʼanidhál».

TAM WAʼATS JUN I KʼIBATALÁB AXI TU LEJ TʼEʼPINDHÁL

8. ¿Jantʼiniʼ i atsʼál tam i tametnál jun i kʼibataláb?

⁸ Kom u kʼwajat tin taltal axéʼ xi xeʼtsintaláb, patal neʼets ki tamétnaʼ i kʼibataláb (2 Tim. 3:1). Pero walám i éjtowal ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb tam yab i tsálpanchalak abal neʼets ka ulits. Jun i kʼibataláb walám pel tin kwéntaj an tumín, o max ku uchan abal i kwaʼal jun i yawʼláts axi lej kidháb, o walám max ka taley jun i yanél. I éjtowal ki atsʼaʼ lej tʼeʼpidh ani ma yab ki exlaʼ jantʼoj ki tʼajaʼ, ani más max ki tamétnaʼ lej aykidh an kʼibataláb. Pero etsʼey ki tʼilaʼ abal a Jehová tu lej tʼajál ti kwéntaj ani in léʼ tu ku tólmiy abal ki tamétnaʼ jawákits tam kʼibataláb.

9. ¿Jawaʼ játs talchik i kʼibataláb axi in tamétnaʼ a Job?

⁹ Ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ a Job. Jun dhúbatkʼij, a Job in tamétnaʼ yan i kʼibataláb. Al junkats a kʼicháj kweʼchat patal in koʼwál. Tsémdhanchat patal in tʼojnálil ani jawaʼ más in yajnaʼ játs kom tsémdhanchat patal in tsakámil (Job 1:13-19). Ani wéʼ talbél, tsʼatʼey jun i yawʼláts kʼal axi ti lej odhnáj (Job 2:7). In atsʼálak jun i tʼeʼpintaláb lej púlik kʼal jawaʼ kʼwajatak in watʼál. Jaxtám in uluw: «Lej alkʼidhits tin ejat, u léʼakits max kin tsemets» (Job 7:16).

10. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Jehová abal kin tólmiy a Job kin kuxuy an kʼibataláb? (Ka tsuʼuw an dibujo axi kʼwajat ban portada).

¹⁰ A Jehová in lej tʼajálak ti kwéntaj an yajchiktaláb axi in kwaʼalak a Job ani kom in lej kʼanidhálak in tólminchij abal kin kuxuy ani abal ka kʼwajiy putudh. A Jehová tʼilmáts kʼal a Job. In tʼilchij abal Jajáʼ lej tsalpadh ani abal in lej kʼanidhál an atiklábchik. A Jehová jayej in abaʼ a Elihú abal kin tólmiy ani abal kin kanatbédhaʼ a Job. A Elihú in tʼilchij a Job abal patal jitaʼ kin áynanchij kin kʼakʼnaʼ a Jehová, etsʼey neʼets ka lábliyat kʼal Jajáʼ. In ólchij tin kwéntaj i koʼnél axi pakdhaʼchik (Job 38:1, 2; 39:9, 13, 19, 27; 40:15; 41:1, 2). A Jehová jayej in léʼak kin exóbchij jantʼoj lej exbadh a Job, jaxtám in abaʼ a Elihú. A Elihú in tʼilmay a Job kʼal yan i kʼanidhomtaláb ani in tólmiy kin exbay jantʼoj játs axi más exbadh. In tʼilchij abal a Jehová játs axi in tsʼejkámal patal jawaʼ waʼats ani abal wawáʼ lej tsipkats i éy (Job 37:14). A Jehová jayej in uchaʼ a Job abal kin kónchinchij i alwaʼtaláb óxlom in jaʼúb, kom jawaʼ in ulúmalchik yab tekedh (Job 42:8-10). ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal a Jehová tam i tametnál i kʼibataláb?

11. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal an Biblia tam i tametnál i kʼibataláb?

¹¹ Xowéʼ ta kʼicháj, a Jehová yabáts tu tʼilmayal antsanáʼ jantʼiniʼ in tʼajaʼ kʼal a Job. Pero in eyendhál an Biblia abal tu ku tawnaʼ (Rom. 15:4). Tu tʼilchal jawaʼ tam aychixtaláb i kwaʼal ani antsanáʼ tu kanatbedhál. Ki tsuʼuw talchik i tsalap axi ti Biblia, axi tu lej kanatbedhál tam i kwaʼal i kʼibataláb. Ban Biblia, a Jehová tu tʼilchal abal yab waʼats nibal jantʼoj kʼal axi ka kʼanchat tu ku kʼanidhaʼ. Bélits max lej kʼibat jawaʼ kʼwajat i tametnál, a Jehová neʼets kin áynanchij tu ku kʼanidhaʼ (Rom. 8:38, 39). A Jehová jayej tu uchál abal etsʼey neʼets ka kʼwajiy utat kʼal jitaʼ tu aliyáb. Jaxtám tu lej otsʼówiyal tam i ólonchal (Sal. 145:18). A Jehová tu tʼilchal abal max ki lej belaʼ kʼal Jajáʼ, neʼets ki ejtow ki kuxuy jawákits tam kʼibataláb ani neʼets ki atsʼaʼ kulbél bélits max kʼwajat i yajchiknál (1 Cor. 10:13; Sant. 1:2, 12). A Jehová jayej tu tʼilchal abal an kʼibataláb axi i tametnál, expidh pel jun i watʼél kom Jajáʼ tu uchamal abal neʼets ki ejtow ku kʼwajiy abal etsʼey (2 Cor. 4:16-18). A Jehová in ulúmal abal neʼets kin talabédhaʼ a Satanás ani patal kʼal jitaʼ tu tolmiyáb, kom játs jajáʼchik axi in tʼajál abal ka waʼtsin i yajchiktaláb (Sal. 37:10). ¿A tsapnanchámal ka tsʼatʼaʼ ta ókʼ i textos ti Biblia axi neʼets ti tólmiy abal tam ka tamétnaʼ jun i kʼibataláb?

12. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal a Jehová tu ku tólmiy kʼal an Biblia?

¹² A Jehová in léʼ abal ki ajiy an Biblia chudhél chudhél ani ki lej tsalpay kʼal jawaʼ i ajiyal, antsanáʼ i tejwamedhál abal i bátsʼuwal an tolmixtaláb axi jajáʼ tu pidhál. Max ki tsápnanchij ki eyendhaʼ ti ejatal jawaʼ i exobnál ban Biblia, neʼets ki belaʼ más kʼal a Jehová ani neʼets ku utey más kʼal Jajáʼ. Nixéʼ neʼets tu ku tólmiy ki koʼoy an tsapláb abal ki kuxuy. Jayej max ki lej belaʼ kʼal jawaʼ tu exóbchal ban Biblia, tam Jajáʼ neʼets tu ku pidhaʼ i espíritu santo. Kʼal nixéʼ xi tsapláb axi a Jehová tu ku pidhaʼ, neʼets ki ejtow ki watʼenchij jawákits tam kʼibataláb axi ki tamétnaʼ (2 Cor. 4:7-10).

13. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal patal an exobchixtaláb axi tu pidhál «an tʼojnal axi putudh ani tsalpadh»?

¹³ A Jehová, in eyendhál «an tʼojnal axi putudh ani tsalpadh» abal tu ku pidhaʼ yan i artículos, i videos ani i ajatláb (Mat. 24:45). Patal axéʼ tu tólmiyal abal ki lej belaʼ kʼal a Jehová ani abal yab ku owméj kʼal Jajáʼ. Axéʼ xi exobchixtaláb i bátsʼuwal tam i lej yéjenchal, jaxtám in tomnál ki eyendhaʼ. Xoweykʼij jun i epchal axi ti Estados Unidos in uluw abal in lej kʼakʼnál patal an exobchixtaláb axi i bátsʼuwal. Jajáʼ in uluw: «U neʼdhál cuarenta i támub tu tʼójonchal a Jehová, pero kʼal patal an kʼibataláb axi u tametnámal, junchikíl u atsʼámal kʼibat ku áynanchij ku kʼakʼnaʼ». Axéʼ xi epchal in watʼbámal yan i kʼibataláb. In mám matsʼkʼiyat kʼal jun i carro, in tátajchik in koʼoy i yawʼláts axi lej kidháb ani tsemets. Jajáʼ jayej tsabílits ti elchinének i cáncer. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat abal kin kuxuy? Jajáʼ in ulal: «A Jehová etsʼey tin tolmiyámal. An exobchixtaláb axi in binál an tʼojnal axi putudh ani tsalpadh tin lej tolmiyámal abal ku kuxuy. Jaxtám nanáʼ in tsalpax antsanáʼ jantʼiniʼ a Job: ‹Neʼets ku áynanchij ku kʼakʼnaʼ a Jehová ma tam kin tsemets›» (Job 27:5).

14. ¿Jantʼiniʼ in eyendhál a Jehová an epchalchik abal tu ku tólmiy tam i tametnál i kʼibataláb? (1 Tesalonicenses 4:9).

¹⁴ A Jehová tu exobchámal ku kʼanidháxin ani ki kanatbédhaʼ axi kʼeʼatchik, ani más tam i tametnál i kʼibataláb (2 Cor. 1:3, 4; ka ajiy 1 Tesalonicenses 4:9). An epchalchik pel jantʼiniʼ a Elihú, tu tólmiyal abal ki áynanchij ki kʼakʼnaʼ a Jehová tam i tametnál i kʼibataláb (Hech. 14:22). Játs jawaʼ in watʼaʼ jun i epchal axi in bij Diana. Tam ti in tomkíl lej yawʼláts, tólmiyat kʼal an epchalchik axi ti tamkuntaláb abal yab ka atáj kʼal an tʼeʼpintaláb ani abal kin ejtow kin áynanchij kin kʼakʼnaʼ a Jehová. An epchal Diana in ulal: «Lej kʼibat jawaʼ kʼwajatak i watʼál, pero al patal nixéʼ a ítsʼ, i atsʼaʼ jantʼiniʼ max a Jehová kʼwajatak tu teynál ani tu mutsʼukʼnál kʼal yan i kʼanidhomtaláb. An epchalchik axi ti tamkuntaláb etsʼey kʼwajiy tanáʼ abal tu ku tólmiy. Tu tsaʼbiyalak, tu tawnálak ani tu mutsʼukʼnálak. Kom yab u éjtowal ku béldhaʼ an carro, an epchachik tin neʼdhálak ti tamkuntaláb ani tin ólnom tam nanáʼ u éjtowalak». ¿Yab aníts abal lej kulbél i atsʼál ku kʼwajiy tin bichówil a Jehová kom tejéʼ u lej kʼanidháx?

I LEJ KʼAKʼNÁL KOM A JEHOVÁ TU LEJ KʼANIDHÁL ANI TU BELETNÁL

15. ¿Jaleʼ i lej belál abal neʼets ki ejtow ki kuxuy jawákits tam kʼibataláb?

¹⁵ Patal neʼets ki tamétnaʼ i kʼibataláb jun a kʼicháj. Pero i exobnámal abal a Jehová yab jaykʼiʼ neʼets kin jilaʼ abal ti kwetémtal ki tamétnaʼ. Jajáʼ tu lej kʼanidhál ani jaxtám etsʼey neʼets tu ku lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal tu ku tólmiy. Kʼwajat lej utat kʼal wawáʼ, tu lej otsʼówiyal tam i ólonchal ani etsʼey in léʼ tu ku tólmiy (Is. 43:2). I lej belál abal neʼets ki ejtow ki watʼenchij jawákits tam kʼibataláb kom a Jehová tu pidhál patal jawaʼ i yéjenchal abal ki ejtow ki kuxuy. I éjtowal ki ólonchij, tu pidhámal an Biblia, i kwaʼal patal an exobchixtaláb axi i yéjenchal ani waʼats yan i epchal axi tu lej kʼanidhál.

16. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal a Jehová etsʼey tu ku béletnaʼ?

¹⁶ I lej kʼakʼnál abal a Jehová etsʼey tu tʼajál ti kwéntaj. «Jajáʼ játs axi tu kulbédhanchal i ichích» (Sal. 33:21). ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal i lej kʼakʼnál kom tu kʼanidhál? Max ki eyendhaʼ patal an exobchixtaláb axi Jajáʼ tu pidhál. Max i léʼ abal a Jehová kin áynanchij tu ku béletnaʼ, wawáʼ kwaʼal ki tʼajaʼ patal jawaʼ Jajáʼ tu konchal ani jawaʼ tekedh. Max ki tʼajaʼ antsanáʼ, a Jehová neʼets kin áynanchij tu ku béletnaʼ ani tu ku lej tʼajaʼ ti kwéntaj (1 Ped. 3:12).