¿A éxbayal jawaʼ játs an chubaxtaláb?

1. ¿Jantʼoj a atsʼál kom a exlál an chubaxtaláb?

PATAL jitaʼ i tʼójonchal a Jehová i lej pidhál in jalbíl jawaʼ tu exóbchal an Biblia ani patal jawaʼ i belál kʼwajat kaldhach tanáʼ (Rom. 10:17). I lej belál abal játs a Jehová axi in okʼnál in bichówil ani in kʼániyal an chubaxtaláb max jitaʼ kin tomolnaʼ (1 Tim. 3:15). Jaxtám wawáʼ i lej belkál jitaʼchik punuwámej abal tu ku ókʼnaʼ, kom jajáʼchik tu tólmiyal abal ki exbay an chubaxtaláb, ani ki exlaʼ jantʼoj ki tʼajaʼ abal ki kulbedhaʼ a Jehová (Heb. 13:17).

2. Kʼal jawaʼ in ulal Santiago 5:​19, ¿jaleʼ ti lej exbadh ki béletnaʼ ti baʼ?

² Belits max biyálits ti exlál an chubaxtaláb ani max i belál abal a Jehová in okʼnál in bichówil, in lej tomnál ki béletnaʼ ti baʼ kom max yab ki tʼajaʼ awil ku kʼámbiyat (ka ajiy Santiago 5:19). A Satanás in léʼ abal yabáts ki belaʼ jawaʼ tu exóbchal an Biblia ani abal yabáts ki bélkaʼ an olchixtaláb axi tu pidhál in bichówil a Jehová (Efes. 4:14).

3. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki áynanchij ki exlaʼ an chubaxtaláb? (Efesios 6:​13, 14).

³ (Ka ajiy Efesios 6:​13, 14). Lej wéʼits a Satanás neʼets kin bukʼuw más i janamtaláb abal an eyalchik ani an atiklábchik kin tomolnaʼ in bichówil a Jehová (Apoc. 16:​13, 14). Jayej i exlál abal a Satanás kʼwajat in exál kin kʼambiy patal jitaʼ in tʼójonchal a Jehová (Apoc. 12:9). Jaxtám ti lej exbadh ki áynanchij ki exlaʼ an chubaxtaláb ani ki tʼajaʼ tu bélkax abal yab ku kʼámbiyat (Rom. 6:17; 1 Ped. 1:22). Lej exbadh ki tʼajaʼ nixéʼ kom játs axi neʼets tu ku kʼaniy tam ka tujey an púlik yajchiktaláb.

4. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

⁴ Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki áynanchij ki exlaʼ jawaʼ játs an chubaxtaláb ani abal ki bélkaʼ an olchixtaláb axi tu pidhál in bichówil a Jehová. Jayej neʼets ki tsuʼuw ox i tsalap axi neʼets tu ku tólmiy abal yab ki walkaʼ an chubaxtaláb.

JAWAʼ I YÉJENCHAL KI TʼAJAʼ ABAL KI EXLAʼ AN CHUBAXTALÁB

5. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki tsʼejnaʼ ki kʼibchij a Jehová ani ki exlaʼ an chubaxtaláb?

⁵ Ki lej kʼanidhaʼ a Jehová. I lej kʼanidhál a Jehová, jaxtám i tsápnanchal yab ki tʼajaʼ jantʼoj axi kin tʼajaʼ ki kʼibchij. Abal ki ejtow ki tʼajchij in kulbétal a Jehová in yéjenchal ki exlaʼ jawaʼ játs an janamtaláb abal yab ku kʼámbiyat (Prov. 2:​3-6; Heb. 5:14). Axi más in tomnál ki kʼanidhaʼ pel a Jehová ani yab lej an atiklábchik, kom awits ki kʼibchij a Jehová expidh kom i léʼ ki kulbedhaʼ an atiklábchik.

6. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ an laju i kwatsix?

⁶ Max ki lej kʼanidhaʼ an atiklábchik walám kʼayúm kʼayúm ki belaʼ jawaʼ jajáʼchik in ulal ani walám ma ki tomolnaʼ a Jehová. Ki tsalpay kʼal an 12 i kwatsix axi kʼalej in metʼál an tsabál axi neʼetsak ka pidhan kʼal a Jehová. Laju kʼal jajáʼchik in lej tsʼejnaʼ an cananeos ani in uluw: «Yab i éjtowal ki otsaʼ nixéʼchik xi atikláb, kom jajáʼchik lej yan tin eb ani lej tsapik» (Núm. 13:​27-31). Chubax abal an cananeos lej yanak tin eb ani lej tsapik. Pero yab in tomnálak kin tsʼejnaʼ, kom uchan kʼal a Jehová abal neʼetsak ka tólmiyatchik. Jajáʼchik expidh in tomnálak kin tsalpay kʼal jawaʼ u kónchinalak kin tʼajaʼ kʼal a Jehová. Ani jayej in tomnálak kin tsalpay kʼal jawaʼ in tʼajámal a Jehová abal ka tólmiyatchik ti biyál. Patal axéʼ neʼetsak kin tʼajaʼ abal yabchik ka jikʼey ani kin lej belaʼ abal kʼal a Jehová neʼetsak ka tólmiyat abal kin ataʼ an pextaláb. Ani játs jawaʼ in tʼajaʼ a Josué ani a Caleb, jajáʼchik in lej belaʼ kʼal a Jehová ani jaxtám bélkaxin. Ma in uluwchik: «Max a Jehová u kulbél kʼal wawáʼ, Jajáʼ neʼets kin putuw in káwintal ani neʼets tu ku pidhaʼ an alabél tsabál axi in uluw» (Núm. 14:​6-9).

7. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal yab ki kʼibchij a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁷ Okʼxidh ki takuy jantʼoj, kwaʼal ki tsalpay jantʼoj in kulbetnál a Jehová, antsanáʼ yab neʼets ki kʼibchij (Sal. 16:8). Jayej tam ki ajiy jun i tʼilab axi ti Biblia, ki tsalpay: «¿Jantʼoj u tʼajámalak nanáʼ max in kʼwajinekak tanáʼ?». Xowéʼ ka tsalpay abal tatáʼ jayej it kʼwajat tanáʼ, biyat an 10 i kwatsix in olnál jawaʼ in tsuʼuw, ¿walám tatáʼ jayej neʼets kit jikʼey ani neʼets ka belaʼ jawaʼ kʼwajatchik in ulal, o neʼets ka belaʼ abal a Jehová neʼets ti tólmiy? Yan i israelitas yab in belaʼ abal a Josué ani a Caleb kʼwájatakchik in ulal an chubaxtaláb. Ani ¿jantʼoj watʼey kʼal jajáʼchik? Yabchik in ejtow ka otsits ban tsabál axi uchan abal neʼets ka pidhan kʼal a Jehová (Núm. 14:​10, 22, 23).

8. ¿Jantʼoj in tomnál ki tejwamédhaʼ?

⁸ Tsaʼataláb. A Jehová expidh in ólchal an chubaxtaláb jitaʼchik tsaʼat in ichích (Mat. 11:25). Tam ti u ólchin an chubaxtaláb, koʼoy ki tsaʼkaʼ ti baʼ abal ki jilaʼ abal kʼeʼat tu ku exóbchij (Hech. 8:​30, 31). Pero in yéjenchal ki áynanchij ki koʼoy i tsaʼataláb abal yab ki kʼadhatnaʼ ti baʼ. Lej kʼakʼadh ki kʼadhatnaʼ ti baʼ, kom walám ki tsalpay abal yab in yéjenchal ki bélkaʼ jawaʼ tu exobchámal in bichówil a Jehová kom wawáʼ más u tsalpadh.

9. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal yab ki kʼadhatnaʼ ti baʼ?

⁹ ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki áynanchij ki tejwamédhaʼ i tsaʼataláb? Ki tʼilaʼ abal expidh a Jehová játs axi más púlik ani tsalpadh (Sal. 8:​3, 4). Jayej i éjtowal ki konchij a Jehová abal tu ku pidhaʼ i tsaʼataláb ani ki jilaʼ abal tu ku exóbchij. A Jehová in eyendhál an Biblia ani in bichówil abal tu ku ólchij jawaʼ in tsalpayal kin tʼajaʼ. Tam ka ajiy an Biblia, ka aliy i tʼiplabchik axi in tejwamedhál abal a Jehová in lej kulbetnál tam in tʼojnálilchik in tejwamedhál i tsaʼataláb. Jayej, a éjtowal ka aliy i tʼiplabchik axi in tejwamedhál abal a Jehová in pojkál jitaʼchik in kʼadhatnál tin baʼ. Ani ka tsápnanchij yab ka kʼadhatnaʼ ta baʼ max ki pidhan jun a uchbíl tin bichówil a Jehová.

¿JANTʼOJ NEʼETS TU KU TÓLMIY ABAL YAB KI WALKAʼ AN CHUBAXTALÁB?

10. ¿Jitaʼ in bijiyámal a Jehová abal kin ókʼnaʼ in bichówil?

¹⁰ Etsʼey ka bélkaʼ an exobchixtaláb axi a Jehová ti pidhál tin bichówil. Ti biyál a Jehová in eyendhaʼ a Moisés abal kin watʼbanchij i olchixtaláb an israelitas ani talbél jayej in eyendhaʼ a Josué (Jos. 1:​16, 17). An israelitas in bátsʼuwalak yan i lablixtaláb tam in jilalak ka ókʼnaʼ kʼal jitaʼ bijiyámej kʼal a Jehová. Jayej ti kʼaʼál siglo a Jehová in bíjiy 12 i abatwálejchik abal kin ókʼnaʼ an tamkuntaláb (Hech. 8:​14, 15). Talbél, jayej in bíjiy talchik i ókʼnom ti Jerusalén. An epchalchik in lej belkálak an olchixtaláb axi u pídhnalak kʼal an ókʼnomchik, jaxtám «an tamkuntaláb kʼwajatak ti yanel chudhél chudhél» (Hech. 16:​4, 5). Xowéʼ ta kʼicháj a Jehová jayej tu lej lábliyal tam wawáʼ ki dhubat bélkaʼ an exobchixtaláb axi tu pidhál tin bichówil. Pero, ¿jantʼoj walám neʼets kin atsʼaʼ a Jehová max yab ki bélkaʼ jitaʼchik in punumal abal tu ókʼnaʼ tin bichówil? Abal ki exlaʼ, ki tsuʼuw jawaʼ in tʼajaʼ an israelitas tam ti weʼits neʼetsak ka ulits ban tsabál axi uchan abal neʼets ka pidhanchik.

11. ¿Jantʼoj in watʼaʼ an israelitas axi in jékʼomnaʼ a Moisés? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹¹ Talchik i israelitas tujey in kawíliyal a Moisés tam ti utatits ka ulits ban tsabál axi uchan kʼal a Jehová abal neʼets ka pidhan. Jajáʼchik in uluw: «Patal an bichów kʼwajat takudh kʼal a Jehová ani a Jehová kʼwajat kʼal wawáʼ [yab expidh kʼal a Moisés]» (Núm. 16:​1-3). Lej chubax abal an israelitas takudhak kʼal a Jehová, pero a Moisés játs axi takuyat abal kin ókʼnaʼ an israelitas (Núm. 16:28). Jaxtám axi kʼwajatak in kawíliyal yab pel a Moisés, pel a Jehová. Jajáʼchik expidh in léʼak kin batsʼuw más in ey ani in uchbíl, jaxtám yab in tsalpaychik kʼal jawaʼ kʼwajatak ti kónchinal kʼal a Jehová. A Jehová yab in kulbétnaʼ jawaʼ in tʼajaʼ an israelitas axi jekʼom, jaxtám in talabedhaʼchik (Núm. 16:​30-35, 41, 49). Xowéʼ ta kʼicháj a Jehová jayej yab in kulbetnál tam jun i epchal yab in belkál an olchixtaláb axi in binál in bichówil.

12. ¿Jaleʼ tin lej tomnál ki belaʼ kʼal jawaʼ in olnál in bichówil a Jehová?

¹² In tomnál ki lej belaʼ kʼal in bichówil a Jehová. An epchalchik axi in okʼnál in bichówil a Jehová, jun dhúbatkʼij in tʼajál jantʼoj tam kin tʼajaʼ ti kwéntaj abal in yéjenchal ka jalkʼuyat jun i exobchixtaláb o jantʼoj ti kwéntaj an olnomtaláb (Prov. 4:18). In tʼajálchik kom in kʼanidhál a Jehová. Patal jawaʼ in olnálchik kʼwajat kaldhach ti Biblia, jaxtám tin lej tomnál ki bélkaʼ.

13. ¿Jantʼoj játs axéʼ xi olchixtaláb ani jantʼiniʼ tu tólmiyal abal ku kʼwajiy utat tin bichówil a Jehová?

¹³ «Ka lej tʼayat koʼoy ta ichích an tʼokat kaw axi tu exobchámal» (2 Tim. 1:13). ¿Jawaʼ játs axéʼ xi exobchixtaláb? Játs an exobchixtaláb axi kaldhach ti Biblia (Juan 17:17). Ani patal nixéʼ xi exobchixtaláb játs axi u eynal abal ki koʼoy jun i belomtaláb. In bichówil a Jehová tu lej konchal ki bélkaʼ axéʼchik xi exobchixtaláb ani max etsʼey ki bélkaʼ neʼets ku kʼwajiy lej kulbél.

14. ¿Jaleʼ ti kʼámbiyat talchik i epchal axi ti Tesalónica?

¹⁴ ¿Jantʼoj awil ki watʼaʼ max yabáts ki bélkaʼ an exobchixtaláb axi tu pidhál in bichówil a Jehová? Ki tsuʼuw jawaʼ watʼey kʼal an epchalchik axi ti kʼaʼál siglo. Talchik i epchal tujey in olnál abal ultsits in kʼichájil a Jehová. Jajáʼchik in ulalak abal an abatwálej Pablo in abaʼ jun i carta juʼtáj tin ulalak nixéʼ xi olchixtaláb. Axéʼ in tʼajaʼ abal talchik i epchal axi ti Tesalónica kin belaʼ ani ka tujey kin olnaʼ nixéʼ xi olchixtaláb. Pero max jajáʼchik in tʼajámalak ti kwéntaj jawaʼ okʼxidh ólchin kʼal an abatwálej Pablo, yab neʼetsak kin jílaʼchik ka kʼámbiyat (2 Tes. 2:​1-5). Jajáʼchik uchan abal yab kin belaʼ patal jawaʼ u olnáb. Abal kin tólmiy an epchalchik, an abatwálej Pablo in dhuchaʼ ban tsabchíl carta axéʼ xi kaw: «Nanáʼits in Pablo tu abchal axéʼ xi tsapnedhomtaláb, axi pel u kwéteʼ dhuchbíl. Jats abal ka exlaʼchik abal nanáʼits u kwetém dhuchámal» (2 Tes. 3:17).

15. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal yab tu ku kʼambiy jitaʼchik tu kʼwiyál? Ka olnaʼ jun i tʼiplab. (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).

¹⁵ ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ an abatwálej Pablo in dhúchunchij an epchalchik axi ti Tesalónica? Max kʼwajat ti bukʼuwáb jun i olchixtaláb o jun i tʼilab, kwaʼal ki tʼajaʼ ti kwéntaj max chubax an kaw ani max kaldhach ti Biblia. Ti biyál, ban Unión Soviética waʼtsin i atikláb axi in tomolnaʼ an epchalchik, jaxtám tujey in bukʼuwal jun i carta axi in ulalakchik abal in abaʼ in bichówil a Jehová ani u uchnalakchik abal ka pilméj. Tejwaʼak ejtíl max chubax jawaʼ in ulalak an carta. Pero an epchalchik axi in lej kʼanidhálak a Jehová kʼwajiy putudh ani yab in belaʼchik. Jajáʼchik in tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab chubax jawaʼ in olnálak an carta, kom yab játs jawaʼ exobchinének. Xowéʼ ta kʼicháj an atiklábchik axi tu kʼwiyál, in eyendhál an internet abal tu ku kʼambiy ani tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová. Abal yab ku kʼámbiyat, lej exbadh ki tʼajaʼ ti kwéntaj max chubax jawaʼ kʼwajat ti olnáb ban internet (2 Tes. 2:2; 1 Juan 4:1).

16. Kʼal jawaʼ in ulal Romanos 16:​17, 18, ¿jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ kʼal jitaʼchik in tujchal ka owméj kʼal a Jehová?

¹⁶ Ka áynanchij kit kʼwajiy utat kʼal jitaʼchik in kʼanidhál a Jehová. A Jehová in léʼ abal in bichowil ka kʼwajiy junkudh. Neʼets ki ejtow ki tʼajaʼ max ki bélkaʼ patal an olchixtaláb axi Jajáʼ tu pidhál. Jitaʼchik kʼayúm kʼayúm yabáts in belkál jawaʼ tu ólchal a Jehová, in tʼajál abal an epchalchik yabáts ka neʼdhaxin alwaʼ. Jaxtám a Jehová tu uchál abal yab ki junkuw axéʼchik xi atikláb kom neʼets tu ku owmedhaʼ kʼal Jajáʼ (ka ajiy Romanos 16:​17, 18).

17. ¿Jantʼoj tam alwaʼtaláb neʼets ki batsʼuw max ki áynanchij ku kʼwajiy ban chubaxtaláb?

¹⁷ Max ki tsápnanchij ku kʼwajiy utat kʼal a Jehová ani ki tsapikmédhaʼ i bélomtal, yab jitaʼ neʼets kin ejtow tu ku kʼambiy (Efes. 4:​15, 16). Jayej neʼets tu ku tólmiy abal ki tʼajaʼ ti kwéntaj max chubax jawaʼ kʼwajat tu ólchinal ani neʼets ki lej belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku tólmiy tam ka tujey an púlik yajchiktaláb. Ka lej koʼoy ta ichích an chubaxtaláb ani a Jehová neʼets ka kʼwajiy kʼal tatáʼ (Filip. 4:​8, 9).