EXOBINTALÁB 26
AJATLÁB 123 Seamos leales y sumisos al orden teocrático
Ki koʼoy i tsaʼataláb kom waʼats yan jantʼoj axi yab i exlál
«Yab i éjtowal ki exbay patal jawaʼ in tʼajál a Jehová, kom Jajáʼ jats axi más in kwaʼal i tsapláb» (JOB 37:23).
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼ
Waʼats yan jantʼoj axi yab i exlál, pero i éjtowal ki tamétnaʼ jawakits tam kʼibataláb max ki koʼoy i tsaʼataláb, max ki tsalpay kʼal jawaʼ i exlálits ani max ki belaʼ kʼal a Jehová.
1. ¿Jantʼiniʼ tu tsʼejkaʼ a Jehová ani jaleʼ tu tsʼejkaʼ antsanáʼ?
A JEHOVÁ tu tsʼejkámal lej alwaʼ, jaxtám i éjtowal ki exbay yan jantʼoj, i éjtowal ki exlaʼ yan jantʼoj ít, ani i éjtowal ki exlaʼ jantʼiniʼ ki eyendhaʼ ti ejatal jawaʼ i exobnál. ¿Jaleʼ tu tsʼejkaʼ antsanáʼ a Jehová? Kom in léʼ abal ki koʼoy an exlomtaláb axi Jajáʼ in binál, ani nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ki takuy ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh (Prov. 2:1-5; Rom. 12:1).
2. a) ¿Jantʼoj in tomnál ki exbay? (Job 37:23, 24; ka tsuʼuw jayej an imagen). b) ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki koʼoy i tsaʼataláb ani ki tʼilaʼ abal yab i exlál patal?
2 Belits abal a Jehová tu tsʼejkaʼ abal ki exlaʼ yan jantʼoj, jayej waʼats yan jantʼoj axi yab i exlál (ka ajiy Job 37:23, 24). Ki tsalpay kʼal a Job. Kʼal a Jehová tʼajchat yan i konowixtaláb ani tejwaméj abal waʼatsak yan jantʼoj axi a Job yabák in exlál. Kʼal nixéʼ tólmiyat kin jalkʼuy in tsalápil ani kin exbay abal in yéjenchalak kin koʼoy i tsataláb (Job 42:3-6). Wawáʼ jayej i yéjenchal ki koʼoy i tsaʼataláb ani ki exbay abal waʼats yan jantʼoj axi yab i exlál. Nixéʼ neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets tu ku pidhaʼ an olchixtaláb axi i yéjenchal abal ki takuy ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh (Prov. 2:6).
Antsanáʼ jantʼiniʼ a Job, wawáʼ jayej i bátsʼuwal i alwaʼtaláb max ki exbay abal waʼats yan jantʼoj axi yab i exlál. (Ka tsuʼuw an párrafo 2).
3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?
3 Tejéʼ neʼets ki tsuʼuw jantʼoj jats axi yab i exlál ani neʼets ki tsuʼuw abal nixéʼ in éjtowal kin tʼajaʼ abal junchikíl ku tʼeʼpin. Jayej neʼets ki tsuʼuw jaleʼ ti alwaʼits abal yab i exlál patal. Axéʼ neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ más abal a Jehová etsʼey neʼets tu ku ólchij jawaʼ chubax i yéjenchal ki exlaʼ, kom Jajáʼ jats axi in kwaʼal patal an exlomtaláb (Job 37:16).
YAB I EXLÁL JAYKʼIʼ TI NEʼETS KA ULITS IN KʼICHÁJIL A JEHOVÁ
4. Kʼal jawaʼ in ulal Mateo 24:36, ¿jantʼoj jats axi yab i exlál?
4 (Ka ajiy Mateo 24:36). Yab i exlál jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová. A Jesús jayej tam ti kʼwajatak tejéʼ ban tsabál yab in exlálak an kʼicháj nibal an hora.a Talbél, in uchaʼ an abatwálejchik abal expidh a Jehová jats axi in éjtowal kin uluw jaykʼiʼ ti neʼets ka watʼey jawaʼ in kwaʼal tsalpadh kin tʼajaʼ (Hech. 1:6, 7). A Jehová in kwaʼalits bijidh jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil ani wawáʼ yab i éjtowal ki exlaʼ.
5. ¿Jantʼiniʼ walám awits ki atsʼaʼ kom yab i exlál jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová?
5 Jawaʼ in uluw a Jesús tu tejwamédhanchal abal wawáʼ yab neʼets ki ejtow ki exlaʼ jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichajil a Jehová. Jaxtám junchikíl walám ki atsʼaʼ abal u tsekéts tu aychix ani walám ki atsʼaʼ kʼibat ki koʼoy i kʼayaʼtaláb, ani más max biyálits ti tʼojonchal a Jehová. Jayej walám i atsʼál kʼibat max i yanél o kʼeʼat i atiklábchik tu telál kom yab ulnek in kʼichájil a Jehová (2 Ped. 3:3, 4). Walám ma i tsalpayámal axéʼ: «Max nanáʼ u exlálak jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová, yab neʼets ku atsʼaʼ kʼibat ku koʼoy i kʼayaʼtaláb ani ku kuxuy jawaʼ in uchnal».
6. ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ abal yab i exlál jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová?
6 Yab i exlál jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová, pero nixéʼ tu tólmiyal abal ki tejwamédhanchij abal chubax i kʼanidhál ani abal i lej belál kʼal Jajáʼ. Wawáʼ i léʼ ki tʼojonchij a Jehová abal etsʼey, yab expidh ma ka ulits in kʼichájil. Yab i kwaʼal bijidh abal jun a kʼicháj neʼets ki jilaʼ ki belaʼ kʼal Jajáʼ. Wawáʼ yab expidh kʼwajat i tsálpayal jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová, jawaʼ in tomnál ki tsalpay jats kʼal an alwaʼtaláb axi neʼets ka waʼtsin tam ka ulits nixéʼ a kʼicháj. Axéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ku utey más kʼal a Jehová ani ki tsápnanchij ki tʼajaʼ jawaʼ Jajáʼ in léʼ (2 Ped. 3:11, 12).
7. ¿Jantʼoj jats axi i exlál?
7 Jawaʼ in tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj jats jawaʼ i exlálits. I exlálits abal ma ti 1914 u kʼwajílits tin taltal axéʼ an xeʼtsintaláb. Ban Biblia waʼats i kʼej kaw axi in tejwamedhál abal u kʼwajílits tin taltal an xeʼtsintaláb. Jayej tu ólchal jantʼoj jats axi neʼets ka tejwaméj xowéʼ ta kʼicháj, jaxtám i lej belál abal lej wéʼits neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová (Sof. 1:14). Jayej i exlál abal a Jehová in léʼ abal ki ólchij an alwaʼ kaw patal an atikláb (Mat. 24:14). Axéʼ xi alwaʼ kaw kʼwajat ti olnáb al watʼadh 240 i bichow ani i kwenchaláb, ani al watʼadh 1.000 i kawintaláb. Wawáʼ i áynanchal tu ólnom kʼal yan i kanataláb ani yab i yéjenchal ki exlaʼ jaykʼiʼ ti neʼets ka ulits in kʼichájil a Jehová.
YAB I EXLÁL JANTʼOJ NEʼETS KIN TʼAJAʼ A JEHOVÁ ABAL TU KU TÓLMIY
8. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in ulal Eclesiastés 11:5?
8 Wawáʼ yab i exlál patal an tʼojláb axi in tʼajál a Jehová (ka ajiy Eclesiastés 11:5). Kʼal axéʼ i éxbayal abal yab etsʼey neʼets ki exlaʼ jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ a Jehová abal ka putun in tsalápil. Jayej yab i éjtowal ki lej exlaʼ jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ a Jehová abal tu ku tólmiy, ani junchikíl yab neʼets ki exlaʼ jaleʼ tin jilál a Jehová abal ka watʼey jantʼoj (Sal. 37:5). An Biblia in ulal abal yab i éjtowal ki exbay patal jawaʼ a Jehová in tʼajál, antsanáʼ jantʼiniʼ yab i éjtowal ki exbay jantʼiniʼ u yejél jun i tʼeleʼ tin chukul in mamá. Ma an atiklábchik axi exoblámadh yab in bajumal kin exbay jantʼiniʼ u yejél jun i tʼeleʼ tin chukul in mamá, jayej wawáʼ yab neʼets ki bajuw ki exbay patal an tʼojláb axi in tʼajál a Jehová.
9. ¿Jantʼoj awits ki tsalpay max yab i exlál jantʼiniʼ neʼets tu ku tólmiy a Jehová?
9 Junchikíl walám neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki takuy jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ kom yab i lej exlál jantʼiniʼ neʼets tu ku tólmiy a Jehová. Jun i tʼiplab, walám kʼwajat i lej tsálpayal max neʼets ki tójonchij más a Jehová ban olnomtaláb o max neʼets ku kʼalej tu tólmix juʼtáj u yejencháb más i epchalchik abal ti ólnom. Walám junchikíl ki tsalpay abal a Jehová yab u kulbél kʼal wawáʼ kom yab i ejtowámal ki bajuw jun i ayláb axi i léʼ. Walám u lej kalel tu ólnom, pero yab i ejtowámal ki tujuw jun i exobintaláb kʼal an Biblia. Walám kʼwajat tu tólmix abal ka tsʼejkáj jun i atáj abal ka kʼakʼnáj a Jehová, pero etsʼey u kalel jun i kʼibatataláb axi tu tʼokʼbanchal ki áynanchij kʼal an tʼojláb. Patal axéʼ in éjtowal kin tʼajaʼ ki tsalpay abal a Jehová yab kʼwajat tu tólmiyal, o abal yab u kulbél kʼal wawáʼ.
10. ¿Jantʼoj neʼets ki ejtow ki tejwamédhaʼ tam yab i lej exlál jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ a Jehová?
10 Tam yab i exlál jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ a Jehová, nixéʼ tu tólmiyal abal ki koʼoy i tsaʼataláb. Tu tólmiyal ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal patal jawaʼ a Jehová in tʼajál jats jawaʼ más alwaʼ (Is. 55:8, 9). Jayej tu tólmiyal ki belaʼ abal max ku utey kʼal Jajáʼ abal tu ku tólmiy, neʼets ka kalej más alwaʼ jawaʼ ki takuy ki tʼajaʼ. Ani etsʼey neʼets ki puwénchij a Jehová tam ki watʼaʼ jantʼoj alwaʼ ban olnomtaláb, o tam ki ejtow ki putuw kʼal jun i tʼojláb axi u bijchinének tin bichówil a Jehová (Sal. 127:1; 1 Cor. 3:7). Pero max yab ka kalej jantʼiniʼ wawáʼ i aychalak, kwaʼal ki tʼilaʼ abal a Jehová kʼwajat in tʼajál ti kwéntaj ani Jajáʼ neʼets kin elaʼ jantʼoj kin tʼajaʼ abal ka tsʼejkan an kʼibataláb (Is. 26:12). Wawáʼ i tʼajál patal jawaʼ ki ejtow abal ki putuw kʼal jun i tʼojláb ani i lej belál abal a Jehová neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ kin kʼibchij. I lej belál abal a Jehová neʼets tu ku tejwamédhanchij jantʼoj ki tʼajaʼ, belits max yab kin tʼajaʼ jun i labidh tʼajbiláb antsanáʼ jantʼiniʼ in tʼajálak ti biyál (Hech. 16:6-10).
11. ¿Jantʼoj i exlál tin kwéntaj a Jehová?
11 Lej alwaʼ ki tʼilaʼ jawaʼ i exlálits tin kwéntaj a Jehová. I exlál abal Jajáʼ tu lej kʼanidhál, etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh ani lej tsalpadh. Jayej i exlál abal in lej kʼakʼnál an tʼojláb axi i tʼajál ani an tolmixtaláb axi i pidhál an epchalchik. Ani i exlál abal etsʼey neʼets kin labliy patal jitaʼ ka kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ (Heb. 11:6).
YAB I EXLÁL JANTʼOJ NEʼETS KA WATʼEY KALÁM
12. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in ulal Santiago 4:13, 14?
12 (Ka ajiy Santiago 4:13, 14). Lej exbadh ki tʼilaʼ abal nibal jun kʼal wawáʼ i éjtowal ki exlaʼ jantʼoj neʼets ki watʼaʼ kalám. Jitakits kʼal wawáʼ i éjtowal ki watʼaʼ jantʼoj axi yab i aychalak, o awits ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb axi yab i tsálpayalak (Ecl. 9:11). Jaxtám yab i éjtowal ki exlaʼ max neʼets ka kalej alwaʼ jawaʼ i tsálpayal ki tʼajaʼ kalám, nibal i exlál max neʼets ku chudhey.
13. ¿Jantʼini walám awits ki atsʼaʼ kom yab i exlál jantʼoj neʼets ki watʼaʼ kalám?
13 Walám awits ki atsʼaʼ kʼibat ki kuxuy jun i kʼibataláb kom yab i exlál jantʼoj neʼets ka watʼey kalám. Jun i tʼiplab, walám kʼwajat tu lej tʼeʼpinal kʼal jantʼoj axi i tsalpayal abal neʼets ka watʼey, ani nixéʼ in éjtowal kin tʼajaʼ abal yabáts ki atsʼaʼ kulbél. Walám jun dhubatkʼij awits ki tamétnaʼ jantʼoj axi yab i aychalak o awits ki watʼaʼ jun i yajchiktaláb. Nixéʼ awits kin tʼajaʼ abal ku lej tʼeʼpin ani ma ku tsakuy. Jayej, walám waʼats jantʼoj axi etsʼey i leʼnámal ki bajuw pero yab i ejtowámal, nixéʼ in éjtowal kin tʼajaʼ abal ki kʼibaʼ an kanataláb (Prov. 13:12).
14. ¿Jantʼoj jats axi neʼets kin tʼajaʼ abal ki atsʼaʼ kulbél? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
14 Tam i áynanchal ki tʼojonchij a Jehová belits abal i watʼál i kʼibataláb, i tejwamédhanchal abal i tʼojonchal kom chubax i kʼanidhál. Ban Biblia waʼats yan i tʼilab axi tu tejwamédhanchal abal a Jehová yab neʼets tu ku kʼaniy kʼal patal an kʼibataláb axi i tametnál. Jajáʼ yab in kwaʼal bijidh jantʼoj neʼets ki watʼaʼ ti ejatal. A Jehová in exlál abal i éjtowal ki atsʼaʼ kulbél belits max yab i exlál patal jawaʼ neʼets ki watʼaʼ ti ejatal. Jawaʼ neʼets kin tʼajaʼ abal ki atsʼaʼ kulbél jats ki jilaʼ tu ku exóbchij ani ku bélkaxin (Jer. 10:23). Tam i jilál abal a Jehová tu ku béldhanchij i ejatal, pel ejtíl max i ulal axéʼ xi kaw: «Max a Jehová in léʼ, neʼets ku xeʼtsinej ani neʼets ki ejtow ki tʼajaʼ jawaʼ i tsálpayal» (Sant. 4:15).
Jawaʼ neʼets tu ku tólmiy ki kʼaniy i ejatal jats ki bélkaʼ a Jehová ani ki jilaʼ abal tu ku exóbchij. (Ka tsuʼuw an párrafos 14 ani 15).b
15. ¿Jantʼoj jats axi i exlál tin kwéntaj a kʼicháj axi taʼtal?
15 Yab i exlál jantʼoj neʼets ki watʼaʼ kalám, pero i exlál abal a Jehová tu uchámal abal neʼets ki ejtow ku kʼwajiy abal etsʼey. Talchik neʼets ka kʼwajiy ti éb ani kʼeʼatchik tejéʼ ban tsabál. I exlál abal a Jehová yab u janamkaw ani yab jantʼoj neʼets kin tʼokʼbay abal ka putun in tsalápil (Tito 1:2). Expidh a Jehová in éjtowal kin uluw axéʼ xi kaw: «Ma ti biyál, Nanáʼ u uluwits jawaʼ neʼets ka watʼey». Putunits patal jawaʼ a Jehová in uluw abal neʼets ka watʼey ti biyál, ani neʼets ka putun jawaʼ in kʼibchalej (Is. 46:10). Jayej i exlál abal yab jantʼoj neʼets kin ejtow kin tʼokʼbay abal a Jehová tu ku kʼaniy (Rom. 8:35-39). A Jehová tu pidhál i tsalpadhtaláb, tu kanatbedhál ani tu pidhál an tsapláb axi i yéjenchal abal ki kuxuy jawakits tam kʼibataláb. I lej belál abal Jajáʼ neʼets tu ku tólmiy ani neʼets tu ku labliy (Jer. 17:7, 8).
YAB I BÁJUWAL KI EXBAY ABAL A JEHOVÁ TU EXLÁL LEJ ALWAʼ
16. ¿Jantʼoj jats axi in exlál a Jehová tin kwéntaj wawáʼ? (Salmo 139:1-6).
16 (Ka ajiy Salmo 139:1-6). A Jehová jats axi tu tsʼejkámal, jaxtám in exlál jantʼiniʼ tu kʼwajat tsʼejkadh, jayej in exlál jantʼiniʼ ti atsʼál ani jantʼiniʼ u tsalpax. A Jehová tu lej tʼajtʼom ti kwéntaj, Jajáʼ in exlál jantʼoj i ulal ani jantʼoj waʼats ti ichích. Jayej in exlál jantʼoj i tʼajál ani jaleʼ ti tʼajál. An tsʼalej David in uluw abal a Jehová pel ejtíl jun i béletnom axi etsʼey kʼwajat tu tʼajál ti kwéntaj abal dhúbatkʼij tu ku tólmiy. A Jehová jats an dhabal kʼal patal jawaʼ waʼats ti éb ani ti tsabál, ani lej tsapik, belits antsanáʼ tu lej tʼajál ti kwéntaj. An tsʼalej David in uluw axéʼ xi kaw: «Lej yan i exlomtaláb a kwaʼal, ani lej wéʼ jawaʼ u bájuwal ku exbay (Sal. 139:6, notas).
17. ¿Jaleʼ ti awits ki atsʼaʼ kʼibat ki belaʼ abal a Jehová tu exlál alwaʼ?
17 Jawaʼ i watʼaʼ ti biyál, o jawaʼ i belálak ti biyál, awil kin tʼajaʼ abal ki atsʼaʼ kʼibat ki belaʼ abal a Jehová tu kʼanidhál ani tu tʼajál ti kwéntaj. Jayej, max u lej ukʼpin ti biyál, walám awits ki tsalpay abal a Jehová yab in léʼ tu ku jaʼúbnaʼ ani walám ki atsʼaʼ kʼibat ku utey kʼal Jajáʼ, antsanáʼ tin atsʼaʼ an tsʼalej David (Sal. 38:18, 21). Jayej, walám jun i atiklab kʼwajat in tsápnanchal kin jalkʼuy in ejatal abal kin kulbédhaʼ a Jehová, pero walám in konowiyal tin kwetémtal, «¿jaleʼ tin konchal a Dios ku jilaʼ axéʼ max jats u ujnámits ku tʼajaʼ? ¿Walám yab tin éxbayal?».
18. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki belaʼ abal a Jehová tu exlál lej alwaʼ? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
18 Ki tsápnanchij ki exbay abal a Jehová chubax tu exlál alwaʼ ani in tʼajál ti kwéntaj patal jawaʼ i tʼajál alwaʼ, belits max wawáʼ yab i lej tʼajál ti kwéntaj. A Jehová in tʼajál ti kwéntaj abal u ukʼpinal, pero jayej in exlál jaleʼ ti junchikíl i tʼajál jantʼoj, in éxbayal jantʼiniʼ ti atsʼál ani tu kʼanidhál (Rom. 7:15). A Jehová in lej belál abal neʼets ki ejtow ki áynanchij ki jalkʼuy jantʼiniʼ i ey. Max wawáʼ ki tsápnanchij ki exbay nixéʼ, neʼets ki ejtow ki tʼojonchij ani ki atsʼaʼ kulbél.
Waʼats yan jantʼoj axi xowéʼ ta kʼicháj yab i exlál, pero i exlál abal a Jehová in ulumal abal neʼets ki ejtow ku kʼwajiy abal etsʼey. Axéʼ xi aychixtaláb tu tólmiyal ki kuxuy an kʼibataláb. (Ka tsuʼuw an párrafos 18 ani 19).c
19. ¿Jantʼoj i exlál tin kwéntaj a Jehová?
19 I exlál abal a Jehová pel jun i Dios axi lej kʼanidhom (1 Juan 4:8). Jayej i exlál abal patal an abatnaxtaláb axi a Jehová tu pidhámal pel kom tu kʼanidhál ani kom in léʼ abal ku kʼwajiy alwaʼ. I exlál abal a Jehová in léʼ abal ku kʼwajiy abal etsʼey ani jaxtám in binaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy. A Jesús in binaʼ in ejatal, jaxtám i belal abal i éjtowal ki tʼojonchij a Jehová ani ki kulbédhaʼ, belits abal u ukʼpinal (Rom. 7:24, 25). Jayej i exlál abal a Jehová más púlik kʼal jawaʼ i atsʼál ti ichích ani Jajáʼ in exlál patal (1 Juan 3:19, 20). Jajáʼ tu exlál lej alwaʼ ani in exlál abal neʼets ki ejtow ki tʼajaʼ jawaʼ tu konchal.
20. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal yab ku alkʼidh tʼeʼpin?
20 Tejéʼ i exobnámal abal a Jehová tu pidhál patal an olchixtaláb axi i yéjenchal ki exlaʼ, jaxtám yab i yéjenchal ku lej tsálpaxin kʼal jawaʼ yab i exlál. Jawaʼ kwaʼal ki tʼajaʼ jats ki áynanchij ki tʼajaʼ jawaʼ más exbadh, antsanáʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i kwaʼal i tsaʼataláb ani i belomtaláb kʼal a Jehová (Job 36:4). Xowéʼ ta kʼicháj waʼats yan jantʼoj axi yab i éxbayal, pero i lej belál abal a Jehová neʼets kin áynanchij tu ku exóbchij abal etsʼey. Jayej i atsʼál lej kulbél kom neʼets ki áynanchij ki exóbnaʼ yan jantʼoj tin kwéntaj a Jehová, an Dios axi u kʼwajíl abal etsʼey (Ecl. 3:11).
AJATLÁB 104 El espíritu santo es un regalo de Dios
a A Jesús jats axi neʼets kin ókʼnaʼ an pextaláb tam ka talabedháj axéʼ an xeʼtsintaláb, jaxtám i belál abal xowéʼ ta kʼicháj jajáʼ in exlálits jaykʼiʼ ti neʼets ka chich a Armagedón ani jaykʼiʼ ti neʼets kin kidhbay in tʼojlábil (Apoc. 6:2; 19:11-16).
b JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMÁGENES: Jun i tataláb ani in tsakámil kʼwajat in tʼojojoyal jun i mochila abal max kin yéjenchij ka kalej tin kʼimáʼ.
c JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMÁGENES: Jun i epchal axi kʼwajat in tametnál i kʼibataláb exom in tsálpayal jantʼiniʼ neʼets ka kʼwajiy ban alabél tsabál.