¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ max i tsalpayal abal yab i kwaʼal i jalbíl?

1, 2. a) ¿Jawaʼ tam tsalap axi yab alwaʼ i éjtowal ki koʼoy? b) ¿Jantʼoj neʼets ki tsuʼuw al axéʼ xi exobintaláb?

WAʼATS yan i atiklábchik axi junchikíl in tsalpayal abal yab in kwaʼal in jalbíl.a Jun i tʼiplab, ki tsalpay kʼal jun i kwitól axi in tsalpayal abal yab u tʼajnal ti kwéntaj kʼal a Jehová ani jaxtám yab in pidhámal in ejatal ani yabaye pujnének. Jayej ki tsalpay kʼal jun i epchal axi ti biyál in takuy kin tʼojonchij más a Jehová, ani xowéʼ in kwaʼal in yanél ani in tsuʼtal abal an tumín axi in atal yab u kidhel abal kin béletnaʼ. Walám junchikíl in bájuwal kin tsalpay max tekedh jawaʼ in takuy ti biyál. Kʼeʼat i tʼiplab, jun i epchal axi payeblábits in atsʼál abal yabáts in kwaʼal i tsapláb abal kin tʼojonchij a Jehová ejtíl ti biyál. Walám tatáʼ jayej a tʼajámal axéʼ xi konowixtaláb: «¿Tin tʼajál ti kwéntaj a Jehová? ¿Walám a Jehová in pidhál in jalbíl jawaʼ u tʼajámal abal ku tʼojonchij? ¿Walám kin áynanchij ti kin eyendhaʼ a Jehová?».

² Nixéʼ xi tsalap in éjtowal kin tʼajaʼ abal ka tsaʼkan i bélomtal axi i kwaʼal kʼal a Jehová ani kin tʼajaʼ abal ki jilaʼ ki tʼojonchij. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼiniʼ an Biblia in éjtowal tu ku tólmiy max i tsalpayal abal a Jehová yabáts tu tʼajál ti kwéntaj. Jayej max i tsalpayal abal yab kalej alwaʼ jawaʼ i takuy ti biyál o max i tsalpayal abal yabáts i kwaʼal i jalbíl abal a Jehová.

¿JANTʼOJ I ÉJTOWAL KI TʼAJAʼ MAX WAʼATS JANTʼOJ AXI YAB I LEJ ÉXBAYAL?

3. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki elaʼ an tokʼtsixtaláb kʼal an konowixtaláb axi i kwaʼal?

³ Max ki koʼoy talchik i konowixtaláb, an Biblia in éjtowal tu ku tólmiy. Antsanáʼ neʼets ka tsapikméj i bélomtal kʼal a Jehová, neʼets ku kʼwajiy más utat kʼal jajáʼ, ani yab neʼets ku jikʼey (1 Cor. 16:13).

4. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki bélkaʼ jawaʼ in ulal an Biblia ti 1 Tesalonicenses 5:21?

⁴ (Ka ajiy 1 Tesalonicenses 5:21). An Biblia tu ólchal: «Ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj max tékedhits nixéʼ xi kaw». ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tʼajaʼ nixéʼ? Tam ki exóbnaʼ an Biblia, ki jumbiy jawaʼ i tsalpayal wawáʼ kʼal jawaʼ in ulal an Biblia. Jun i tʼiplab, ki tsalpay kʼal jun i kwitól axi yab in lej belál abal u kʼanidháb kʼal a Jehová. Jawaʼ in éjtowal kin tʼajaʼ abal kin exlaʼ max alwaʼ jawaʼ kʼwajat in tsalpayal, pel kin exóbnaʼ an Biblia kom tanáʼ neʼets kin elaʼ jawaʼ in tsalpayal a Jehová.

5. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki atsʼaʼ jawaʼ a Jehová tu uchál?

⁵ Tam i ajiyal an Biblia pel ejtíl max a Jehová kʼwajat tu tʼilmayal. Abal ki atsʼaʼ jawaʼ a Jehová kʼwajat tu uchál, kwaʼal ki aliy i textos axi ti Biblia axi tu ku tólmiy kʼal an tʼeʼpintaláb axi i kwaʼal, kwaʼal ki eyendhaʼ an tolmixtaláb axi tu pidhámal in bichówil a Jehová abal ki aliy jawaʼ i léʼ ki exlaʼ (Prov.2:​3-6). Lej exbadh ki ólonchij a Jehová abal ki konchij tu ku tólmiy abal ki elaʼ jawaʼ i léʼ ki exlaʼ. Talbél ki aliy i tsalpadh kaw axi ti Biblia axi tu ku tólmiy kʼal an kʼibataláb axi kʼwajat i watʼal. Kʼeʼat jantʼoj axi neʼets tu ku lej tólmiy, játs ki aliy ti Biblia i tʼilabchik tin kwéntaj in tʼojnálil a Jehová, axi in watʼaʼ jun i kʼibataláb ejtíl axi wawáʼ i kwaʼal.

6. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal an tamkuntaláb abal ki elaʼ an tokʼtsixtaláb axi i léʼ ki exlaʼ?

⁶ Jayej i atsʼál a Jehová ti tamkuntaláb. Max ki tsápnanchij ku kʼalej ti tamkuntaláb, walám ki atsʼaʼ al jun i tʼilomtaláb, o al jun i tokʼtsixtaláb jawaʼ i léʼ ki exlaʼ (Prov. 27:17). Ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ kʼal talchik i tsalap axi junchikíl yab i éxbayal alwaʼ.

«¿WALÁM A JEHOVÁ TIN TʼAJÁL TI KWÉNTAJ?»

7. ¿Jantʼoj játs axi walám i léʼ ki exlaʼ?

⁷ Walám tatáʼ jayej a tsalpayámal max a Jehová ti tʼajál ti kwéntaj. Max a tsalpayal abal yab a kwaʼal a jalbíl, walám neʼets ka atsʼaʼ kʼibat ka belaʼ abal a éjtowal ka jaʼúbnaʼ a Jehová. Walám jayetsej in tsalpay an tsʼalej David, jajáʼ kʼíbatak in atsʼálak kin belaʼ abal a Jehová in tʼajál ti kwéntaj an atikláb. Jaxtám in uluw axéʼ xi kaw: «Jehová, ¿jaleʼ ta tʼajál ti kwéntaj an atikláb, max lej wéʼ i jalbíl?» (Sal. 144:3). Ki tsuʼuw an tokʼtsixtaláb.

8. Kʼal jawaʼ in ulal 1 Samuel 16:​6, 7, 10-12, ¿jantʼoj in tʼajál ti kwéntaj a Jehová?

⁸ An Biblia in tejwamedhál abal a Jehová in tʼajál ti kwéntaj an atiklábchik axi in tsalpayal abal yab in kwaʼal in jalbíl. Jun i tʼiplab, a Jehová in abaʼ a Samuel abal kin takuy jun in tsakámil a Jesé abal kin tʼajaʼ ti tsʼalej. A Jesé in uchaʼ buk in tsakámil abal ka utey kʼal a Samuel, expidh yab uchan ka utey a David kom jajáʼ más tsakamej.b Pero a Jehová in takuyámalits a David jantʼiniʼ i tsʼalej (Ka ajiy 1 Samuel 16:​6, 7, 10-12). ¿Jaleʼ ti takuyat a David? A Jehová in tʼajchij ti kwéntaj jawaʼ in atsʼálak a David tin ichích, ani in tʼajaʼ ti kwéntaj abal u lej kʼanidhábak.

9. ¿Jaleʼ a éjtowal ka belaʼ abal a Jehová chubax u tʼeʼpinal kʼal tatáʼ? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁹ Ka tsalpay jantʼoj in tʼajámal a Jehová abal ti tejwamédhanchij abal ti kʼanidhál, jajáʼ ti pidhál i exobchixtaláb axi in exlál abal a yéjenchal (Sal. 32:8). Nixéʼ in tejwamedhál abal a Jehová ti lej exlál (Sal. 139:1). Tam ka eyendhaʼ nixéʼ xi exobchixtaláb ani ka tsuʼuw abal kʼwajat ti tólmiyal, neʼets ka lej belaʼ abal a Jehová u tʼeʼpinal kʼal tatáʼ (1 Crón. 28:9; Hech. 17:​26, 27). A Jehová in tʼajál ti kwéntaj an tsapláb axi a tʼajál abal ka tʼojonchij ani in exlál jantʼiniʼ a ey (Jer. 17:10). A Jehová in léʼ ti jaʼúbnaʼ ani in léʼ abal tatáʼ kit utey kʼal Jajáʼ (1 Juan 4:19).

«¿WALÁM ALWAʼITS JAWAʼ U TAKUY KU TʼAJAʼ?»

10. Max ki tsalpay kʼal jawaʼ i takuy ti biyál, ¿jantʼoj walám ki konowiy ti baʼ?

¹⁰ Max biyálits ta tʼójonchal a Jehová, walám xowéʼ a tsalpayal max alwaʼits jawaʼ a takuy ka tʼajaʼ o walám yab a tujchij jun i nujnél kom a léʼak ka tʼojonchij más a Jehová. Pero walám xowéʼ a tʼajál ti kwéntaj abal a exlowál axi in takuy kin ataʼ i tumín, ejtíl max u kʼwajílchik más alwaʼ. Jaxtám tatáʼ a tsalpay: «¿Walám u tʼajaʼ alwaʼ kom u takuy ku tʼojonchij más a Jehová? ¿Walám in kʼwajatak más alwaʼ max u takuyamalak ku tʼajaʼ kʼeʼat jantʼoj?».

11. ¿Jaleʼ tin atsʼálak tʼeʼpidh an inik axi in dhuchaʼ an Salmo 73?

¹¹ Max tatáʼ jayej a tsalpayal antsanáʼ, walám neʼets ka exbay jawaʼ in atsʼaʼ an dhuchum kʼal an Salmo 73. Jajáʼ in tsuʼtalak abal jitaʼchik yab in tʼojonchalak a Jehová ejtíl max kʼwajatak kanat, kʼwájatakchik koyat ani in kwaʼalakchik i tumín (Sal. 73:​3-5, 12). Jaxtám in tsálpayalak abal jawaʼ jajáʼ in tʼajálak abal kin tʼojonchij a Jehová yab in kwaʼalak yan in jalbíl ani etsʼey in kwaʼalak nixéʼ xi tsalap tin okʼ (Sal. 73:​13, 14). ¿Jantʼoj in tʼajaʼ?

12. Kʼal jawaʼ in ulal Salmo 73:​16-18, ¿kʼal jantʼoj ti tolmiyat an salmista abal kin jalkʼuy in tsalápil?

¹² (Ka ajiy Salmo 73:​16-18). An salmista kʼalej tin kʼimáʼ a Jehová. Tanáʼ in atsʼaʼ koyat ani in ejtow ka tsalpaxin alwaʼ abal kin exlaʼ jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ. In exbay abal jitaʼchik tejwaʼ abal kʼwájatakchik alwaʼ, yab etsʼey neʼetsak ka kʼwajiy antsanáʼ. In tʼajaʼ ti kwéntaj abal jawaʼ más alwaʼ játs kin tʼojonchij a Jehová. Kʼal nixéʼ neʼetsak ka tolmiyat kin koʼoy koyat in tsalápil ani kin áynanchij kin tʼojonchij (Sal. 73:​23-28).

13. ¿Jantʼoj neʼets ti tólmiy abal ka koʼoy i koyataláb ta tsalápil? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).

¹³ Antsanáʼ jantʼiniʼ an salmista, tatáʼ jayej a éjtowal ka atsʼaʼ i koyataláb ta tsalápil. ¿Jantʼiniʼ a éjtowal ka tʼajaʼ axéʼ? Max ka tsalpay kʼal patal jawaʼ a Jehová ti pidhámal kom a takuyámal ka tʼojonchij. Pero jayej ka tsalpay kʼal an atiklábchik axi yab in tʼójonchal a Jehová. Jajáʼchik expidh kʼwajat kulbél kʼal jawaʼ in kwaʼal xowéʼ, ani yab in kwaʼalchik i aychixtaláb. A Jehová in ulúmal abal neʼets kin pidhaʼ yan i alwaʼtaláb max ki tʼojonchij (Sal. 145:16). Yab i exlál jantʼiniʼ u kʼwajatak max yabak i takuyámal ki tʼojonchij a Jehová. Pero jawaʼ i exlál játs abal max ki tʼojonchij a Jehová kom i kʼanidhál Jajáʼ ani an atiklábchik, etsʼey neʼets ki batsʼuw i alwaʼtaláb.

«¿CHUBAX TIN TʼAJÁL TI KWÉNTAJ A JEHOVÁ?»

14. ¿Jantʼiniʼ tin atsʼál talchik in tʼojnálil a Jehová?

¹⁴ Waʼats yan jitaʼ axi in léʼ kin tʼojonchij más a Jehová, pero yabáts in éjtowal kom payeblábits, kom yaʼul o kom odhnej. Jajáʼchik in bajumal kin tsalpay abal yabáts in kwaʼal in jalbíl abal a Jehová ani walám tsalpayámalchik: «¿Chubax tin tʼajál ti kwéntaj a Jehová?».

15. ¿Jantʼoj in lej belálak an dhuchum kʼal an Salmo 71?

¹⁵ An dhuchum kʼal an Salmo 71 jayetsej in atsʼálak. Jaxtám in uchaʼ a Jehová: «Yab ti kin walbaʼ tam ka talíts u tsap» (Sal. 71:​9, 18). Pero jajáʼ in lej belálak abal max kin áynanchij kin tʼojonchij a Jehová, neʼets ka beletnáj ani neʼets ka tolmiyat. Jayej in exóbnaʼ abal a Jehová u lej kulbél kʼal jitaʼ u tsapnancháb ka tʼójonchat belits abal in tametnál i kʼibataláb (Sal. 37:​23-25).

16. ¿Jaleʼ an epchalchik axi payeblábits in kwaʼal yan in jalbíl abal a Jehová? (Salmo 92:​12-15).

¹⁶ Max tatáʼ i payeblábits, ka tsalpay jantʼiniʼ ti tsuʼtal a Jehová, ani ka tsápnanchij ki tsalpaxin jantʼiniʼ jajáʼ. Walám tatáʼ a tsalpayal abal yabáts neʼets ka ejtow ka tʼojonchij, pero Jajáʼ in éjtowalej ti eyendhaʼ (ka ajiy Salmo 92:​12-15). Yab ki lej tsalpaxin kʼal jawaʼ yabáts a éjtowal ka tʼajaʼ, ka tsalpay jantʼoj a éjtowalej ka tʼajaʼ. Kʼal a tʼiplábil a éjtowal ka kanatbédhaʼ axi kʼeʼatchik. Jayej a éjtowal ka tʼilchij jantʼiniʼ ti tólmiyamal a Jehová tin nakél a ejatal, ani jayej ka uchaʼ abal a lej léʼits ka tsuʼuw ka putun jawaʼ a Jehová in ulúmal. Etsʼey ka tʼilaʼ abal an oláb axi ka tʼajchij a Jehová, jayej neʼets kin tólmiy axi más (1 Ped. 3:12). Belits max u payeblábits o yabáts u lej kanat, patal i éjtowal ki tʼajaʼ jantʼoj abal ki tʼojonchij a Jehová ani abal ki tólmiy axi kʼeʼat.

17. ¿Jaleʼ ti yab in tomnál ki jumbiy jawaʼ i tʼajál kʼal jawaʼ in tʼajál axi más?

¹⁷ Max a atsʼál i tʼeʼpidh kom yabáts a éjtowal ka tʼajaʼ yan jantʼoj abal ka tʼojonchij a Jehová, ka tʼilaʼ abal jajáʼ in pidhál yan in jalbíl an tsapláb axi kʼwajat a tʼajál. Jayej, ka tsápnanchij yab ka jumbiy jawaʼ tatáʼ a tʼajál kʼal axi in tʼajál axi más. ¿Jaleʼ? Kom a Jehová yab jaykʼiʼ in júmbiyal i tʼojlábil kʼal jawaʼ in tʼajál axi más (Gál. 6:4). Jun i tʼiplab, a María in jolchij tin akan a Jesús jun i aceite axi lej jalbidh (Juan 12:​3-5). Pero an mimláb axi tsemchidh, expidh in bínaʼ tsab i tsakam tumín ban templo (Luc. 21:​1-4). Antsanáʼ tin tejwamédhaʼ axéʼ xi tsab i mimláb abal in kwaʼalak i belomtaláb, ani a Jesús in pidhaʼ yan in jalbíl jawaʼ jajáʼchik in tʼajaʼ. Jayetsej in tʼajál a Jehová, Jajáʼ in pidhál yan in jalbíl jantʼojákits ka tʼajaʼ abal ka tʼojonchij, belits max a tsalpayal abal lej wéʼ jawaʼ a tʼajál.

18. ¿Jantʼoj neʼets ti tólmiy abal ka belaʼ abal a Jehová tu tʼajál ti kwéntaj? (Ka tsuʼuw jayej an recuadro «An Biblia ti tólmiyal ka belaʼ abal a Jehová ti tʼajál ti kwéntaj»).

¹⁸ Walám junchikíl i koʼoyámal jun i tsalap axi yab lej tekedh. Pero i exóbnaʼits abal an Biblia in éjtowal tu ku tólmiy ki tixkʼaʼ nixéʼ xi tsalap. Jaxtám ka aliy ti Biblia jawaʼ tatáʼ a atsʼál abal a yéjenchal ka exlaʼ. Nixéʼ neʼets ti tólmiy abal ka belaʼ más kʼal a Jehová. Ka tʼilaʼ abal a Jehová ti tʼajál ti kwéntaj, in pidhál yan in jalbíl a tʼojlábil ani in ulúmal abal neʼets ti lábliy. A Jehová ti kʼanidhál ani etsʼey neʼets ti beletnál.