Ka belaʼ abal a Jehová neʼets ti tólmiy

1. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Moisés abal in belálak kʼal a Jehová?

BAN LIBRO in kʼal a Hebreos i elál in tʼiplábil yan i atikláb axi in lej belaʼ kʼal a Jehová. Jun kʼal axéʼ xi atikláb pel a Moisés, jajáʼ in tejwamédhaʼ yan i belomtaláb (Heb. 3:​2-5; 11:​23-25). Jajáʼ in tejwamédhaʼ i belomtaláb tam ti uchan kʼal a Jehová abal kin kaldhaʼ an israelitas ti Egipto. Yab in tsʼejnaʼ an soldados nibal an faraón. Jayej in tejwamédhaʼ abal in belálak kʼal a Jehová tam tin ókʼnaʼ an israelitas abal ka watʼey ban mar Rojo ani tam ti xeʼtsinchik ban desierto (Heb. 11:​27-29). Yan i israelitas tujey in tsalpayalchik max chubax neʼetsak ka beletnáj kʼal a Jehová, pero a Moisés yab in tʼajaʼ antsanáʼ. A Jehová in tejwamédhanchij a Moisés ani an israelitas abal belej kʼwajatak in tólmiyal, kom in pidhaʼ i kʼapnél ani i jáʼ tam ti jajáʼchik kʼwajatak ban desierto (Éx. 15:​22-25; Sal. 78:​23-25).a

2. ¿Jaleʼ ti a Jehová in uchaʼ a Moisés, «a tsalpayal abal yab neʼets ku putuw jawaʼ u ulúmal»?

² A Moisés in kwaʼalak jun i belomtaláb lej tsapik kʼal a Jehová, pero jun i tamub talbél tam ti a Jehová in kaldhámal an israelitas ti Egipto, a Jehová in uchaʼ a Moisés abal neʼetsak kin pidhaʼ i tʼuʼlek an israelitas. Pero jajáʼ yab in lej belálak max a Jehová neʼets kin ejtow kin bínaʼ. Jaxtám a Jehová in uluw axéʼ xi kaw: «¿A tsalpayal abal yab neʼets ku putuw jawaʼ u ulúmal?» (ka ajiy Números 11:​21-23 ani an nota). Ti Hebreo axéʼ xi versículo kʼwajat ti kaw tin kwéntaj in tsap a Jehová o in tʼokat tsap axi in eyendhál abal kin putuw jawaʼ in ulúmal.

3. ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ ki exóbnaʼ in tʼiplábil a Moisés ani an israelitas?

³ ¿A konowiyámal ta kwetémtal max a Jehová neʼets kin ejtow ti pidhaʼ jawaʼ a yéjenchal abal ka béletnaʼ a yanél? Belits max yab a tsalpayámal nixéʼ, neʼets ki exóbnaʼ in tʼiplábil a Moisés ani an israelitas. Neʼets ki tsuʼuw jaleʼ ti jajáʼchik yab in lej belálak abal neʼetsak ka tolmiyat kʼal a Jehová. Jayej neʼets ki exóbnaʼ talchik i textos axi neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets tu ku tólmiy.

¿JANTʼOJ TU EXÓBCHAL IN TʼIPLÁBIL A MOISÉS ANI AN ISRAELITAS

4. ¿Jaleʼ ti talchik i israelitas tújeychik in tsalpayal abal walám yab neʼets ka pidhan kʼal a Jehová jawaʼ in yéjenchalchik?

⁴ ¿Jaleʼ ti yan i israelitas yab in lej belálak max neʼets ka beletnáj kʼal a Jehová? Kom owatits ti xeʼets ban desierto (Éx. 12:38; Deut. 8:15). An atiklábchik axi yab pelak i israelitas tújeychik ti alkʼidh kaw kom tsʼujey kʼal an maná ani yan i israelitas jayetsej in tʼajaʼ (Núm. 11:​4-6). Kʼwajiychik in tʼilál an kʼapnél axi u pídhnalak ti Egipto. A Moisés lej itʼixbedháj, jaxtám in tsalpay abal jajáʼ kwaʼalak kin aliy i tʼuʼlek abal kin pijchij patal an bichow (Núm. 11:​13, 14).

5, 6. ¿Jantʼoj i exóbnal kʼal jawaʼ in tʼajaʼ an atiklábchik axi yab pelak i israelitas?

⁵ An atiklábchik axi yab pelak i israelitas tujey in kawíliyal a Jehová ani in ulal abal yab u pídhnalak jawaʼ in yéjenchal ani an israelitas tsʼilkʼoyat kʼal nixéʼ xi tsalap. Nixéʼ xi tsalap awil tu ku tsʼilkʼoy wawáʼ max ki junkuw i atiklábchik axi antsanáʼ in ey ani yab neʼets ki atsʼaʼ kulbél kʼal jawaʼ a Jehová tu pidhál. Walám ku tujey ki tʼilaʼ jawaʼ i kwaʼalak ti biyál ani ku tujey ki paʼixnaʼ axi más. Pero neʼets ku kʼwajiy más alwaʼ max ki exóbnaʼ ku kʼwajiy kulbél kʼal jawaʼ i kwaʼalits.

⁶ An israelitas in tomnálak kin tʼilaʼ an kaw axi uchan kʼal a Jehová. Uchan abal neʼets ka pidhan yan jantʼoj kʼal a Jehová pero ma ka ulits ban Tierra Prometida, yab ban desierto. Max wawáʼ i léʼ ku kʼwajiy alwaʼ, kwaʼal ki tsalpay kʼal jawaʼ a Jehová tu uchamal abal neʼets tu ku pidhaʼ axi taʼtal a kʼicháj ani yab expidh ki tsalpay kʼal jawaʼ yab i kwaʼal xowéʼ. Jayej i éjtowal ki ajiy talchik i textos axi ti Biblia juʼtáj u tejwamél abal i éjtowal ki belaʼ kʼal a Jehová.

7. ¿Jaleʼ ti lej belál abal a Jehová etsʼey neʼets tu ku tólmiy?

⁷ Tam ti a Jehová in tʼajchij a Moisés an konowixtaláb axi kʼwajat ti Números 11:23 walám in léʼak abal a Moisés kin tsalpay kʼal tsáb jantʼoj. Kʼaʼál; in tsap a Jehová yab jaykʼiʼ u talél. Tsabchíl, a Jehová in éjtowal kin eyendhaʼ in tsap juʼtámakits. Jaxtám an israelitas in tomnálak kin belaʼ abal neʼetsak ka pidhan an tʼuʼlek belits max kʼwajatchik ban desierto. A Jehová in eyendhaʼ in tsap abal kin tejwamédhanchij in bichowil abal juʼtámakits ka kʼwajiy Jajáʼ neʼets kin tólmiy (Éx. 6:​6, nota). Jaxtám i éjtowal ki belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku tólmiy tam ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb, belits max u kʼwajat owél (Sal. 138:​6, 7).

8. ¿Jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ abal yab ki tsalpay ejtíl an israelitas? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁸ A Jehová in putuw in káwintal ani in pidhaʼ an israelitas yan i codornices. Waʼtsin i israelitas axi tujey in penál yan i codornices más kʼal jawaʼ neʼetsak kin yejenchij, pero yabchik in kʼákʼnanchij a Jehová. Jaxtám a Jehová tsákuy kʼal an israelitas ani in tʼajaʼ abal kin yajchiknaʼ (Núm. 11:​31-34). ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in tʼajaʼ an israelitas? Max i kwaʼalits jawaʼ i yéjenchal, yab in tomnál ki léʼnaʼ ki koʼoy más. Belits max u tumínladh o max u tsʼejwantál, jawaʼ in tomnál ki pidhaʼ más in exbádh ti ejatal jats ki tsápnanchij ki tʼojonchij más a Jehová ani ku utey más kʼal a Jehová ani kʼal a Jesús (Mat. 6:​19, 20; Luc. 16:9). Max ki tʼajaʼ nixéʼ, i éjtowal ki lej belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ jawaʼ i yéjenchal.

9. ¿Jantʼoj jats axi i lej belál?

⁹ Xowéʼ ta kʼicháj a Jehová jayej in léʼ tu ku tólmiy. Belits antsanáʼ, junchikíl neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki koʼoy an kʼapnél ani an tumín.b Pero i éjtowal ki lej belaʼ abal a Jehová yab jaykʼiʼ neʼets tu ku jilaʼ ani etsʼey neʼets tu ku tólmiy. Neʼets tu ku pidhaʼ an tsapláb axi i yéjenchal abal ki watʼenchij an kʼibataláb. Tejéʼ neʼets ki tsuʼuw tsab i tʼiplab juʼtáj i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal i belál kʼal a Jehová: Kʼaʼál, tam i yéjenchal i tumín o tam i aliyal i tʼojláb. Tsabchíl, tam u kʼwajíl ki tsalpay jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ abal ki koʼoy jawaʼ i yéjenchal tam ku páyey.

TAM I YÉJENCHAL I TUMÍN

10. ¿Jantʼoj tam kʼibataláb walám ki tamétnaʼ?

¹⁰ Biyat más u utel in kʼichájil a Jehová, neʼets ka dhaykʼan más i kʼibataláb, ejtíl tin kwéntaj an eyalchik, i pextaláb, jun i tsapik ab, o awits ka dhaykʼan jun i ít yawʼláts. Walám axéʼ kin tʼajaʼ abal ki kʼibaʼ i tʼojlábil o jawaʼ i kwaʼal ani walám ki yéjenchij ku kʼalej tu kʼwajíl pil. Patal nixéʼ walám kin tʼajaʼ ki atsʼaʼ kʼibat ki koʼoy jawaʼ i yéjenchal. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki lej belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ jawaʼ i yéjenchal?

11. ¿Jantʼoj neʼets ti tólmiy abal yab kit lej tʼeʼpin max yab a lej kwaʼal i tumín? (Lucas 12:​29-31).

¹¹ Max ki ólchij a Jehová jawaʼ tu tʼeʼpindhál Jajáʼ neʼets tu ku tólmiy (Prov. 16:3). Ki konchij a Jehová i tsalpadhtaláb abal ki exlaʼ jantʼoj ki tʼajaʼ ani yab tu ku ataʼ an tʼeʼpintaláb (ka ajiy Lucas 12:​29-31). Ka uchaʼ ti tólmiy abal ka atsʼaʼ kulbél kʼal jawaʼ a kwaʼal (1 Tim. 6:​7, 8). Ka aliy i olchixtaláb axi ti tólmiy max a kwaʼal jun i kʼibataláb tin kwéntaj an tumín. Yan i epchal lej tolmiyámej kʼal an videos ani an artículos axi kʼwajat ti jw.org.

12. ¿Jantʼoj in éjtowal kin konowiy tin baʼ jun i epchal axi tómkidh?

¹² Talchik in batsʼúmal jun i tʼojláb pero in yejenchámal ka kʼalej owél ani ka owméj kʼal in yanél. Pero talbél in tʼajámal ti kwéntaj abal yab lej tekedh jawaʼ in takuy kin tʼajaʼ. Jaxtám okʼxidh ka batsʼuw jun i tʼojláb yab expidh ka tsalpay jay i tumín neʼets ka ataʼ. Jawaʼ más exbadh jats ka tʼajaʼ ti kwéntaj max nixéʼ xi tʼojláb neʼets ti tólmiy abal tatáʼ ani a yanél kit kʼwajiychik utat kʼal a Jehová (Luc. 14:28). Ka konowiy ta baʼ: «Max kin kʼalej tin tʼojnal owél, ¿jantʼoj neʼets ka watʼey kʼal u tomkíl o kʼal u kʼimádhil? ¿Walám nixéʼ an tʼojláb ti kin tʼokʼbay kin kalej tin ólnom, kin kʼalej ti tamkuntaláb ani kin kʼwajiy kʼal an epchalchik?». Ani max a kwaʼal i tsakam lej exbadh ka tsalpay kʼal axéʼ: «¿Neʼets ku ejtow ku tólmiy u tsakámil abal ka utey kʼal a Jehová ani kin exóbnaʼ kin bélkaʼ?» (Efes. 6:4). Tam neʼets ka takuy ka tʼajaʼ jantʼoj, ka tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj in tsálpayal a Jehová, ani yab expidh ka tʼajaʼ jawaʼ ti uchál a yanél o a jaʼúbchik.c A Tony u kʼwajíl ti Asia occidental, olchin jun i tʼojláb juʼtáj ti neʼetsak kin ataʼ yan i tumín, pero kwaʼalak ka kʼalej ti kʼwajíl al jun i púlik bichow. Talbél tin olonchamal a Jehová, tʼilmáts kʼal in kʼimádhil ani in takuy yab kin batsʼuw an tʼojláb axi u olchinalak. Jayej kʼwajiychik in tsalpayal jantʼiniʼ kin eyendhaʼ más alwaʼ an tumín ani yab kin alkʼidh pakuw. Pero, ¿jantʼoj in tsálpayal a Tony kʼal jawaʼ in takuy kin tʼajaʼ? Jajáʼ in ulal: «U ejtowamal ku tólmiy talchik i atikláb abal ka utey kʼal a Jehová, jayej u tolmiyámal u tsakámil abal ka utey más kʼal a Jehová. U tʼajámal ti kwéntaj abal max ki belaʼ jawaʼ in ulal Mateo 6:​33, a Jehová neʼets tu ku béletnaʼ».

TAM U KʼWAJÍL KI TSALPAY JANTʼOJ NEʼETS KI TʼAJAʼ TAM KU PÁYEY

13. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ xowéʼ abal ki koʼoy jawaʼ i yéjenchal tam ku páyey?

¹³ Jayej neʼets ki tejwamédhaʼ abal i belál kʼal a Jehová max ki tsalpay jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ tam ku páyey. An Biblia tu uchál abal ku tʼójon tsapik abal tam ku páyey ki koʼoy jawaʼ i yéjenchal (Prov. 6:​6-11). Ani max ki ejtow, ki tsápnanchij ki dhayaʼ wéʼ i tumín, pero jayej in tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab ki pidhaʼ lej yan in exbádh an tumín (Ecl. 7:12).

14. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal Hebreos 13:5 abal yab ku lej tʼeʼpin?

¹⁴ A Jesús in tʼilaʼ tin kwéntaj jun i inik axi in kwaʼalak yan i tumín, pero yab in tʼajálak jantʼoj abal kin tʼojonchij a Dios. Jaxtám a Jesús in uluw abal nixéʼ xi inik yab tsalpadh (Luc. 12:​16-21). Ani lej exbadh ki tʼajaʼ ti kwéntaj nixéʼ xi kaw kom yab i exlál jantʼiniʼ ti neʼets ku chudhey (Prov. 23:​4, 5; Sant. 4:​13-15). Jayej a Jesús in uluw abal patal jitaʼ kin léʼnaʼ kin tʼajaʼ ti aykol kʼal jajáʼ, kwaʼalak ka kʼwajiy tʼojojodh abal kin jilaʼ patal jawaʼ in kwaʼal (Luc. 14:33). Ani jats jawaʼ in tʼajaʼ an epchalchik axi u kʼwajilak ti Judea, jajáʼchik in jilaʼ jawaʼ in kwaʼal ani in tʼajaʼ kʼal in kulbétal (Heb. 10:34). Xowéʼ ta kʼicháj waʼats yan i epchal axi in kʼibamal in tʼojlábil o jawaʼ in kwaʼal kom yab in leʼnámal kin tólmiy nibal jun i eyal (Apoc. 13:​16, 17). Jajáʼchik in lej belál jawaʼ in ulúmal a Jehová: «Yab jaykʼiʼ neʼets tu ow tsuʼuw nibal neʼets tu jílkakay» (ka ajiy Hebreos 13:5). Jaxtám i tsápnanchal ki dhayaʼ abaʼ wéʼ i tumín abal tam ku páyey ani i lej belál abal a Jehová neʼets tu ku béletnaʼ max ka watʼey jantʼoj axi yab i aychal.

15. ¿Jawaʼ tam tsalap in tomnál kin koʼoy an tatalábchik tin kwéntaj in tsakámil? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹⁵ Al talchik i bichow waʼats i atikláb axi in koʼoyal i tsakam abal tam ka páyeychik ka beletnáj. Talchik i tataláb in tʼajál axéʼ kom in tsálpayal abal pel in uchbíl an tsakamchik kin béletnaʼ in tátajchik tam ka páyey. Pero an Biblia in ulal abal an tatalábchik in kwaʼal in uchbíl kin yedhaʼ in tsakámil ani kin béletnaʼ (2 Cor. 12:14). Jayej, an tsakam in exlál abal max in tátajchik kʼwajatits ti payel, walám neʼets kin yejenchij kin tólmiy kʼal i tumín o kʼal kʼeʼat jantʼoj axi kin yéjenchij (1 Tim. 5:4). An tatalábchik axi in kʼakʼnál a Jehová in exlálchik abal neʼets ka kʼwajiy más kulbél max kin tólmiy in tsakámil abal kin tʼojonchij más a Jehová. Jajáʼchik yab expidh in yedhál in tsakámil abal ka beletnáj tam ka páyey (3 Juan 4).

16. ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ an tatalábchik abal kin tólmiy in tsakámil kin exóbnaʼ jun i tʼojláb? (Efesios 4:28).

¹⁶ Tam ka exóbchij a tsakámil jantʼiniʼ kin ataʼ an tumín abal kin watʼaʼ a kʼicháj, ka punchij jun i alwaʼ tʼiplab ani ka tejwamédhanchij abal a belál kʼal a Jehová. Ka exóbchij abal in éjtowalits kin tʼajaʼ talchik i tʼojláb, belits abal tsakamej (Prov. 29:21; ka ajiy Efesios 4:28). Ka tólmiy a tsakámil abal kin punchij in kanát tam u kʼalel ti exóbal ban escuela. Ka aliy i tsalpadh kaw axi ti Biblia abal ka tólmiy a tsakámil kin exlaʼ jantʼoj neʼets kin exóbnaʼ ani ma juʼtáj tin léʼ kin bajuw an exobintaláb. ¿Jantʼoj tam tsalap in tomnál kin koʼoy an tatalábchik? Kin exóbchij in tsakámil kin tʼajaʼ jun i tʼojláb abal kin watʼaʼ a kʼicháj ani kʼal nixéʼ neʼets ka tólmiyat abal ka kalej más ti ólnom ani kin tʼajaʼ ti precursor.

17. ¿Jantʼoj jats axi i lej belál?

¹⁷ Patal jitaʼ in kʼakʼnál a Jehová in lej belál abal neʼets ka tólmiyat kʼal Jajáʼ ani neʼets ka pidhan jawaʼ in yéjenchal abal kin watʼaʼ a kʼicháj. Biyat más u utel in kʼichájil a Jehová neʼets ki tamétnaʼ más i kʼibataláb, pero jayej i belál abal a Jehová neʼets kin eyendhaʼ in tsap abal tu ku tólmiy. Jajáʼ neʼets tu ku béletnaʼ juʼtámakits ku kʼwajiy.