¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Jehová ani a Jesús abal tu ku kʼaniy?

1. ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ abal i tʼilchal in tsémtal a Jesús támub ti támub?

A JEHOVÁ tu pidhaʼ jun i tsʼejwalixtaláb lej púlik tam tin abaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy (2 Cor. 9:15). Axéʼ in tʼajál abal ki jaʼúbnaʼ más a Jehová ani ki koʼoy i ejatalab abal etsʼey. Jaxtám i lej kʼákʼnanchal a Jehová ani a Jesús jawaʼ in tʼajaʼchik kom antsanáʼ tu tejwamédhanchij abal tu lej kʼanidhál (Rom. 5:8). A Jesús tu uchaʼ ki tʼilchij támub ti támub in tsémtal, antsanáʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i kʼakʼnál ani i pidhál yan in jalbíl jawaʼ in tʼajaʼ (Luc. 22:​19, 20).

2. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

² Axéʼ xi támub neʼets ki tʼilchij in tsémtal a Jesús ti sábado 12 a abril ti 2025. Ani patal i léʼ ku kʼalej al nixéʼ xi kʼicháj axi lej exbadh. Lej alwaʼ abal okʼxidh kin bajuw an Conmemoración ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki lej tsalpaya kʼal patal jawaʼ a Jehová ani a Jesús in tʼajámal abal tu ku kʼaniy. Tejéʼ neʼets ki tsuʼuw jantʼoj i exobnál tin kwéntaj a Jehová ani a Jesús kʼal an tsʼejwalixtaláb axi tu pidhaʼ. Al axi jun an exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal kʼal nixéʼ xi tsʼejwalixtaláb ani jantʼiniʼ i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal i kʼakʼnál.

¿JANTʼOJ I EXOBNÁL KOM A JEHOVÁ IN BÍNAʼ IN TSAKÁMIL?

3. ¿Jaleʼ ti junkats i inik in éjtowalak tu ku kʼaniy kʼal an walabtaláb ani an tsemláj? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).

³ A Jehová in abaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy kʼal an walabtaláb, kom jajáʼ in kʼanidhál an bolidhtaláb (Deut. 32:4). ¿Jaleʼ ti ulal nixéʼ? A Adán in jekʼomnaʼ a Jehová ani jaxtám wenkʼon ti waláblom ani tsemets ani kom wawáʼ u tal kʼal a Adán jayej u wálbidh ani u tsémel (Rom. 5:12). Jaxtám a Jehová in abaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy kʼal an walábtaláb ani an tsemláj. Pero, ¿jaleʼ in tsémtal a Jesús in éjtowalak kin kʼaniy millones i atikláb? An abatwálej Pablo in uluw axéʼ: «Kʼal in jékʼomtal junkats i inik [Adán], jats ti tsuʼtat yantolom i atikláb ti walbinél. Pero kʼal junkats i inik [Jesúcristo], jats ti neʼets ka tsuʼtat yantolom i atikláb ti bolidh kʼal a Dios» (Rom. 5:19; 1 Tim. 2:6). An abátwalej Pablo kʼwajatak in ulal abal kʼal in wálab junkats i inik jats tu tsʼílkʼoyat kʼal an walabtaláb ani an tsemláj. Jayej kʼwajatak in ulal abal junkats i inik axi u belkax kʼal a Dios ani tʼokat jats axi neʼets kin ejtow tu ku walkaʼ kʼal an walabtaláb ani kʼal an tsemláj.

4. ¿Jaleʼ ti a Jehová yab in jilaʼ abal an atiklábchik axi u belkax ka kʼwajiy abal etsʼey?

⁴ ¿In yéjenchalak a Jesús ka tsemets abal kin ejtow tu ku kʼaniy? ¿Jaleʼ ti a Jehová yab in jilaʼ abal an atiklábchik axi u belkax ka kʼwajiyits abal etsʼey? Max a Jehová in tʼajámalak nixéʼ pel ejtíl max a Adán yabák in tʼajámal jun i walabtaláb o ejtíl max wawáʼ yab u wálbidh. Pero kom a Jehová etsʼey in tʼajal jawaʼ bolidh, in yéjenchalak kin bóliychik, yab in éjtowalak kin jilaʼ antsanákʼij jawaʼ jajáʼchik in tʼajaʼ.

5. ¿Jaleʼ ti lej belál abal a Jehová etsʼey neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh?

⁵ Max a Jehová yabák in binámal a Jesus ti tsʼakchixtaláb ani max in jilámalak abal in tsakámil a Adán ka kʼwajiy abal etsʼey belits abal wálbidh, tam neʼets ka tsálpayat abal a Jehová yab in tʼajál jawaʼ tekedh. An atiklábchik walám ka tujey ti tʼeʼpinal ani kin tsalpay, ¿walám a Jehová chubax neʼets kin putuw jawaʼ in ulumal?, ¿yab walám junílekʼij kin jalkʼuy in tsalápil? Yab in tomnál ku tʼeʼpin kʼal nixéʼ kom a Jehová etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh, belits abal koʼoy kin yajchiknaʼ tam tin bínaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy. Jaxtám i lej belál abal a Jehová etsʼey neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh.

6. A Jesús in lej yajchiknaʼ tam tin bínaʼ in ejatal ¿jantʼoj tu exóbchal axéʼ tin kwéntaj a Jehová? (1 Juan 4:​9, 10).

⁶ A Jehová in bínaʼ in tsakámil kom Jajáʼ etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh, pero jayej kom in atsʼál jun i kʼanidhomtaláb lej púlik abal kʼal wawáʼ (Juan 3:16; ka ajiy 1 Juan 4:​9, 10). A Jehová in léʼ abal ku kʼwajiy abal etsʼey ani jayej in léʼ tu ku koʼoy tin yanél. Tam ti a Adán walbin yabáts in ejtow ka kʼwajiy al in yanél a Jehová ani wawáʼ jayetsej i watʼál. Pero kom a Jehová in bínaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy, patal jitaʼ kin punuw i belomtaláb kʼal jajáʼ ani ka bélkaxin, neʼets kin ejtow ka kʼwajiy junílekʼij al in yanél a Jehová. Nixéʼ jayej u eynal xowéʼ abal a Jehová tu ku pákwlanchij i wálab, abal ki ejtow ki jaʼúbnaʼ ani abal ki jaʼúbnaʼ an epchalchik. A Jehová tu lej kʼanidhál (Rom. 5:​10, 11).

7. ¿Jantʼoj tu exóbchal tin kwéntaj a Jehová patal jawaʼ a Jesús in yajchiknaʼ?

⁷ A Satanás in ulumal abal wawáʼ yab neʼets ki ejtow ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová tam ki támetnaʼ jun i kʼibataláb. A Jehováʼ in léʼak kin tejwamédhaʼ abal nixéʼ yab chubax, jaxtám in jilaʼ abal a Jesús kin yajchiknaʼ tam tin bínaʼ in ejatal (Job 2:​1-5; 1 Ped. 2:21). A Jehová kʼwajatak in metʼál tam ti an atiklábchik in telaʼ a Jesús, tam ti kwaʼdhan kʼal an soldados ani tam ti tʼexkʼeyat ban teʼ. A Jehová in tsuʼuw patal ma ti tsemets a Jesús (Mat. 27:​28-31, 39). A Jehová in éjtowalak kin kʼaniy a Jesús tam ti an atiklábchik in uluw axéʼ: «Max chubax u kʼanidháb kʼal a Dios, tam xowéʼ ka jekʼondháj kʼal a Dios» (Mat. 27:​42, 43). Pero max in tʼajámalak nixéʼ a Jehová, yab neʼetsak kin ejtow tu ku kʼaniy kʼal an walabtaláb ani an tsemlaj ani yabák i kwaʼal nibal jun i aychixtaláb. Jaxtám a Jehová in jilaʼ abal a Jesús kin yajchiknaʼ ma ti tsemets.

8. ¿Jaleʼ ti lej belál abal a Jehová in lej yajnaʼ tam tin tsuʼuw abal kʼwajatak ti odhnáb a Jesús? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁸ A Jehová yab in eyendhaʼ in tsap abal kin kʼaniy a Jesús kʼal jawaʼ kʼwajatak in watʼál. Pero yab in tomnál ki tsalpay abal yab in yajnaʼ tam tin tsuʼuw abal a Jesús kʼwajatak in yajchiknál. Wawáʼ i éjtowal ki kʼanidhaʼ axi más ani ki exbay an yajal axi in atsʼál, jaxtám i exlál abal a Jehová antsanáʼ in ey kom wawáʼ u tsʼejkadh ejtíl Jajáʼ. An Biblia in ulal abal waʼtsin i atikláb axi in yajbédhanchij in ichích a Jehová ani ma in tʼajaʼchik ka tʼeʼpin (Sal. 78:​40, 41). Xowéʼ ki tsuʼuw in tʼiplábil a Abrahán ani a Isaac. A Jehová in uchaʼ a Abrahán kin bínaʼ a Isaac jantʼiniʼ i tsʼakchixtaláb (Gén. 22:​9-12; Heb. 11:​17-19). Ki tsalpay kʼal patal jawaʼ in atsʼaʼ a Abrahán tam ti kʼwajatak ti tʼojojnal abal kin bínaʼ in tsakamil ti tsʼakchixtaláb. Xowéʼ jayej ki tsalpay kʼal a Jehová ¿jantʼoj in atsʼaʼ a Jehová tam tin tsuʼuw abal kʼwajatak ti odhnancháb in tsakámil? Yab jaykʼiʼ neʼets ki exbay an yajal ani an tʼeʼpintaláb axi in atsʼaʼ a Jehová. (Ka tsuʼuw ti jw.org an video Ejemplos de fe: Abrahán [parte 2]).

9. ¿Jantʼoj ti exóbchal Romanos 8:​32, 38, 39 tin kwéntaj an kʼanidhomtaláb axi a Jehová ti koʼonchal tatáʼ ani in tʼojnálil?

⁹ Walám i kwaʼal jun i jaʼúb axi tu lej kʼanidhál ani jayej i yanél tu lej kʼanidhál. Pero yab in báwchal an kʼanidhomtaláb axi a Jehová tu koʼonchal. Jats jawaʼ in tejwamédhaʼ tam ti Jajáʼ in bínaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy (ka ajiy Romanos 8:​32, 38, 39). Wawáʼ jayej i kʼanidhál ti baʼ, pero yab in báwchal an kʼanidhomtaláb axi tu koʼonchal a Jehová. Ejtíl, walám tatáʼ a léʼ kit kʼwajiy más i kʼij, pero a Jehová in léʼ abal tatáʼ kit kʼwajiy abal etsʼey. Tatáʼ a léʼ abal a Jehová ti pákwlanchij a wálab, a Jehová jayej in leʼ kin tʼajaʼ. Expidh tu konchal ki pidhaʼ in jalbíl jawaʼ in tʼajámal abal tu ku kʼaniy, jayej tu konchal ku bélkaxin ani ki belaʼ kʼal Jajáʼ. Patal axéʼ in tejwamedhál abal a Jehová tu lej kʼanidhál. Ani ban ít tsabál neʼets ki exóbnaʼ mas tin kwéntaj an kʼanidhomtaláb axi tu koʼonchal (Ecl. 3:11).

¿JANTʼOJ I EXOBNÁL TIN KWÉNTAJ A JESÚS TAM TIN BÍNAʼ IN EJATAL?

10. a) ¿Kʼal jantʼoj tu lej tʼeʼpindhábak a Jesús? b) ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Jesús abal yab kin lúklinchij in bij a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an recuadro «Tam ti a Jesús in bínaʼ in ejatal in tʼokedhanchij in bij a Jehová»).

¹⁰ A Jesús in yajnálak abal an atiklábchik kin uluw jantʼoj kidháb tin kwéntaj a Jehová (Juan 14:31). A Jesús lej tʼeʼpidhak kom neʼetsak ka tsemdháj ejtíl jun i pojkax, neʼetsak ka uluwat abal in atʼax uchámal a Jehová ani abal in kawiliyámal. Jaxtám in uluw: «Max a éjtowalak, ti kin jálundhaʼ abal yab ku yajchiknaʼ an yajchiktaláb axi tayej tal» (Mat. 26:39). Pero kom a Jesús kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ma ti tsemets in tejwamédhaʼ abal patal jawaʼ in ulal a Satanás pel i janamtaláb.

11. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Jesús abal in lej kʼanidhál an atiklábchik? (Juan 13:1).

¹¹ Tam ti a Jesús in bínaʼ in ejatal in tejwamédhaʼ abal in lej kʼanidhál an atiklábchik ani más, in aykolilchik (Prov. 8:31; ka ajiy Juan 13:1). A Jesús in exlálak abal tejéʼ tsabál neʼetsak kin támetnaʼ yan i kʼibataláb ani neʼetsak kin lej yajchiknaʼ tam ka tsemdháj. A Jesús yab expidh in putuw in uchbíl kom jats ti aban kʼal a Jehová, jajáʼ in tʼajaʼ kom in lej kʼanidhálak an atiklábchik. Ani jaxtám in punchij patal in kanát abal kin ólnaʼ an alwaʼ kaw, kin exóbchij an atiklábchik ani kin tólmiychik. Jun i akal okʼxidh ka tsemdháj, a Jesús in jolkʼaʼ i kʼij abal kin tʼakchij in akan in aykolil, abal kin kanatbédhaʼ ani abal kin exóbchij yan jantʼoj (Juan 13:​12-15). Ani tam ti kʼwajatakits palat, in ólchij an alwaʼ kaw an inik axi kʼwajatak palat kʼal jajáʼ ani in pidhaʼ i aychixtaláb. Jayej in konchij a Juan abal ka béletnanchat in mamá (Luc. 23:​42, 43; Juan 19:​26, 27). A Jesús in tejwamédhaʼ abal in lej kʼanidhálak an atiklábchik tam ti xeʼtsin ti ólnom ani tam tin bínaʼ in ejatal.

12. ¿Jantʼiniʼ tin aynanchámal tu ku tólmiy a Jesús?

¹² A Jesús «expidh in bínaʼ in ejatal jun kalel», pero in aynanchámal kin tʼajaʼ yan jantʼoj abal tu ku tólmiy (Rom. 6:10). Jajáʼ kʼwajat ti tʼojnal lej tsapik abal tu ku pidhaʼ yan i alwaʼtaláb. Jajáʼ in kwaʼal yan i tʼojláb jantʼiniʼ i tsʼalej, jantʼiniʼ i Sumo Sacerdote ani jantʼiniʼ i Ókʼnom kʼal an tamkuntaláb (1 Cor. 15:25; Efes. 5:23; Heb. 2:17). Jayej in kwaʼal in uchbíl kin tamkuy an takudhchik axi neʼets ti éb ani kin tamkuy an púlik mudhél i atikláb. Axéʼ kwaʼal kin tʼajaʼ okʼxidh ka taley an púlik yajchiktaláb (Mat. 25:32; Mar. 13:27).b Jayej in tʼajál ti kwéntaj abal patal an atikláb axi in kʼakʼnál a Jehová kin koʼoy an exochixtaláb axi in yéjenchal (Mat. 24:45). Ani ban Mil i Támub axi neʼets ti abatnom neʼets kin aynanchij ti tʼojnál abal tu ku tólmiy. A Jehová yab expidh in bínaʼ in tsakámil abal tu ku kʼaniy, jayej in bínaʼ abal kin tʼajaʼ yan jantʼoj abal tu ku tólmiy.

KA ÁYNANCHIJ KA EXÓBNAʼ YAN JANTʼOJ

13. ¿Jantʼiniʼ neʼets ti tólmiy max ka lej tsalpay kʼal an kʼanidhomtaláb axi tu koʼonchal a Jehová ani a Jesús?

¹³ Jawaʼ neʼets tu ku lej tólmiy abal ki exlaʼ an kʼanidhomtaláb axi tu koʼonchal a Jehová ani a Jesús, jats ki lupudh tsalpay kʼal jawaʼ jajáʼchik in tʼajámal. Ban semana okʼxidh kʼal an Conmemoración, a éjtowal ka ajiy jun o más i Evangelios. Yab ka ajiy yan i capítulos abal kit jólkʼan ka exóbnaʼ alwaʼ ani ka exbay. Jayej ka tsápnanchij ka ólchij axi más jawaʼ kʼwajat a exobnál.

14. Kʼal jawaʼ in ulal Salmo 119:​97, ¿jaleʼ ti lej exbadh ki áynanchij ki exóbnaʼ más kʼal jawaʼ a Jehová in tʼajámal abal tu ku kʼaniy? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹⁴ Max tatáʼ biyalits ti pujnének walám ka tsalpay max waʼtsej jantʼoj axi a éjtowal ka exóbnaʼ tin kwéntaj a Jehová, ejtíl tin kwéntaj an kʼanidhomtaláb axi a Jehová tu koʼonchal, tin kwéntaj jawaʼ in tʼajámal abal tu ku kʼaniy o jantʼiniʼ tu bolix. Pero belits max i exlálits yan jantʼoj tin kwéntaj axéʼ, etsʼey neʼets ka waʼtsin jantʼoj ít axi ki exóbnaʼ. ¿Jantʼoj neʼets ti tólmiy abal ka áynanchij ka exobnaʼ jantʼoj ít? Ka eyendhaʼ an publicaciones axi i kwaʼal abal ka aliy más i olchixtaláb. Max ka elaʼ jun i texto axi yab a lej éxbayal, ka aliy más i olchixtaláb tin kwéntaj nixéʼ. Tin naktal a kʼicháj ka tsalpay kʼal jawaʼ a exóbnaʼ, jayej ka tsalpay jantʼoj ti exóbchal tin kwéntaj a Jehová, tin kwentaj a Jesús ani tin kwentaj an kʼanidhomtaláb axi jajáʼchik tu koʼonchal (ka ajiy Salmo 119:97).

15. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki áynanchij ki aliy i exobchixtaláb ti Biblia?

¹⁵ Tam kit ketlej ka ajiy o ka exóbnaʼ an Biblia, walám yab etsʼey neʼets ka exobnaʼ jantʼoj ít, pero yab kit tsálpaxin. Tam a exobnál an Biblia pel ejtíl max kʼwajat a aliyal i oro. An atiklábchik axi in tʼojnal kin aliy i oro, in tojonchal yan i hora o yan a kʼichaj abal kin elaʼchik, pero, ¿jaleʼ tin lej tsápnanchal kin aliy an oro? Kom in kwaʼal yan in jalbíl, belits max kin elaʼchik jun i tsakam pejach. An oro in kwaʼal yan in jalbíl pero yab jaykʼiʼ neʼets kin báwchij jantʼiniʼ an exobchixtaláb axi kʼwajat ti Biblia (Sal. 119:127; Prov. 8:10). Jaxtám, ka koʼoy i kʼayaʼtaláb ani ka áynanchij ka ajiy ani ka exobnaʼ an Biblia (Sal. 1:2).

16. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Jehová ani a Jesús?

¹⁶ Biyat kʼwajat ti exóbal ka tsalpay jantʼiniʼ ti neʼets ka eyendhaʼ jawaʼ a exobnámal. Jun i tʼipláb, a éjtowal ka tsalpay jantʼiniʼ ta tsuʼtal axi kʼeʼatchik, antsanáʼ neʼets ka tʼajaʼ ti kwéntaj max yab kʼwajat a pokʼodh tsuʼtal. Ka tsalpay kʼal kʼeʼat jantʼoj, ¿jantʼiniʼ ta ejtowal ka nitsʼbiy an kʼanidhomtaláb axi a Jesús in koʼonchal a Jehová ani an atiklábchik? Tam i tsápnanchal ki tʼojonchij a Jehová belits max u odhnáb o max u ayoknáb. Jayej neʼets ki yéjenchij yan i tsapláb abal ki tólmiy an epchalchik. Kʼeʼat jantʼoj axi i éjtowal ki tʼajaʼ jats ki áynanchij ki ólnaʼ an alwaʼ kaw, kom antsanáʼ an atiklábchik neʼets kin exlaʼ jawaʼ a Jehováʼ ani a Jesús in tʼajámal abal tu ku kʼaniy.

17. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ al axi jun an exobintaláb?

¹⁷ Tam ki exbay más jawaʼ in tʼajámal a Jehová abal tu ku kʼaniy, neʼets ki kʼanidhaʼ más Jajáʼ ani a Jesús. Ani jajáʼchik neʼets tu ku kʼanidhaʼ más (Juan 14:21; Sant. 4:8). Jaxtám, ki exóbnaʼ más tin kwéntaj jawaʼ a Jehová in tʼajámal abal tu ku kʼaniy. Al axi jun an exobintaláb neʼets ki tsuʼuw an alwaʼtaláb axi i bátsʼuwal kom a Jesús in bínaʼ in ejatal ani jayej jantʼiniʼ ti éjtowal ki kʼákʼnachij an kʼanidhomtaláb axi a Jehová tu koʼonchal.