Ki exóbnaʼ ku tsalpaxin ejtíl a Jehová ani a Jesús

1, 2. a) ¿Jantʼiniʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i kʼanidhál a Jehová? b) ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Jesús abal in kʼanidhálak a Jehová kʼal patal in tsalápil?

A JESÚS in tejwamédhaʼ abal an abatnaxtaláb axi más exbadh axi pidhan a Moisés jats axéʼ: «Ka jun putat kʼanidhaʼ a Jehová kʼal patal a ichích, kʼal patal a ejatal, kʼal patal a tsalápil ani kʼal patal a tsap» (Mar. 12:30). Kʼal axéʼ xi versículos i éxbayal abal kwaʼal ki kʼanidhaʼ a Jehová kʼal patal i ejatal ani kʼal patal jawaʼ i kwaʼal. Nixéʼ xi kʼanidhomtaláb kwaʼal ka kalej ma ti ichích ani ma ti tsalápil ani jaxtám kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ u tsalpax. An kʼanidhomtaláb axi i koʼonchal a Jehová jats axi neʼets tu ku tólmiy abal ku tsalpaxin ejtíl jajáʼ. Yab jaykʼiʼ neʼets ki bajuw ki exbay alwaʼ jantʼiniʼ tu tsalpax a Jehová. Pero neʼets ki ejtow ki bajuw kʼayúm kʼayúm max ki exóbnaʼ jantʼiniʼ tu tsalpax a Cristo, kom jajáʼ u tsalpaxak jantʼiniʼ a Jehová (1 Cor. 2:16 ani an nota de estudio «nosotros sí tenemos la mente de Cristo»).

² A Jesús in lej kʼanidhálak a Jehová kʼal patal in tsalápil. Jajáʼ in exlálak jantʼoj in aychalak a Jehová abal jajáʼ kin tʼajaʼ ani neʼetsak kin putuw belits max kin yajchiknaʼ. A Jesús in léʼak kin tʼajchij in kulbétal a Jehová, jaxtám yab in jilaʼ ka tʼokʼbayal kʼal nibal jantʼoj.

3. ¿Jantʼoj in exóbnaʼ a Pedro tin kwéntaj a Jesús ani jantʼoj tu exóbchij ki tʼajaʼ? (1 Pedro 4:1).

³ A Pedro ani axi más an abatwálejchik in koʼoy an lablixtaláb kin junkuw a Jesús ani kin exóbnaʼ jantʼiniʼ u tsalpax. Tam ti an abatwálej Pedro in dhuchaʼ an kʼaʼál carta, in uchaʼ an epchalchik abal ka kʼwajiychik tʼojojodh abal ka tsalpaxin jantʼiniʼ a Jesús (ka ajiy 1 Pedro 4:1). Tam ti a Pedro in uluw an kaw «kit kʼwajiy tʼojojodh», kʼwajatak ti tsalpax kʼal jun i kaw axi u eyendhábak abal an soldados. Antsanáʼ in exóbchij an epchalchik abal max ka tsalpaxin jantʼiniʼ a Jesús, ejtíl max neʼets ka kʼwajiychik tʼojojodh abal ti pejex, neʼets kin ejtow kin ataʼ jun i kidháb leʼnomtaláb ani an tsalap axi in bukʼuwal a Satanás (2 Cor. 10:​3-5; Efes. 6:12).

4. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

⁴ Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ tu tsalpax a Jesús ani jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki nitsʼbiy. Neʼets ki exóbnaʼ ox i tsalap; kʼaʼál, ku tsalpaxin ejtíl a Jehová. Tsabchíl, ki koʼoy i tsaʼataláb ani oxchíl, ki tsalpay alwaʼ jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ.

KA NITSʼBIY JANTʼINIʼ U TSALPAX A JEHOVÁ

5. Ka ólnaʼ jantʼoj in tʼajaʼ jun a kʼicháj a Pedro.

⁵ Jun i kʼicháj an abatwálej Pedro in tejwamédhaʼ abal yab kʼwajatak ti tsalpax ejtíl a Jehová. A Jesús in uchaʼ an abatwálejchik abal jajáʼ kwaʼalak ka kʼalej ti Jerusalén, tanáʼ neʼetsak ka yakʼwan kʼal an okʼlekchik, neʼetsak ka odhnáj ani talbél neʼetsak ka tsemdháj (Mat. 16:21). A Pedro in exlálak abal a Jesús jatsak axi takudh kʼal a Dios, ani abal jajáʼ jatsak axi neʼets kin kʼaniy in bichówil a Dios (Mat. 16:16). Jaxtám yab in belálak abal a Jehová neʼets kin jilaʼ abal a Jesús ka odhnáj. In neʼdhaʼ wéʼ pil a Jesús ani in uchaʼ: «¡Ajátik, a Dios yab in léʼ abal ka yajchiknaʼ! Tatáʼ yab jitaʼ neʼets ti odhnaʼ» (Mat. 16:22). Nixéʼ a kʼicháj a Pedro yab tsalpaxin jantʼiniʼ a Jehová, jaxtám ti yab junatak in tsalápil kʼal a Jesús.

6. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Jesús abal u tsalpax ejtíl a Jehová?

⁶ A Jesús u tsalpaxak ejtíl a Jehová. Jaxtám in uchaʼ axéʼ a Pedro: «¡Ki tixkʼan Satanás! Tatáʼ ojniʼ a léʼ ti kin tʼapchij u tsalap, yab it tsalpax ejtíl a Dios, i tsalpax ejtíl an atiklábchik» (Mat. 16:23). A Jesús in exlálak abal kwaʼalak kin yajchiknaʼ ani ka tsemdháj abal ka putun in tsalápil a Jehová. Jaxtám in pojkaʼ jawaʼ uchan kʼal a Pedro, belits abal u leʼnábak ka kʼániyat. Kʼal nixéʼ tolmiyat a Pedro abal kin exbay abal kwaʼalak ka tsalpaxin ejtíl a Jehová, ani jayetsej tu exóbchal ki tʼajaʼ wawáʼ.

7. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Pedro abal kʼwajatak ti tsalpax ejtíl a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁷ Talchik i tamub talbél a Pedro in tejwamédhaʼ abal kʼwajatak in tsápnanchal ka tsalpaxin ejtíl a Jehová. In bajuw an kʼij abal a Jehová kin batsʼuw tin bichowil an atiklábchik axi yab pelak i judíos. Jaxtám a Jehová in uchaʼ a Pedro ka kʼalej kin ólchij an alwaʼ kaw a Cornelio. An judíos yab in ujnámak kin junkuw i atiklábchik axi talak al pil i bichow, jaxtám walám a Pedro in atsʼaʼ kʼibat kin putuw kʼal axéʼ xi tʼojláb. Pero tam ti a Pedro in exbay jantʼoj in léʼak a Jehová, in jalkʼuy in tsalápil. Jaxtám tam ti a Pedro uchan kʼal a Cornelio abal ka kʼalej ti tsaʼbiyab, a Pedro yab in uluw abal yab neʼets (Hech. 10:​28, 29). A Pedro in ólchij an alwaʼ kaw a Cornelio ani patal axi u kʼwajilak tin kʼimáʼ ani jajáʼchik pujan (Hech. 10:​21-23, 34, 35, 44-48).

8. ¿Jantʼiniʼ ti tejwamedhál abal kʼwajat tu tsalpax ejtíl a Jehová? (1 Pedro 3:8).

⁸ Talchik i támub talbél a Pedro in uchaʼ axéʼ xi kaw an epchalchik: «Patal tatáʼchik ka neʼdhaʼ jununúl a tsalápil kʼal a Dios» (ka ajiy 1 Pedro 3:8). Patal an epchal axi tin puwél an tsabál neʼets kin ejtow ka tsalpaxin jununúl, max kin tsápnanchij kin nitsʼbiy jantʼiniʼ tu tsalpax a Jehová ani in tsalápil a Jehová kʼwajat ti Biblia. Jun i tʼiplab, a Jesús in uchaʼ in aykolil abal kwaʼalak kin pidhaʼ más in exbadh in Éyaltal a Dios (Mat. 6:33). Ki tsalpay abal jun i epchal axi ti tamkuntaláb in léʼ kin tʼajaʼ ti precursor, ¿jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ wawáʼ? ¿Walám neʼets ki uchaʼ antsanáʼ jantʼiniʼ a Pedro in uchaʼ a Jesús? Imbáj. Neʼets ki kanatbédhaʼ ani neʼets ki tólmiy abal kin putuw in uchbíl.

KI KOʼOY I TSAʼATALÁB

9, 10. ¿Jantʼiniʼ tin exóbchij a Jesús in abatwálej abal kwaʼalchik kin koʼoy i tsaʼataláb?

⁹ An akal okʼxidh ka tsemdháj a Jesús, in exóbchij a Pedro ani axi más an abatwálej abal kwaʼalak kin koʼoychik i tsaʼataláb. A Jesús in uchaʼ a Pedro ani a Juan abal kin aliy jun i atáj abal ka kʼapútschik okʼxidh ka tsemdháj a Jesús. Walám jayej in aliychik jun i eyextaláb juʼtáj kin tolkoy an jáʼ ani jun i toltom, kom ti biyál u ujnabak ka tʼakchin in akan jitaʼ ka ulits ti tsaʼbix.

¹⁰ Axéʼ xi tʼojláb in ujnámak kin tʼajaʼ an atikláb axi u tʼojondhábak al jun i atáj. Pero nixéʼ a kʼicháj pel a Jesús axi in tʼakchij in akan in aykolil. Walám an abatwálej in jikʼpaʼchik tam tin tsuʼuw abal a Jesús in tixkʼaʼ in kotón axi in neʼdhálak eblim, in wikʼaʼ tin wikʼnab jun i toalla, in jolow i jáʼ ban eyextaláb ani tujey in tʼakʼchal in akan an abatwálejchik (Juan 13:​4, 5). A Jesús owey in tʼakchal in akan in abatwálejchik ani jayej in tʼakchij in akan a Judas belits abal in exlálak abal talbél neʼetsak ka kʼámbiyat. A Jesús in tejwamédhaʼ yan i tsaʼataláb. Talbél in uchaʼ axéʼ xi kaw an abatwálejchik: «¿A éxbayalchik jaleʼ tu tʼajámal axéʼ? Tatáʼchik tin bíjiyal ti exóbchix ani tin Ajátik ani chubax nanáʼ jáʼits, jaxtám max nanáʼ pel in exóbchix ani an Ajátik ani tu tʼakchamal a akan, jayetsej in tomnál ka tʼajaʼchik tatáʼ» (Juan 13:​12-14).

11. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Pedro abal in exóbnaʼ kin koʼoy i tsaʼataláb? (1 Pedro 5:5; ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹¹ A Pedro in exóbnaʼ kin koʼoy i tsaʼataláb kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Jesús. Tam ti a Jesús yabáts kʼwajatak ti tsabál, a Pedro in tʼajaʼ jun i labidh tʼajbiláb, in jeldhaʼ jun i inik axi waʼtsin kʼwetsʼeʼ (Hech. 1:​8, 9; 3:​2, 6-8). Yan i atikláb in lej jikʼpaʼ jawaʼ in tʼajaʼ a Pedro (Hech. 3:11). Tin kʼichájil a Pedro an atiklábchik in ujnámak ka puwénchat. ¿Jantʼoj neʼetsak kin tʼajaʼ a Pedro? ¿Walám neʼetsak kin konoy ka puwénchat kʼal jawaʼ in tʼajaʼ? Jajáʼ in koʼoy i tsaʼataláb ani in uchaʼ an atiklábchik abal pel a Jehová ani a Jesús axi kwaʼalak ka puwénchat. An abatwálej Pedro in uluw: «Kʼal tin ebal in bij a Jesús jats ti jéldhanchat in akan axéʼ xi inik, kom in lej belaʼ kʼal a Jesús jats ti jeldháj» (Hech. 3:​12-16). Talbél jayej an abatwálej Pedro in dhúchunchij an epchalchik abal lej exbadh kin koʼoychik i tsaʼataláb. In eyendhaʼ jun i kaw axi walám tu tʼilchal tam ti a Jesús in wikʼaʼ jun i toltom tin wikʼnab ani kʼwajiy in tʼakchal in akan an abatwálejchik (ka ajiy a 1 Pedro 5:5 ani an tsabchíl nota).

12. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Pedro ani ki tejwamédhaʼ abal i kwaʼal i tsaʼataláb?

¹² Ti yanél neʼets ki ejtow ki koʼoy i tsaʼataláb max ki nitsʼbiy a Pedro. An tsaʼataláb yab expidh i tejwamedhál kʼal jawaʼ i ulal, jayej u tejwamél kʼal jawaʼ i tsálpayal. Jats jawaʼ in léʼak tu ku exóbchij an abatwálej Pedro tam tin eyendhaʼ an kaw «tsaʼataláb» ti 1 Pedro 5:5. Patal jawaʼ i tʼajál pel kom i kʼanidhál a Jehová ani an atiklábchik, yab i tʼajál kom i léʼ ku puwénchat. Ki tʼojonchij a Jehová kʼal i kulbetaláb ani ki tólmiy an epchalchik, belits max yab lej tejwaʼ jawaʼ i tʼajál, antsanáʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i kwaʼal i tsaʼataláb (Mat. 6:​1-4).

KI TSALPAY ALWAʼ JAWAʼ NEʼETS KI TʼAJAʼ

13. ¿Jantʼiniʼ i tejwamedhál abal u tsalpax tekedh?

¹³ ¿Jantʼiniʼ i tejwamedhál abal u tsalpax tekedh? (1 Ped. 4:7). Neʼets ki tejwamédhaʼ tam ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj in tsálpayal a Jehová kʼal jawaʼ i léʼ ki tʼajaʼ. Jayej neʼets ki tejwamédhaʼ max ki tʼilaʼ abal jawaʼ más exbadh jats an jaʼubtaláb axi i kwaʼal kʼal a Jehová. Ani yab neʼets ki tsalpay abal wawáʼ u witʼadhits ani abal i exlálits patal. Kʼeʼat jantʼoj axi neʼets ki tʼajaʼ jats ki ólonchij a Jehová abal tu ku tólmiy kʼal jawaʼ i tsálpayal ki tʼajaʼ.a

14. Ka olnaʼ jantʼoj watʼey tam ti jun a kʼicháj a Pedro yab in konchij i tolmixtaláb a Jehová.

¹⁴ An akal okʼxidh ka tsemdhaʼ a Jesús, in uchaʼ axéʼ xi kaw an abatwálejchik: «Patal tatáʼchik neʼets kit ukʼpin axéʼ xi akal». Pero a Pedro tokʼtsin: «Belits max patal jajáʼchik ka ukʼpin, nanáʼ yab jaykʼiʼ neʼets kin ukʼpin». Nixéʼ xi akal a Jesús jayej in uchaʼ axéʼ xi kaw talchik in aykolil: «Yabchik kit wayits ani kit ólon abal yab ti ataʼ an tenekláb» (Mat. 26:​31, 33, 41). Max a Pedro in tʼajámalak ti kwéntaj axéʼ xi kaw, neʼetsak kin koʼoy i iniktaláb ani yab neʼets ka jikʼey kin olnaʼ abal pel i aykol kʼal a Jesús. Pero kom yab in tʼajaʼ, jaxtám a Pedro in tsinkaʼ abal pel i aykol kʼal a Jesús ani talbél in lej yajnaʼ (Mat. 26:​69-75).

15. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Jesús abal ka tsalpaxin tekedh an akal okʼxidh ka tsemdháj?

¹⁵ A Jesús etsʼey in jilaʼ ka tolmiyat kʼal a Jehová. Jajáʼ pelak jun i inik tʼokat, pero belits antsanáʼ in ólonchij yaníl a Jehová abal ka tólmiyat an akal okʼxidh ka tsemdháj. Kʼal nixéʼ tólmiyat kin putuw in tsalápil a Jehová (Mat. 26:​39, 42, 44; Juan 18:​4, 5). Walám a Pedro yab jaykʼiʼ tin ukʼchiy abal a Jesús in lej ólonchij a Jehová nixéʼ xi akal.

16. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Pedro abal in exóbnaʼ ti tsalpax tekedh? (1 Pedro 4:7).

¹⁶ A Pedro in exóbnaʼ abal kwaʼalak kin ólonchij más a Jehová abal kin konchij ka tólmiyat. Tam ti a Jesús edháj in uchaʼ a Pedro ani axi más an abatwálej abal a Jehová neʼetsak kin eyendhaʼ an espíritu santo abal ka tólmiyatchik ka olnomáts. Jayej in uchaʼchik ka kʼalej ti Jerusalén ani tanáʼ ka aychiyat (Luc. 24:49; Hech. 1:​4, 5). Pero, ¿jantʼoj in tʼajaʼ a Pedro biyat in aychalak a Jesús? An Biblia in ulal abal a Pedro ani kʼeʼat i epchalchik «junax ólonchik» (Hech. 1:​13, 14). Talbél, ban kʼaʼál carta axi jajáʼ in dhuchaʼ, in kanatbédhaʼ an epchalchik. In uchaʼchik abal kin tsápnanchij ka tsalpaxin tekedh ani abal etsʼey kin ólonchij a Jehová abal kin konchij i tolmixtaláb (ka ajiy 1 Pedro 4:7). A Pedro in exóbnaʼ abal kwaʼalak kin konchij i tolmixtaláb a Jehová ani in tsápnanchij abal etsʼey kin tʼajaʼ, jaxtám in punchij jun i alwaʼ tʼiplab an epchalchik (Gál. 2:9).

17. ¿Jantʼoj jats axi etsʼey kwaʼal ki áynanchij ki tʼajaʼ? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹⁷ Max wawáʼ i léʼ ku tsalpaxin tekedh kwaʼal ki lej ólonchij a Jehová. Kwaʼal ki tsápnanchij ki konchij i tolmixtaláb belits max i tsálpayal abal yab lej kʼibat jawaʼ i tsálpayal ki tʼajaʼ. Jayej kwaʼal ki ólonchij a Jehová tam neʼets ki takuy ki tʼajaʼ jantʼoj axi lej exbadh, kom Jajáʼ in exlál jantʼoj jats axi más alwaʼ abal wawáʼ.

18. ¿Jantʼoj i léʼ ki áynanchij ki tʼajaʼ antsanáʼ jantʼiniʼ a Pedro?

¹⁸ I lej kʼákʼnanchal a Jehová kom jajáʼ tu tsʼejkaʼ abal ki ejtow ki nitsʼbiy jantʼiniʼ in ey (Gén. 1:26). I exlál abal yab jaykʼiʼ neʼets ki bajuw ki tʼajaʼ patal jantʼiniʼ a Jehová (Is. 55:9). Pero wawáʼ jayej i éjtowal ki exóbnaʼ ku tsalpaxin jantʼiniʼ a Jehová, ki koʼoy i tsaʼataláb ani ki tsalpay alwaʼ jawaʼ neʼets ki tʼajaʼ.