¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal ki kʼaniy ani ki tʼokedhaʼ in bij a Jehová?

1, 2. ¿Jaleʼ ti ulal abal jawaʼ más exbadhak abal a Jesús jats ka exláj jantʼiniʼ in ey a Jehová?

JAWAʼ más exbadhak abal a Jesús pelak kin kʼaniy ani kin tʼokedhaʼ in bij a Jehová. A Jesús jats axi más tʼojnének tsapik abal ka putun axéʼ xi tsalap. Ti watʼey semana i tsuʼuw abal a Jesús ma in batsʼuw kin bínaʼ in ejatal abal kin kʼaniy in bij a Jehová (Mar. 14:36; Heb. 10:​7-9). Ani tin taltal an mil i támub, a Jesús neʼets kin wíchbanchij a Jehová in Éyaltal kom in léʼ abal ka puwénchat a Jehová (1 Cor. 15:​26-28). Patal jawaʼ in tʼajámal a Jesús in tejwamedhál abal in lej kʼanidhál a Jehová.

² A Jesús chich tejéʼ tsabál abal kin ólchij an atiklábchik patal jawaʼ a Jehová in léʼak abal ka exláj (Juan 5:43; 12:13). Jayej, in exóbchij in aykolil jantʼiniʼ in ey a Jehová (Juan 17:​6, 26). Tam a Jesús in exóbchalak an atiklábchik ani in tʼajálak i labidh tʼajbiláb, in tejwamedhálak abal pel kʼal a Jehová ti pidhan an tsapláb ani an tsalpadhtaláb abal kin tʼajaʼ (Juan 10:25). Tam ti a Jesús in ólonchij a Jehová, in kónchinchij axéʼ in aykolil: «Ka béletnaʼchik kom Tatáʼ tin pidhámal a bij» (Juan 17:11). Jawaʼ más exbadhak abal a Jesús jats ka exláj jantʼiniʼ in ey a Jehová, jaxtám jun i atikláb yan in éjtowal kin uluw abal pel i aykol kʼal a Jesús max yab in éxlanchal in bij a Jehová nibal in eyendhál.

3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

³ Wawáʼ jayej pel u aykol kʼal a Jesús, jaxtám i kʼakʼnál ani i kʼanidhál in bij a Jehová (1 Ped. 2:21). Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ abal a Jehová in pidhámal in bij patal jitaʼ in olnál an alwaʼ kaw (Mat. 24:14). Jayej neʼets ki tsuʼuw jaleʼ in tomnál ki pidhaʼ yan in exbádh ka exláj in bij a Jehová.

«IN TAKUY JUN I BICHOW ABAL KA NENCHAT IN BIJ»

4. a) ¿Jantʼoj in uchaʼ a Jesús in aykolil tam ti wéʼits ka wichiy ti éb? b) ¿Jawaʼ tam konowixtaláb neʼets ki tókʼtsiy?

⁴ Tam ti a Jesús wéʼits neʼets ka wichiy ti éb, in uchaʼ axéʼ xi kaw in aykolil: «An espíritu santo neʼets ti tsáplinchij a ichích abal ti kin ólnanchij u bij ti Jerusalén, ti Judea, ti Samaria ani tin puwél an tsabál» (Hech. 1:8). Kʼal axéʼ i éxbayal abal yab expidh an bichow Israel neʼetsak kin atsʼaʼ an alwaʼ kaw, jayej an atiklábchik axi tin puwél an tsabál neʼetsak kin ejtow ka wenkʼon ti aykol kʼal a Jesús (Mat. 28:​19, 20). Ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jesús in uluw: «Ti kin ólnanchij u bij». ¿Walám kʼwajat in ulal a Jesús abal in aykolil yabáts neʼetsak kin yéjenchij kin ólnaʼ tin kwéntaj a Jehová, ani expidh neʼetsak ka ólnanchat in bij a Jesús? Axéʼ xi konowixtaláb neʼets ki ejtow ki tókʼtsiy kʼal jawaʼ in ulal Hechos capítulo 15.

5. ¿Jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ an abatwálejchik ani an ókʼnomchik axi ti Jerusalén abal lej exbadhak ka exláj in bij a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁵ Ban támub 49, an abatwálejchik ani an ókʼnomchik axi ti Jerusalén tamkunchik, ani tʼilmáts abal kin exlaʼchik jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ axi yab pel i judíos abal ka wenkʼon ti aykol kʼal a Jesús. Tam ti wéʼits ka taley an tamkuntaláb, a Santiago, in tsʼejel epchal a Jesús in uluw: «‹A Symeón [Pedro] talele tu tʼilchamalits jantʼiniʼ a Dios in tujchij kin tamkuy i atiklábchik al pilchik i bichow abal ka nenchat in bij». Talbél jayej in uluw jun i kaw axi in ulúmal ti biyál an kawlomej Amós: «Neʼets ku tʼajaʼ abal patal an atikláb axi yab Israel ti kin aliy. Ti kin chubax bíjiy tin Dios patal jitats bijidh tu kʼal tin patal an púlik bichowlom›, jats jawaʼ in ulúmal a Jehová» (Hech. 15:​14-18). Kʼal axéʼ i éxbayal abal an ít aykolchik neʼetsak kin nenchij in bij a Jehová, kom neʼetsak kin ólnaʼchik jantʼiniʼ in ey a Jehová. Jaxtám neʼetsak ka exláj abal jajáʼchik in nénchal in bij a Dios.

6, 7. a) ¿Jaleʼ ti chich a Jesús ti tsabál? b) ¿Jawaʼ jatsak an tsalap axi más exbadh abal ka chich a Jesús ti tsabál?

⁶ Ki tʼilaʼ abal in bij a Jesús in léʼ kin uluw: «A Jehová u kʼanix». Ani jats jawaʼ in tʼajaʼ a Jehová, jajáʼ in eyendhaʼ a Jesús abal kin kʼaniy an atiklábchik axi kin belaʼ kʼal Jajáʼ ani kʼal in tsakámil. Jaxtám a Jesús chich ti tsabál abal kin bínaʼ in ejatal (Mat. 20:28). Nixéʼ in tʼajaʼ abal an atiklábchik ka pákwlanchat in wálab ani kin koʼoy i ejataláb abal etsʼey (Juan 3:16).

⁷ ¿Jaleʼ tin yéjenchalak an atiklábchik ka kʼániyat? Ki tʼilaʼ jawaʼ watʼey ban jardín de Edén. Ti watʼey semana i exóbnaʼ abal a Adán ani a Eva in jekʼomnaʼ a Jehová ani jaxtám yabáts in ejtowchik ka kʼwajiy abal etsʼey (Gén. 3:​6, 24). A Jesús neʼetsak kin kʼaniy an atiklábchik, pero jayej chich kʼal kʼeʼat i tsalap axi más exbadh. Ki tʼilaʼ abal a Satanás in uluw i janamtaláb tin kwéntaj a Jehová (Gén. 3:​4, 5). Jaxtám an atiklábchik in yéjenchalak kin exlaʼ abal a Dios yab in tʼajámal jantʼoj kidháb ani abal pel jun i Dios axi tu lej kʼanidhál. Expidh a Jesús in éjtowal kin tejwamédhaʼ nixéʼ, kom jajáʼ in nénchalak in bij a Jehová ani in putuw lej alwaʼ jawaʼ konchin kin tʼajaʼ.

8. ¿Jantʼoj kwaʼal kin exbay patal axi kin tʼajaʼ ti aykol kʼal a Jesús?

⁸ Patal axi kin tʼajaʼ ti aykol kʼal a Jesús, belits max pel i judíos o imbáj, kwaʼalak kin batsʼuw abal pel kʼal a Jehová ti kʼwajatak ti kʼaniyáb (Juan 17:3). Antsanáʼ jantʼiniʼ a Jesús, jitaʼ kin tʼajaʼ ti aykol kʼal jajáʼ neʼetsak kin nenchij in bij a Jehová. Jajáʼchik jayej kwaʼalak kin exbay abal lej exbadh ka tólmixin abal ka tʼoke in bij a Jehová. In yéjenchalak kin tʼajaʼ nixéʼ abal kin kʼaniychik in ejatal (Hech. 2:​21, 22). Patal an aykol kwaʼalak kin exlaʼ más tin kwéntaj a Jehová ani tin kwéntaj a Jesús. Jaxtám in uluw axéʼ xi kaw ban oláb axi kʼwajat ti Juan capítulo 17: «Nanáʼ u olchámalits jantʼiniʼ a ey ani neʼets ku áynanchij ku ólchij, abal jajáʼchik kin exlaʼ abal Tatáʼ i kʼanidhom, ani kin ejtow ti kʼanidhom jantʼiniʼ Tatáʼ tin kʼanidhál nanáʼ» (Juan 17:26).

«TATÁʼCHIK PEL I ÓLCHIX KʼAL NANÁʼ»

9. ¿Jantʼiniʼ i tejwamedhál abal jawaʼ más exbadh abal wawáʼ jats ka tʼokedhanchat in bij a Jehová?

⁹ Ma tejéʼ i tsuʼúmal abal patal axi pel i aykol kʼal a Jesús in kwaʼal jun i exbadh tʼojláb: Ka tólmixin abal ka tʼoke in bij a Jehová (Mat. 6:​9, 10). Nixéʼ jats jawaʼ más exbadh abal patal wawáʼ ani kwaʼal ki tejwamédhaʼ kʼal patal jawaʼ i tʼajál. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tejwamédhaʼ abal yab chubax jawaʼ in uluw a Satanás?

10. ¿Jantʼoj in kónoyal a Jehová ban capítulos 42 ma ti 44 in kʼál an libro a Isaías? (Isaías 43:9; 44:​7-9; ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹⁰ Ban capítulos 42 ma ti 44 in kʼál an libro a Isaías u olnáb jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ku tólmixin abal ka tʼoke in bij a Jehová. Al axéʼ an capítulos, a Jehová in uchál an atiklábchik kʼal axi yab u kʼakʼnáb abal kin tejwamédhaʼchik max chubax ejat an dioses axi in kʼakʼnál. Antsanáʼ jantʼiniʼ tam jun i atikláb u kʼalel tin tamét an eyal, a Jehová in konchal an atiklábchik axi in kʼakʼnál kʼeʼat i dioses abal ka utey ani kin tejwamédhaʼchik jaleʼ tin belál abal ejat an dioses axi in kʼakʼnál. Pero yab jitaʼ in éjtowal kin tejwamédhaʼ nixéʼ (ka ajiy Isaías 43:9; 44:​7-9).

11. ¿Jantʼoj tu konchal a Jehová ki tʼajaʼ ti Isaías 43:​10-12?

¹¹ (Ka ajiy Isaías 43:​10-12). A Jehová in uchál axéʼ xi kaw in tʼojnálil: «Tatáʼchik pel i ólchix kʼal Nanáʼ ani Nanáʼ pel in Dios». Jayej tu lej konchal ki tsalpay kʼal axéʼ xi konowixtaláb: «¿Waʼats kʼeʼat i Dios ejtíl Nanáʼ?» (Is. 44:8). Wawáʼ i batsʼúmal jun i alwaʼtaláb lej púlik; ku tólmixin abal ka tokʼtsiyat axéʼ xi konowixtaláb. Kʼal jawaʼ i ulal ani kʼal jawaʼ i tʼajál i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal a Jehová jats an Dios axi chubax ani abal yab waʼats kʼeʼat i Dios ejtíl Jajáʼ. Jayej i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal i kʼakʼnál a Jehová ani abal neʼets ku kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ, belits max a Satanás tu ku punchij yan i kʼibataláb. Antsanáʼ neʼets ku tólmixin abal ka tʼoke in bij a Jehová.

12. ¿Jantʼiniʼ ti putun jawaʼ in ulal Isaías 40:​3, 5?

¹² A Isaías jayej in uluw abal neʼetsak ka waʼtsin jitaʼ axi neʼetsak kin japiy o kin tʼojojoy «an bel in kʼál a Jehová» (Is. 40:3; nota). ¿Jantʼiniʼ ti putun axéʼ xi kaw? A Juan el Bautista in tʼojojoy an bel abal a Jesús ka olnomáts tin bij a Jehová (Mat. 3:3; Mar. 1:​2-4; Luc. 3:​3-6). A Isaías jayej in uluw axéʼ xi kaw: «Neʼets ka exlanchat in ey a Jehová» (Is. 40:5). ¿Jantʼiniʼ ti putun axéʼ xi kaw? Tam ti a Jesús chich ban tsabál in nitsʼbiy lej alwaʼ a Jehová, jaxtám i éjtowal ki uluw abal pel ejtíl max a Jehová chich ti tsabál (Juan 12:45).

13. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki nitsʼbiy a Jesús?

¹³ Antsanáʼ jantʼiniʼ a Jesús, wawáʼ jayej i olnál tin kwéntaj a Jehová, jaxtám u exláb jantʼiniʼ u ólchix kʼal a Jehová. I ólchal patal an atikláb jawaʼ a Jehová in tʼajámal. Pero abal ki putuw alwaʼ kʼal i uchbíl, in tomnál ki ólchij an atiklábchik jawaʼ in tʼajaʼ a Jesús abal kin tʼokedhaʼ in bij a Jehová (Hech. 1:8). A Jesús jats an ólchix kʼal a Jehová axi más exbadh ani wawáʼ i tsápnanchal ki nitsʼbiy (Apoc. 1:5). ¿Jantʼoj más i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tejwamédhaʼ abal lej exbadh abal wawáʼ in bij a Jehová?

¿JANTʼINIʼ I KʼANIYAL ANI I TʼOKEDHÁL IN BIJ A JEHOVÁ?

14. Kʼal jawaʼ in ulal Salmo 105:​3, ¿jantʼoj i tsálpayal tin kwéntaj in bij a Jehová?

¹⁴ Wawáʼ i atsʼál lej kulbél ki ólnanchij in bij a Jehová (ka ajiy Salmo 105:3). A Jehová in atsʼál lej kulbél tam wawáʼ i ólnanchal in bij ani i puwénchal (Jer. 9:​23, 24; 1 Cor. 1:31; 2 Cor. 10:17). I lej kulbetnál ki ólchij an atiklábchik abal a Jehová pel jun i Dios tʼokat ani abal in tʼajál patal tekedh. Jaxtám yab in tomnál ku tidhebéj ki olnaʼ abal pel u ólchix kʼal a Jehová, ejtíl ban tʼojláb, ti escuela, ti kwenchálil, o juʼtámakits ku kʼwajiy. A Satanás in léʼ abal wawáʼ yabáts ku olnomáts tin kwéntaj a Jehová (Jer. 11:21; Apoc. 12:17). Jajáʼ ani an atiklábchik kʼal axi tu tolmiyáb in léʼ abal an atiklábchik kin ukʼchiy in bij a Jehová (Jer. 23:​26, 27). Pero wawáʼ i lej kʼanidhál in bij a Jehová, jaxtám i léʼ ki puwénchij chudhél chudhél (Sal. 5:11; 89:16).

15. ¿Jantʼoj jats ki ólnanchij in bij a Jehová?

¹⁵ I áynanchal ki olnaʼ in bij a Jehová (Joel 2:32; Rom. 10:​13, 14). Ki ólnanchij in bij a Jehová yab expidh pel ki exlaʼ ani ki éyendhanchij, pel ki exlaʼ jantʼiniʼ in ey ani ki belaʼ kʼal Jajáʼ. Jayej pel ku utey kʼal Jajáʼ abal tu ku tólmiy ani tu ku exóbchij (Sal. 20:7; 99:6; 116:4; 145:18). Ki ólnanchij in bij a Jehová jayej pel ki ólchij kʼeʼat i atiklábchik jantʼiniʼ in ey a Jehová, ki tólmiychik abal ka tʼeʼpin kʼal in wálab ani ki tólmiychik abal kin kulbedhaʼ a Jehová (Is. 12:4; Hech. 2:​21, 38).

16. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tejwamédhaʼ abal a Satanás u janamkáw?

¹⁶ I bátsʼuwal ki yajchiknaʼ kom i léʼ ki puwénchij a Jehová (Sant. 5:​10, 11). Tam wawáʼ i tsápnanchal ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová belits abal i yajchiknál, i tejwamedhál abal a Satanás u janamkáw. Tin kʼichájil a Job, a Satanás in uluw axéʼ xi kaw tin kwéntaj in tʼojnálil a Jehová: «Patal jawaʼ an atiklábchik in kwaʼal neʼets kin bínaʼ abal kin kʼaniy in ejatal» (Job 2:4). Kʼal axéʼ xi kaw a Satanás kʼwajatak in ulal abal an atiklábchik expidh neʼetsak kin tʼojonchij a Jehová tam ka kʼwajiy alwaʼ, pero tam kin tamétnaʼ i kʼibataláb neʼets kin jilaʼ kin tʼajaʼ. A Job in tejwamédhaʼ kʼal jawaʼ in tʼajaʼ abal yab chubax jawaʼ in uluw a Satanás. Wawáʼ jayej i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal yab jaykʼiʼ neʼets ki jilaʼ ki tʼojonchij a Jehová, belits max a Satanás tu ku punchij yan i kʼibataláb. Jayej, i lej belál abal a Jehová neʼets kin áynanchij tu ku béletnaʼ kom i nénchal in bij (Juan 17:11).

17. Kʼal jawaʼ in ulal 1 Pedro 2:​12, ¿jantʼoj más i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki puwénchij in bij a Jehová?

¹⁷ I tejwamedhál abal i kʼakʼnál in bij a Jehová (Prov. 30:9; Jer. 7:​8-11). An atiklábchik in exlál abal wawáʼ i nénchal in bij a Jehová, jaxtám i exlál abal kʼal jawaʼ i tʼajál ani kʼal jawaʼ i ulal, i éjtowal ki puwénchij in bij a Jehová o ki lúklinchij (ka ajiy 1 Pedro 2:12). Wawáʼ i léʼ ki puwénchij a Jehová kʼal patal jawaʼ i tʼajál ani kʼal jawaʼ i ulal. Belits abal u wálbidh i éjtowal ku tólmixin abal ka puwénchat in bij a Jehová.

18. ¿Jantʼiniʼ más i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal i pidhál in exbádh in bij a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an nota).

¹⁸ I puwénchal in bij a Jehová belits abal an atiklábchik tu ku telaʼ (Sal. 138:2). Wawáʼ i lej kʼanidhál a Jehová ani i tsápnanchal ki putuw kʼal jawaʼ tu konchal, pero waʼats i atikláb axi tu telál ani tu kawíliyal.a A Jesús tsemdháj ejtíl jun i atikláb axi pojkax, pero in batsʼuw ka tʼajchat nixéʼ kom in léʼak abal ka puwénchat in bij a Jehová. Hebreos 12:​2-4 in ulal abal a Jesús yab in lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal lej tilibnáj. Axéʼ tu exóbchal abal a Jesús yab kʼwajiy ti lej tʼeʼpinal kʼal jantʼoj neʼets kin uluw an atiklábchik tin kwéntaj jajáʼ. Jawaʼ más exbadh abal a Jesús pel kin tʼajchij in kulbétal a Jehová (Mat. 26:39).

19. ¿Jantʼoj a atsʼál tatáʼ kom a nénchal in bij a Jehová?

¹⁹ Pel jun i púlik alwaʼtaláb ku exláj tu ólchix kʼal a Jehová ani ki nenchij in bij. Jaxtám yab i lej tʼajál ti kwéntaj max an atiklábchik tu telál o tu kawíliyal. Jawaʼ más exbadh abal wawáʼ jats ku tólmixin abal ka tʼokedhanchat in bij a Jehová. Jaxtám, belits max a Satanás tu ku punchij i kʼibataláb, wawáʼ neʼets ki áynanchij ki puwénchij in bij a Jehová. Antsanáʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i pidhál yan in exbádh in bij a Jehová ejtíl a Jesús in tʼajaʼ.