ԳԻՏԷԻ՞Ր

Անցեալին գալարները ինչպէ՞ս կը պատրաստուէին եւ ինչպէ՞ս կը գործածուէին։

Ղուկասի Աւետարանը կը պատմէ թէ Յիսուս ինչպէ՛ս Եսայիի գիրքը կամ գալարը բացաւ, անկէ կարդաց եւ ապա ետ ոլորեց։ Իսկ Յովհաննէս առաքեալ խօսեցաւ «գրքի» մը,– կամ ըստ յունարէն բնագրին գալարի մը,– մասին՝ ըսելով թէ ան չէր կրնար իր գալարին մէջ Յիսուսի կատարած բոլոր բաները նշել (Ղուկաս 4։16-20. Յովհաննէս 20։30. 21։25)։

Կաշիի, մագաղաթի կամ պապիրոսի նման նիւթերու կտորներ իրարու փակցուելով կը կազմէին գալար մը։ Ապա գալարը կարելի էր ցուպի մը վրայ փաթթել, գրութիւնը մէջի երեսին վրայ ըլլալով։ Գրութիւնը կ’երեւէր կարճ ուղղահայեաց սիւնակներու մէջ։ Երբ գալարը երկար ըլլար, անիկա երկու կողմէն կ’ունենար ցուպեր, որոնք կարդացողը կը գործածէր՝ մէկ ձեռքով գրութիւնը բանալու իսկ միւս ձեռքով զայն գոցելու, մինչեւ որ իր ուզած հատուածը գտնէր։

«Գալարին առաւելութիւնը այն էր, որ անիկա կրնար ա՛յնքան երկար ըլլալ (յաճախ շուրջ 10 մեթր) որ մէյ մը որ փաթթուէր կրնար ամբողջ գիրք մը պարփակել», կ’ըսէ բառարան մը (The Anchor Bible Dictionary)։ Կ’ենթադրուի թէ Ղուկասի Աւետարանը շուրջ 9,5 մեթր երկարութեամբ գալար մը կը պահանջէր։ Երբեմն գալարին երկու ծայրերը կը գեղեցկացուէին, չեչաքարով կը սրբուէին եւ կը ներկուէին։

Քրիստոնէական Յունարէն Գրութիւններուն մէջ նշուած «քահանայապետները» որո՞նք կրնային ըլլալ։

Իսրայէլի քահանայութեան սկիզբէն իսկ, ամէն անգամ միայն մէկ անձ կը ծառայէր որպէս քահանայապետ. եւ սկիզբը այս նշանակումը կենսատեւ էր (Թուոց 35։25)։ Ահարոն առաջին քահանայապետն էր։ Ետքը, ընդհանուր առմամբ այդ պատիւը սկսաւ անցնիլ հօրմէն իր անդրանիկ տղուն (Ելից 29։9)։ Ահարոնէն սերած տղամարդոցմէ շատեր ծառայեցին որպէս քահանաներ, բայց միայն քիչեր ծառայեցին որպէս քահանայապետներ։

Երբ Իսրայէլ օտարներու լուծին տակ մնաց, ոչ–իսրայէլացի կառավարիչներ հրեայ քահանայապետներ կը նշանակէին կամ պաշտօնանկ կ’ընէին երբ որ ուզէին։ Սակայն այնպէս կ’երեւի, թէ նոր նշանակուած քահանայապետները գրեթէ միշտ կ’ընտրուէին առանձնաշնորհեալ ընտանիքներէ, մեծաւ մասամբ Ահարոնի սերունդէն։ «Քահանայապետներ» բառը բացայայտօրէն կ’ակնարկէ քահանայութեան գլխաւոր անդամներուն։ Քահանայապետ մը կրնար նշանակուիլ՝ քահանայութեան 24 դասակարգութիւններէն, քահանայապետական ընտանիքներու կարկառուն անդամներէն եւ պաշտօնանկ եղած նախկին քահանայապետներէն, ինչպէս՝ Աննան (Ա. Մնացորդաց 24։1-19. Մատթէոս 2։4. Մարկոս 8։31. Գործք 4։6)։