Շարունակեցէք սերմեր ցանել—Եհովան պիտի աճեցնէ զանոնք

ԿԸ ՊԱՏՄԷ՝ ՖՐԷՏ ՄԷԹԳԱՖ

ՏՈՒՆԷ տուն ծառայութեան ընթացքին, 1948–ի սկիզբը՝ հարաւային Իրլանտայի Գորք քաղաքի արուարձաններէն մէկուն մէջ, պզտիկ ագարակ մը այցելեցի։ Երբ ագարակապանին ներկայացուցի ինքզինքս, դէմքը կարմրեցաւ։ Ան զայրացաւ, սկսաւ պոռչտալ որ Համայնավար եմ եւ վազեց որ իր երեքժանին բերէ։ Առանց երկվայրկեան մ’իսկ մտածելու, ագարակէն դուրս խուժեցի եւ ոստացի հեծիքիս վրայ, զոր ճամբուն եզերքը ձգած էի։ Բլուրը շատ զառիվայր էր, բայց կրցածիս չափ արագ քշեցի, առանց ետեւ նայելու, քանի որ կ’երեւակայէի որ ագարակապանը երեքժանին գեղարդի մը պէս բռնած ձեռքը, ետեւէս կը վազէր։

ԱՅՍՊԻՍԻ հակազդեցութիւններու արդէն վարժուած էի, 1946–ին անգլիայէն որպէս մասնաւոր ռահվիրայ Իրլանտայի Հանրապետութիւնը գալէս ի վեր։ Թագաւորութեան հրատարակիչներու պզտիկ խումբը որոնց միացայ՝ ընդամէնը 24 հոգի՝ արդէն հակառակութեան եւ չարախօսութեան խոչընդոտներու հանդիպած էին։ Բայց ես վստահութիւն ունէի որ Եհովայի հոգին վերջապէս արդիւնք պիտի տար։—Գաղատացիս 6։8, 9

Տեղի ունեցած փոփոխութիւնը պատմելէ առաջ, նախ թոյլ տուէք որ իմ կեանքիս եւ ստացած մարզումիս մասին քիչ մը խօսիմ, որոնք ինծի օգնեցին հաստատ մնալու այսպիսի դժուարին պարագաներու ներքեւ։

Ծնողական Լաւ Օրինակ եւ Մարզում

Հայրս ճշմարտութեան հետ շփման մէջ եկաւ 1914–ին։ Անգլիոյ Շէֆիլտ քաղաքին մէջ ոտնագնդակի մրցումէ մը տուն վերադարձած ատեն, ան մեռելներու վիճակը բացատրող սուրբ գրային թղթիկ մը կարդաց։ Ան իր հարցումներուն պատասխան մը ստանալու համար շատ մը եկեղեցիներ այցելած էր արդէն, բայց՝ անօգուտ։ Արդ ի՛նչ որ կարդաց այդ թղթիկին մէջ, ուրախացուց զինք։ Ան թղթիկին ծանուցանած՝ Աստուածաշունչի Ուսումնասիրութիւններու վեց հատորը ապսպրեց եւ փութկոտ կարդաց զանոնք, յաճախ մինչեւ առտուան վաղ ժամերը։ Հայրս շուտով ճանչցաւ ճշմարտութեան ձայնը։

Ան անմիջապէս սկսաւ ընկերակցիլ Եհովայի Վկաներու տեղւոյն ժողովքին հետ, ընկերակցութիւն մը, որ 40 տարիէ աւելի տեւեց, որոնց մեծամասնութիւնը որպէս վերակացու–տեսուչ ծառայեց։ Հօրս երկու եղբայրները եւ երեք քոյրերը ընդունեցին ճշմարտութիւնը, մեծապէս հաճոյք պատճառելով իրեն։ Իր եղբայրներէն մէկը խանութի մը երիտասարդ օգնականուհիին քարոզեց եւ ան ու իր քոյրը երկուքն ալ նուիրուած, օծեալ Քրիստոնեաներ եղան։ Հայրս եւ իր եղբայրը այս երկու երիտասարդուհիներուն հետ ամուսնացան։

Մեր ընտանիքին մէջ, ես «Տէրոջը վարժութիւնովը ու խրատովը» մեծցած չորս տղոցմէ մէկն էի։ (Եփեսացիս 6։4) Ուրախ եմ որ ծնողքս ջանք չխնայեցին ճշմարտութիւնը մեր մէջ զետեղելու համար։ Այն ատեն, իրենց զաւակներուն Աստուածաշունչի ճշմարտութիւնները սորվեցնելու համար ծնողներուն օգնող գրականութիւններ չկային։ Սակայն մենք շաբաթը երկու անգամ ընտանեկան կանոնաւոր ուսումնասիրութիւն մը ունէինք՝ Աստուծոյ Քնարը գրքին վրայ, ինչպէս նաեւ կանոնաւորաբար օրուայ համարը նկատի կ’առնէինք։—Բ. Օրինաց 6։6, 7. Բ. Տիմոթէոս 3։14, 15

Մայրս եւ հայրս ժողովներու հանդէպ գնահատութեան եւ ծառայութեան մէջ նախանձախնդրութեան հոյակապ օրինակներ էին։ Այս հոգեւոր գեղեցիկ յատկութիւններէն զատ, հայրս շատ կատակասէր էր, զոր փոխանցեց իր զաւակներուն։ Ծնողքիս ծանր աշխատանքը լաւ արդիւնքներ տուաւ։ Իրենց չորս տղաքն ալ, որ հիմա իրենց 60–ական տարիքին մէջ են, տակաւին ուրախութեամբ Եհովայի կը ծառայեն։

Ռահվիրայական Ծառայութիւն

Ապրիլ 1939–ին, 16 տարեկանիս դպրոցը աւարտեցի եւ կանոնաւոր ռահվիրայ եղայ։ Հայրս ինծի միացաւ ռահվիրայութեան մէջ եւ ընտիր մարզում մը տուաւ ինծի։ Հեծիքով ճամբորդելով, մեր տան շուրջը 11 քմ. տարածութեան վրայ գտնուող թաղամասը լիովին աշխատեցանք։ Ամէն օր երկուքս 50 գրքոյկ կ’առնէինք եւ զանոնք չտեղաւորած չէինք վերադառնար։

Երկու տարի ետք, առանձնաշնորհումը ունեցայ Բրիտանիոյ մէջ նշանակուած առաջին մասնաւոր ռահվիրաներուն մէջ գտնուիլ։ Ուրախութիւն էր այս օրհնութիւնը ստանալ, սակայն տան ուրախ եւ ապահով մթնոլորտը ձգելը՝ խոցիչ էր։ Ժամանակի ընթացքին եւ Եհովայի օգնութեամբ՝ վարժուեցայ։

Ռահվիրայական ծառայութիւնս ընդմիջուեցաւ Երկրորդ Աշխարհամարտի ընթացքին, երբ ուրիշ երիտասարդ Վկաներու հետ չէզոքութեան հարցով բանտարկուեցայ։ Տիւրհէմի Բանտին մէջ որպէս Երիտասարդ Բանտարկեալ դասուեցայ։ Ասիկա կը նշանակէր որ կարճ տափատ պէտք էր հագնէի. ցուրտ եղանակին իրապէս անհաճելի էր։ Երեւակայեցէք Ուիլֆ Կուշը (հիմա Մեծն Բրիտանիոյ Մասնաճիւղի համագործակից), Բիթըր Էլլիսը (Մեծն Բրիտանիոյ Մասնաճիւղի Յանձնախումբի անդամ), Ֆրէտ Էտըմզը եւ ես՝ բոլորս ալ մօտ 1.80 մ. հասակ ունեցող, քով քովի կայնած եւ դպրոցականներու նման կարճ տափատներով։

Նշանակում՝ Իրլանտա

Բանտէն արձակուելէս ետք, երեք տարի Անգլիոյ տարբեր մասերուն մէջ ռահվիրայութիւն ըրի։ Ապա նշանակում մը ստացայ որ թէ՛ դժուար եւ թէ մեծապէս գոհացուցիչ էր. Իրլանտայի Հանրապետութիւնը։ Հարաւային Իրլանտայի մասին միայն գիտէի որ գրեթէ բոլոր հոն ապրողները Հռովմէական Կաթողիկէ եկեղեցիին կը պատկանէին։ Սակայն ես կարգ մը անհատներուն ըրած բացասական ակնարկները անտեսեցի եւ անվարան ընդունեցի նշանակումս։ Ասիկա ճշմարիտ պաշտամունքը տարածելու պատեհութիւն մըն էր եւ վստահ էի որ Եհովա իր սուրբ հոգիին միջոցաւ պիտի օգնէր ինծի։

Իրլանտայի Հանրապետութեան մէջ գտնուող Վկաներուն մեծամասնութիւնը մայրաքաղաքին՝ Տուպլինի մէջ էին, միայն մէկ կամ երկու հոգի ուրիշ տեղեր կը գտնուէին։ Հետեւաբար, շատեր տակաւին Եհովայի Վկայ մը տեսած չէին։ Ուրիշ երեք մասնաւոր ռահվիրաներու հետ, սկսայ Գորք քաղաքին մէջ ծառայել։ Դիւրին չէր մտիկ ընող ականջ գտնել։ Պատարագի ընթացքին, վարդապետները անդադար մեզի դէմ կը զգուշացնէին ժողովուրդը, մեզ կոչելով՝ «Համայնավար սատանաներ»։ Լրագիրներն ալ մեր գործունէութեան դէմ կը զգուշացնէին։

Օր մը սափրիչը մազս կը կտրէր սրածայր ածելիով մը։ Խօսակցութեան ընթացքին, հարցուց որ ի՛նչ կ’ընէի Գորքի մէջ։ Երբ իրեն բացատրեցի, զայրացաւ եւ սկսաւ հայհոյել։ Բարկութենէն ձեռքը կը դողար եւ ես կ’երեւակայէի որ գլուխս թեւիս տակ խանութէն դուրս պիտի ելլէի։ Ի՜նչ ամոքիչ էր խանութէն մէկ կտոր դուրս ելլել։

Խուժանային Բռնութիւն

Երբեմն խուժանային յարձակումի կ’ենթարկուէինք։ Օրինակի համար, Մարտ 1946–ին, օր մը տունէ տուն ծառայութեամբ զբաղած էինք, երբ խուժան մը յարձակեցաւ իմ ընկերակիցիս՝ Ֆրէտ Չէֆինի վրայ։ Ամբոխին կողմէ հետապնդուելով, Ֆրէտը մինչեւ օթոպիւսի կայանը գնաց եւ վարիչէն օգնութիւն խնդրեց։ Փոխանակ օգնելու, անոնք ալ միացան յարձակումին։ Ֆրէտը քիչ մը աւելի վեր վազեց եւ վարդապետին տան կից բարձր պատի մը տակ պահուըտեցաւ։

Մինչ այդ, ես հեծիքիս քով հասած էի։ Քաղաքին կեդրոնը վերադառնալու համար, երկրորդական փողոց մը առի, բայց երբ գլխաւոր ճամբան ելայ, խուժանը կը սպասէր ինծի։ Երկու մարդ ձեռքի պայուսակս խլեցին եւ պարունակութիւնը օդը պարպեցին։ Ապա սկսան զարնել եւ կցել։ Յանկարծ մարդ մը եկաւ, ան պարզ հագուած ոստիկան մըն էր եւ կեցուց յարձակումը, զիս եւ յարձակողները ոստիկանատուն տանելով։

Այս յարձակումը հիմ մը հայթայթեց՝ «աւետարանին ջատագովութեան ու հաստատութեանը» համար։ (Փիլիպպեցիս 1։7) Երբ դատը ատեան հասաւ, ինծի օգնութեան հասած ոստիկանը՝ որ ինքն ալ Հռովմէական Կաթողիկէ մըն էր՝ վկայեց եւ վեց անհատներն ալ յանցաւոր նկատուեցան։ Ատեանը ցոյց տուաւ որ իրաւունք ունինք տունէ տուն երթալու եւ ասիկա արգելք հանդիսացաւ բռնութեան դիմելու ուրիշներու ծրագրին։

Սկիզբը Գորքի շրջանի նման վայրեր ռահվիրայ քոյրեր ղրկելը շատ վտանգաւոր նկատուեցաւ։ Սակայն, հետաքրքրուած կիներու քոյրերու այցելութիւնը յաճախ նախընտրելի թուեցաւ։ Ուստի, այս յարձակումէն ճիշդ առաջ, Ընկերութիւնը երկու լաւ ռահվիրայ քոյրեր նշանակած էր, Գորք քաղաքին համար։ Մէկը՝ Էվլին Մէգֆըրլէյն, որ հետագային միսիոնար եղաւ եւ հոյակապ գործ կատարեց Չիլիի մէջ։ Իսկ միւսը՝ Գարոլին Ֆրէնսիս՝ որ Լոնտոնի իր տունը ծախած էր, Իրլանտայի մէջ ռահվիրայ ըլլալու համար, իմ կինս եղաւ։

Ճշմարտութեան Սերմերը կը Ծլին

Մեզի համար դիւրին էր մտածել որ այսպիսի պայմաններու ներքեւ Թագաւորութեան սերմեր ցանելով մեր ժամանակը կը վատնէինք։ Սակայն հոս ու հոն ճշմարտութեան սերմերուն ծլիլը տեսնելը մեր վստահութիւնը աւելցուց այդ ծիլերը աճեցնելու Եհովայի զօրութեան վրայ։ Օրինակի համար, անգամ մը Ընկերութիւնը մարդու մը անունը եւ հասցէն ղրկեց, որ նամակ գրած եւ Աստուած Ճշմարիտ Թող Ըլլայ գիրքը խնդրած էր։ Հասցէն Ֆէրմոյէն էր, Գորք քաղաքէն մօտ 35 քմ. հեռուն պզտիկ քաղաք մը։ Ուստի, Կիրակի առաւօտ մը, հեծիքովս գացի այս մարդը գտնելու։

Երբ Ֆէրմոյ հասայ, մարդու մը ուղղութիւն հարցուցի։ Ան ըսաւ. «Օ՜, տակաւին 14 քմ. անդին է»։ Շարունակեցի եւ վերջապէս գիւղաքաղաքի փողոցի մը վրայ ագարակի մը հանդիպեցայ։ Գիրքերը խնդրող մարդը ագարակին դրան առջեւ կեցած էր։ Երբ ինքզինքս ներկայացուցի, ան ըսաւ. «Այդ գիրքը ոսկի կ’արժէ»։ Լաւ խօսակցութիւն մը ունեցանք եւ 50 քմ. վերադարձը նոյնիսկ չզգացի։ Մինչեւ հիմա՝ 40 տարի ետք՝ շատ մեծ հաճոյք կը զգամ երբ համաժողովներուն կը հանդիպիմ այդ «երիտասարդին»՝ Չարլզ Ռինին։ Ներկայիս, Գորքի շրջանին մէջ տասը ժողովքներ կան։

1950–ի ընթացքին, Գարոլինը եւ ես ճշմարտութեան սերմեր ցանեցինք Իրլանտայի ներսի շրջաններուն մէջ։ Յարատեւելու քաջալերութիւն ստացանք, երբ 1951–ին «Մայրիկ» Հէմիլթընի եւ իր հարսին նման հեզ անհատներ շուտով ընդառաջեցին։ «Մայրիկ» Հէմիլթընը, Գաունթի Լոնֆորտի մէջ մկրտուած առաջին հրատարակիչը եղաւ։—Ա. Թեսաղոնիկեցիս 2։13

Բնակարան գտնելը դժուար էր։ Երբ տանուտէրներուն վրայ ճնշում կը բանեցնէին, մեզմէ կը խնդրէին որ տունը ձգէինք։ Ուստի, շատ կարճ ժամանակուայ մէջ երեք տարբեր բնակարաններ կորսնցնելէ ետք, վրան մը, գետինի սփռոց մը եւ քնանալու տոպրակներ գնեցինք եւ Y-ձեւի Ֆորտին մէջ մեզի հետ պտըտցուցինք։ Ամէն օր, ամբողջ օրուայ ծառայութենէն ետք, ուր որ կարենայինք վրանը կը լարէինք։ Վերջը, 4 մեթր երկարութեամբ յետակառք մը ձեռք ձգեցինք։ Ան կոկիկ էր եւ կարգ մը յարմարութիւններ ունէր. խմելիք ջուրի համար կէս քմ. պէտք էր քալէինք եւ առանց ելեկտրականութեան, սակայն մեզի համար անիկա շատ հանգստաւէտ էր։ Իմ զուարթամտութիւնս անգամ մը եւս փորձի ենթարկուեցաւ, երբ օր մը ծառի մը խոնաւ արմատի մը վրայ սահեցայ եւ երկար ու նեղ՝ բայց ոչ շատ խորունկ հորի մը մէջ կռնակիս վրայ ինկայ։ Այդ յետակառքին մէջ տակաւին կրցանք հիւրասիրել շրջանային տեսուչը եւ իր տիկինը, երբ մեզ այցելեցին։

Երբեմն, ազնուասիրտ անհատներ չսպասուած ազնուութիւն ցոյց տուին մեզի։ Օրինակի համար, 1958–ին, Իրլանտայի արեւմուտքը գտնուող Սլիկօ քաղաքը գացինք, ուրկէ ութ տարի առաջ ուրիշ ռահվիրայ զոյգ մը դուրս քշուած էին։ Եհովայի աղօթեցինք որ մեզի օգնէ յետակառքին համար տեղ մը գտնելու եւ ժամեր փնտռելէ ետք, մեծ եւ չգործածուած քարահանքի մը հադիպեցանք։ Արահետին մէջ արջառներ արածող մարդ մը ըսաւ որ այդ քարահանքը իր ընտանիքին կը պատկանէր։ «Կրնա՞նք հաստատուիլ հոն», հարցուցինք, իրեն բացատրելով որ սուրբ գրային ընկերութեան մը գործակալներն էինք։ Համաձայնեցաւ։

Քիչ ետք հարցուց. «Սուրբ գրային ո՞ր ընկերութեան կը պատկանիք»։ Մտահոգիչ պահ մըն էր։ Ըսինք որ մենք Եհովայի Վկաներ ենք։ Ան շարունակեց ընկերային մնալ, մեծապէս հանգստացնելով մեզ։ Քանի մը շաբաթ ետք, այդ վայրին համար մեզի մէկ տարուայ վարձքի ստացագիր տուաւ։ «Վարձք չենք ուզեր ձեզմէ», ըսաւ ան։ «Բայց գիտենք որ շատ հակառակութիւններու կը հանդիպիք, ուստի եթէ մէկը հարցնէ թէ ի՛նչ իրաւունքով հոս կը գտնուիք, կրնաք ստացագիրը ցոյց տալ»։

Երբ Սլիկոյի մէջ էինք, մարդու մը մասին լսեցինք որ համբաւաւոր խանութպան մը եւ ոտնագնդակ խաղացող մըն էր եւ որոշ հետաքրքրութիւն մը ցոյց տուած էր երբ նախկին ռահվիրաները հոն կը գտնուէին։ Սակայն ութ տարիէ ի վեր շատ քիչ շփում ունեցած էր ճշմարտութեան հետ. ուստի հարց կու տայինք թէ հիմա ի՛նչ վիճակի մէջ էր։ Երբ ինքզինքս ներկայացուցի, Մաթի Պըրնզի դէմքին ճառագայթող ժպիտը պատասխան մը հայթայթեց։ Տարիներ առաջ ցանուած սերմերը տակաւին չէին մեռած։ Ան մինչեւ հիմա Սլիկոյի մէջ գտնուող ժողովքին գործունեայ մէկ անդամն է։

Փոխուող Կեցուածքներ

Մեզի դէմ եղող թշնամական կեցուածքը համառօտաբար կարելի է տեսնել Աթլոն քաղաքին մէջ շատերուն մեզի հանդէպ ունեցած վարմունքէն։ Երբ 1950–ական թուականներուն վկայութեան գործը սկսաւ հոն, վարդապետները կարգադրեցին որ քաղաքին մէկ մասին մէջ բոլոր ապրողները խնդրագիր մը ստորագրեն, ըսելով որ չեն ուզեր որ Եհովայի Վկաները իրենց այցելեն։ Այս խնդրագիրը ղրկեցին կառավարութեան, Աթլոնի մէջ մեր գործը շատ դժուարացնելով քանի մը տարի։ Անգամ մը երիտասարդներու խումբ մը գիտցաւ որ Վկայ մըն եմ եւ սկսան քարկոծել զիս։ Երբ խանութի մը ցուցաբեղկին դիմաց կայնեցայ, տէրը զիս ներս հրաւիրեց՝ աւելի իր խանութը պաշտպանելու համար քան թէ զիս եւ ետեւի դռնէն ճամբեց զիս։

Վերջերս սակայն, երբ Օգոստոս 1989–ին Աթլոնի մէջ հաւատարիմ եղբօր մը մահուան առիթով յուղարկաւորութեան դասախօսութիւն մը կու տայի, ուղղակի սքանչացայ թէ Եհովան ի՛նչպէս գործը աճեցուցած էր հոն։ Ժողովքի անդամներէն զատ, շուրջ 50 տեղացիներ յարգանքով մտիկ ըրին դասախօսութիւնը, եղբայրներուն շինած գեղեցիկ Թագաւորութեան Սրահին մէջ։

Գաղաադու Դպրոցին մէջ Մասնաւոր Մարզում

1961–ին, Դիտարանի Աստուածաշունչի Գաղաադու Դպրոցը հրաւիրուեցայ, տասը ամսուայ դասընթացքի մը համար։ Այս մասնաւոր դասընթացքը միայն եղբայրներուն համար էր, ուստի Գարոլինը եւ ես աղօթքով նկատի առինք հրաւէրը։ Իրարմէ չէինք բաժնուած 12 տարիէ ի վեր։ Մանաւանդ որ կինս շատ կը փափաքէր Գաղաադու Դպրոցը երթալ եւ միսիոնար մը ըլլալ։ Ուստի հրաւիրուած չըլլալուն համար շատ յուսախաբ եղած էր։ Բայց ազնուամիտ ըլլալով, ան Թագաւորութեան շահերը առաջին տեղը դրաւ եւ մեկնելուս համաձայն գտնուեցաւ։ Դասընթացքը հոյակապ առանձնաշնորհում մըն էր։ Ասով հանդերձ, ուրախութիւն էր տուն վերադառնալ եւ Ընկերութեան մասնաճիւղի գրասենեակին մէջ գործը շարունակել, աւելի քան 200 Վկաները խրախուսելով, որոնք կը ցանէին եւ կը ջրէին Իրլանտայի մէջ, 1960–ական թուականներուն սկիզբը։

Քանի մը տարի ետք, 1979–ին, երբ Մասնաճիւղի Յանձնախումբի անդամներուն համար Գաղաադու մասնաւոր դասընթացքի մը հրաւիրուեցայ, Գարոլինը՝ Նիւ Եորքի մէջ Եհովայի Վկաներու համաշխարհային կեդրոնատեղին գնաց։ Անիկա իր կեանքին կարեւորագոյն, ինչպէս նաեւ վերջին մասը եղաւ։ Երկու տարի ետք մահացաւ։ Ընդամէնը 32 տարի միասնաբար լիաժամ ծառայութեան մէջ անցնելով, Գարոլինը ո՛չ իր եռանդը կորսնցուց Եհովայի ծառայութեան մէջ, ո՛չ ալ գործը աճեցնելու Եհովայի վրայ իր վստահութիւնը։

Իր կորուստը մեծապէս զգացի։ Բան մը որ ինծի օգնեց այս վիճակին հետ գլուխ ելլելու, այդ ժամանակ Զարթի՛ր պարբերաթերթի յօդուածներէն մէկն էր, որու խորագիրն էր՝ «Առանց Ձեր Սիրած Անհատին՝ Ապրիլ Սորվիլ»։ (8 Փետրուար, 1981) Ամէն անգամ որ կորսցուցած ընկերուհիիս մասին կը մտածէի, աչքերս արցունքով կը լեցուէին, բայց այդ յօդուածին թելադրութեան հետեւեցայ եւ շարունակեցի զբաղած մնալ Եհովայի ծառայութեան մէջ։

Եհովայի Օրհնութիւնները կը Շարունակուին

Ասկէ տարի մը առաջ, Ապրիլ 1980–ին, ես ալ ներկայ էի երբ Կառավարիչ Մարմինէն եղբայր Լիման Սուինկըլ, Տուպլինի նոր մասնաճիւղի շէնքին բացումը կատարեց։ Ի՜նչ ուրախութիւն էր տեսնել դաշտին մէջ աշխատող 1,854 հրատարակիչները, որ այն ատեն Հիւսիսային Իրլանտան ալ կը պարունակէր։ Իսկ հիմա, տասը տարի ետք, 1990–ի Տարեգիրքը կը տեղեկագրէ՝ 3,451 հրատարակիչներ։

Այս միջոցին, յաւելեալ օրհնութիւն մըն ալ ունեցայ։ Մինչ Թագաւորութեան Ծառայութեան Դպրոցին որպէս ուսուցիչ կը ծառայէի, Էվլին Հէլֆորտին հանդիպեցայ, որ գրաւիչ եւ եռանդուն քոյր մըն էր եւ Իրլանտա փոխադրուած էր ծառայելու համար հո՛ն ուր կարիքը մեծ էր։ Մայիս 1986–ին ամուսնացանք եւ ան իրապէս թիկունք կը կանգնի ինծի իմ բոլոր աստուածպետական գործունէութիւններուս մէջ։

Դպրոցը ձգելէս ի վեր, լիաժամ ծառայութեանս 51 տարիներուն 44–ը՝ Իրլանտայի մէջ անցուցի։ Իրապէս սիրտ կը տոգորէ տեսնել շատեր որոնց օգնած էի, որոնք տակաւին կը շարունակեն Եհովայի ծառայել, ոմանք որպէս երէցներ եւ օգնական ծառաներ։ Առանց վարանելու կրնամ ըսել որ մեծագոյն ուրախութիւնը կրնաք գտնել ուրիշի մը օգնելով որ կեանքի ճամբուն մէջ քալէ։

Հաւատք կը զօրացնէ տեսնել որ ճշմարիտ պաշտամունքը Իրլանտայի տարբեր մասերուն մէջ կը ծաղկի, հակառակ բուռն հալածանքի։ Հիմա ամբողջ երկրին մէջ, 90 ժողովքներու հետ ընկերակցող մօտ 3,500 հրատարակիչներ կան։ Իրապէս, Եհովայի գործերը արգելք չեն ճանչնար։ Եթէ մենք ժրաջանօրէն ցանենք եւ ջրենք, ինք պիտի աճեցնէ։ (Ա. Կորնթացիս 3։6, 7) Գիտեմ որ ասիկա ճշմարիտ է, քանի որ ասոր պատահիլը տեսայ Իրլանտայի մէջ։