Իսկական մեղադրեալը պատերազմի եւ տառապանքի առնչութեամբ

11 նոյեմբեր 1918–ին, Ա. Աշխարհամարտը վերջ գտաւ։ Առեւտրական տեղերը գոցուեցան եւ ժողովուրդը ճամբաները պարեց։ Բայց իրենց ուրախութիւնը կարճատեւ էր։ Գնդացիրէն աւելի մահացու սպառնալիք մը յաջորդեց աշխարհամարտին։

1918–ի յունիսին, «սպանական կրիփ» անունով մահաբեր պատուհաս մը հարուածեց Ֆրանսայի ռազմադաշտերը։ Համաճարակը շուտով փաստեց իր մահացու ըլլալը։ Ֆրանսայի մէջ, զոր օրինակ, անիկա քանի մը ամիսներու ընթացքին, աւելի ամերիկացի զինուորներ խլեց՝ քան թշնամիին կրակը։ Երբ պատերազմը աւարտեցաւ եւ վարակուած զօրքերը իրենց հայրենիքները վերադարձան, կրիփը շուտով տարածուեցաւ համայն աշխարհի մէջ։

Յետպատերազմեան տարիները նո՛յնպէս յատկանշուեցան անօթութեամբ եւ տնտեսական տագնապով։ 1918–ին երբ պատերազմը դադրեցաւ, Եւրոպան մեծաւ մասամբ սովահար էր։ 1923–ին, գերմանական դրամը արդէն արժէքազրկուած էր։ Իսկ վեց տարի ետք, ամբո՛ղջ աշխարհին տնտեսութիւնը տապալեցաւ։ Ի վերջոյ 1939–ին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը սկսաւ,– որոշ կերպերով, առաջին աշխարհածաւալ հակամարտութեան շարունակութիւնը։ Այս շարք մը յատկանշական աղէտներուն ետին ի՞նչ կար արդեօք։

ՎԵՐՋԻՆ ՕՐԵՐՈՒՆ ՆՇԱՆԸ

Աստուածաշունչի մարգարէութիւնները մեզի կ’օգնեն, որ տեսնենք թէ որոշ պատմական իրադարձութիւններու, մա՛նաւանդ Ա. Աշխարհամարտի, ետին ի՛նչ կայ։ Յիսուս Քրիստոս կանխագուշակեց ժամանակի մը մասին, երբ ‘ազգ ազգի վրայ պիտի ելլէր’ եւ համատարած «սովեր եւ մահտարաժամներ» պիտի ըլլային երկրի վրայ (Մատթէոս 24։3, 7. Ղուկաս 21։10, 11)։ Ան իր աշակերտներուն ըսաւ թէ այդ տեսակ աղէտները վերջին օրերու նշան մը պիտի կազմէին։ Յաւելեալ մանրամասնութիւններ տրուած են Յայտնութիւն գրքին մէջ, որ երկրին վայերը կ’առնչէ երկնային պատերազմի մը (տե՛ս «Պատերազմ՝ երկրի վրայ եւ պատերազմ՝ երկինքի մէջ» շրջանակը)։

Աստուածաշունչի վերոնշեալ գիրքը կը նկարագրէ չորս ձիաւորներ, որոնք նաեւ կոչուած են՝ Աբոքալիբսի չորս ձիաւորները։ Այս ձիաւորներէն երեքը՝ Յիսուսի նախագուշակած միեւնոյն աղէտները կը պատկերացնեն,– պատերազմ, սով եւ մահտարաժամ (տե՛ս «Չորս ձիաւորները իրապէս արշաւի մէ՞ջ են» շրջանակը)։ Յստակ է, որ Առաջին համաշխարհային պատերազմը աշխարհը բռնկեցուց, բերելով դառն ժամանակաշրջան մը, որուն կրակը տակաւին չէ հանդարտած։ Եւ Աստուածաշունչը կը յայտնէ, թէ նոյնինքն Սատանա՛ն էր, որ առումով մը, կրակին կայծ տուաւ (Ա. Յովհաննէս 5։19)։ Բայց ան մինչեւ ե՞րբ պիտի շարունակէ զօրութիւն բանեցնել։

Յայտնութիւն գիրքը նաեւ կը վստահեցնէ մեզ, թէ Սատանան միայն «քիչ ժամանակ պիտի կենայ» (Յայտնութիւն 12։12)։ Ահա թէ ինչո՛ւ ան կատղած է եւ ահռելի վայեր կը պատճառէ երկրի վրայ։ Ասկէ զատ, մեր տեսած նեղութիւնները կը փաստեն, թէ Սատանային ժամանակը վերջանալու վրայ է։

ՍԱՏԱՆԱՅԻՆ ԳՈՐԾԵՐԸ ԿԸ ՔԱՆԴՈՒԻՆ

Անկասկած, Ա. Աշխարհամարտը դարձակէտ մը եղաւ պատմութեան մէջ։ Անիկա բերաւ դարաշրջան մը, որ լի էր ամբողջական պատերազմով, աղմկալից յեղափոխութիւններով եւ մարդկային կառավարիչներու նկատմամբ՝ անվստահութեամբ։ Անիկա նաեւ յստակ ապացոյց մը կու տայ, թէ Սատանան երկինքէն վտարուած է (Յայտնութիւն 12։9)։ Աշխարհի այս անտեսանելի կառավարիչը, իր կարգին, վարուեցաւ դաժան բռնապետի մը նման, գիտնալով որ իր օրերը հաշուըւած են։ Բայց երբ այդ օրերը աւարտին, Ա. Աշխարհամարտին բռնկած դառն ժամանակաշրջանը ի վերջոյ վերջ պիտի գտնէ։

Աստուածաշունչի մարգարէութեան լոյսին ներքեւ, մենք պատճառ ունինք վստահ ըլլալու, թէ մեր երկնային Թագաւորը՝ Յիսուս Քրիստոս, շո՛ւտով «Սատանային գործերը [պիտի] քանդէ» (Ա. Յովհաննէս 3։8)։ Միլիոնաւոր անհատներ արդէն իսկ կ’աղօթեն, որ Աստուծոյ Թագաւորութիւնը գայ։ Իսկ դո՞ւն։ Այդ Թագաւորութեան շնորհիւ, հաւատարիմ մարդիկ վերջապէս պիտի տեսնեն, որ երկրի վրայ Աստուծո՛յ կամքը կը կատարուի եւ ո՛չ թէ Սատանային (Մատթէոս 6։9, 10)։ Աստուծոյ Թագաւորութեան ներքեւ, անգամ մըն ալ համաշխարհային պատերազմ, կամ որեւէ պատերազմ պիտի չըլլայ (Սաղմոս 46։9)։ Սորվէ՛ այդ Թագաւորութեան մասին, եւ ականատես պիտի ըլլաս ժամանակի մը՝ որուն ընթացքին խաղաղութիւնը պիտի ծածկէ ամբողջ երկիրը (Եսայի 9։6, 7)։