«Ցաւերուն Սկիզբ»ը

11, 12. Ի՞նչ կերպով Ա. Աշխարհամարտը պարզապէս «ցաւերուն սկիզբն» էր։

¹¹ Յիսուսի մարգարէութեան սկիզբի համարները սա խօսքերով կ’եզրափակուին. «Սակայն ասոնք ցաւերուն սկիզբն են»։ Ասիկա վստահաբար շատ լաւ կը յարմարի Ա. Աշխարհամարտին։ 1918–ին, անոր վերջ դրուիլը երկարատեւ խաղաղութիւն չբերաւ։ Շուտով անոր յաջորդեցին թէեւ սահմանափակ, բայց վայրագ զինուորական բախումներ՝ Եթովպիոյ, Լիպիոյ, Սպանիոյ, Ռուսիոյ, Հնդկաստանի եւ ուրիշ երկիրներու մէջ։ Ապա եկաւ քստմնելի Բ. Աշխարհամարտը որ շուրջ 50 միլիոն զինուորներու եւ քաղաքացիներու կեանքերը խլեց։

¹² Հակառակ պարբերական խաղաղութեան համաձայնութիւններու եւ կռիւներու դադրեցման, մարդիկ տակաւին պատերազմի մէջ են։ 1987–ի տեղեկագրութիւն մը նշեց որ 1960–էն ի վեր, 81 մեծ պատերազմներ մղուած են, սպաննելով 12,555,000 այրեր, կիներ եւ երախաներ։ 1987 տարին, պատմութեան մէջ որեւէ տարուընէ աւելի շատ պատերազմներ տեսած է։¹ Ասկէ զատ, զինուորական պատրաստութիւններն ու մսխումները, որոնք ներկայիս տարեկան շուրջ 1,000 միլիառ տոլարի կը հասնին, աշխարհի տնտեսականութեան լրջօրէն կը վնասեն։² Յիսուսի մարգարէութիւնը թէ «ազգ ազգի վրայ պիտի ելլէ ու թագաւորութիւն թագաւորութեան վրայ»՝ իրապէս կը կատարուի։ Պատերազմի շառագոյն ձին կը շարունակէ իր վայրագ արշաւը ամբողջ երկրի վրայ։ Բայց ի՞նչ կրնանք ըսել նշանին երկրորդ երեսակին մասին։

14. 1914–էն ի վեր, ո՞ր մեծ սովերը կատարած են Յիսուսի մարգարէութիւնը։

¹⁴ Կարելի՞ է որ այս մարգարէութիւնը հիմա կը կատարուի, երբ կարգ մը երկիրներ ապրելակերպի բարձր մակարդակի մը հասած են։ Ընդհանուր աշխարհին ակնարկ մը նետելը կը հաստատէ պատասխանը։ Պատմականօրէն, սովեր տեղի ունեցած են պատերազմներու եւ բնական աղէտներու պատճառաւ։ Զարմանալի չէ, ուրեմն, որ շատ աւելի աղէտներ ու պատերազմներ տեսած մեր դարն ալ անընդհատ հարուածուած ըլլայ սովերով։ 1914–էն ի վեր, երկրի շատ մը շրջաններուն մէջ, մարդիկ այսպիսի աղէտներէ տառապած են։ Տեղեկագրութիւն մը կը նշէ որ 1914–էն ի վեր, աւելի քան 60 մեծ սովեր տեղի ունեցած են, իրարմէ տարբեր հեռաւորութեան վրայ գտնուող երկիրներու մէջ, ինչպէս Յունաստան, Հոլանտա, նախկին Խորհրդային Միութիւն, Նիկերիա, Չատ, Չիլի, Բերու, Պանկլատէշ, Պենկալ, Գամպոտիա, Եթովպիա եւ Ճափոն։³ Այս սովերէն ոմանք երկար տարիներ տեւած եւ միլիոնաւոր մահերու պատճառ եղած են։

Երկրաշարժներ

17. 1914–էն անմիջապէս ետք, կործանարար ի՞նչ երկրաշարժ տեղի ունեցաւ։

¹⁷ Յունուար 13, 1915–ին, երբ տակաւին Ա. Աշխարհամարտին սկսելուն քանի մը ամիսներ եղած էր, երկրաշարժ մը ցնցեց Իտալիոյ Ապրուզի քաղաքը եւ 32,610 մարդոց կեանքերը խլեց։ Այս մեծ աղէտը մեզի կը յիշեցնէ թէ Յիսուսի ներկայութեան ընթացքին, պատերազմներու եւ սովերու պիտի ընկերակցէր ուրիշ դէպք մը. «Տեղ տեղ ... երկրաշարժներ պիտի ըլլան»։ Պատերազմին եւ սովին նման, Ապրուզի քաղաքին երկրաշարժն ալ պարզապէս «ցաւերուն սկիզբն» էր։a

20. Աչքառու ո՞ր համաճարակը մասամբ կատարեց մահտարաժամներու մասին Յիսուսի տուած մարգարէութիւնը։

²⁰ 1918–ին եւ 1919–ին, աւելի քան 1 միլիառ անհատներ հիւանդացան Սպանական հարբուխէն եւ աւելի քան 20 միլիոն անհատներ անկէ մահացան։ Այս հիւանդութիւնը շատ աւելի կեանքեր խլեց քան Մեծ Պատերազմը։⁷ Հակառակ բժշկական բացայայտ յառաջդիմութիւններուն, այս սերունդը կը շարունակէ տառապիլ «մահացու պատուհաս»է կամ «մահտարաժամներ»է։ Ինչո՞ւ արդեօք։ Նախ ըսենք որ աւելի աղքատ երկիրները գիտական յառաջդիմութիւններէն միշտ չեն օգտուիր։ Աղքատ անհատներ կը տառապին եւ կը մահանան հիւանդութիւններէ զորս կարելի էր բուժել, եթէ աւելի դրամ ունենային։