Շիտակ մտածեցէք՝ իմաստութեամբ վարուեցէք

ԱՅՍ տեսարանը երեւակայեցէք. Յիսուս Քրիստոս կը բացատրէ թէ Երուսաղէմի մէջ գտնուող կրօնական թշնամիներ զինք պիտի չարչարեն եւ ապա պիտի սպաննեն։ Իր սերտ բարեկամը՝ Պետրոս առաքեալ՝ չի կրնար հաւատալ։ Իրօք, ան Յիսուսը մէկ կողմ կը քաշէ ու կը յանդիմանէ զինք։ Պետրոսի անկեղծութիւնն ու իսկական հոգածութիւնը ամէն կասկածէ վեր են։ Բայց Յիսուս ի՞նչպէս կը նկատէ Պետրոսի մտածմունքը։ «Ետիս գնա՛, Սա՛տանայ», կ’ըսէ Յիսուս։ «Ինծի գայթակղութիւն ես դուն. վասն զի Աստուծոյ բաները չես մտածեր, հապա մարդոց բաները»։—Մատթէոս 16։21-23

Ասիկա որքա՜ն ցնցած ըլլալու էր Պետրոսը։ Փոխանակ իր սիրալիր Տիրոջ օգնական ըլլալու, ան այս պարագային «գայթակղութիւն» եղաւ։ Ասիկա ի՞նչպէս տեղի ունեցաւ։ Պետրոս թերեւս մարդկային մտածմունքին մէջ սովորական եղող թերութեան մը զոհ գացած էր. կը հաւատար միայն այն բանին որ կ’ուզէր հաւատալ։

Չափազանց Ինքնավստահ Մի՛ Ըլլաք

Չափազանց ինքնավստահ ըլլալու հակումը կը սպառնայ շիտակ մտածելու մեր կարողութեան։ Պօղոս առաքեալ վաղեմի Կորնթոսի մէջ գտնուող Քրիստոնեայ հաւատակիցները ազդարարեց, ըսելով. «Ան որ կը սեպէ թէ հաստատուն կեցած է, թող զգուշանայ որ չըլլայ թէ իյնայ»։ (Ա. Կորնթացիս 10։12) Պօղոս ինչո՞ւ ըսաւ այս խօսքը։ Ըստ երեւոյթին, քանի որ ան գիտէր թէ որքա՜ն դիւրին է որ մարդկային մտածմունքը խեղաթիւրուի, նոյնիսկ Քրիստոնեաներուն մտքերը «ապականին Քրիստոսին վրայ եղած միամտութենէն»։—Բ. Կորնթացիս 11։3

Ասիկա պատահած էր Պօղոսի նախահայրերուն մէկ սերունդին։ Այդ ժամանակ, Եհովա անոնց ըսաւ. «Իմ խորհուրդներս ձեր խորհուրդները չեն ու իմ ճամբաներս ձեր ճամբաները չեն»։ (Եսայեայ 55։8) Անոնք «իրենց աչքին իմաստուն» դարձած էին, աղիտալի հետեւանքներ հնձելով։ (Եսայեայ 5։21) Արդ, տրամաբանական է որ քննենք թէ ի՛նչպէս կրնանք շիտակ մտածելակերպ մը պահպանել եւ այսպիսով նոյնանման աղէտէ խուսափիլ։

Մարմնաւոր Մտածմունքէն Զգուշացէք

Կորնթոսի մէջ ոմանք մարմնաւոր մտածմունքէն մեծապէս ազդուած էին։ (Ա. Կորնթացիս 3։1-3) Անոնք մարդկային փիլիսոփայութիւններուն աւելի կարեւորութիւն կու տային քան՝ Աստուծոյ Խօսքին։ Անտարակոյս, այդ ժամանակուան Յոյն մտաւորականները շատ ուշիմ էին։ Սակայն, Աստուծոյ աչքին անոնք յիմար էին։ Պօղոս ըսաւ. «Գրուած է. ‘Իմաստուններուն իմաստութիւնը պիտի կորսնցնեմ ու հանճարեղներուն հանճարը պիտի խափանեմ’։ Ո՞ւր է իմաստունը, ո՞ւր է դպիրը, ո՞ւր է այս աշխարհին քննողը. չէ՞ որ Աստուած յիմարացուց այս աշխարհին իմաստութիւնը»։ (Ա. Կորնթացիս 1։19, 20) Այսպիսի մտաւորականներ ‘աշխարհի հոգիով’ ղեկավարուած էին, եւ ոչ թէ՝ Աստուծոյ հոգիով։ (Ա. Կորնթացիս 2։12) Անոնց փիլիսոփայութիւններն ու գաղափարները Եհովայի մտածելակերպին հետ ներդաշնակ չէին։

Այս մարմնաւոր մտածմունքին հիմնական աղբիւրը Բանսարկու Սատանան է, որ Եւան խաբելու համար օձը գործածեց։ (Ծննդոց 3։1-6. Բ. Կորնթացիս 11։3) Ան մեզի համար տակաւին վտա՞նգ մըն է։ Այո՛։ Աստուծոյ Խօսքին համաձայն, Սատանան մարդոց ‘մտքերը ա՛յնքան կուրցուցած է’, որ այժմ ‘բոլոր աշխարհ կը մոլորեցնէ’։ (Բ. Կորնթացիս 4։4. Յայտնութիւն 12։9) Որքա՜ն կարեւոր է որ իր հնարքներուն նկատմամբ գերուշադիր ըլլանք։—Բ. Կորնթացիս 2։11

‘Մարդոց Խաբէութենէն’ Զգուշացէք

Պօղոս առաքեալ նաեւ զգուշացուց ‘մարդոց խաբէութեան’ դէմ։ (Եփեսացիս 4։14) Ան հանդիպեցաւ «խաբեբայ բանուորներ»ու, որոնք ճշմարտութիւնը ներկայացնել կը դաւանէին, սակայն իրականութեան մէջ զայն կը խեղաթիւրէին։ (Բ. Կորնթացիս 11։12-15) Իրենց նպատակներուն հասնելու համար, այսպիսի մարդիկ կրնան դիմել ապացոյցներու ընտրողական գործածութեան, զգացական խօսքերու, մոլորեցուցիչ կէս ճշմարտութիւններու, նենգամիտ ակնարկումներու եւ նոյնիսկ բացայայտ սուտերու։

Պրոպականդ ընողները յաճախ «աղանդ» բառը կը գործածեն, ուրիշներուն վնաս հասցնելու համար։ Եւրոպական Խորհուրդի Խորհրդարանական Համագումարին ներկայացուած յանձնարարութեան մը մէջ թելադրուեցաւ թէ կրօնական նոր խմբակներ հետազօտող հեղինակութիւնները «այս արտայայտութիւնը գործածելէն հրաժարին»։ Ինչո՞ւ։ Քանի որ «աղանդ» բառը չափազանց բացասական իմաստ մը կը կրէ։ Նոյն ուղղութեամբ, Յոյն մտաւորականներ սխալ կերպով ամբաստանեցին թէ Պօղոս առաքեալ «սերմանաքաղ» մըն էր։ Ասիկա կը թելադրէր թէ ան պարզապէս ունայնաբան մըն էր, որ միայն գիտութեան աւելցուքներ հաւաքելով զանոնք կը կրկնէր։ Իրականութեան մէջ, Պօղոս «Յիսուսը ու յարութիւնը կ’աւետարանէր»։—Գործք 17։18

Պրոպականդ ընողներուն մեթոտները կը յաջողի՞ն։ Այո՛։ Անոնք էթնիք ու կրօնական ատելութիւններ հրահրելու մէջ գլխաւոր դեր մը խաղցած են, այլ ազգերու կամ կրօնքներու հանդէպ մարդոց ըմբռնումները խեղաթիւրելով։ Շատեր զանոնք գործածած են անժողովրդական փոքրամասնութիւններուն դերը տկարացնելու համար։ Ատոլֆ Հիթլեր այսպիսի մեթոտներ ազդուօրէն գործածեց, երբ Հրեաները եւ այլ փոքրամասնութիւններ նկարագրեց որպէս «այլասերած», «չար» եւ «սպառնալիք» մը պետութեան։ Երբեք թոյլ մի տաք որ այսպիսի խաբէութիւն մը ձեր մտածելակերպը թունաւորէ։—Գործք 28։19-22

Դուք Ձեզ Մի՛ Խաբէք

Նաեւ դիւրին է որ մենք մեզ խաբենք։ Իրօք, շատ դժուար կրնայ ըլլալ հրաժարիլ կամ նոյնիսկ հարցականի տակ դնել մեծապէս արժեւորուած կարծիքները։ Ինչո՞ւ։ Քանի որ զգացականօրէն կը յարինք մեր տեսակէտներուն, եւ ապա կրնանք մեր անձերը խաբել սխալ պատճառաբանութեամբ, հնարելով պատճառներ որպէսզի արդարացնենք ինչ որ իրապէս սխալ ու մոլորեցուցիչ հաւատալիքներ են։

Ասիկա պատահեցաւ առաջին դարու կարգ մը Քրիստոնեաներուն։ Անոնք Աստուծոյ Խօսքը գիտէին, բայց թոյլ չտուին որ անիկա իրենց մտածմունքը կաղապարէ։ Անոնք ի վերջոյ ‘ինքզինքնին խաբեցին’։ (Յակոբու 1։22, 26) Եթէ մեր հաւատալիքներուն դէմ ասպարէզ կարդացուելու ատեն բարկանանք, ասիկա կրնայ ցոյց տալ թէ այսպիսի ինքնախաբէութեան զոհ գացած ենք։ Փոխանակ բարկանալու, խոհեմութիւն է բաց միտք ունենալ եւ ուրիշներու ըսելիքները ուշադրութեամբ մտիկ ընել, նոյնիսկ երբ վստահ ենք թէ մեր կարծիքը շիտակ է։—Առակաց 18։17

«Աստուծոյ Գիտութիւնը» Փնտռեցէք

Շիտակ մտածելակերպ պահպանելու համար ի՞նչ կրնանք ընել։ Բաւական օգնութիւն մատչելի է, բայց ջանք թափելու յօժար պէտք է ըլլանք։ Իմաստուն Սողոմոն Թագաւոր ըսաւ. «Որդեա՛կ իմ, եթէ իմ խօսքերս ընդունիս ու իմ պատուիրանքներս քովդ պահես, այնպէս որ ականջդ իմաստութեան տաս ու սիրտդ հանճարին բանաս, եթէ դուն իմաստութիւնը քեզի կանչես եւ քու ձայնդ հանճարին ուղղես, եթէ զանիկա արծաթի պէս փնտռես ու ծածուկ գանձերու պէս խնդրես, այն ատեն Տէրոջը վախը պիտի հասկնաս եւ Աստուծոյ գիտութիւնը պիտի գտնես»։ (Առակաց 2։1-5) Այո, եթէ անձամբ ջանանք մեր մտքերն ու սրտերը Աստուծոյ Խօսքին ճշմարտութիւններով լեցնել, իսկական իմաստութիւն, խորատեսութիւն եւ խոհեմութիւն ձեռք պիտի ձգենք։ Իրականութեան մէջ, արծաթէն կամ այլ նիւթական գանձերէն շատ աւելի թանկարժէք բաներ փնտռած պիտի ըլլանք։—Առակաց 3։13-15

Իմաստութիւնն ու գիտութիւնը վստահաբար շիտակ մտածելակերպին համար կենսական ազդակներ են։ Աստուծոյ Խօսքը կ’ըսէ. «Երբ իմաստութիւնը քու սրտիդ մէջ մտնէ եւ գիտութիւնը քու հոգիիդ ախորժելի ըլլայ, խոհեմութիւնը քեզ պիտի պահէ ու հանճարը քեզ պիտի պաշտպանէ։ Որպէս զի քեզ ազատէ չար մարդուն ճամբայէն, նենգութիւններ խօսող մարդէն եւ անոնցմէ՝ որոնք ուղիղ ճամբան թողուցեր են, որպէս զի խաւար ճամբաներու մէջ քալեն»։—Առակաց 2։10-13

Յատկապէս կարեւոր է թոյլ տալ որ Աստուծոյ խորհուրդները մեր մտածմունքը առաջնորդեն, երբ ճնշուածութեան կամ վտանգի ենթարկուած ենք։ Բարկութեան կամ վախի նման զօրաւոր յուզումներ կրնան շիտակ մտածելը դժուարացնել։ Սողոմոն կ’ըսէ. «Բռնութիւնը իմաստունը յիմար կ’ընէ»։ (Ժողովողի 7։7) Նոյնիսկ կարելի է «Տէրոջը դէմ տրտունջ» ընել։ (Առակաց 19։3) Ի՞նչպէս։ Մեր խնդիրներուն համար Աստուած մեղադրելով եւ զանոնք իբրեւ չքմեղանք գործածելով, ընելու համար բաներ, որոնք իր օրէնքներուն եւ սկզբունքներուն հետ ներդաշնակ չեն։ Փոխանակ խորհելու թէ մենք միշտ շիտակ եզրակացութիւններու կը յանգինք, թող որ խոնարհաբար իմաստուն խրատատուներու մտիկ ընենք, որոնք կ’ուզեն մեզի օգնել Սուրբ Գրութիւնները գործածելով։ Իսկ եթէ հարկ ըլլայ, պատրաստ ըլլանք լքելու նոյնիսկ մեր ամուր բռնած տեսակէտները, երբ բացայայտ ըլլայ թէ անոնք սխալ են։—Առակաց 1։1-5. 15։22

Շարունակեցէք ‘Աստուծմէ Խնդրել’

Շփոթեցուցիչ ու վտանգաւոր ժամանակներու մէջ կ’ապրինք։ Եհովայի ուղղութեան համար կանոնաւորաբար աղօթելը կենսական է, եթէ կ’ուզենք լաւ դատողութիւն գործածել եւ իմաստութեամբ վարուիլ։ Պօղոս կը գրէ. «Բանի մը համար հոգ մի՛ ընէք, հապա ամէն բանի մէջ աղօթքով ու աղաչանքով, գոհութիւնով մէկտեղ, ձեր խնդրանքը Աստուծոյ յայտնի ըլլայ։ Աստուծոյ խաղաղութիւնը, որ ամէն մտքէ վեր է, ձեր սրտերը ու մտքերը Յիսուս Քրիստոսով պիտի պահպանէ»։ (Փիլիպպեցիս 4։6, 7) Եթէ կնճռոտ հարցեր կամ փորձութիւններ ձեռք առնելու համար պէտք եղած իմաստութիւնը չունինք, պէտք է շարունակենք ‘խնդրել Աստուծմէ՝ որ ամենուն առատապէս կու տայ ու չի նախատեր’։—Յակոբու 1։5-8

Քաջատեղեակ ըլլալով որ Քրիստոնեայ հաւատակիցները իմաստութեամբ պէտք էր վարուէին, Պետրոս առաքեալ ջանաց անոնց «անկեղծ միտքը արթնցնել»։ Ան ուզեց որ անոնք ‘նախապէս սուրբ մարգարէներէն ըսուած խօսքերը եւ Տէրոջը ու Փրկչին [Յիսուս Քրիստոսի] պատուէրները մտքերնին բերեն’։ (Բ. Պետրոս 3։1, 2) Եթէ ասիկա ընենք եւ մեր միտքը Եհովայի Խօսքին հետ ներդաշնակ պահենք, շիտակ պիտի մտածենք եւ իմաստութեամբ պիտի վարուինք։

[Նկարներ՝ էջ 29]

Նախկին Քրիստոնեաները թոյլ տուին որ աստուածային իմաստութիւնը, եւ ո՛չ թէ փիլիսոփայական տրամաբանութիւնը, կաղապարէ իրենց մտածելակերպը

[Նկարին աղբիւրները]

Philosophers left to right։ Epicurus։ Photograph taken by courtesy of the British Museum; Cicero։ Reproduced from The Lives of the Twelve Caesars; Plato։ Roma, Musei Capitolini

[Նկարներ՝ էջ 31]

Աղօթքը եւ Աստուծոյ Խօսքին ուսումնասիրութիւնը կենսական են