Ekondwa 13
Ohoromende yaMukuru yOhange
1. Ozohoromende zovandu kaze yenenene okutjita tjike?
OVE WA kengeza kutja ozohoromende zovandu, nandarire inḓa nḓe nomatandero omawa, za pandjara okukovisa ouhepe wakatjotjiri wovandu? Kape na naimwe ndja zengurura omaputi wozondjito zozondjo nonyengo yombangu poo ndja yandja ovikurya nomaturiro omasemba kovandu vayo avehe. Ozo kaze ya kutura ovature vazo nokuhinapemwe komitjise. Nu kape nohoromende kangamwa ndja yenena okutjaera omakurupiro poo onḓiro poo okukotora ovaṱi rukwao komuinyo. Kape na naimwe ndja eta nandarire ohange ongarerere nondjeverero kovature vyayo. Ozohoromende zovandu kaparukaze kaze yenenene okuzengurura omaputi omanene ovandu mu ve ri veta.
2. Ombuze ohongora yOmbeibela ooiṋe?
2 Omuute wetu ma tjiwa kutja eṱe tu hepa pu pe ṱa pi ohoromende osemba ndji maai yenenisa kovandu avehe okuyorokera omuinyo ongambwi nomunauṋingandu. Mena ranai Ombeibela opu mai hungirire ohunga nohoromende kehi yondyero yaMukuru. Mouatjiri, ohoromende ndji ndja kwizikwa i Mukuru ondji ri ombuze ohongora yOmbeibela.
3. Jesaja 9:6, 7 ri tja tjike ohunga nohoromende yaMukuru?
3 Nungwari ove mape ya o pura: ‘Ombeibela i hungira pi ohunga nohoromende yaMukuru?’ Oyo i tjita nao, otjotjihorera, mu Jesaja 9:6, 7. Otja koKing James Version, omazeva nga maye tja: “Orondu kweṱe eṱe omuatje twa kwaterwa, eṱe twa pewa omuzandu: nu ohoromende mai kara kombanda yoviṱuve vye: nu ena re mari isanewa Omuhimangongo, Omuronge, Mukuru omunamasa, Tate waaruhe, Omuzandu wOmbara wOhange. Ohunga nomaweziro wohoromende ye nohange kaku na okukara ko omaandero.”
4. Owaṋi ngu ri okanatje ngu ma rire omuhonapare wohoromende yaMukuru?
4 Ombeibela imba mai serekarere ohunga nongwatero yomuatje, omuzandu wombara. Momakaondjero woruveze ‘omuzandu wombara’ ngwi atja rira omuhonapare omunene, “Omuzandu wOmbara wOhange.” Eye maa kara nouvara kombanda yohoromende tjiri ohimangongo. Ohoromende ndji mai eta ohange kehi arihe, nohange mai karerere nga aruhe. Omuatje, wongwatero ndja raisiwa komeho mu Jesaja 9:6, 7, wa ri Jesus. Mokuhandjaura ongwatero ye komukazona epombota Maria, omuengeli Gabriel wa tja ohunga na Jesus: ‘Eye ma honapara otja ombara . . . nouhona we kamaau yanda ko!’—Lukas 1:30-33.
OMAZEUPARISIRO WONḒENGU YOUHONA
5. (a) Onḓengu yOuhona i raisiwa vi mOmbeibela? (b) Ouhona waMukuru otjikwatjike, nu owo mau tjiti tjike?
5 Owo ngunda ava ri kombanda yehi, oviungura ovinanḓengunḓengu vyaJesus Kristus novemukuramene po vya ri okuzuvarisa nokuhonga ohunga nOuhona wouye waMukuru. (Lukas 4:43; 8:1) Owo ve tjita ape omaraisiro 140 kOuhona mbo mOmbeibela. Nandarire Jesus wa honga ovemukongorere okukumba ku Mukuru: “Ouhona woye ngau ye; ombango yoye ngai tjitwe na kombanda yehi otja meyuru.” (Mateus 6:10) Ouhona mbwi Ovakriste mbu ve kumbira tjiri ohoromende? Ove mape ya ngahino ko ripurire kutja u ri nao, nungwari owo otji uri. Omuzandu waMukuru, Jesus Kristus, ongu ri Ombara yOuhona. Nu ehi arihe ondi mari rire orukondwa eye ndu ma honaparere. Matji rire otjiṋa otjiwa indu ovandu tji ve hinokuhaṋewa moviwaṋa ovingi ovipirukire, nungwari ovandu avehe tji mave wana pamwe mohange kehi yOuhona wohoromende yaMukuru!
6. Jesus indu tja ri kombanda yehi, omena ratjike tji kwaza Ouhona wa ‘tumbukire’ na “u ri mokati keṋu”?
6 Johanes Omupapitise wa uta okuzuvarisa ohunga nohoromende ndji, ama raere ovandu: “Ritanaureye komauvi weṋu, ouhona womayuru tjinga awa tumbuka!” (Mateus 3:1, 2) Omena ratjike Johanes tja yenena okuhungira hi? Orondu Jesus, Ingwi ngwa tja rira omuhonapare wohoromende yeyuru yaMukuru, atja papitisiwa i ye nokutwirisiwa nombepo ondjapuke yaMukuru. Okutja ove mape ya o zuu kutja omena ratjike Jesus kombunda tja raera Ovafarisei: “Tareje, ouhona uaMukuru u ri mokati keṋu.” (Lukas 17:21, EEP) Opo pa ri nao mena rokutja Jesus, ingwi Mukuru ngwa zikamisa otjOmbara, wa ri mbo puna wo. Momakaondjero wozombura ze ndatu nohinga zokuzuvarisa nokuhonga, Jesus, mouṱakame we ku Mukuru ngandu konḓiro, wa raisa ousemba we okurira Ombara.
7. Otjikwatjike tji matji raisa kutja Ouhona wa ri ombata onanḓengu indu Jesus tja ri kombanda yehi?
7 Okuraisa kutja Ouhona waMukuru ombwa ri ombata onanḓengu momakaondjero woukarere waKristus, ngatu tare kutja pa tjitwa tjike meyuva esenina komeho wonḓiro ye. Ombeibela mai tu raere kutja ovandu va kuminina Jesus, amave tja: “Omundu ngwi twe mu muna kutja omupukise wotjiwaṋa tjetu nu u tji tjaera okusuta otjisuta tjouhona [kOmukesare, NW], nu u tja Eye ongu ri Kristus ombara.” Mokuzuva oviṋa mbi, ongooneya Omuroma Pontius Pilatus wa pura Jesus: “OOve ngu u ri ombara yOvajuda poo indee?”—Lukas 23:1-3.
8. (a) Jesus wa zira vi indu tja purwa kutja eye wa ri ombara? (b) Jesus wa heya tjike indu tja tja Ouhona we “kawamuno”?
8 Jesus ke na pa zira epuriro raPilatus ohungamo, nungwari wa tja: “Ouhona wandje kawouye mbwi. Andakuzu ouhona wandje owouye mbwi, ovendjikongorere itjave kondja kutja e ha yandjewa kovanane vOvajuda. Nungwari ouhona wandje kawamuno.” Jesus wa zira momuhingo mbwi orondu Ouhona we kawari okurira umwe owehi. Eye wari ama sokuhonaparera okuza keyuru, kakutja otjomundu kotjihavero tjouhona rive kombanda yehi. Ombata indu tji ya ri ohunga nokutja Jesus wa ri nousemba wokuhonapara otjOmbara poo indee, Pilatus rukwao wa pura Jesus: “Nu hapo oOve ombara katjo?”
9. (a) Ouatjiri uṋe ouhimangongo Jesus mbwa zuvarisa? (b) Omapuriro omanenenene ndinondi ooyeṋe?
9 Oukahu, Jesus wa ri mombanguriro mena romuinyo we orondu eye wa ri ama zuvarisa nokuhonga ohunga nohoromende ombe. Ku nai Jesus wa zira Pilatus: “Opo mbo pu mo hee kutja owAmi ombara. Otjiṋa hi otji mba kwaterwa notji mbe era mouye, kokutja mbi hongonone ouatjiri.” (Johanes 18:36, 37) Ii, Jesus wa kaendisa omuinyo kombanda yehi ama raere ovandu ouatjiri ouhimangongo ohunga nOuhona ohoromende yaMukuru. Owo ombwa ri ombuze ye ohongora. Nu Ouhona nga ku nai omburi ombata onanḓengu ku ndino. Posi yokutja, omapuriro nga, ngundee okuyeri: Ohoromende iṋe ndji ri onanḓengunḓengu momuinyo womundu? Ohoromende katjorive yomundu, poo Ouhona waMukuru mbu na Kristus otjomuhonapare?
OMATYERO WOHOROMENDE OMBE YEHI
10. (a) Mukuru ohepero yohoromende ombe we i muna ruṋe? (b) MOmbeibela, omaraisiro omatenga kohoromende ndji ye ri pi? (c) Ouṋe ngu kuramenwa po i onyoka?
10 Jehova wa muna ohepero yohoromende ombe kombanda yovandu indu Satana tja muna Adam na Eva okurikuta kuna ye momapirukiro we. Kamanga imbo Mukuru wa hungira ohunga nondando ye yokuzikamisa ohoromende ohamukwao na indjo. Eye wa raisa kohoromende ndji indu tja twako omberero konyoka, mouatjiri ama raere Satana Omudiaboli: “Nu Ami me twa po ovita pokati koye nomukazendu, nopokati korukwato indwi orwoye na indwi orwe: orwo maru ku nyainya otjiuru, nove mo ru vete motjipanḓe.”—Genesis 3:14, 15.
11. Opokati kauṋe pa tja pe kara onyengo?
11 Nungwari ove mape ya o pura: ‘Pe na otjiṋa kangamwa mba tji tja hungirwa ohunga nohoromende?’ Ngatu tare noukengeze komaheya nga nu eṱe matu munu. Omatjangwa maye tja atja pe kara ovita, poo onyengo, pokati kaSatana na ingwi “omukazendu.” Komeho wanao, atja pe kara onyengo pokati ‘korukwato’ rwaSatana, poo ovanatje, na indwi “orukwato” rwomukazendu, poo ovanatje. Korutengatenga, eṱe tu nohepero yokukonḓonona kutja ingwi “omukazendu” owaṋi.
12. Pe hungirwa tjike ohunga na ingwi “omukazendu” mOmavandururiro ekondwa 12?
12 Eye kamukazendu wehi. Satana ke na pa ri nonyengo yapeke na kangamwa omukazendu auhe womundu. Posi yokutja, ingwi omukazendu womasasanekero. Okutja, eye u kuramena po otjiṋa harive. Ihi matji raisiwa membo esenina rOmbeibela, Omavandururiro, mu mu yandjewa omatjivisiro komeho ohunga naye. Imo “omukazendu” u handjuṋunwa otja ngwa “hwikikirwe neyuva, nu ngwa ri nomueze kehi yozombaze, nu ngwa zarere ekori rouhona rozonyose omurongo na mbari kotjiuru tje.” Okutuvatera okumuna kutja “omukazendu” ngwi u kuramenapo uṋe, kengeza Omavandururiro komeho tji mae hungire ohunga nomuatje we: “Nomukazendu wa pandukire okanatje okazandu ku make sokuhonaparera [oviwaṋa avihe, NW] nokati kotjitenda. Nungwari okanatje nga ka hakanwa ake twarewa ku [Mukuru, EEP] kotjihavero tje tjouhona.”—Omavandururiro 12:1-5.
13. Owaṋi poo otjikwatjike ngu kuramenwa po i “okanatje okazandu” na ingwi “omukazendu”?
13 Okurihonga kutja “okanatje okazandu” otjikwatjike maku tu vatere okuyova kutja “omukazendu” owaṋi poo ma kuramene po aṋi. Okanatje kamundu wakatjotjiri, otja tjimuna omukazendu tje he ri omukazendu womundu tjiri. Omatjangwa maye raisa kutja “okanatje okazandu” nga ‘make sokuhonaparera oviwaṋa avihe.’ Okutja “okanatje” make kuramene po ohoromende yaMukuru na Jesus Kristus ngu ma honapara otjOmbara. “Omukazendu,” ku nai, ma kuramene po otjira tjaMukuru tjoviutwa vyeyuru oviṱakame. Otja tjimuna “okanatje okazandu” tji kaza mu ingwi “omukazendu,” ku nai Ombara, Jesus Kristus, wa za motjira tjeyuru, orutu rwoviutwa oviṱakame vyombepo meyuru mbi ungura pamwe okuyenenisa ondando yaMukuru. Ovagalate 4:26 (EEP) mave isana otjira hi “Jerusalem ihi tjokombanda.” Okutja, ku nai, Adam na Eva indu tjiva pirukira ouhonapare waMukuru, Jehova wa tjita onḓunino kOuhona ohoromende ndja tja i kara otja omaundjiro kovasuvere vousemba.
JEHOVA MA ZEMBURUKA OMAKWIZIKIRO WE
14. (a) Jehova wa raisa vi kutja eye wa zemburuka omakwizikiro ye ohunga ‘norukwato’ ndwa tja ru nyainya Satana? (b) Owaṋi ngu ri “orukwato” ndwa kwizikwa?
14 Jehova ke na pa zemba omakwizikiro we okuhinda “orukwato” ngwa tja rira omuhonapare wohoromende yaMukuru. Omuhonapare ngwi atja nyona Satana mokunyainya otjiuru tje. (Ovaroma 16:20; Ovaheberi 2:14) Kombunda, Jehova wa tja orukwato orukwizikwa atja ru ya mokutuurungira momurumendu omuṱakame Abraham. Jehova wa raera Abraham: “Nu [morukwato rwoye, NW] omihoko avihe, mbi ri kombanda yehi mavi serwa ondaya.” (Genesis 22:18) “Orukwato” ndwi owaṋi ndwa kwizikwa otjokuya mokutuurungira momurari waAbraham? Ombeibela mai yandja eziriro kombunda, amai tja: “Nu ing’ [omakwizikiro, NW] vari ja raerua ku Abraham na korukuato rue. Kaku tja: ‘Kotukuato,’ ape ngara, ku notuingi, nunguari pe ngara pe na rumue, kua zire: ‘Korukuato ruoje,’ ndu ri Kristus.” (Ovagalate 3:16, EEP) Jehova wina wa raera omuzandu waAbraham Isak notjivereko tje Jakob kutja “orukwato” ‘rwomukazendu’ waMukuru atja ru ya momurari omukwatwa wawo.—Genesis 26:1-5; 28:10-14.
15, 16. Otjikwatjike tji matji raisa kutja “orukwato” atja ru rira ombara ohonapare?
15 Mokuraisa oukahu kutja “orukwato” atja ru rira Ombara ohonapare, Jakob wa hungira omambo nga komuzandu we Juda: “Okati kouhona [poo, omasa omahonapare] kake nokuza ko ku Juda, nandarire okati kouvara kamaake zu po pozombaze nga Silo omuini tji me ya; noviwaṋa mavi kara nonḓuviro ku ye.” (Genesis 49:10) Jesus Kristus wa za momuhoko waJuda. Eye we riraisa okurira “Silo” ngwi ‘oviwaṋa ku mavi kara nonḓuviro ku ye.’—Ovaheberi 7:14.
16 Ape ozombura 700 kombunda yomambo ku Juda, Jehova wa tja ohunga na David womuhoko waJuda: “Mba munu David, omukarere uandje . . . Nu me [zikamisa, NW] orukuato rue nga aruhe; notjitrone tje, otja ing’ omajuva uejuru.” (Epsalme 89:21, 30, EEP) Mukuru indu tji ma tja “orukwato” rwaDavid maru zikamisiwa “nga aruhe” nokutja “otjihavero tje tjouhona” (NW) matji kara orure otja “omayuva weyuru,” eye ma hee tjike? Jehova Mukuru ma raisa kepu kutja Ouhona ohoromende momake womuhonapare we ngwa zikamisa, Jesus Kristus, mau karerere nga aruhe. Eṱe matu tjiwa vi?
17. Eṱe matu tjiwa vi kutja omuhonapare ngwa kwizikwa oJesus Kristus?
17 Ii, rizemburukisa ihi omuengeli waJehova Gabriel tja raera Maria ohunga nokanatje katja ke pandukwa i ye. Eye wa tja: “Ena re mo mu ruku Jesus.” Nungwari Jesus katja rira uriri okanatje, poo nandarire omurumendu, kombanda yehi. Gabriel wa kaenda komeho okutja: “Eye ma rire omunene, nu ma isanewa Omuna wa[Mukuru] wOkombandambanda. Muhona [Mukuru] me Mu pe otjihavero tjouhona tjaihe mukururume David. NEye ma honaparere ozondekurona zaJakob otja ombara nga aruhe; nouhona we kamauu yanda ko!” (Lukas 1:31-33, sasaneka EEP.) Otjo tjiri katjihimangongo kutja Jehova wa tjita onḓunino okuzikamisa ohoromende osemba komayangaparero waaruhe ku imba mbe mu suvera nokuriyameka kuye?
18. (a) Ombeibela i handjuṋuna vi omaandero wozohoromende zehi zouye? (b) Ohoromende yaMukuru mai tjiti tjike kovandu?
18 Oruveze nambano rwatumbuka Ouhona ohoromende yaMukuru tji mai toora omikambo okunyona ozohoromende zouye. Jesus Kristus indino ma toora ondjito otjOmbara ondoṋe. Mokuhandjuṋuna otjirwa hi, Ombeibela mai tja: “Moruveze ndwi ovanane mbo ngunda amave honapara, [Mukuru, NW] weyuru ma ziki ouhona mbu hi na indu maau . . . haverwa ko, nungwari mau nyono omauhona aehe ngo, nu tjazumba owo au karerere nga aruhe.” (Daniel 2:44; Omavandururiro 19:11-16) Nozohoromende azehe tji za isiwapo, ohoromende yaMukuru mai kovisa ovihepwa vyovandu avehe. Omuhonapare, Jesus Kristus, me tji tjevere kutja ape ha kara umwe wovakarere ve ovaṱakame ngu ma vere, okukurupa poo okukoka. Ozondjito zozondjo, omaturiro omangundi, ourumbu nomaputi aehe ohamukwao na ingo maye zengururwa. Opo mape kara ohange yatjiri nondjeverero mouparanga wouye. (2 Petrus 3:13; Omavandururiro 21:3-5) Posi yokutja, eṱe tu nohepero yokurihonga komeho ohunga naimba mbu mave rire ovahonapare mOuhona ohoromende ndji yaMukuru.
[Otjiperendero pomukuma 112, 113]
Jesus wa hinda ovakongorere ve okukaungura oviungura ovinanḓengu vyokuzuvarisa ohunga nOuhona waMukuru
[Otjiperendero pomukuma 114]
Mokurondororwa motjimbe tjomuinyo we, Jesus wa paima mokuzuvarisa Ouhona waMukuru
[Otjiperendero pomukuma 119]
Ove Jesus u mu tara ko vi—otjombara ondoṋe poo otjotjivereko otjiherivatere otjini?