Ekondwa 6
Omena Ratjike Tji Tu Kurupa Natu Koka?
1. Ovikwatjike ovakonḓonone mbi ve ha yenene okuhandjaura ohunga nomuinyo wovandu?
OVAKONḒONONE kave tjiwa kutja omena ratjike ovandu tji ve kurupa nave koka. Pe munika aayo oututau twetu twa sokukarerera mokuyarurwa koupe nu eṱe twa sokuhupa ngaaruhe. Embo ndi Hyojun Soshikigaku (Ohistologi Omuhamure) ra tja: “Otjo otjiundikwa otjinene omuano womakurupiro woututau tji ya kutwa kumwe ku nomakurupiro nonḓiro yomundu.” Ovakonḓonone ovengi ve kambura kutja pe na “otjiṋa tjohapo otjikarerere” tji tjiri ondjuriro komuinyo. Ove mo ripura kutja owo ve ri osemba?
2. Tjiva va tjita vi mena romakapitiro womuinyo wetu mbwi?
2 Ovandu aruhe ve kara ave zera tjinene kongarerera nu owo nandarire va kondja okupaha omihingo vyokuhina okukoka. Okuza meserewondo oritjaine K.O.Z., ovipurukise vyouruvi mbyaa kuzu vya ungurirwa okueta ouhakoka komayenenisiro vya nana ombango yovatjiukwa Ovatjina. Ovakesare Ovatjina tjiva wokombunda yanao va ungurisa ovipurukise vyouruvi mbi isanewa ovireparise vyomuinyo—mbya ungurwa pomercury—nave koka! Ouye auhe ongondoroka, ovandu ve kambura kutja onḓiro kandji ri omaandero womakareropo wawo. Ovabuddha, Ovahindu, Ovamoslem na varwe ve nomaundjiro omatwe womuinyo kombunda yonḓiro. MOukriste ovengi ve noumune womuinyo wokombunda meyuru wondjoroka.
3. (a) Omena ratjike ovandu tji ve zera omuinyo omukarerere? (b) Omapuriro yeṋe ohunga nonḓiro nge hepa okuzirwa?
3 Ouzuve wouṋingandu kombunda yonḓiro u raisa onḓero yomuinyo waaruhe. “Eye wa twa omakayendero woruveze ndu maru ya momutima womundu,” Ombeibela otji mai heye ohunga nondunge yongarerera Mukuru ndja twa mu eṱe. (Omuzuvarise 3:11) Eye wa memene ovandu ovatenga nomaundjiro wokutja mave yenene okuhupa ngaaruhe kombanda yehi. (Genesis 2:16, 17) Omena ratjike, ku nai, ovandu tji ve koka? Onḓiro ya tjiukisiwa vi mouye? Ondjiviro yaMukuru i yandja oumune ouyere komapuriro inga.—Epsalme 119:105.
ONDANDO YOURUNDE
4. Jesus wa tjiukisa vi omukatuke woveta ngu na omerizirira nonḓiro yovandu?
4 Omukatuke woveta u kondjisa okusira ozondambo ze. Ihi tja ri ouatjiri ku ingwi umwe ngu na omerizirira kozondjito zozondjo nḓa kara notjikongorereko tjonḓiro yomatau. Eye wa rundurura oviṋa mokuhoreka onḓiro yomundu otjotjiundikwa. Jesus Kristus wa tjiukisa omukatuke woveta ngwi indi Eye tja raera imba mbaave vanga okumuzepa: “Eṋe mua zire mu iho omudiaboli, n’amu vanga okutjita ozonḓuma zaiho. Eje omuzepe uovandu, nga tj’a zire korutenga, nu ka zikamene momauatjiri, omauatjiri tjinga ae ha kara mu je.”—Johanes 8:31, 40, 44, EEP.
5. (a) Ombutiro ya ingwi umwe ngwa rira Satana Omudiaboli ya ri iṋe? (b) Omambo inga “Satana” na “Omudiaboli” ye heya tjike?
5 Ii, Omudiaboli “omuzepe uovandu” omunamukona. Ombeibela i vandurura kutja eye omundu wakatjotjiri, kauvi momutima uriri womundu. (Mateus 4:1-11) Nandarire kutja wa memwa otja omuengeli omusemba, ‘eye ka zikamene momauatjiri.’ Pa pwa tjinene indu tja rukwa Satana Omudiaboli! (Omavandururiro 12:9) Eye u isanewa “Satana,” poo “omupirukire,” mena rokutja eye wa pirukira Jehova. Omukatuke woveta ngwi wina u isanewa “Omudiaboli,” ndi heya “omuyamburure,” mokutja eye wa kuramena po Mukuru posyo mondjambu.
6. Omena ratjike Satana tja pirukira Mukuru?
6 Otjikwatjike tji tja hinga Satana ma pirukire Mukuru? Oukorokope. Eye moukorokope aa nanukirwa i omerikotameno Jehova ngaa munu okuza kovandu. Omudiaboli ke na pa nakaura ozonḓuma zokumuna omerikotameno tjimuna ngo, mousemba nge ri ouini wOmuute. (Sasaneka Esekiel 28:12-19.) Moruveze rwanao, omuengeli ngwa rira Satana wa parura inḓa ozonḓuma zoukorokope nḓa ngandu ndi tji za hora naze kwata ourunde.—Jakobus 1:14, 15.
7. (a) Otjikwatjike tji tja eta onḓiro yovandu? (b) Ourunde otjikwatjike?
7 Eṱe twa tjiukisa ingwi omunandjo wozondjito ze ozongatuke zoveta nḓa twara konḓiro yovandu. Nungwari, otjiete tjonḓiro kovandu katereteree ootjiṋe? Ombeibela itja: “Nu ihi otjituere tjonḓiro otjo [ourunde, NW].” (1 Ovakorinte 15:56, EEP) Nu imbwi ourunde otjikwatjike? Okuzuva embo ndi, ngatu konḓonone omaheero waro nge ri momaraka wombazu wOmbeibela. Omaungurambo wOtjiheberi nOtjigrike nge rundururwa omuhamure “okutjita ourunde” ye heya “okuparwisa” mokutja okuparwisa ondja poo okuhina okuyenenisa ondandero. Ondja iṋe eṱe atuhe ndji tu parwisa? Ondja yonḓuviro ohomonena ku Mukuru. Hapo, ourunde wa tjiukisiwa vi mouye?
OMUANO ONDANDO MBU YA YENENISIWA
8. Satana omerikotameno wovandu wa vanga okuyemuna momuano uṋe?
8 Satana nongengezero wa twa po ondando ndjaa nangarasi mai twara komahonaparero we kombanda yovandu nomamunino womerikotameno wawo. Eye wa zikamisa okupopa omurumendu nomukazendu omutenga Adam naEva kokutjita ourunde komurungu waMukuru. Jehova wa yandjere ondjiviro kovanene vetu ovatenga ndja tja i ve twara komuinyo waaruhe. Owo aave tjiwa kutja Omuute wawo omuwa mena rokutja eye we ve twa motjikunino otjiwa tjaEden. Adam tjinenenene eye wa ṱunwa i ouwa waIhe womeyuru, indu Mukuru tje mu pa omukazendu omuwa nomuvatere. (Genesis 1:26, 29; 2:7-9, 18-23) Omuinyo omukongorereko womurumendu nomukazendu omutenga wa rekarekere konḓuviro ku Mukuru.
9. Erakiza riṋe Mukuru nda yandja kovandu ovatenga, nu omena ratjike indi tji ra ri ekahu?
9 Mukuru wa rakiza Adam: “U nousemba okurya komiti avihe vyotjikunino otja pu mo vanga, posi yokomuti mbu yandja ondjiviro okutjiwa ouwa nouvi ko nokurya kovihape vyawo. [Meyuva ndo, NW] tji mo tjiti nao, mo ṱu.” (Genesis 2:16, 17) Otjo Omuute, Jehova Mukuru wa ri nousemba okutwa po ozondondo zongurameno osemba momeritjindiro nokuhaṋa kutja mbi ri oviwa na mbi ri ovivi ooviṋe koviutwa vye. Erakiza re ra ri ekahu mena rokutja Adam na Eva va ri nouyara wokurya ovihape komiti avihe vyarwe motjikunino. Owo aave sokutja va yandja omayandjero wonḓengu komahonaparero waJehova omasemba mokupuratena koveta indji pendje nokutwa po ozondondo zongurameno osemba zawo oveni momeritongamisiro.
10. (a) Satana ovandu we ve yendera vi okuvenanena komukuma we? (b) Ozondyero zeṋe ozombi Satana nḓa kuminina Jehova? (c) Ove mo ripura vi ohunga nomawiro yaSatana ku Mukuru?
10 Omudiaboli wa tjendjereka okupora ovandu ovatenga okuza ko ku Mukuru. Okuvepopa kutja ve kare komunda imbo we, Satana wa kora ovizeze. Mokuungirisa onyoka, otja tjimuna omundu ngu hungira nomiṋa mbi mavi nyinganyinga aviyerike, tje ungurisa ombopi, Omudiaboli wa pura Eva: “Indu Mukuru otja hee tjiri, kutja amu ri komiti ngamwa avihe motjikunino?” Indu Eva tja yarukira po erakiza raMukuru, Satana wa tja: “Kamambo! Indee uri, kamaamu ṱu!” Neye kuzambo a kuminine Jehova ozondyero ozombi ama tja: “Mukuru ma tjiwa kutja tji mwa ri ku wo, omeho weṋu maye paturuka, amu sana ku Mukuru omuini, namu tjiwa ouwa nouvi.” (Genesis 3:1-5, OY) Omudiaboli ku nai wa yandja omamwino wokutja Mukuru u notjiṋa otjiwa tji ma horeke. Omayamburiro yeṋe omavi ku Tate womeyuru omusemba omunarusuvero, Jehova!
11. Adam na Eva va rira vi ovaungure va pamwe na Satana?
11 Eva wa tara ku imbwi omuti rukwao novihape wavyo aavi munika ovinanukirwa. Ku nai, wa pora otjihape na ri. Kombunda, omurumendu we, mombango ye wa pamba kumwe mondjito yourunde indji yokuhazuva ku Mukuru. (Genesis 3:6) Nandarire kutja Eva wa wovisiwa, owo aveyevari na Adam va yandja omasa kondando yaSatana yokuhonaparera omuhoko wovandu. Komuano mbwi otji va rira ovaungure va pamwe.—Ovaroma 6:16; 1 Timoteus 2:14.
12. Mbya ri ovikongorereko komapirukiro yovandu kuna Mukuru ovikwatjike?
12 Adam na Eva va sere okutoora ovikongorereko vyozondjito zawo. Owo kave na pu va sana ku Mukuru, mokukara nondjiviro yapeke. Mouatjiri owo va ṱohoṋi nave ka ṱara. Jehova wa eta Adam kotjombanguriro na yandja omberero ndji: “Morukutu rwomurungu woye mo ri mo omboroto yoye nga tji mo yaruka kehi punga awa ungurwa. Orondu ove oove oruuma, nu mo yaruka koruuma.” (Genesis 3:19) “Meyuva ndo” indu ovanene vetu ovatenga tji va rya komuti wondjiviro youwa nouvi, owo va muna omberero yawo okuza ku Mukuru, nave koka otja kongurameno ye. Okuzambo va rambwa okuza mo mOparadisa nave utu omaṱurukiro womonḓiro.
OMUANO OURUNDE NONḒIRO MBU VYA TANDAVARA
13. Ouvi wa tandavara vi momuhoko auhe wovandu?
13 Satana tjimuna wa toṋa mondando ye okumuna ondjozikiro okuza kovandu. Nungwari kaa yenene okuṱiza overikotamene ve nomuinyo. Indu ourunde tji wa uta okuungura omurumendu nomukazendu omutenga kaave yenene okutuurungisa ouhomonena kozondekurona zawo. Otja omatjangwa tji ye perwa kombanda yewe, ourunde wina otjiwa kururwa oukoto mozogene zovanene vetu ovatenga. Ku nai otjaa ve yenene okupanduka ozondekurona nḓe he ri ohomonena. Mena rokutja Adam na Eva ovanatje vawo ve ve muna kombunda ya indu tji va tjita ourunde, ozondekurona zawo za rumata ourunde nonḓiro.—Epsalme 51:5; Ovaroma 5:12.
14. (a) Imba mbe pataṋa omauvi wawo matu ve saneke naaṋi? (b) Ovaisrael va tjiukisiwa vi omauvi wawo?
14 Posi yokutja, kundinondi ovengi kave kambura kutja owo ovarunde. Motukondwa tjiva twouye, ouzuve wourunde ourumatwa kau tjiukwa omuhamure. Nungwari iho katji tji ri otjikaṋena tjokuyarisa kutja ourunde kau ko. Okanatje okazandu komurungu mbwa ṱundaka make yenene a ke panḓere pokutja oko okakohoke ngandu ndi tji ke ri munu motjiritarero, otji make yenene okurundururwa oumune. Ovaisrael vanare va ri tjimuna okanatje okazandu ngo indu tji va muna Oveta yaMukuru okupitira momuprofete We, Moses. Oveta ya zikamisa kaparukaze kutja omaurunde oku ye ri. “Indee uri! Ami hitje tjiwa kutja ouvi otjikeṋa andakuzu [oveta, EEP] [kai] ndji tjivisire,” omuapostele Paulus wa handjaura. (Ovaroma 7:7-12) Tjimuna okanatje inga okazandu tji make tara motjiritarero, mokuungurisa Oveta okuritara oveni, Ovaisrael aave munu kutja kava kohoke komurungu waJehova.
15. Otjikwatjike tji tji vandururwa i okutara motjiritarero tjEmbo raMukuru?
15 Mokutara motjiritarero tjEmbo raMukuru, natu kengeza ozondondo zaro eṱe matu munu kutja ka weṱe ohomonena. (Jakobus 1:23-25) Otjotjihorera, ripura na imbi Jesus Kristus mbya raera ovahongewa ve ohunga nokusuvera Mukuru nomuraranganda wawo, otja tji pa tjangwa mu Mateus 22:37-40. Potuingi ovandu ve parwisa ondja movikaṋena mbi! Ovengi kave ṱunwa i ouripura mokuhina ku toṋa okuraisa orusuvero ku Mukuru poo kovararanganda vawo.—Lukas 10:29-37.
TAKAMISA OMATJENDJE WASATANA WOVINEYA!
16. Matu yenene okutjita tjike okuyepa okurira ongaripira yozondando zaSatana nu omena ratjike ihi tji tji ri otjizeu?
16 Satana u kondjisa kutja tu tjite ourunde nombango yetu oveni. (1 Johanes 3:8) Pe nomuano harive okuyepa okurira ongaripira yozondando ze? Ii, nungwari pe undjirwa ko kutja tu rwise omeripuriro wokutjita ourunde nombango yetu oveni. Ihi katjipupu mena rokutja ondjiririra okuza kongwatero yetu yokutjita ourunde onene tjinene. (Ovaefese 2:3) Paulus aa sokukara nongondjero onene. Omena ratjike? Mena rokutja ourunde wa turire muye. Eṱe tji matu vanga okuyakurwa i Mukuru eṱe wina twa sokurwisa ondjiririra yourunde ndji ri mu eṱe.—Ovaroma 7:14-24; 2 Ovakorinte 5:10.
17. Otjikwatjike tji tji tjita kutja otjirwa tjetu kuna ondjiririra youvi tji rire otjizeu?
17 Mena rokutja Satana aruhe u paha otuveze oku tu pukisa mokuteya ozoveta zaMukuru, okutja otjirwa tjetu kuna ourunde katjipupu. (1 Petrus 5:8) Ame rikende nOvakriste ovakwao, Paulus wa tja: “Norondu tji me tira, kutja naṋi otja onjoka tji ja ovisire Eva novineja viajo, ourizemburuka ueṋu otjinga au zunḓarisiua okupoka kousemba, mbu mua kara na uo ku Kristus.” (2 Ovakorinte 11:3, EEP) Satana u ungurisa omiano vyovineya otjingevyo kundinondi. Eye u kondja okukuna ondwi yokuivaiva ohunga nouwa waJehova nomayangaparero mokuzuva komarakiza waMukuru. Omudiaboli u kondjisa okuungurisa ouyara wondjiririra yourunde mbu twa rumata nu u vanga kutja tu kongorere omurari womerivarero, oukorokope, omatondero nomaitaitikiro.
18. Satana u ungurisa vi ouye okuryamisa ourunde?
18 Umwe womiano Omudiaboli mbye ungurisa kweṱe owo ouye mbu ri momasa we. (1 Johanes 5:19) Tji tu hina okuṱakamisa ovandu ozomboru novanavineya mouye ongondoroko na eṱe mave tu ṋiṋikizire momurari wourunde mbu zunḓa ozondondo zaMukuru zongurameno osemba. (1 Petrus 4:3-5) Ovengi kave yandja ombakatwi kozoveta zaMukuru nu ve nakaura omaunguriro wa imbi kouripura wawo, ku nai kave yandja omamwino rukwao koviṋa ohamukwao na imbyo. (Ovaroma 2:14, 15; 1 Timoteus 4:1, 2) Tjiva ve yendayenda aave toora omuhunga nandarire imbwi ouripura wawo mbu he ri ohomonena mbu hina aau ve yandjere okutoora.—Ovaroma 1:24-32; Ovaefese 4:17-19.
19. Omena ratjike tji pe hi ya yenena uri okuhupa omuinyo omuyapuke?
19 Okuhupa omuinyo omukohoke mouye mbwi ondoṋeno. Posi yokutja, ovingi vi undjirwa kweṱe kokutjata kOmuute wetu. Eṱe wina twa sokukara nongamburiro mu Mukuru nu twa sokukara nomerizirira ku ye. (Ovaheberi 11:6) “Nomundu ngu ma tjiwa okutjita otjiṋa otjiwa ne he tji tjiti, eye omunandjo,” omuhongewa Jakobus otja tjanga. (Jakobus 4:17) Ii, mokuhina okuyandja ombakatwi ku Mukuru nomatwako we mowina muwo owini ourunde.
20. Satana ma yenene vi okukondjisa okukutjaera okutjita imbi mbi ri ovisemba, nungwari otjikwatjike tji matji ku vatere okupirura oṋiṋikizire ohamukwao na indjo?
20 Satana otjingetjo ma yenene okukurisa omapiruriro komapahero woye wondjiviro yaMukuru mokutuurungira momakonḓononeno woye wOmbeibela. Pe na omaundjiro omapyuke kutja ove kona ku yenena okuyandjera oṋiṋikizire tjimuna ndjo i ku tjaere okutjita imbi mbi ri ovisemba. (Johanes 16:2) Nandarire kutja ovahonapare ovengi va ri nongamburiro muJesus moruveze rwoviungura vye, owo kave na puve mu hongonona mena rokutja aave tira okuhumbwa i otjiwaṋa tjawo. (Johanes 12:42, 43) Satana nomukona u kondjisa okumumaparisa kangamwa ngu ma paha ondjiviro yaMukuru. Posi yokutja, ove wa sokuzemburuka no yandja onḓengu koviṋa ovihimise Jehova mbya tjita. Nandarire ove mo yenene okuvatera ovapirukire okumuna onḓengu otjingeyo.
21. Eṱe matu yenene vi okutoṋa ouye nondjiririra yetu oveni yourunde?
21 Eṱe ngunda amatu kara ove he ri ohomonena, matu yenene okutjita ourunde. (1 Johanes 1:8) Ngundee, tu nombatero motjirwa hi. Ii, mape yenene atu piti ovatoṋe motjirwa tjetu kuna ingwi omurunde, Satana Omudiaboli. (Ovaroma 5:21) Komaandero woviungura vyaJesus kombanda yehi, eye wa yanḓiparisa ovemukongorere nomambo nga: “Mamu munu ouzeu mouye. Nungwari yanḓipareye! Ami ouye mba toṋa!” (Johanes 16:33) Nandarire ovandu mbe he ri ohomonena mave yenene ave toṋa ouye nombatero yaMukuru. Satana ka yenene okutjaera imba mbu mave mu pirukire ‘nave riuisa kehi jaMukuru.’ (Jakobus 4:7, EEP; 1 Johanes 5:18) Otja tji matu kamuna, Mukuru wa yandja omuhunga okupita moukarere wourunde nonḓiro.
RORA ONDJIVIRO YOYE
Satana Omudiaboli eye owaṋi?
Omena ratjike ovandu tji ve kurupa nave ṱu?
Ourunde otjikwatjike?
Satana u nanena vi ovandu mokutjita ourunde ku Mukuru nombango yawo oveni?
[Otjiperendero otjimbomba pomukuma 54]