Jehova Agaghị Ahapụ Ndị Ya Na-eguzosi Ike n’Ebe Ọ Nọ

‘[Jehova] agaghị ahapụ ndị ya na-eguzosi ike n’ebe ọ nọ. A ga-echebe ha ruo mgbe ebighị ebi.’—ỌMA 37:28.

1, 2. (a) Olee ihe ndị mere na narị afọ nke iri T.O.A., bụ́ ndị lere okwukwe nke ndị ohu Chineke n’oge ahụ ule? (b) Olee oge atọ Jehova chebere ndị na-eguzosi ike n’ebe ọ nọ?

ENWERE otu ihe mere na narị afọ nke iri T.O.A., nke mere ka ọ dị mkpa ka ndị Jehova mee mkpebi dị mkpa. E gbochiri agha obodo gaara ịda site n’ikwere ka alaeze ebe ugwu Izrel chịwa onwe ha. Eze ha a họpụtara ọhụrụ bụ́ Jeroboam, mere ihe ngwa ngwa iji hụ na ọchịchị ya kwụsiri ike site n’ihiwe okpukpe ọhụrụ nke ọ chọrọ ka ndị obodo ya niile na-ekpe. Ọ chọrọ ka ndị niile ọ na-achị rube isi n’ihe niile o kwuru. Gịnị ka ndị ohu Jehova ndị kwesịrị ntụkwasị obi ga-eme? Hà ga-anọgide na-efe Chineke? Ọtụtụ puku ndị ohu Jehova mere otú ahụ, Jehova chebekwara ha ka ha nọgidere na-eme ihe ziri ezi.—1 Eze 12:1-33; 2 Ihe 11:13, 14.

² A na-anwakwa ndị ohu Chineke nọgidere na-efe ya ofufe taa. Baịbụl dọrọ aka ná ntị, sị: “Nweenụ uche ziri ezi, na-echenụ nche. Onye mmegide unu, bụ́ Ekwensu, na-ejegharị dị ka ọdụm na-ebigbọ ebigbọ, na-achọ onye ọ ga-eripịa.” Ànyị ga-enwe ike ‘iguzogide ya ma sie ike n’okwukwe’? (1 Pita 5:8, 9) Ka anyị tụlee ihe ụfọdụ mere n’oge e chichara Jeroboam eze n’afọ 997 T.O.A. ma hụ ihe anyị nwere ike isi n’ihe ndị mere n’oge ahụ mụta. N’oge ahụ ihe siri ike, e megburu ndị ohu Jehova kwesịrị ntụkwasị obi. E nwekwara ndị sirila n’ezi ofufe pụọ bụ́ ndị chọrọ ịghọgbu ha ka ha nọ na-arụ ọrụ ndị na-adịghị mfe ha nwere. N’oge ahụ ihe ndị a niile na-eme, Jehova ahapụghị ndị guzosiri ike n’ebe ọ nọ, ọ gaghịkwa ahapụ ndị ya taa.—Ọma 37:28.

Mgbe A Na-emegbu Ha

3. Gịnị mere na ọchịchị Eze Devid abụghị ọchịchị nchigbu?

³ Ka anyị buru ụzọ leba anya n’ihe ndị mere tupu Jeroboam abụrụ eze. Ilu 29:2 na-ekwu, sị: “Mgbe onye ajọ omume ọ bụla na-achị, ndị mmadụ na-asụ ude.” Mgbe Eze Devid nke Izrel oge ochie na-achị, ndị mmadụ asụghị ude. Devid ezughị okè, ma o guzosiri ike n’ebe Chineke nọ ma tụkwasị ya obi. Devid achịghị ndị ya ọchịchị nchigbu. Jehova gwara Devid mgbe ya na ya gbara ndụ, sị: “Ụlọ gị na alaeze gị ga-eguzosi ike n’ihu gị ruo mgbe ebighị ebi; a ga-emekwa ka ocheeze gị guzosie ike ruo mgbe ebighị ebi.”—2 Sam. 7:16.

4. Olee ihe a chọrọ n’aka Sọlọmọn na ndị ọ na-achị ka Jehova wee nọgide na-agọzi ha?

⁴ Mgbe Sọlọmọn bụ́ nwa Devid malitere ịchị, e nwere udo na ọganihu nke na a pụrụ iji ọchịchị ya tụnyere Ọchịchị Otu Puku Afọ Jizọs Kraịst nke ga-abịa n’ọdịnihu. (Ọma 72:1, 17) E nweghị nke ọ bụla n’ime ebo iri na abụọ nke Izrel nwere ihe mere ọ ga-eji nupụrụ ọchịchị ya isi. Ma, e nwere ihe a chọrọ n’aka Sọlọmọn na ndị ọ na-achị ma ọ bụrụ na ha chọrọ ịnọgide na-enweta ngọzi Chineke. Jehova gwara Sọlọmọn, sị: “Ọ bụrụ na i jee ije n’ụkpụrụ m, meekwa ihe ndị m kpere n’ikpe ma debe ihe niile m nyere n’iwu site n’ije ije na ha, mụ onwe m ga-eme ka okwu m gwara Devid nna gị mezuo n’ebe ị nọ, karịsịa, ihe m kwuru banyere ụlọ a ị na-ewu; n’ezie, m ga-ebi n’etiti ụmụ Izrel, agaghịkwa m ahapụ ndị m bụ́ Izrel.”—1 Eze 6:11-13.

5, 6. Gịnị mere mgbe Sọlọmọn kwụsịrị irubere Chineke isi?

⁵ Mgbe Sọlọmọn mere agadi, ọ hapụrụ Jehova ma malite ikpere arụsị. (1 Eze 11:4-6) Sọlọmọn jiri nwayọọ nwayọọ kwụsị irubere iwu Jehova isi ma malite ịchị ọchịchị aka ike. Nke a ruru n’ókè nke na mgbe ọ nwụchara, ndị Izrel gakwuuru Rehoboam bụ́ nwa ya nwoke nọchiri ya ma kọsara ya nsogbu ha, rịọkwa ya ka o mee ka ihe dịtụrụ ha mfe. (1 Eze 12:4) Gịnị ka Jehova mere mgbe Sọlọmọn kwụsịrị irubere ya isi?

⁶ Baịbụl na-agwa anyị, sị: “Jehova wee weso Sọlọmọn oké iwe, n’ihi na obi ya apụwo n’ebe . . . Chineke Izrel nọ, bụ́ onye pụtara ìhè n’ihu ya ugboro abụọ.” Jehova wee gwa Sọlọmọn, sị: “N’ihi ihe a i mere wee ghara idebe ọgbụgba ndụ m na ụkpụrụ m nke m nyere gị n’iwu, aghaghị m ịdọkapụ alaeze a n’aka gị, m ga-enyekwa ya onye na-ejere gị ozi.”—1 Eze 11:9-11.

7. Ọ bụ ezie na Jehova jụrụ Sọlọmọn, olee otú O si lekọta ndị na-eguzosi ike n’ebe Ọ nọ?

⁷ Jehova zigaziri onye amụma ya bụ́ Ahaịja ka ọ gaa tee onye ga-anapụta ụmụ Izrel, mmanụ. Onye ahụ bụ Jeroboam, bụ́ nwoke rụsiri ọrụ ike n’oge Sọlọmọn na-achị. Ọ bụ ezie na Jehova ahapụghị ndụ ahụ ya na Devid gbara na ndị si n’agbụrụ Devid ga-anọgide na-achị, O kwere ka e kewaa ebo iri na abụọ nke Izrel. Ebo iri ga-abụ nke Jeroboam; ebe ebo abụọ ga-anọgide n’ezinụlọ Devid, bụ́ nke Eze Rehoboam na-achị ugbu a. (1 Eze 11:29-37; 12:16, 17, 21) Jehova gwara Jeroboam sị: “Ọ ga-erukwa na ọ bụrụ na i rube isi n’ihe niile m ga-enye gị n’iwu, i wee jee ije n’ụzọ m, meekwa ihe ziri ezi n’anya m site n’idebe ụkpụrụ m na ihe ndị m nyere n’iwu, dị nnọọ ka ohu m Devid mere, m ga-anọnyekwara gị, m ga-ewukwara gị ụlọ nke na-adịgide adịgide, dị nnọọ ka m wuuru Devid, m ga-enyekwa gị Izrel.” (1 Eze 11:38) Jehova mere ihe iji napụta ndị ya n’ọchịchị nchịgbu.

8. Olee ihe isi ike ndị Chineke na-enweta taa?

⁸ Mmegbu na ikpe na-ezighị ezi juru ebe niile taa. Ekliziastis 8:9 kwuru, sị: “Mmadụ [achịwo] mmadụ ibe ya ọchịchị nchịgbu.” Ndị ọchụnta ego nwere anyaukwu na ndị ọchịchị na-arụrụ aka, nwere ike ime ka ihe siere ndị mmadụ ike. Ndị ọchịchị, ndị ọchụnta ego a ma ama, na ndị ndú okpukpe na-etinyekarị aka n’omume na-ezighị ezi. N’ihi ya, dị ka onye ezi omume bụ́ Lọt, ndị na-eguzosi ike n’ebe Chineke nọ taa na-enwe “oké mwute n’ihi mmikpu nke ndị na-eleda iwu anya mikpuru onwe ha n’omume rụrụ arụ.” (2 Pita 2:7) N’agbanyeghị na anyị na-agbalị ibi ndụ otú Chineke si chọọ ma ghara inye ndị ọzọ nsogbu, ndị ọchịchị dị mpako na-akpagbukarị anyị.—2 Tim. 3:1-5, 12.

9. (a) Gịnị ka Jehova merela iji napụta ndị ya? (b) Gịnị ga-eme ka obi sie anyị ike na Jizọs ga-anọgide na-eguzosi ike n’ebe Chineke nọ?

⁹ Ma, e nwere otu eziokwu dị mkpa anyị ga-eburu n’uche: Jehova agaghị ahapụ ndị na-eguzosi ike n’ebe ọ nọ! Chegodị ihe ndị o merela iji hụ na a gbanwere ndị ọchịchị ọjọọ e nwere n’ụwa taa. E hiwela Alaeze Mesaya nke Jizọs Kraịst ga-abụ onyeisi ya. Jizọs Kraịst amalitela ịchị n’eluigwe kemgbe ihe fọrọ obere ka ọ bụrụ otu narị afọ. N’oge na-adịghị anya, ọ ga-eme ka ndị niile na-atụ egwu Chineke nwere onwe ha kpamkpam. (Gụọ Mkpughe 11:15-18.) Jizọs eguzosielarị ike n’ebe Chineke nọ ruo ọnwụ. Ọ dịghị ihe ga-eme ka o mechuo ndị ọ ga-achị ihu dị nnọọ ka Sọlọmọn mere.—Hib. 7:26; 1 Pita 2:6.

10. (a) Olee otú anyị nwere ike isi gosi na Alaeze Chineke dị anyị mkpa? (b) Mgbe ọnwụnwa bịaara anyị, gịnị ka obi ga-esi anyị ike na ọ ga-eme?

¹⁰ Alaeze Chineke bụ ọchịchị dị adị nke ga-eme ka nsogbu niile ụmụ mmadụ na-enwe kwụsị. Ọ bụ Jehova Chineke na Alaeze ya ka anyị na-erubere isi. N’ihi na obi siri anyị nnọọ ike na Alaeze ahụ ga-egboro anyị mkpa anyị, anyị na-ajụ asọpụrụghị Chineke nke jupụtara n’ụwa a ma na-agbalịsi ike iji ịnụ ọkụ n’obi na-arụ ezi ọrụ. (Taị. 2:12-14) Anyị na-agbalịsi ike ịhụ na anyị nọgidere n’enweghị ntụpọ n’ụwa a. (2 Pita 3:14) N’agbanyeghị ọnwụnwa ọ bụla anyị nwere ike izute ugbu a, obi kwesịrị isi anyị ike na Jehova ga-echebe anyị ka ihe ọ bụla ghara imebi okwukwe anyị. (Gụọ Abụ Ọma 97:10.) Tụkwasị na nke ahụ, Abụ Ọma 116:15 na-emesi anyị obi ike, sị: “Ọnwụ ndị na-eguzosi ike n’ebe Jehova nọ dị oké ọnụ ahịa n’anya ya.” Ndị ohu Jehova dị oké ọnụ ahịa nye ya nke na ọ gaghị ekwe ka e gbuo ha niile.

Mgbe Ndị Si n’Ezi Ofufe Pụọ Na-achọ Ịrafu Ha

11. Olee otú Jeroboam si gosi na ya eguzosighị ike n’ebe Chineke nọ?

¹¹ Ọchịchị Eze Jeroboam gaara eme ka ihe dịtụrụ ndị Chineke mfe. Kama nke ahụ, Jeroboam mere ka o siere ndị Izrel ike irubere Chineke isi. Ihe ùgwù na nsọpụrụ Jeroboam nwere ejughị ya afọ, ọ malitere ịchọ ụzọ ndị ọ ga-esi mee ka ọchịchị ya gbanyekwuo mgbọrọgwụ. Jeroboam wee malite ịsị n’obi ya: “Ọ bụrụ na ndị a anọgide na-agbago ịchụ àjà n’ụlọ Jehova na Jeruselem, obi ndị a ga-alaghachikwuru onyenwe ha, bụ́ Rehoboam eze Juda; ha ga-egburịrị m wee laghachikwuru Rehoboam eze Juda.” N’ihi ya, Jeroboam hiwere okpukpe ọhụrụ, bụ́ ebe a na-efe nwa ehi ọlaedo abụọ. “O wee debe otu na Betel, debekwa nke ọzọ na Dan. Ihe a wee bụrụ ihe na-eme ka ndị Izrel mehie, ha wee malite ịga n’ihu nke ahụ dị na Dan. O wee malite ịrụ ụlọ n’ebe ndị dị elu, sikwa ná ndị nkịtị na-ahọrọ ndị ọ na-eme ndị nchụàjà, bụ́ ndị na-abụghị ụmụ Livaị.” Jeroboam chepụtara otu ụbọchị n’onwe ya wee meere “ụmụ Izrel ememme, chụọkwa àjà n’elu ebe ịchụàjà iji suree ihe nsure ọkụ.”—1 Eze 12:26-33.

12. Gịnị ka ndị guzosiri ike n’ebe Chineke nọ, bụ́ ndị bi n’alaeze ebe ugwu, mere mgbe Jeroboam hiwere ofufe nwa ehi n’Izrel?

¹² Gịnịzi ka ndị guzosiri ike n’ebe Chineke nọ, bụ́ ndị bi n’alaeze ebe ugwu ahụ, ga-eme? Ndị Livaị niile bi n’obodo ndị e nyere ha n’ebe ugwu obodo ahụ mere ka ndị nna nna ha site n’isi n’obodo ndị ahụ pụọ n’egbughị oge. (Ọpụ. 32:26-28; Ọnụ Ọgụ. 35:6-8; Diut. 33:8, 9) Ha hapụrụ ala ha na ihe nketa ha ma kpọrọ ndị ezinụlọ ha kwaga Juda nke dị n’ebe ndịda, ka ha wee nwee ike ịnọgide na-efe Jehova n’enweghị ihe mgbochi. (2 Ihe 11:13, 14) Ndị Izrel ndị ọzọ, bụ́ ndị gara ịnọtụ nwa oge na Juda, biriweziri ebe ahụ kama ịlaghachi n’obodo ha. (2 Ihe 10:17) Jehova mere ka ohere ka dịrị onye ọ bụla chọrọ ịbịakwa fewe ya ofufe, ka ọ ga-abụ n’ọdịnihu, ụmụ Izrel ndị bi n’alaeze ebe ugwu ahụ ga-enwe ike ịhapụ ife nwa ehi ma laghachi na Juda.—2 Ihe 15:9-15.

13. N’oge anyị, olee otú ndị si n’ezi ofufe dapụ si na-anwa ịrafu ndị Chineke?

¹³ Ndị si n’ezi ofufe pụọ na-agbalị ịrafu ndị Chineke taa. Ụfọdụ ndị ọchịchị anwaala ihiwe okpukpe ha ga-achọ ka ndị obodo ha niile na-ekpe, na-amanyekwa ndị niile ha na-achị ime uche ha. Ndị ụkọchukwu Krisendọm na ndị ọzọ dị mpako agbalịala ime ka à ga-asị na ọ bụ ha bụ òtù ndị nchụàjà ahụ bụ́ ndị eze. Ma, ọ bụ naanị n’etiti ezi Ndị Kraịst ka e nwere ndị bụ́ ndị e tere mmanụ n’ezie, ma bụrụkwa “òtù ndị nchụàjà bụ́ ndị eze.”—1 Pita 2:9; Mkpu. 14:1-5.

14. Olee ihe anyị kwesịrị ime mgbe ndị si n’ezi ofufe pụọ chọrọ ịrafu anyị?

¹⁴ Dị nnọọ ka ndị Livaị ahụ kwesịrị ntụkwasị obi na narị afọ nke iri T.O.A. mere, ndị kwesịrị ntụkwasị obi nye Chineke n’oge a adịghị ekwe ka ndị si n’ezi ofufe dapụ rafuo ha. Ndị e tere mmanụ na Ndị Kraịst ibe ha ndị ọzọ anaghị egbu oge izere na ịjụ ozizi nke ndị si n’ezi ofufe dapụ. (Gụọ Ndị Rom 16:17.) Ọ bụ ezie na anyị na-eji obi ụtọ na-erubere ndị ọchịchị isi ma na-ezere itinye aka n’ọgba aghara ndị a na-enwe n’ụwa, ọ bụ Alaeze Chineke ka anyị na-akwado. (Jọn 18:36; Rom 13:1-8) Anyị na-ajụ echiche nke ndị na-ekwu na ha na-ejere Chineke ozi ma n’otu oge ahụ omume ha a na-ekwu ihe dị iche.—Taị. 1:16.

15. Gịnị mere anyị ji kwesị iguzosi ike n’akụkụ “ohu ahụ kwesịrị ntụkwasị obi, onye nwekwara uche”?

¹⁵ Chetụdị echiche n’eziokwu ahụ bụ́ na Jehova emeela ka ndị nwere obi eziokwu si n’ụwa ọjọọ a pụta, dị ka a pụrụ isi kwuo ya, ma banye na paradaịs ime mmụọ o kere. (2 Kọr. 12:1-4) N’ihi na anyị nwere ekele dị ukwuu maka nke a, anyị na-anọdewe “ohu ahụ kwesịrị ntụkwasị obi, onye nwekwara uche, nke nna ya ukwu mere onye na-elekọta ezinụlọ ya, ka ọ na-enye ha nri ha n’oge kwesịrị ekwesị.” Kraịst ahọpụtala ohu a ilekọta “ihe niile o nwere.” (Mat. 24:45-47) N’ihi ya, ọ bụrụgodị na anyị aghọtachaghị ihe mere òtù ohu ahụ ji mee ihe ụfọdụ, nke ahụ ekwesịghị ime ka anyị nupụ isi ma ọ bụ laghachi n’ụwa Setan. Kama nke ahụ, iguzosi ike n’ebe Chineke nọ ga-eme ka anyị dị umeala n’obi ma chere mgbe Jehova ga-edozi ihe niile.

Mgbe Anyị Na-arụ Ọrụ Chineke Nyere Anyị

16. Olee ọrụ e nyere otu onye amụma si Juda?

¹⁶ Jehova katọrọ Jeroboam n’ihi na ọ hapụrụ ezi ofufe. O zigara otu onye amụma si na Juda ka ọ gaa na Betel dị n’ebe ugwu gaa hụ Jeroboam mgbe ọ nọ na-achụ àjà n’ebe ịchụàjà ya. Onye amụma ahụ ga-ezi Jeroboam ozi ikpe ọmụma. Ihe ịrụ aka adịghị ya na nke a abụghị obere ọrụ.—1 Eze 13:1-3.

17. Olee otú Jehova si chebe onye ozi ya?

¹⁷ Ezigbo iwe were Jeroboam mgbe ọ nụrụ okwu ikpe ọmụma Jehova. O setịpụrụ aka ya n’ebe onye nnọchianya Chineke nọ ma jiri oké olu sị: “Jidenụ ya!” Ma tupu e mee ihe o kwuru “aka ahụ o setịpụrụ wee kpọnwụọ ozugbo, o nweghịkwa ike isere ya. E mekwara ka ebe ịchụàjà ahụ tiwaa, ntụ nke ya na abụba gwakọtara wee si n’ebe ịchụàjà ahụ wụpụsịa.” Jeroboam maliteziri ịrịọ onye amụma ahụ ka ọ rịọ Jehova ka obi ya jụrụ, nakwa ka o kpee ekpere ka aka ya kpọnwụrụ akpọnwụ dịghachi mma. Onye amụma ahụ mere ihe ọ rịọrọ, aka ya wee dịghachi mma. Jehova si otú a chebe onye ozi ya.—1 Eze 13:4-6.

18. Olee otú Jehova si echebe anyị ka anyị na-ejere ya ozi dị nsọ n’atụghị egwu?

¹⁸ Ka anyị nọgidesiri ike na-ekwusa ozi ọma Alaeze ahụ ma na-enyere ndị mmadụ aka ịghọ ndị na-eso ụzọ Jizọs, mgbe ụfọdụ anyị na-ezute ndị na-enweghị omume enyi, ma ọ bụdị ndị iwe ji. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ma anyị agaghị ekwe ka ọjụjụ ndị mmadụ na-ajụ ozi ọma anyị mee ka anyị jụọ oyi n’ozi anyị. Dị ka onye amụma ahụ a na-akpọghị aha ya nke gara zie Jeroboam ozi, anyị nwere “ihe ùgwù nke ijere [Jehova] ozi dị nsọ n’atụghị egwu, . . . . n’iguzosi ike n’ihe.”a (Luk 1:74, 75) Ọ bụ ezie na anyị adịghị atụ anya na a ga-echebe anyị n’ụzọ ọrụ ebube n’oge a, Jehova ka na-eji mmụọ nsọ ya na ndị mmụọ ozi ya echebe anyị ma na-akwado anyị bụ́ Ndịàmà ya. (Gụọ Jọn 14:15-17; Mkpughe 14:6.) Chineke agaghị agbahapụ ndị nọgidere na-ekwu okwu ya n’atụghị egwu.—Fil. 1:14, 28.

Jehova Ga-echebe Ndị Ya Na-eguzosi Ike n’Ebe Ọ Nọ

19, 20. (a) Gịnị mere obi ga-eji sie anyị ike na e nweghị mgbe Jehova ga-agbahapụ anyị? (b) Olee ajụjụ ndị anyị ga-atụle n’isiokwu na-esonụ?

¹⁹ Jehova bụ Chineke anyị nke na-eguzosi ike n’ihe. (Mkpu. 15:4; 16:5) “Ọ na-eguzosikwa ike n’ọrụ ya niile.” (Ọma 145:17) Baịbụl mekwara ka obi sie anyị ike, sị: “Ọ ga-echekwa ụzọ nke ndị na-eguzosi ike n’ebe ọ nọ nche.” (Ilu 2:8) Mgbe ọ bụla ọnwụnwa bịaara anyị ma ọ bụ ndị si na-ezi ofufe dapụ achọọ iduhie anyị, ma ọ bụkwanụ mgbe anyị na-arụ ọrụ na-adịghị mfe, obi kwesịrị isi ndị na-eguzosi ike n’ebe Chineke nọ ike na Jehova ga-eduzi ha ma kwadoo ha.

²⁰ Ihe onye ọ bụla n’ime anyị kwesịrị ichebara echiche ugbu a bụ nke a: Gịnị ga-enyere m aka ịnọgide na-eguzosi ike n’ebe Jehova nọ n’agbanyeghị ọnwụnwa ma ọ bụ ule ndị nwere ike ịbịara m? Ma ọ bụkwanụ, gịnị ga-enyere m aka iguzosikwu ike n’ebe Chineke nọ?

[Ihe e dere n’ala ala peeji]

Olee Ihe Ị Ga-aza?

• Olee otú Jehova si gosi na ya adịghị ahapụ ndị ya na-eguzosi ike n’ebe ọ nọ mgbe a na-emegbu ha?

• Olee ihe anyị kwesịrị ime mgbe ndị si na-ezi ofufe pụọ nwara iduhie anyị?

• Olee otú Jehova si echebe ndị ya na-eguzosi ike n’ebe ọ nọ mgbe ha na-ekwusa ozi ọma?

[Map/Foto dị na peeji nke 5]

(Ị chọọ ịhụ ebe e sere map a, gaa n’akwụkwọ a nke e biri ebi)

ALAEZE EBE UGWU (Jeroboam)

Dan

SHIKEM

Betel

ALAEZE EBE NDỊDA (Rehoboam)

JERUSELEM

[Foto]

Jehova agbahapụghị ndị ya guzosiri ike n’ebe ọ nọ mgbe Jeroboam hiwere ofufe nwa ehi

[Foto dị na peeji nke 3]

E nwere ihe Jehova chọrọ n’aka Sọlọmọn na ndị ọ na-achị ma ọ bụrụ na ha chọrọ ịnọgide na-enweta ngọzi ya