Ya Ẹhị Rịrị Gbe Epweji Ọlẹ Kọ ka Juwa Pyịyọọ

1. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ ya kọ ka họ ta epweji nya iJerusalẹm?

AHYẸẸNỤ ịmányị-mányị ene ká iJisọsị gbu, ọ yọmwụ ọhẹ neeji ha angịjụgbẹyị nyamwụ. Ọmwụ ọyẹyẹ ọwẹ họ jịra họhẹ-họhẹ lụka ọlẹ kị ta iJerusalẹm bala ube ịgọgọ ọlụwa ayịreji. Ọ da ọna-eji nyori ‘alẹwụ nyị ka bá urwe dagaga’ ju epweji nya iJerusalẹm ẹnẹhẹ wẹẹ. (Luk. 21:20) IJisọsị byi angịjụgbẹyị nyamwụ nyori ụka kị yẹ alẹwụ ịịwa lẹ aalẹ, nyị rụ kpehe bwu iJudiya ahyaahị mẹ. Ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya họ jịra ịnyịlẹhị. Alẹwụ nya ala iRom wẹ ka ba urwe ju iJerusalẹm.—Luk. 21:21, 22.

2. Ẹlịyẹ ọlẹrụ ịPọlụ à tị́ mẹjẹ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJudiya bala iJerusalẹm?

² Lala ẹka ịmányị-mányị ene ká alẹwụ nya ala iRom wẹ ka dagaga ju iJerusalẹm, ọlẹrụ ịPọlụ da ẹla ọkpọnchị ọhẹ ju ụpwụ du kịla Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJudiya bala iJerusalẹm. Ụpwụ ọọwa ahị kaa wụrụ nya Ala iHiburu lẹẹlẹẹ lẹ. Ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ ọwẹ, ịPọlụ mẹ ẹla ọlẹ kọ ka nwụlaa nọ gbe akama ọlẹ kọ ka warị ị-ịlahị jáa. Ẹlịyẹ à tị́ wẹẹ ka họ? Ị ka ta iJerusalẹm ayịreji. Kori ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ-ẹ́ tịtọ nyọka chịda aalẹ, ị ka nwụlanọ nyọka tụụbwọ hi ẹpwa bala ọhị ọdada nyaa. Lẹ, ịPọlụ da ụpwụ u-uhye nya epweji nya iJerusalẹm yẹkẹẹ: “Epweji ọhẹ-lọhẹ ọlẹ kọ ka juwa pyịyọọ á jam hahị ẹ-ẹpwụ nya odehe ọlẹ kpong-kpong ka.” Ọọwa, ọ myịmyị yẹkẹẹ: “Ma, epweji ọkịla ọlẹ kọ ka ri ehe pyịyọọ ká Ohe Oluhye juwa ka kpa warị wahị ị-ịlahị, a ri ang ọlẹ kahị lẹẹ tịtọ lẹlẹ.”—Hib. 13:14.

3. Ịyẹ à tị́ ri ‘epweji ọlẹ kọ ka godayị rịrị pyịyọọ?’ Ịyẹ tị́ du kahị kaa yẹhị rịrị gboo?

³ Iru nya angịnyị ka wụrụ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ nya aluchi bala ọ-hụlọ ẹhụ jwaa ụka ọlẹ kị wẹẹ rụ bwu iJerusalẹm bala iJudiya myị́, ma eje ọchịchị ọwẹ chị ọhịhị nyaa da. Angịnyị ka ya ịnyịnyị alẹ myị́ nyori ahị nyị ri aluchi chajị nyọlẹ kahị kaa dahịhile okpoko lee ọ-kpụnịrọ angịnyị ehe nyọka myị́ akama ilodehe ka. Ịyẹ tị́ du kahị kaa họ ịnyị ka? Chajị ahị jẹ́ nyori odehe onyobyi ọlẹ-ẹ́ ja jam pyịyọọ ka. Ahị wẹẹ ya ẹhị rịrị gbe Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe,a chajị ahị jẹ́ nyori ọwa à ri “epweji ọlẹ ká itiwe nyamwụ ka godayị rịrị pyịyọọ gbe oyi myí oyi” lẹ. (Hib. 11:10; Mat. 6:33) Ẹ-ẹpwụ nya ụbẹẹtụ nya ẹla ọnyọnyọọnyị nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka kụ ẹhị yẹ: (1) abwọlẹ ká ẹla ọmẹjẹ nya ịPọlụ da Angịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ nyọka ya ẹhị rịrị gbe Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe, (2) jaabwọ ká ịPọlụ nwụlaa nọ gbe ang ịlẹ kị ka họ ị-ịlahị, bala (3) abwọlẹ ká ẹla ọmẹjẹ nyamwụ ka dahị ụbwọ alẹ.

DAHỊHILE ỌNGỌLẸ KỌ KA NYẸẸKPẸ DANG ẸNẸNẸHẸ KA

4. Ịyẹ tị́ du ká iJerusalẹm baba ha Angịnyị nya ịKịrayịsị?

⁴ IJerusalẹm ri ẹga ọlẹ kọ baba ha Angịnyị nya ịKịrayịsị yẹẹyẹẹ. Ị ya ọjịra-jịra ọhọhẹ yeji e-epweji ọwẹ la ẹka nya 33 C.E. Angịlẹ kị ri angị kpẹhị rịrị ogu tị kụ ụwa ịnyịnyị. Iru nya Angịnyị nya ịKịrayịsị myị́myị́ nwụ́ ẹpwa bala ọ-la ang ịkịla lụmẹ-lụmẹ e-epweji ọwẹ. Ma, iJisọsị da angịjụgbẹyị nyamwụ ọna nyori ị ka baba nyọka gba kpehe bwu iJerusalẹm tụ́ iJudiya ịnyịnyị wẹẹ.—Mat. 24:16.

5. Ányị ịPọlụ à tị́ bwu nwụla Angịnyị nya ịKịrayịsị nọ gbe ẹla ọlẹ kọ wẹẹ ka họ ta iJerusalẹm?

⁵ ỊPọlụ da Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ ụbwọ nyọka ya irya nyaa nọ u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova yẹ epweji nya iJerusalẹm, chajị nyọka nwụlaa nọ gbe ẹla ọlẹ kọ wẹẹ ka họ. ỊPọlụ kpaa ịtịya nyori iJihova-á ye angịkịliya ịla ube ịgọgọ ọlụwa myị kaka, ọ́ tị myọnụ ju iya ịkịlaa-kịla ịlụwa kaka ịnyịnyị. (Hib. 8:13) Myị́myị́, ụmụmẹ nya ala iJerusalẹm ịwẹ pwa iMesaya lẹ. Lẹ, angịnyị-ị́ baba nyọka ka iJerusalẹm ka ka gbịgba ha iJihova kaka. Ọkọkọ nyọọwa lẹ, ị ja ka ta iJerusalẹm bala ube ịgọgọ ọlụwa ayịreji.—Luk. 13:34, 35.

6. Ịyẹ tị́ du ká Angịnyị nya ịKịrayịsị baba nya ẹla ọlẹ ká ịPọlụ byaa ụ-ụpwụ nya Ala iHiburu 13:5, 6?

⁶ Ụka ọlẹ ká ịPọlụ da ụpwụ du kịla ala iHiburu, iJerusalẹm ri epweji ọlẹ kọ kaa kpụ angịnyị lụmẹ-lụmẹ ịpyọ nyọka kụ lee o-ju ụga ka ụwa. Lụka ọwẹ, ọngọ da ụpwụ nya ala iRom ọhẹ wụrụ iJerusalẹm nya epweji ọlẹ kọ la ehe gụgụ wuu ụpa nya odehe ọwẹ. Ala iJuu bwu ẹga ịkịla lụmẹ-lụmẹ kaa ka ụwa lala ụka ịta ẹ-ẹpwụ nya ẹka ọnyị myị́ ọnyị nyọka họ ọhụhụ nyaa. Angịịwa tịị bịrị okpoko yẹẹyẹẹ e-epweji ọwẹ. Lẹ, ọ chịkpẹẹ nyori Angịnyị nya ịKịrayịsị ịhyẹ ka yé okpoko yẹẹyẹẹ ụ-ụwa ịnyịnyị myị́. Ọhẹka, ịnyị à du ká ịPọlụ byaa yẹkẹẹ: “Anụ cheri kanụ juwa gba ụbwọ nyanụ kpehe hi ẹpwụ nya ẹhị nyanya nya okpoko ọchịchị wuu mẹ. Kanụ myị ká ang myị́ ang ọlẹ kanụ la juwa lẹ, a nwanụ ba ụ-ụwa mẹ.” Ọọwa lẹ, ọ ya omyi ẹla nya iJihova ọla Ụpwụ Ịgọgọ ọlẹ kọ ya ahị ọdahile ọnyọọngịrị ha ọnchẹ nyamwụ ọnyị myị́ ọnyị lẹlẹ. Ẹla ọọwa ri: “Am Ohe Oluhye á ka kpanụ anụ angịnyị nyam keji kpong-kpong ka lee ọ-tụụbwọ hiinu kpá ẹnẹnẹhẹ kaka.” (Wa Ala iHiburu 13:5, 6; Ehile. 31:6; Eje. 118:6) Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJerusalẹm bala iJudiya ka baba nya ahị ọdahile ọwẹ. Ịyẹ tị́ du? Chajị ụka ká ileta ọwẹ waa ọyị kpá kọ nọ pyịnyẹng, ị ka baba nyọka rụ hi ẹpwa, ọhị bala iru nya ang ị-lala nyaa ịkịla. Ị ka myịmyị-ị̀ dọmwụ nya ọhịhị onyeewe ẹ-ẹga ọkịla ọlẹ kọ ka chịkpẹẹ lụmẹ ka.

7. Ịyẹ tị́ du kahị ka ju ahị ọdahile nyahị ẹ-ẹga nya iJihova ọngịrị lẹẹlẹẹ?

⁷ Ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́: Ẹlịyẹ à tị́ wẹẹ ka họ lụka o-kpii? “Akama ọtụka okpelego” ka dọmwụ, ọọwa odehe onyobyi ọlẹ à ka tayịreji lẹlẹ. (Mat. 24:21) Lala Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJerusalẹm, ahị ka godayị giri-giri lẹẹlẹẹ pyii bala ọ-nwụlanọ gbe ụka ọwẹ. (Luk. 21:34-36) Lụka nya akama ọtụka okpelego ọwẹ, ahị ka rụ hi ẹpwa bala ang nyahị ịkịla wuu myị́. Lụka ọwẹ ịnyịnyị, ahị ka dahịhile iJihova pyii nyori ọ́ ka tụụbwọ hiihi ẹnẹnẹhẹ ka. Lẹẹlẹẹ, ene ká akama ọwẹ dọmwụ ka kpeji, ahị ka jẹ́-ẹ mẹjẹ jaabwọ kahị dahịhile iJihova kaka ba. Tịlọng wo nyori, ‘Eje ọchịchị nyam bala ang ọlẹ kam wẹẹ nwụlanọ nyọka họ ị-ịlahị mẹjẹ nyori m̀ dahịhile iJihova nyọka kpẹhị rịrịm ọkọkọ nyọka kpụnịrọ okpoko?’ (1 Tim. 6:17) Ịlẹhị lẹ, ọgụ-ẹpẹtẹ nya Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlụka onyogo ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ nyọka godayị giri-giri lụka nya “akama ọtụka okpelego” myị́. Ma, “akama ọtụka okpelego” ọwẹ ka lujwo yẹẹyẹẹ gụ akama ọhẹ-lọhẹ ọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị chịpwụrụ bwu lẹ. Lẹ, ányị ahị tị́ ka bwu jẹ́ ẹla ọlẹ kahị ka họ kpangga lụka nya akama ọwẹ mẹ?

JU IHI NYA ANGỊLẸ KỊ WẸẸ KPỊLAHỊ

8. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ byi angịjụgbẹyị nyamwụ nyị họ?

⁸ Ọ la ẹka ịmányị-ịmányị nyọlẹ ká ileta nya ịPọlụ wu ala iHiburu ọyị kpá lẹ, ọọwa Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ à yẹ alẹwụ nya ala iRom kị dagaga ju iJerusalẹm lẹlẹ. Ẹlẹwẹ mẹjáa nyori ụka họ kị ka rụnyẹ rụ lẹ. Lụka okpii, ị ka ta epweji nya iJerusalẹm ayịreji. (Mat. 24:3; Luk. 21:20, 24) Ma, ale ị tị́ wẹẹ ka rụnyẹ ka? Ẹla ọlẹ ká iJisọsị byaa kem ri: “Angịlẹ wuu kị juwa i-iJudiya a rụnyẹ rụ kaka kpịbaa ẹ-ẹpwụ nya ịgbọdọ mẹ.” (Luk. 21:21) Ịgbọdọ lụmẹ o-oye ọwẹ. Lẹ, ányị ị tị́ ka bwu jẹ́ ịlẹ kị ka rụ ka?

9. Ịyẹ tị́ du ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ka juwa kụ irya nya ọgbọdọ ọlẹ kị ka rụnyẹ ka? (Yẹ ifoto ọ-mẹ ẹga jẹ ịnyịnyị.)

⁹ Ẹga lụmẹ-lụmẹ ji uhye nya ịgbọdọ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ka rụnyẹ rụ ka myị́. Ọ-chụ pwokwita, ị la ẹga lala ịgbọdọ nya ịSameriya, ịgbọdọ nya ịGalili, ọgbọdọ nya ịHẹẹmọn tụ́ ịgbọdọ nya iLibanọn, bala ịgbọdọ ịla ụpa ọkịla nya ihu nya ịJọdan. (Yẹ ifoto ọ-mẹ ẹga jẹ.) Angịnyị kaa yẹ epweji ịhyẹ ịlẹ kị ji oye nya ịgbọdọ ịwẹ lala ẹga ịlẹ kị la ewu ọ-chị ke yẹẹyẹẹ. Ẹga ọlịnyị ọhẹ ri epweji nya Gamla ọlẹ kọ juwa ọ-ọgbọdọ ọhẹ kọ luhye yẹẹyẹẹ, kọ tị kaa lujwo nyịlẹhị-ịlẹhị nyọka ka ụwa ịnyịnyị. Ala iJuu ịhyẹ kaa yẹ epweji ọwẹ lala ẹga ọlẹ kọ há gụgụ wuu nyọka rụ ka kpịbaa. Ma, ala iRom tị gba mịla epweji ọwẹ bala ọ-tọọ ayịreji, du ká iru nya angịnyị ịlụwa gbu.b

10-11. (a) Ányị iJihova à tị́ bwu kpa Angịnyị nya ịKịrayịsị ụgbẹyị? (Ala iHiburu 13:7, 17) (b) Ányị Angịnyị nya ịKịrayịsị à tị́ bwu yé apyobwuna nyọlẹ kị ju ihi nya angị wẹẹ kpịlahị? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁰ Ọ chịkpẹẹ myị́ nyori iJihova kpa Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ ụgbẹyị bwula angịlẹ kị kaa kpịlahị ọọjịra-jịra. Eusebius, kọ ri ọngọ kaa gbe ego da ụpwụ ị-ịlahị nyọọwa yẹkẹẹ: “Ohe ya ẹla je alọjịra-jịra ọla iJerusalẹm bwula alẹng ịlẹ kọ chụ; ọ daa ọna . . . nyọka rụ bwu epweji ọwẹ ene ká ẹwụ ka dọmwụ bala ọ-ka kụ epweji nya Pella kọ ji oye nya Perea.” Epweji nya Pella ọwẹ ri ẹga ọnyịịla ọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ka jẹ́-ẹ rụ ka. Ọ́ lụrụ lụmẹ hi iJerusalẹm ka, lẹ ọ chịkpẹẹ nyọka pwụ ụwa hyaa. Myịmyị, ụmụmẹ nya angịlẹ kị kụ Pella á ri ala iJuu ka, lẹ ị́ juwa ẹ-ẹpwụ nya angị wẹẹ mwẹla ta ala iRom ka.—Yẹ ifoto ọ-mẹ ẹga jẹ.

¹¹ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị ‘ju ihi nya angị kpịlahị’ ọọjịra-jịra rụnyẹ ka uhye nya ịgbọdọ, ka Pella. (Wa Ala iHiburu 13:7, 17.) Ị chịda nyọlẹ kị ju ihi. IJihova-á tị nyẹẹkpẹ daa ka ịnyịnyị chajị ị “juwa la ẹhị ọrịrịị-rịrị gbe epweji ọlẹ ká itiwe nyamwụ ka godayị rịrị pyịyọọ,” kọ ri Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe.—Hib. 11:10.

12-13. Ányị iJihova à tị́ bwu kpa angịnyị nyamwụ ụgbẹyị lụka olujwo?

¹² Ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́: IJihova kaa mẹ ẹla ọlẹ ká angịnyị nyamwụ ka họ kpangga jáa bwula angị kpịlahị. Oja lụmẹ-lụmẹ juwa ị-ịBayịbụụ ịlẹ kị mẹjẹ jaabwọ ká iJihova kpa angịnyị nyamwụ ụgbẹyị lụka olujwo bwula alẹng ịlẹ kị la ọmyịmyị. (Ehile. 31:23; Eje. 77:20) Ahị tị yẹ gede-gede jaabwọ ká iJihova wẹẹ kịnyaa la ọ-kpa angịnyị nyamwụ ụgbẹyị alẹ bwula angị kpịlahị ịnyịnyị.

¹³ Ọ-chụ pwokwita, ụka ọlẹ ká ẹdụrụ nya COVID-19 dọmwụ, aanahị ịlẹ kịị kpịlahị mẹ ẹla ọlẹ ká alọjịra-jịra ka họ jáa. Ị ya je angịgbahị nya ọjịra-jịra jaabwọ kahị ka bwu tụguru lawụlẹ bala ọ-kịnyaa la ọ-gbịgba ha iJihova. Nyọlẹ ká ẹdụrụ ọwẹ dọmwụ ẹ-ẹpwụ nya ọya ịmányị-mányị kpá, ahị la ọjịra-jịra ọtụka la íja 500. Aanahị jẹ́ yẹ ọjịra-jịra ọwẹ bwu intanẹtị bala ọ-ke ụrụ wo lọọ ọ-ọhụ bwu irediyo lee ifim. Lẹ, ahị kịnyaa la o-ri ang oriri nya olegu ọlẹ kahị baba bwu ẹga nya iJihova lụka nya ẹdụrụ ọwẹ. Ọọwa tị du ká ẹla ọmẹjẹ ọlẹ kọ wuhi ọyị wuu odehe la okpokpo. Ahị ka jẹ́-ẹ la ahị ọdahile nyori jaabwọ myị́ abwọ ká ịmayẹ ka wẹ chịhị ọgụ ị-ịlahị, iJihova ka da angịlẹ kị wẹẹ kpịlahị ụbwọ nyọka cheje ịnyịịla. Datị hi ọ-ka dahịhile iJihova bala ọ-ju ihi nya ehile nyamwụ, abwẹla ịkịla iyina à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka nwụlanọ gbe akama ọtụka okpelego bala ọ-ka cheje ịnyịịla lụka olujwo nyịlẹhị-ịlẹhị ọwẹ?

MẸ ỌHÁHA NYA AANỊNA JẸ BALA Ọ-KPAHỊ JU ANGỊKỊLA

14. Jaabwọ ká Ala iHiburu 13:1-3 mẹjẹ, abwẹla iyina Angịnyị nya ịKịrayịsị à tị́ baba nyọka mẹjẹ ene ká iJerusalẹm ta ayịreji?

¹⁴ Ụka ká akama ọtụka okpelego ka dọmwụ, ahị ka baba nyọka mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya awụlẹ yẹẹyẹẹ gụ abwọlẹ kahị kaa họ ene-ene. Lụka ọwẹ, ahị ka baba nyọka ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJerusalẹm bala iJudiya jẹ. Ọ ri ịnyịlẹhị nyori, ị kaa mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya awụlẹ ene-ene. (Hib. 10:32-34) Ma, ị baba nyọka mẹ “ọháha ọgẹnẹ-gẹnẹ” nya aanịna bala ‘ẹhị ọ-kpa rịrị awụlẹ’ jẹ gụ ọọwa ẹ-ẹpwụ nya ẹka ịmanyị-ịmanyị ịlẹ kị chịpwụrụ ene kịị ta iJerusalẹm ayịreji.c (Wa Ala iHiburu 13:1-3.) Ahị ịnyịnyị ka baba nyọka mẹ ọháha nyahị jẹ ẹ-ẹga nya aanahị gụ ọọwa lụka nya akama ọtụka okpelego.

15. Ịyẹ tị́ du ká Angịnyị nya ịKịrayịsị baba nyọka mẹ ọháha jẹ bala ọ-kpahị ju awụlẹ nyọlẹ kị rụnyẹ rụ kpá?

¹⁵ Alẹwụ nya ala iRom dagaga ju epweji nya iJerusalẹm, ọ tị ka nọ pyịnyẹng, ị rụ bwu ụwa kpịraka la ụka ọ-yahị me ka. Ọọwa ya iwe ha Angịnyị nya ịKịrayịsị nyọka gba kpehe bwu epweji ọwẹ. Ma ang ịmanyị-ịmanyị kem ị jẹ́ kpa bịlaa rụ lẹ. (Mat. 24:17, 18) Ị baba nyọka da awụlẹ ụbwọ ụka kị wẹẹ jẹdịyẹ ka uhye nya ịgbọdọ bala ụka kị pwụ Pella nyọka dọmwụ nya ọhịhị onyeewe ụ-ụwa. Ọ la gbagbịla nyori iwe-ahụrụ ọwẹ ka ya iwe ha Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ nyọka mẹ ọháha nyịlẹhị jẹ bala ọ-kpahị ju awụlẹ bwula ọ-da awụlẹ ụbwọ ẹ-ẹga nya “ọbaba nyaa olijata” bala ọ-ga awụlẹ ang ịlẹ kị la.—Tay. 3:14.

16. Ányị ahị tị́ ka bwu mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya aanahị ịlẹ kị baba nya ụbwọ ọdada nyahị? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁶ Ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́: Ọháha kaa guhi gbịla nyọka da aanahị ụbwọ ụka kị baba nyamwụ. Ọ-chụ pwokwita, angịhyẹ lụmẹ-lụmẹ kaa myọnụ nyọka da aanahị ịlẹ kị rụ bwu ẹpwa nyaa ọọlajị nya ẹwụ bala ayịreji o-bwu agaga ụbwọ. Ị kaa kpaa la ang ịlẹ kị baba nyọka hịhị, daa ụbwọ bala ọ-jwaa ọhụ nyọka gbịgba ha iJihova kịnyaa. Ọọnahị ọnyang ọhẹ bwu Ukraine kọ rụ bwu ẹpwa nyamwụ ọọlajị nya ẹwụ yẹkẹẹ: “Ahị yẹ jaabwọ ká iJihova kpahị ụgbẹyị bala ọ-kpẹhị rịrịịhị bwula aanahị. Ị yehi ju ụbwọ bala ọ-dahị ụbwọ yẹẹyẹẹ ịị Ukraine, Hungary bala Germany ọlẹ kahị ji lẹẹlẹẹ.” Ahị kaa họ ụkụrwọ lawụlẹ bala iJihova ụka kahị kpahị ju aanahị bala ọ-daa ụbwọ ẹ-ẹga kị la ọbaba.—Etu 19:17; 2 Kọr. 1:3, 4.

17. Ịyẹ tị́ du kọ baba yẹẹyẹẹ nyọka mẹ ọháha nya aanịna jẹ bala ọ-kpahị ju angịkịla lẹẹlẹẹ?

¹⁷ Lụka nya akama ọtụka okpelego, ahị ka baba nyọka da awụlẹ ụbwọ yẹẹyẹẹ gụ abwọlẹ kahị kaa họ lẹẹlẹẹ wẹẹ. (Hab. 3:16-18) IJihova wẹẹ mẹjẹ́ẹhị lẹẹlẹẹ jaabwọ kahị ka bwu mẹ ọháha nya aanịna jẹ bala ọ-kpahị ju angịkịla, kị ri abwẹla ịlẹ kahị ka baba yẹẹyẹẹ lụka ọwẹ.

ANG ỌLẸ KỌ KA HỌ Ị-ỊLAHỊ

18. Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị rụnyẹ rụ bwu iJerusalẹm?

¹⁸ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị ju ihi bala ọ-rụnyẹ ka uhye nya ịgbọdọ chịda ụka ọlẹ kị ta iJerusalẹm ayịreji. Nanana nyori ị tụụbwọ hi ang myị́ ang nyaa wuu ụka kị rụ bwu ụwa, iJihova kpẹhị rịraa. Ọ́ nyẹẹkpẹ daa ka. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nyaa? Áhị jẹ́ ang ịlẹ wuu kị ka họ ị-ịlahị lẹka. Ma, iJisọsị dahị ọna nyori ahị nyị nwụlanọ nyọka ju ihi. (Luk. 12:40) Ahị tị ka jẹ́-ẹ kpa ẹla ọlẹ kahị jẹ́ wẹ bwu ileta ọlẹ ká ịPọlụ da kịla ala iHiburu họ ụkụrwọ ịnyịnyị. IJihova lịlọmwụ myịmyị myọnụ ha ọngọngọọng nyahị nyori ọ́ ka tụụbwọ hiihi lee ọ-nyẹẹkpẹ dahị ẹnẹnẹhẹ ka. (Hib. 13:5, 6) Lẹ, ahị kịnyaa la ọ-yẹhị rịrị gbe Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe, kọ ri epweji ọlẹ kọ ka juwa pyịyọọ mẹ. Ọọwa, ahị ka yé ahị ọwawa ịnyịịla-ịnyịịla gboyi myị́ oyi lẹlẹ.—Mat. 25:34.