Ti Panangmatmat ti Biblia

Rebbeng Kadi nga Awagan Dagiti Kristiano Kadagiti Relihiuso a Titulo?

ADU ti makuna maipapan ti panagkirang dagiti klero ti Kakristianuan ita, ngem narigat nga adda panagkirang dagiti relihiuso a titulo kadakuada. Dadduma a titulo ket simple; dadduma ti naparammag. Dagitoy dagiti sumagmamano a pangngarigan:

Klerigo: “Reverendo.”

Anglikano nga obispo: “Madaydayaw nga Apo Obispo.”

Obispo a Romano Katoliko (idiay Italia): “Ti Katan-okan, ti Kadadayagan ken Madaydayaw Unay a Monsenior.”

Kardinal: “Ti Katan-okan.”

Ti papa: “Kasantuan nga Ama.”

Nabayagen a maus-usar dagiti titulo a “reverendo” ken “obispo” a dagiti kaadduan a kameng ti simbaan ket matitilengdan nga agdengngeg. Ngem inpalubos kadi ti Biblia dagita a titulo?

“Reverendo,” “Obispo,” ken “Kardinal”

Iti King James Version, maminsan laeng nga agparang ti termino a “reverendo,” iti Salmo 111:9, a kunaenna: “Santo ken madaydayaw (reverendo) ti naganna.” Makin nagan? Kunaen ti sumaruno a bersikulo: “Ti panagbuteng iti APO isu ti pangrugian ti kinasirib.” (Salmo 111:10) Iti maysa a Katoliko a patarus, mabasa dagitoy dua a kasuratan: “Santo ken nakaskasdaaw ti nagannna. Ti ramut ti kinasirib isu ti panagbuteng ken ni Yahweh [Jehova].” (The New Jerusalem Bible) Gapuna, sigun iti Sao ti Dios, ti nadiosan a panagbuteng, wenno panagdayaw, maipabiang laeng ken ni Jehova, ti Mannakabalin-amin. Umiso kadi ngarud a maipaay dayta kadagiti tao?

“No tarigagayan ti tao ti saad a kinaobispo, tarigagayanna ti naimbag nga aramid,” insurat ni Pablo ken ni Timoteo. (1 Timoteo 3:1, KJ) Nupay kasta, sigun ti The New Jerusalem Bible, mabasa ti bersikulo: “Ti tarigagay nga agbalin a mangidaulo a panglakayen isut’ panagtarigagay iti natan-ok nga annongen.” Dagiti immuna a Kristiano nga addaan ti napateg nga annongen natukoyda a kas “papanglakayen” ken “dagiti manangaywan.” Nausar kadi dagidiay a termino kas titulo? Saan. Pulos a di naawagan dagita a lallaki nga “Obispo Pedro” wenno “Panglakayen Santiago.” Dayta ti gapuna a dagiti nataengan a lallaki a Kristiano kadagiti Saksi ni Jehova nga agserbi ti kongregasion kas papanglakayen pulos dida nagusar ti termino a “panglakayen” kas titulo. Dagiti termino a “panglakayen” ken “manangaywan” (obispo) agaplikar kadagiti mangak-akem ti saad ti kinaturay ken responsibilidad. Deskribiren met dagiti termino dagiti kualipikasion dagiti nadutokan a lallaki ken ti trabaho nga aramidenda.

Ti ngay titulo a “kardinal”? Masarakan kadi iti Biblia? Saan. Awan iti aniaman a patarus. Kinapudnona, akuen ti Simbaan a Romano Katoliko a daytoy a titulo ket saan a Nainbibliaan. Ilawlawag ti The New Catholic Encyclopedia: “Nagtaud ti sao iti Latin a cardo a kaipapananna ‘bisagra,’ ket kadagiti sasao ni Papa Eugenio IV, ‘kas ti ruangan ti balay nga aglukat babaen kadagiti bisagra, kasta ti aramiden ti kinakardinal iti Apostolic See, agpannuray ken makasarak ti suportar iti ruangan ti intero a Simbaan.’” Daytoy a libro pakaammuannatayo met a “dagiti kardinal tagtagiragsakenda ti pribilehio a direkta a maawagan kas ‘Katan-okan.’” Palubosan met ti kasasaadda nga agkawesda ti nalabaga nga abito ken nalabaga a gorra. Naaddaan kadi dagiti apostol kadagidiay a “pribilehio”? Saan ti sungbat ti Biblia.

“Apo,” “Monsenior,” ken “Padre”

Rebbeng kadi nga awagan dagiti kameng ti klero iti appo? Dagiti obispo nga Anglikano ti maawaganda “apo.” Dagiti nangato ti ranggona a Katoliko masansan maawaganda “monsenior,” a kaipapananna “Apok.” Iti dadduma a pagilian, maawagan dagiti ministro ti Dutch Reformed Church a dominee, titulo a naadaw manipud Latin a sao a dominus, kaipapananna “apo.” Ngem binilin ni Jesus dagiti adalanna: “Ammoyo a ditoy lubong, dagiti agtuturay iturayanda dagiti adda iti sakopda, . . . ngem saanto a kasta kadakayo.” (Mateo 20:25, 26, The New English Bible) Kasta met, insurat ni apostol Pedro: “Saankayo met nga agturay kadagiti naikumit kadakayo, ngem agbalin kayo nga ulidan ti arban.” (1 Pedro 5:3, NJB) Idi sipapakumbaba nga inugasan ni Jesus dagiti saksaka dagiti adalanna, kinunana kadakuada: “Naganendak iti Manursuro ken Apo, naimbag ti panagkunayo; ta Siak a pudno.” (Juan 13:13, NJB) Umiso kadi nga agusar dagiti tao kadagiti relihiuso a titulo a maipaay laeng iti Dios ken ti Anakna?

Umiso kadi ti relihiuso a titulo a “padre”? Nasaknap ti pannakausarna kadagiti Romano Katoliko ken dagiti Anglikano. Ti “padre,” kayatna a sawen “ama,” nasaknap met ti pannakausarna. Ngem insuro ni Jesus dagiti adalanna: “Awan ti naganenyo nga ama ditoy daga, ta maymaysa laeng ti Amayo, isu nga adda sadi langit.” (Mateo 23:9, NJB) Umas-asping ti mabasa iti The New English Bible: “Awan ti naganenyo nga ‘ama’ ditoy daga.” Apay a sukiren dagiti klero ken dagiti pasurotna daytoy a bilin manipud ken ni Apo Jesu-Kristo?

Masansan a maawagan ti papa ti Roma kas “Nasantuan nga Ama.” Ngem masansan nga awagan dagiti Italiano a kamengna kas Santissimo Padre, a kaipapananna “Kasasantuan nga Ama.” Ti “Nasantuan nga Ama” ket maysa a titulo a naminsan laeng a nagparang iti Biblia. (Juan 17:11) Daytat’ titulo laeng a naisangrat laeng para iti Kangatuan a Persona. Nainkalintegan kadi a maawagan ti kasta a titulo dagiti parparsua, a naindagaan ken imperpekto?

Relihiuso a Panangraut

Pangngaasiyo ta basaenyo ken imutektekanyo ti konteksto ti Mateo 23:1-12. Nangrugi nga agsao ni Jesus maipapan kadagiti Pariseo, a prominente a sekta ti Judaismo. Nakaing-ingetda, nakais-istrikto no maipapan ti pannakaalagad iti tunggal detalye ti Mosaiko a Linteg. Pagay-ayatda ti agkawes ken agtignay tapno laeng maiturong kadakuada ti atension. Napasindayag ti relihionda—ti estilo ti panagkawkawesda, dagiti kangrunaan a tugawda kadagiti panganan, dagiti makinkasango a tugawda kadagiti sinagoga, ken ti nadayaw a tituloda. Kalikagumanda pay ti dakdakkel a pannakaraem ngem daydiay maipaay koma kadagiti nagannak. Kayatda ti maawagan ti padre. Nupay kasta, impakita ni Jesus nga amin a paspasurotna ket agpapadada nga annak ti Dios. Aniaman a titulo a mangisingasing iti maikontra iti daytoy a panagpapada ket napangas a panangagaw iti agpaay laeng iti Dios. Iti kasta, imparit ni Jesus ti pannakausar ti sao a “padre” kas titulo a pammadayaw iti relihiuso a kaipapanan. Ipapilit ni Jesus a dagiti paspasurotna ket maymaysa laeng ti Amada iti pammati, ni Jehova.

Saan kadi a nalawag nga adu a klerigo ti agtaktakder iti ‘nasantuan a lugar’ a maipaay laeng iti Dios ken ti Anakna, ket adu a pammadayaw ti naiturong kadagiti imperpekto a tattao imbes a kadakuada? Liklikan dagiti pudno a Kristiano ita ti panangusar kadagiti pammatiray-ok a relihiuso a titulo, ken liklikanda ti ugali a mangdaydayaw kadagiti klerigo. Ti laeng kakaisuna a pangawag iti biang dagiti Saksi ni Jehova kadagiti ministroda ket “kabsat.” (2 Pedro 3:15) Daytoy maitunos iti kinuna ni Jesus: “Agkakabsatkayo amin.”—Mateo 23:8, NJB.

[Picture Credit Line iti panid 12]

The Three Bishops, ni Albrecht Dürer, c. 1507