Agannad iti Nagulib a Puso

1, 2. Apay a narigat a maammuan ti pudno a kasasaad ti piguratibo a pusotayo?

IPAPANTAYON nga apagriingmo iti maysa nga agsapa, mariknam a nasakit ken kasla agkupit ti barukongmo. ‘Maatakeak sa metten!’ kunam iti un-unegmo. Saanmo nga iyaleng-aleng dayta no di ket agpaitarayka a dagus iti ospital. Tapno maammuan ken masigud no ania dayta a marikriknam, mabalin nga eksamenennaka ti doktor babaen ti ECG (electrocardiogram) ken iresetaannaka iti agas.

² Ti ngay piguratibo a pusotayo? Mabalin a saan a nalaka a maammuan ti agpayso a kasasaadna. Apay? Kuna ti Biblia: “Ti puso nagulgulib ngem iti aniaman a banag ket desperado. Siasino ti makaammo iti dayta?” (Jer. 17:9) No kasta, mabalin nga allilawennatayo ti pusotayo, nga ipapatina nga awan ti sakittayo iti naespirituan, ngem makita dagiti dadduma nga adda ken maseknanda. Apay a mabalin a maallilawtayo? Addaantay ngamin kadagiti dakes a tarigagay, ket ni Satanas ken ti agdama a sistema ti bambanag mabalin a kullaapanna ti panunottayo tapno saantay a makita ti pudno a kasasaad ti pusotayo. No maipapan iti panangsukimat iti pusotayo, adda maadaltayo ken ni Jeremias ken kadagiti umili ti Juda idi kaaldawanna.

3. Ania ti nagbalin a dios dagiti adu a tattao?

³ Impakita ti kaaduan kadagiti Judio a dakes ti panagpuspusoda. Pinaglikudanda ti maymaysa a pudno a Dios ken saanda a nakonsiensia a nagdaydayaw kadagiti didiosen dagiti Canaanita. Kinarit ida ni Jehova: “Sadino ti ayan ti didiosmo nga inaramidmo maipaay iti bagim? Tumakderda koma no maisalakandaka iti tiempo ti didigram. Ta ti didiosmo nagbalinda a kas iti bilang dagiti siudadmo.” (Jer. 2:28) Saantay la ketdi nga ibilang ti bagbagitayo nga agdaydayaw kadagiti didiosen. Nupay kasta, sigun iti maysa a diksionario, ti sao a “dios” kaipapananna ti “maysa a persona wenno banag a kapatgan.” Kadagiti adu a tattao ditoy lubong, ibilangda a kapatgan iti biagda ti karera, salun-at, pamilia, ken uray dagiti tarakenda. Ti met kapatgan kadagiti dadduma ket isport, dagiti idoloda a tattao, teknolohia, panagpasiar, wenno dagiti tradisionda. Napatpateg kadakuada dagiti kasta a banag ngem ti relasionda iti Namarsua. Posible ngata a maapektaran dagiti pudno a Kristiano, kas kadagiti umili ti Juda idi kaaldawan ni Jeremias?

MAKAALLILAW TI NAGULIB A PUSO

4. Naimpusuan kadi ti panangikuna dagiti tattao iti: “Sadino ti ayan ti sao ni Jehova? Umay koma”?

⁴ Makapainteres nga usigen ti konteksto ti sasao ni Jeremias maipapan iti desperado a puso. Ammona nga ibagbaga dagiti tattao ti kastoy: “Sadino ti ayan ti sao ni Jehova? Umay koma, pangngaasina.” (Jer. 17:15) Ngem naimpusuan kadi ti panangibagada iti kasta? Kastoy ti panglukat a sasao dayta a kapitulo ti Jeremias: “Ti basol ti Juda naisurat babaen ti pagyurit a landok. Babaen iti tirad ti diamante naikitikit dayta iti tapi ti pusoda.” Ti problema ket ‘inkabil dagiti umili ti Juda ti panagtalekda iti naindagaan a tao, a pinagbalinda ti lasag a takiagda, ket ti pusoda timmalikud ken Jehova.’ Manmano laeng dagiti nagtalek iti Dios ken nagpannuray iti pannarabay ken pamendisionna.—Jer. 17:1, 5, 7.

5. Ania ti reaksion dagiti kailian ni Jeremias kadagiti bilin ni Jehova?

⁵ Naipalgak ti kasasaad ti puso ti kaaduan kadakuada iti reaksionda iti imbaga ti Dios. (Basaen ti Jeremias 17:21, 22.) Kas pagarigan, nairanta ti Sabbath kas aldaw a panaginana, a mangted iti gundaway a makiraman kadagiti aktibidad a mainaig iti panagdaydayaw iti Dios. Iti Sabbath, di rumbeng nga agtrabaho dagiti kailian ni Jeremias. Ngem ti reaksionda ipalgakna ti kasasaad ti pusoda. “Saanda nga immimdeng wenno inyallingag ti lapayagda, ket pinatangkenda dagiti lengngesda tapno saanda a makangngeg ken tapno saanda nga umawat iti disiplina.” Nupay ammoda ti linteg ti Dios, saanda nga inkankano no di ket inaramidda ti kaykayatda uray iti Sabbath.—Jer. 17:23; Isa. 58:13.

6, 7. (a) Ania ti nalabit di nainsiriban a panunoten ti maysa a Kristiano iti laksid ti balakad ti klase matalek nga adipen ita? (b) Kasano a mabalin a maapektaran ti itatabunotayo kadagiti gimong?

⁶ Awantayo iti babaen ti linteg ti Sabbath. Ngem agserbi a pakaballaagantayo ti inaramid dagidi a tattao, a mangipakita iti kasasaad ti pusoda. (Col. 2:16) Tapno maaramidtayo ti pagayatan ti Dios, nasken nga isardengtayo dagiti inaagum wenno nailubongan nga aramid. Ammotayo a minamaag ti agserbi iti Dios iti kabukbukodantayo a pamay-an. Nalabit adu dagiti am-ammotayo a nangaramid a naan-anay iti pagayatan ti Dios ket napaneknekanda a makapabang-ar dayta. Kasano a mabalin a maallilawtayo?

⁷ Kas napasamak kadagiti adu idi kaaldawan ni Jeremias, mabalin a panunoten ti maysa a Kristiano nga isu ket pulos a saan nga allilawen ti pusona. Kas pagarigan, mabalin nga ikalinteganna, ‘Masapul nga agtrabahoak tapno masuportarak ti pamiliak.’ Agpayso met ketdi dayta, ngem no ngay panunotenna a kasapulanna ti kanayonan nga edukasion tapno maaddaan iti trabaho a nangato ti sueldona? Kasla nainkalintegan met dayta ket nalabit kunaenna, ‘Sabali ti panawen itan. Tapno maaddaanka iti trabaho, nasken a makapagturposka iti kolehio.’ Gapu iti kasta a panagrasrason, mabalin a laglag-anennan ti nainsiriban ken balanse a balakad ti klase matalek ken masirib nga adipen maipapan iti kanayonan nga edukasion ket mangrugin a lumangan kadagiti gimong! Iti daytoy a banag, in-inut a naimpluensiaan dagiti dadduma iti panagrasrason ken kapanunotan ti lubong. (Efe. 2:2, 3) Maitutop la unay daytoy a balakad ti Biblia: “Dikay agpaisukogen iti daytoy a sistema ti bambanag.”—Roma 12:2.a

8. (a) Ania ti mabalin nga ipagpannakkel ti maysa a Kristiano? (b) Apay a saan nga umdas ti basta panangammo iti maipapan iti Dios ken kadagiti aramidna?

⁸ Nabaknang ti dadduma kadagiti Kristiano idi umuna a siglo ken nalabit nalatakda iti kagimongan, a kas met laeng iti dadduma a Kristiano iti kaaldawantayo. Kasano ti rumbeng a panangmatmatda kadagiti gapuananda, ken kasano ti panangmatmattayo kadakuada? Impaay ni Jehova ti sungbat babaen ken Jeremias. (Basaen ti Jeremias 9:23, 24.) Imbes nga ipagpannakkelna dagiti gapuananna, nainsiriban no bigbigen ti maysa a tao a ti pannakaammo maipapan iti Sapasap a Soberano ti kapatgan iti amin. (1 Cor. 1:31) Ngem ania ti kayat a sawen ti kaadda ti pannakatarus ken pannakaammo maipapan ken Jehova? Dagiti tattao idi kaaldawan ni Jeremias ammoda ti nagan ti Dios. Ammoda met dagiti inaramidna idi insalakanna dagiti kapuonanda idiay Nalabaga a Baybay, idi sakupenda ti Naikari a Daga, idi tiempo dagiti Ukom, ken kabayatan ti panagturay dagiti matalek nga ari. Nupay kasta, saanda a pudpudno nga am-ammo ni Jehova ken awananda iti napaypayso a pammati kenkuana. Ngem kinunada: “Nagtalinaedak nga awanan basol. Sigurado a ti unget [ti Dios] nagbaw-ing manipud kaniak.”—Jer. 2:35.

NO KASANO TI PANANGSUKOG NI JEHOVA KADATAYO

9. Apay a masiguradotayo a kabaelan ti asinoman a balbaliwan ti panagpuspusona, ken kasano a maaramid dayta?

⁹ Dagiti Judio a nangipakaammuan ni Jeremias kadagiti mensahe ti Dios nasken a balbaliwanda ti panagpuspusoda. Kabaelanda dayta agsipud ta kinuna ti Dios maipapan kadagiti nakayawan nga agsubli iti dagada kalpasan a mawayawayaanda: “Ipaayakto ida iti maysa a puso tapno maammuandak, a siak ni Jehova; ket agbalindanto nga ilik, ket siak agbalinak a Diosda, ta agsublidanto kaniak.” (Jer. 24:7) Kabaelan met ti asinoman ita ti agbalbaliw. Kanayonanna, mapasayaat pay ti kaaduan kadatayo ti kasasaad ti naespirituan a pusotayo. Adda tallo a banag a nasken: napasnek a personal a panagadal iti Sao ti Dios, nalawag a pannakaawat no kasano ti panagtignay ti Dios iti biagtayo, ken panangyaplikar kadagiti masursurotayo maipapan kenkuana. Saan a kas kadagiti tattao idi kaaldawan ni Jeremias, kayattay a pasukimat ti pusotayo iti Naindaklan a Manangsukimat kadagiti puso. Mabalintay met a sukimaten ti mismo a pusotayo babaen ti Biblia ken kasta met babaen ti panangutob kadagiti ar-aramiden ni Jehova maipaay kadatayo. (Sal. 17:3) Anian a nainsiriban ti panangaramid iti kasta!

10, 11. (a) Apay a napan ni Jeremias iti maysa a dumadamili? (b) Iti ania nga agpannuray ti panangsukog ni Jehova kadagiti tattao?

¹⁰ Kayat ni Satanas a sukogen dagiti tattao babaen ti panangiseksekna kadakuada iti pagsukoganna. Suksukogen met ti Dios dagiti tattao ngem saanna ida a piliten. Kas pagarigan, iti maysa nga aldaw, imbilin ti Dios ken Jeremias a mapan iti balay ti dumadamili. Agtartrabaho ti dumadamili, ngem no saan a nasayaat ti pannakasukog ti pila, masaenna manen ket agaramid iti sabali. (Basaen ti Jeremias 18:1-4.) Apay a nabilin ni Jeremias a buyaenna daytoy, ken ania ti maadaltayo iti dayta?

¹¹ Kayat ni Jehova nga ipakita ken ni Jeremias ken iti Israel nga adda karbenganna a mangsukog kadagiti tattao ken nasion iti aniaman a kayatna a pagbalinanda. Kasano ti panagdamili ti Dios? No idilig kadagiti tao a dumadamili, saan nga agkamali ni Jehova ken saanna met a basta dadaelen lattan dagiti aramid ti imana. Ti aramidenna kadagiti tattao ket agpannuray iti no kayatda ti agpasukog ken Jehova wenno saan.—Basaen ti Jeremias 18:16-20.

12. (a) Ania ti reaksion ni Jehoiaquim idi pinadas ni Jehova a sukogen? (b) Ania ti maadalmo iti salaysay maipapan ken Jehoiaquim?

¹² No kasta, kasano ti panangsukog ni Jehova kadagiti tattao? Ti Biblia ti kangrunaan nga us-usarenna ita. No basaen ken ipangag ti maysa a tao ti Sao ti Dios, ipakpakitana ti pudno a kinataona, ket mabalin a sukogen ti Dios. Alaentay a pagarigan ni Ari Jehoiaquim tapno makitatayo no kasano ti pannakasukog dagiti tattao idi kaaldawan ni Jeremias iti inaldaw a panagbiagda. Iparit ti Linteg ti ‘panangsaur iti patangtangdanan a trabahador.’ Sinalungasing dayta ti ari gapu ta nagpabangon iti “nalawa a balay” kadagiti padana nga Israelita ngem dina tinangdanan ida. (Deut. 24:14; Jer. 22:13, 14, 17) Pinadas ti Dios a sukogen ni Jehoiaquim babaen ti saona nga impakaammo dagiti mammadto. Ngem sinurot ti ari ti pagduyosan ti nagulib a pusona. Kinunana, ‘Saanak nga agtulnog’ ket inaramidna dagiti banag nga inkaubinganna nga aramiden. Dayta ti gapuna a kinuna ti Dios: “Iti pannakaitabon ti maysa nga asno isu [ni Jehoiaquim] maitabonto, buyogen ti pannakaiguyodguyod ken pannakaipalladaw.” (Jer. 22:19, 21) Anian a kinamaag no kunatayo: ‘Kastoyak a talaga’! Iti kaaldawantayo, saan a mangibabaon ti Dios kadagiti propeta a kas ken Jeremias, ngem iwanwanwannatayo. Us-usarenna ti klase matalek ken masirib nga adipen a mangipakita kadatayo no kasano nga iyaplikar dagiti prinsipio ti Biblia. Mabalin a mainaig dagitoy iti nadumaduma a benneg ti inaldaw a panagbiagtayo, kas ti panagkawkawes ken panaglanglangatayo wenno ti musika ken panagsasala no kasta nga adda boda wenno sabali pay nga okasion. Agpaspasukogtay met laeng kadi iti Sao ti Dios?

13, 14. (a) Apay nga immannugot dagiti addaan kadagiti adipen idiay Jerusalem a mangwayawaya kadagiti Hebreo nga adipenda? (b) Ania ti nangipalgak iti pudno a kasasaad ti puso dagiti addaan kadagiti adipen?

¹³ Usigentayo ti maysa pay a pagarigan. Dagiti Babilonio insaadda ni Zedekias iti trono ti Juda kas ari nga adda iti babaen ti ari ti Babilonia. Nupay kasta, saan nga impangag ni Zedekias ti balakad ti Dios babaen ken Jeremias no di ket immalsa. (Jer. 27:8, 12) Dayta ti gapuna a linakub dagiti Babilonio ti Jerusalem. Napanunot ti ari ken dagiti prinsipena a rumbeng nga aramidenda ti sagudayen ti Linteg tapno maay-ayo ti Dios. Gapu ta ammo ni Zedekias a masapul a mawayawayaan dagiti Hebreo nga adipen iti maikapito a tawen ti pannakatagaboda, nangaramid iti katulagan a mawayawayaan dagita nga adipen. (Ex. 21:2; Jer. 34:14) Wen, gapu ta napalawlawan ti Jerusalem kadagiti kabusor, bigla lattan a kasla nasayaat a wayawayaan dagiti umili dagiti adipenda.—Basaen ti Jeremias 34:8-10.

¹⁴ Idi agangay, nagsanud dagiti Babilonio idi dimteng ti buyot ti Egipto tapno salaknibanda ti Jerusalem. (Jer. 37:5) Ania ti inaramid dagidiay nangwayawaya kadagiti adipenda? Pinilitda a tinagabo manen ida. (Jer. 34:11) Ti punto isu daytoy: No adda dagiti Judio iti peggad, pagparangenda a natulnogda kadagiti bilin ti Dios, a kas man la masulnitanna ti panagsukirda iti napalabas. Ngem no awanen ti peggad, sublianda dagiti sigud nga aramidda. Nupay pinagparangda a natulnogda iti Linteg, impalgak dagiti aramidda idi agangay a saan a naimpusuan ti panangtungpalda kadagiti bilin a nailanad iti Sao ti Dios ken saanda a kayat ti agpasukog iti dayta.

AGPASUKOG KEN JEHOVA

15. Agingga iti ania a kayatmo ti agpasukog ken Jehova? Iyilustrarmo?

¹⁵ Iti tulong ti sangalubongan a kongregasion ni Jehova, ammotayo dagiti prinsipio ti Biblia a tumulong kadatayo a mangikeddeng no ania ti aramidentayo. Kas pagarigan, mabalin nga ammotayo no ania ti rumbeng nga aramidentayo no adda ditay pagkinnaawatan iti maysa a kabsat. (Efe. 4:32) Mabalin nga umanamongtayo nga umiso ken nainsiriban ti balakad ti Biblia. Ngem aniatayo a kita ti pila? Sidadaantayo met laeng kadi nga agpasukog ken Jehova? No nalukneng ti panagpuspusotayo, agbalbaliwtayo. Ti Naindaklan a Dumadamili sukogennatayo a pagbalinen a basehas nga usarenna iti kayatna a pangusaran. (Basaen ti Roma 9:20, 21; 2 Timoteo 2:20, 21.) Imbes a kas ken Jehoiaquim ti panagpuspusotayo wenno kas kadagiti Israelita nga addaan iti adipen idi kaaldawan ni Zedekias, rumbeng nga agpasukogtayo ken Jehova tapno mausarnatayo iti nadayaw a panggep.

16. Ania a napateg a kinapudno ti binigbig ni Jeremias?

¹⁶ Uray ni Jeremias ket sinukog ti Dios. Ania a kababalin ti impakita ti propeta? Inannugotna: “Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.” Sa impakpakaasina: “Lintegennak, O Jehova.” (Jer. 10:23, 24) No maysaka nga agtutubo, kaslaka kadi ken Jeremias? Nalabit adu dagiti nasken a desisionam. Kayat dagiti dadduma nga agtutubo nga ‘iturong ti addangda.’ Iti panagdesisionmo, agpapaiwanwanka kadi iti Dios? Kas ken Jeremias, sipapakumbaba kadi a bigbigem a saan a kabaelan dagiti tattao nga iturong dagiti bukodda nga addang? Laglagipem: Sukogennaka ti Dios no agpaiwanwanka kenkuana.

17-19. (a) Apay a nagdaliasat ni Jeremias iti nawatiwat a napan iti Eufrates? (b) Kasano a mabalin a nasubok ti kinatulnog ni Jeremias? (c) Ania ti naibanag ti inaramid ni Jeremias mainaig iti sinturon?

¹⁷ Tapno maitungpal ni Jeremias ti annongenna, nasken nga agtulnog iti Dios. No sika ni Jeremias, tungpalem met laeng ngata dagiti bilin ti Dios? Naminsan, binilin ni Jehova ni Jeremias a mangala iti sinturon a lienso ket ibarikesna. Kalpasanna, binilin ti Dios a mapan iti Eufrates, nga agarup 500 kilometro ti kaadayona. No makagteng sadiay, ilemmengna ti sinturon iti rengngat ti bato ket kalpasanna agsubli idiay Jerusalem. Iti saan a nabayag, binilin ti Dios nga agsubli idiay Eufrates tapno alaenna ti sinturon. (Basaen ti Jeremias 13:1-9.) Agarup 1,900 kilometro amin ngarud ti dinaliasat ni Jeremias. Saan a mamati dagiti kritiko iti Biblia iti kaadayo ti dinaliasatna, a pinagpagnana iti adu a bulan.b (Esd. 7:9) Ngem dayta ti imbaga ti Dios ket dayta ti inaramid ni Jeremias.

¹⁸ Iladawam iti panunotmo ti panagdaliasat ni Jeremias a lumasat iti kabambantayan ti Juda ket kalpasanna, depende iti rutana, lumasat iti desierto nga agturong iti Eufrates tapno laeng ilemmengna ti sinturon a lienso! Gapu ta nabayag nga awan, nasdaaw la ketdi dagiti kaarrubana no sadino ti ayanna. Idi nagsubli, awan kenkuana ti sinturon a lienso. Kalpasanna, imbaga ti Dios kenkuana a mapan manen idiay Eufrates tapno alaenna ti sinturon, a narunoten ken “awan pakayanatupanna.” Nalaka la koma a naikunana: ‘Nalabes daytoyen. Diak maawatan no apay a masapul nga aramidek daytoy.’ Ngem gapu ta isu ket sinukog ti Dios, saan a nagreklamo no di ket nagtungpal!

¹⁹ Idi laeng kalpasan ti maikadua a panagdaliasat ni Jeremias nga inlawlawag ti Dios dagiti bambanag. Dagiti naipaaramid ken Jeremias ket agserbi a pangyaspingan iti nabileg a mensahe nga ipakaammona: “Daytoy dakes nga ili nga agkitkitakit nga agtulnog iti sasaok, isuda a magmagna iti kinasungit ti pusoda ken agtultuloy a sumurot kadagiti sabali a didios tapno agserbida kadakuada ken tapno agruknoyda kadakuada, agbalinto met a kas iti daytoy a sinturon nga awan pakayanatupanna.” (Jer. 13:10) Anian a nagsayaat a wagas a panangisuro ni Jehova kadagiti tattaona! Ti naimpusuan a panagtulnog ni Jeremias ken Jehova uray iti kasla bassit laeng a banag ket paset ti panangikagumaan ni Jehova a mangdanon iti puso dagiti tattao.—Jer. 13:11.

20. No natulnogka, apay a mabalin a masdaaw dagiti dadduma, ngem ania ti masiguradom?

²⁰ Saan a kasapulan a magna iti ginasut a kilometro dagiti Kristiano ita kas paset ti panangisuro ti Dios kadakuada. Nupay kasta, saan ngata a masdaaw wenno babalawendaka pay ketdi dagiti kaarruba wenno kakaduam gapu iti Nakristianuan a panagbiagmo? Mabalin a mainaig dayta iti panagkawkawes ken panaglanglangam, tukad ti edukasion a piliem, kareram, wenno ti panangmatmatmo kadagiti naingel nga inumen. Kas ken Jeremias, determinadoka kadi a mangtungpal kadagiti bilin ti Dios? Dagiti desisionmo gapu iti panangpasukogmo iti pusom iti Dios ket mabalin nga ipaayannaka iti nasayaat a gundaway a mangasaba. Iti aniaman a kasasaad, agpaay iti pagimbagam ti panangtungpalmo kadagiti bilin ni Jehova a masarakan iti Saona ken ti panangawatmo iti pannarabayna babaen ti klase matalek ken masirib nga adipen. Kas ken Jeremias, saanka nga agpaimpluensia iti nagulib a puso. Determinadoka koma ngarud nga agpasukog iti Dios; bay-am a sukogennaka a pagbalinen a nadayaw a basehas a mabalinna nga usaren iti agnanayon.