Ti Disiplina Pataudenna ti Natalna a Bunga

“Awan ti dusa nga ita maipagarup a pagragsakan, no di ket pagladingitan; ngem kalpasanna pataudenna ti natalna a bunga ti kinalinteg maipaay kadagiti nairuam iti daytoy.”​—HEBREO 12:11.

1. (a) Aniat’ kunaen ti Sao ni Jehova maipapan iti kabaelan ti tao a mangiturong iti addangna iti biag, kaskasdi aniat’ kunaen ti tao? (b) Sino ti napaneknekan a pudno, ken sino ti ulbod?

TI Sao ni Jehova kunaenna a “saan nga agtaud iti tao a magna ti panangiturong kadagiti addangna.” (Jeremias 10:23) Ti tao kunana nga isu ti mangaramid iti dayta, ket manipud iti itataud ti isusukir idiay Eden, inaramidna dayta. Manipud idi agingga ita, kadagiti adu a tattao ti kasasaad ket umasping iti kaaldawan dagiti Oc-ocom ti Israel: “Ti tumunggal tao aramidenna idi daydi a nalinteg iti matana met laeng.” (Oc-ocom 21:25) Ngem dagiti sasao ni Jehova idiay Proverbio 14:12 ti napaneknekan a pudno: “Adda dalan a kasla nalinteg iti maysa a tao, ngem ti tungpalna daldalan ni patay.” Iti 6,000 tawtawenen, innala ti tattao ti dalan a kasla nalinteg kadakuada, ket kadagita amin a tiempo dayta ti nangiturong iti gubat, bisin, sakit, krimen, ken ipapatay. Pinaneknekan ti historia a pudno dagiti sasao ni Jehova ket ti daldalan ti tao ulbod.

2. Ania a takder ti alaen dagiti sikologo ti ubing iti panangbaot, ngem ania a bungbunga ti napataud ti kinamanagpabus-oyda?

² Ti imperpekto a tattao kasapulanna ti disiplina. Kasapulanda dayta manipud kinaubing ken agtultuloy. Ti sao ti Dios kunana: “Ti mangliklik iti pagbaot kagurana ni anakna, ngem ti agayat kenkuana saplitenna a siaannad.” (Proverbio 13:24) Adu kadagiti sikologo ti ubing ti mangsupiat iti daytoy nadiosan a kinasirib. Adun a tawen ti napalabas maysa ti nagimtuod: “Dakayo nga ina mabigbigyo kadi nga iti tunggal kanito a bautenyo ti anakyo ipakitayo a kagurgurayo ti anakyo?” Kaskasdi ti kinamanagpabus-oyda ti nangibunga iti panagadu dagiti delingkuente nga ub-ubbing ta ti maysa nga ukom ti korte iti Brooklyn ti nangipaay iti daytoy a makauyaw a komento: “Pagarupko a kasapulantayo ti pagikabilan kadagiti sumagmamano nga agtutubo. Ngem itatta daytat’ saanen a maibilang nga uso. Itatta maibaga kadatayo a saanmo a bauten ti ubing; nalabit a laplapdam ti maysa a nalaing a tao.” Ngem ti kinamanagpabus-oyda ti saan a nangpataud kadagiti nalalaing a tao​—dagiti laeng panagadu dagiti kriminal nga agtutubo.

3. Maibasar kadagiti salaysay dagiti sumamagmamano nga autoridad, ania a pagannayasan ti lumawlawag?

³ Itatta dagiti pul-oy ti panagbalbaliw ket adda iti aglawlaw. Ni Burton L. White, maysa nga autoridad iti panangpatanor iti ubing, kunana a ti kinaingetyo dinanto tignayen ti anakyo a “mangayat kadakayo iti nakurkurang ngem no nalukaykayo. . . . Uray no bautem ida a kanayon, makitamto a kanayondanto nga umay kadakayo.” Impaganetgetna ti kangrunaan a pannakasapul ti aglaplapusanan nga “awan ti pakaibasaranna nga ayat.” Nagreport ni Dr. Joyce Brothers iti maysa a panagadal iti ginasgasut nga adda iti maikalima ken maikanem a grado a nainget ti pannakadisiplinada a mamati a ti nainget a pagannurotan “ket panangipeksa iti ayat ti nagannak.” Ti Journal of Lifetime Living kunana: “Dagiti sikologo ti ubing, a pagsisinnupiatanda maipapan iti addaan eskediul maikontra iti basta panangpakan no agkalikagum, panangbaot maisupiat iti saan a panagbaot, ti nakasarak nga awan ti paggigidiatan dagita la ketdi a ti ubing ket maayat.” Uray ni Dr. Benjamin Spock, mannurat iti Baby and Child Care, inramanna iti pannakapabasol ti kinakurang iti kinainget ti nagannak ken iti ibungana a kinadelingkuente. Kinunana a ti pannakapabasol agpannuray kadagiti eksperto, “dagiti sikiatristiko iti ubing, sikologo, mannursuro, sosial a trabahador ken pediatrician kas kaniak.”

Ti Pagbaot iti Disiplina

4. Ti pagbaot iti disiplina ket simbolo ti ania, ket aniat’ ipamatmat ti umiso a pannakausarna no maidilig iti kinamanagpabus-oy?

⁴ Ti “pagbaot” kas nausar iti ngato saanna a kaipapanan laeng iti panangtubngar; irepesentarna ti wagas ti panangkorehir, aniaman a pormana. Ti The New International Version kunana iti daytoy a bersikulo: “pagbaot. Nalabit maysa a porma ti panagsao para iti aniaman a klase ti disiplina.” Ti pagbaot ket maysa a simbolo ti panagturay wenno autoridad​—iti daytoy a kaso autoridad ti nagannak. Ti maysa a naganak ti saan a makaawat ti panagyaman iti kamaudiananna gapu iti kinamanagpabus-oyna wenno kinapalalo ti kinadungngona: “No itedmo amin a kayat ti adipenmo [wenno anak] manipud iti kinaubingna, iti kamaudiananna agbalinto nga awan panagyamanna.” (Proverbio 29:21) Ti panangilusolos iti autoridad ti nagannak babaen iti kinamanagpabus-oy ti mangiyeg iti pannakaibabain ket dina ipakita ti ayat no di ket kinamanagbaybay-a; ti panangusar iti pagbaot iti disiplina a naasi ngem nainget iyanninagna ti naayat a pannakaseknan. “Ti pagbaot ken panangtubngar itdenna ti kinasirib; ngem ti inanak a mabaybay-an ibabainna ti inana.”​—Proverbio 29:15.

5. (a) Aniat’ makuna ti maysa a komentario iti Proverbio 13:24, ket anamongan dayta ti ania a dadduma a teksto iti Biblia? (b) Siasino dagiti disiplinaen da Jesus ken Jehova?

⁵ Sigun iti Proverbio 13:24, ti Commentary on the Old Testament ni Keil-Delitzsch ilawlawagna: “Ti maysa nga ama a mangtarigagay iti kinaimbag iti anakna ti mangiyeg a daras iti sidong ti nainget a panangdisiplina, tapno maipaayan iti umiso a direksion bayat a mabalin pay a maiturong, ken tapno di mapalubosan ti biddut nga agramut kenkuana; ngem asinoman a manangpabus-oy iti anakna inton kasapulan koma nga isut’ nainget, ti agtignay a kasla tarigagayanna ti pannakadadaelna.” Ti New Translation of the Bible ni Moffatt iti Proverbio 19:18 kumanunong: “Dusaem ti anakmo, bayat nga adda pay inanamana, ngem dika igaed iti pannakadadaelna.” Ti naasi ngem nainget a disiplina manipud iti kinaubing ti mangiyanninag iti ayat ti nagannak. Ni Jesus kinunana: “Kadagiti isuamin a dungdunguek siak babalawek ken disiplinaek ida.” Maipapan ken Jehova, “disiplinaenna ti ayatenna.”​—Apocalipsis 3:19; Hebreo 12:6.

6. Ania a porma ti masansan nga alaen ti disiplina, ket ania a pangarigan ti mangsuportar iti sungbatyo?

⁶ Ti disiplina no dadduma iramanna ti panangbaot, ngem masansan ket saan. Ti Proverbio 8:33 saanna a kunaen a, “riknaenyo” ti disiplina ngem, “denggenyo ti disiplina ket sumiribkayo.” Iti adu a daras ti disiplina dumteng babaen iti sasao, saan a kadagiti panangbaot: “Ti panangtubngar ti disiplina isuda ti daldalan ti biag.” “Irutam a petpetan ti disiplina; dika palubosan. Salimetmetam, ta isu ti biagmo.” (Proverbio 6:23; 4:13) Idi kasapulan ni Job nga adipen ni Jehova ti pannakadisiplina, naibanag dayta kadagiti panangtubngar a sasao, umuna babaen ken Eliu ket kalpasanna babaen ken Jehova a mismo. (Job, kapitulo 32-41) Inawat ni Job ti panangtubngar ket kinunana ken Jehova: “Gapuna guraek ti bagik, ket agbabawiak iti tapok ken dapdapo.”​—Job 42:6.

7. Aniat’ kaipapanan ti sao a Griego a naipatarus a “disiplina,” kasano a maisayangkat dayta, ket ania ti maibanagna?

⁷ Ti pai·deiʹa isut’ sao a Griego a naipatarus a “disiplina.” Iti nadumaduma a langana kaipapananna iti panangsanay, panangisuro, panagbalin a “mamatigmaan a siemma.” (2 Timoteo 2:25) Ad-adda a mainaig dayta iti panangsanay iti kondukta ngem iti pananggun-od iti pannakaammo. Daytoy a panangdisiplina ket masapul a “buyogen iti amin a panaganus ken ti panangisursuro.” (2 Timoteo 4:2) Nagsayaat ti pannakaiyarigna iti pakdaar kadagiti amma: “Ket dakayo nga amma, dikay ruroden dagiti annakyo, no di ket idalanyo ida iti alagaden ken pammagbaga ni Jehova.” (Efeso 6:4) Naasi ngem nainget, daytoy a disiplina ti mangidalan iti agtutubo iti wagas a panagpampanunot ni Jehova.

Ti Gubuayan ti Disiplina

8. Iti ania a gubuayan ken kadagiti ania a pamay-an a madisiplinatay ti bagbagitayo?

⁸ Ti prinsipio a mairaman iti panangdisiplina kadagiti annak ket agaplikar met kadagiti nataenganen. Ti Biblia isut’ gubuayan ti impormasion maipapan iti no ania ti masapul ken di masapul a pagbalinantayo. Bayat a basaentay dayta, masuottay ti bagbagitayo ket ipakat ti disiplina idiay pakasapulanna. (2 Corinto 13:5) Bayat a mennamennaentayo dagiti pagannurotan ni Jehova, mabalin a mairiing kadatayo ti rikna ti pannakabasol, a tumulong kadatayo a mangbigbig kadagiti kasapulan a pagbalbaliwantayo. Napasamak daytoy iti salmista: “Bendituekto ni Jehova, a nangted kaniak ti patigmaan. Wen, dagiti batok [“ti kaunggan a riknak”] isursuronak iti bayat ti rabii.” (Salmo 16:7) Mabalin a disiplinaentay ti bagbagitayo kas ti inaramid ni Pablo: “Ngem gubgubatek ti bagik ket iturayak, di la ket ta, idinto a kinaskasabaak dagiti sabali, mapagtalawakto met.”​—1 Corinto 9:27.

9. Ania dagiti dadduma pay a pamay-an para iti makagunggona a panangdisiplina?

⁹ Ti disiplina mabalin nga aggapu iti asinoman. Mabalin a maiyeg kas maysa a panangmingming, pananglibbi, maysa a sao, panagkumpas, mangtubngar a balikas. Tinalliaw ni Jesus ni Pedro a daytat’ nangipalagip kenkuana ti padto iti nadagsen a panagbasolna, ket rimmuar ken nagsangit iti napait unay. (Lucas 22:61, 62) Iti sabali pay a panawen ti pannakatubngar iti uppat a sasao ti nangpaladingit ken Pedro: “Pumanawka iti sanguanak, Satanas!” (Mateo 16:23) Ti panagbasa kadagiti publikasion ti Watch Tower, panagatender kadagiti gimong, pannakisarita kadagiti dadduma, panagibtur kadagiti narigat a kapadasan​—amin dagita nga ar-aramid ti mabalin a manglukat iti matatayo kadagiti lugar a kasapulan a pangaramidantay iti panagbalbaliw. Nupay kasta, ti kapapatgan-amin a gubuayan ken pagsurotan iti panangdisiplina, ket ti Sao ti Dios a mismo.​—Salmo 119:105.

10. Aniat’ pategna dagiti proverbio ni Salomon iti panangdisiplina, kaskasdi ania a kurso ti ipapilit dagiti dadduma a suroten?

¹⁰ Dagiti proverbio ni Salomon ket naited para kadagiti tattao iti amin nga edad, tapno maaddaanda “ti panangammo iti kinasirib ken disiplina, ti panangilasin kadagiti sasao ti pannakaawat, ti panangawat ti disiplina iti nanakman a kababalin, iti kinalinteg ken kinahustisia ken panagpapada, ti panangted ti kinamanakem kadagiti nanengneng, iti bumaro pannakaammo ken kinaannad.” Ngem nalabit ti maysa a tao “dinto mapalinteg kadagiti sasao, ta nupay naawatanna saanna nga ikankano.” (Proverbio 1:2-4; 29:19) Sumagmamano kadagiti awan pay kapadasanda ipapilitda ti panagsursuroda iti “mismo a biddutda” iti biag, kas iti nagbayanggudaw nga anak kasakbayan a “dimteng iti panunotna.”​—Lucas 15:11-17.

11. (a) Kasano a nadisiplina ti kongregasion idiay Corinto ken ni Jonas? (b) Aniat’ pannusa a panangdisiplina ti dimteng ken David gapu iti pannakiabig ken kadagiti panagreggetna a mangilemmeng? (c) Ania a sasao iti Salmo 51 nga insurat ni David ti mangipakita iti kinapasnek ti panagbabawina?

¹¹ Iti panagkomentona iti maysa a surat a kalkalpasna nga insurat iti kongregasion Kristiano idiay Corinto, ni Pablo kinunana: “Nagladingitkayo iti maipaay iti panagbabawi; ta nagladingitkayo a maiyannurot iti Dios, . . . [ket nagbanag iti] kinalinteg iti pammales.” (2 Corinto 7:9-11) Ni Jonas ket nadisiplina babaen iti maysa a bagyo iti baybay ken maysa a dakkel nga ikan. (Jonas 1:2, 3, 12, 17; 2:10; 3:1-4) Ti pannakiabig ni David ken panagreggetna a mangilemmeng ti nangiyeg iti pannakadusa a disiplina kenkuana, kas naipakita idiay 2 Samuel 12:9-14. Ti panagbabawina ket makatignay a naiyebkas kadagiti sumaganad a sasao manipud iti maika-51 a Salmo: ‘Bugguannak iti amin a kinadakesko, ket ugasannak iti basolko. Ti basolko kanayon nga adda ditoy sanguanak. Punasem amin dagiti kinadakesko, parsuaem kaniak ti nadalus a puso, ket pabaruem ti maysa a nalinteg nga espiritu itoy unegko. Dinak pagtalawen dita saklangmo. Ti nadudog ken sibababawi a puso, O Dios saanmonto a laisen.’​—Sal 51Bersikulo 2, 3, 9-11, 17.

12. Ania dagiti naing-inget nga addaang a kasapulan para kadagiti dadduma, ket aniat’ pagbanagan dagidiay mangilaksid kadagiti maulit-ulit a panangbabalaw?

¹² Kadagiti sumagmamano a tattao ti naing-inget nga addang ti mabalin a kasapulan, kas ti ipakita ti Proverbio 26:3: “Ti baot maipaay iti kabayo, ti freno ti asno, ket ti pang-or iti bukot dagiti maag.” No maminsan palubosan ni Jehova ti ili ti Israel a maadipen kadagiti parikut nga inyegda a mismo iti bagbagida: “Gapu ta binusorda dagiti sasao ti Dios; ken inumsida ti patigmaan ti Kangatuan. Gapuna a pinadagsenna ti pusoda iti panagrigat; natuangda, ket awan siasinoman a simmaranay. Idi a kasta imkisda ken Jehova iti panagdukotda; ket isu insalakanna ida kadagiti sensennaayda.” (Salmo 107:11-13) Nupay kasta, sumagmamano kadagiti maag, ti mangpatangken iti bagbagida iti labes ti madanon iti aniaman a kita ti makapaimbag a disiplina: “Ti tao nga idinto a masansan a matubngar ipatangkenna ti teltelna maklaatto a madadael, ket dayta awan ti pamuspusanen.”​—Proverbio 29:1.

Panangipaay ken Panangawat iti Babalaw

13. Aniat’ masapul a liklikantayo iti panangbabalaw, ket kasanot’ masapul a pannakaipaayna?

¹³ Aniaman a porma ti alaen ti disiplina, masapul a saan koma a maipaay a buyogen iti unget. Kinapudnona, imbes a makatulong, “ti unget mamaltuad iti ringgor.” Mabalakadantayo pay: “Ti nabannayat a makapungtot dakkel ti pannakaawatna, ngem ti nadarasudos ti espirituna itantan-okna ti kinamaag.” Kanayonan pay, “ti kinamanagpanunot ti tao pagbalinenna a nabannayat nga agpungtot, ket ti dayawna ti panangpalabesna iti kaniwas.” (Proverbio 29:22; 14:29; 19:11) No kasapulan, ti disiplina ket saan koma nga aglablabes. Ipaayyo iti umiso nga oras ken iti umiso a kinainget​—saan a nakasapsapa, saan a naladaw unay, saan a nakabasbassit, saan nga agsobsobra.

14. Aniat’ dadduma pay a pagannurotan a maited kadagidiay mangipapaay iti babalaw?

¹⁴ Dagitoy dagiti sumagmamano a pagsurotan kadagidiay mangipapaay iti babalaw: “Dika ungtan ti maysa a lakay. No di ket, bagbagaam a kasla amam, dagiti ub-ubbing balakadam ida a kasla kakabsat, dagiti babbaket a kasla inam, dagiti babbai nga ub-ubbing a kasla kabsatmo iti amin a kinadalus.” (1 Timoteo 5:1, 2) Makisaritakay kadi, wenno bumugkawkayo? “Kakabsat, no ti maysa a tao masukalan iti uray ania a panagsalungasing, dakayo a naespirituan bagbagaanyo dayta babaen ti espiritu ti kinatakneng, a kitaem ti bagim, di la ket ta masulisogka met.” (Galacia 6:1) Mangbalakadtay kadi a nalumanay, a sipapanunot kadagiti bukodtayo a pagkapuyan? “Tratarenyo a kanayon dagiti dadduama kas iti kayatyo a panangtratarda met kadakayo.” (Mateo 7:12, The New English Bible) Ikabkabilyo kadi ti bagiyo iti lugar ti sabali, a mangipakpakita iti pannakipagrikna?

15. Aniat’ sapulen ti panangawat iti panangbabalaw, ket ania a kanayonan a balakad ti maited kadagidiay mababbabalaw?

¹⁵ Ti panangawat iti babalaw kasapulanna ti kinapakumbaba. Dayta kadi ti kasla makasugat, mangidumduma, di nainkalintegan? Saankayo nga agdardaras. Panunotenyo dayta. Saankayo nga agbalin a negatibo. Panunotenyo dayta a sipopositibo. No saan a maawat ti amin, paset kadi dayta ti maawat? Luktanyo ti panunotyo tapno nalaka nga umawat; usigenyo dayta a nalaing. Arsagidkayo kadi la unay, a nalaka a masaktan? Nalabit a kasapulan ti naunday a panawen tapno matmatan a sipopositibo, kalpasan a ti damo a pannakasugat wenno pannakapasakit ket nagkalman. Gapuna aguray. Medmedanyo ti dilayo. Sitatalna a tingitingenyo no ania ti naibaga. Posible kadi a di nainkalintegan ti panangipatoyo a maibusor iti nangipaay ti balakad, ket inlaksidyo iti dayta a pakaibasaran? Nupay kasta, ibilangyo dayta a kas naimbag ti motibona ket saan a masapul a laksiden nga insigida.

16. (a) Ania dagiti kasuratan ken maikanatad a salsaludsod ti masapul nga usigen no umaw-awattayo iti balakad? (b) Ania a rikna nga impeksa ti Salmista ti mabalin a tuladentayo?

¹⁶ Adtoy dagiti sumagmamano a kasuratan a panunotenyo no nababalawkayo: “Ti mangmedmed kadagiti saona addaan pannakaammo, ket ti nalamiis ti nakemna a tao mannakaawat.” (Proverbio 17:27) Dumngegkayo kadi ken agtalinaed a kalmado? “Ti dalan ti maag nalinteg kadagiti matana met laeng, ngem ti masirib ipangagna ti balakad.” (Proverbio 12:15) Insigida kadi nga ikeddengyo nga umisokayo, wenno umimdengkay kadi a nalaing? “Tunggal tao nasiglat koma a dumngeg, nabannayat iti panagsao, narigat nga agunget.” (Santiago 1:19) Sursurotenyo kadi dagitoy a sasao no mabalakadan? “Saan koma a nadarasudos ti espiritum nga agpungtot, ta ti pungtot agsaad iti barukong dagiti maag.” (Eclesiates 7:9) Nadaraskay kadi nga agpungtot? Anian a nagsayaat no mariknayo kas iti salmista: “Ti sililinteg danarennak koma laeng, isunto ti maysa a panagayat; ala babalawennak laeng, isuntot’ kas sapsapo itoy ulok, ti ulok dina koma pagkedkedan.”​—Salmo 141:5.

Ibturanyo ti Disiplina ket Apiten ti Natalna a Bunga

17. Apay a saan a nalaka a kanayon ti mangawat iti disiplina, kaskasdi kasano a ti panangimutektek iti Hebreo 12:7, 11 tulongannatayo a mangibtur iti dayta?

¹⁷ Ti disiplina ket saan a kanayon a nalaka nga awaten. Nalabit iramanna ti sumagmamano a pannakaibabain ken mangiyeg iti sumagmamano a panangiparit. Mabalin a mangiyeg pay iti leddaang. Ngem ibturan amin dagitoy. Aglabasto; ti rag-o dumteng kalpasanna. Tandaananyo: “Ta maipaay iti disiplina agituredkayo. Ti Dios ibilangnakayo a kas annak. Ta asino ti anak a saan a disiplinaen ni amana? Pudno, awan ti disiplina nga ita maipagarup a pagragsakan, no di ket pagladingitan; ngem kalpasanna pataudenna ti natalna a bunga ti kinalinteg a maipaay kadagiti nairuam iti daytoy.”​—Hebreo 12:7, 11.

18, 19. Ania a napinget a rikna ti inyebkas da Jeremias ken ti salmista ti nangipaay iti umiso a kurso para kadatayo no madamatay a madisdisiplina?

¹⁸ Gapuna no ti disiplina ket makapaladingit ken narigat a maibturan, urayenyo ti natalna a bunga a dumteng kalpasanna. Urayenyo ni Jehova, kas iti inaramid ni Jeremias: “Ti kararuak laglagipenna pay laeng ida ket agrukob iti unegko. Daytoy ti pampanunotek. Gapuna nga adda inanamak.” (Un-unnoy 3:20, 21) Laglagipenyo no ania ti imbaga ti madukotan a Salmista iti bagina: “Apay a mapasagka man, O kararruak, ken apay a maringgoranka man iti unegko? Mangnamnamaka iti Dios, ta idaydayawkonto pay isu a tulong ti langak, ken Diosko.”​—Salmo 42:5, 11; 43:5.

¹⁹ Gapuna no madisiplina, aguray koma ti tunggal maysa iti Dios. Kalpasan ti pannakasanaytayo iti dayta, apitentayto ti natalna a bunga, awan sabali, ti kinalinteg.

Malagipyo Pay Aya?

◻ Aniat’ pategna ti panangusar ti pagbaot iti displina?

◻ Ania ti kangrunaan a gubuayan ti disiplina? Ania dagiti dadduma pay a gubuayan ti disiplina?

◻ Mainayon iti sasao a pangbabalaw, ania dagiti naing-inget nga addang ti mabalin a kasapulan?

◻ Ania dagiti sumagmamano a pagannurotan iti panangbabalaw?

◻ Ania a balakad ti tumulong kadatayo a mangawat iti babalaw?

[Ladawan iti panid 17]

Nainsiriban kadi nga “ipangagyo ti disiplina”?

[Ladawan iti panid 18]

Dagiti prinsipio a nairaman iti panangdisiplina kadagiti annak ket agaplikar met kadagiti nataengan