Ti Aglaplapusanan nga Ani Mangyeg Rag-o Idiay Taiwan

TI Taiwan ket maysa a puro a 390 kilometro ti kaatiddogna por 149 kilometro ti kaakabana. Babaen iti populasion a nasurok ngem 20,000,000, daytat’ maysa kadagiti kapupuskolan populasionna a rehion iti lubong. Kaaduan kadagiti agindeg ket Intsik ti pagsasaoda, wenno Mandarin Chinese kas aw-awagan dagiti Lumaud. Ngem sumagmamano a dialekto ken agarup 13 a pagsasao ti tribo ti maus-usar pay ditoy.

Nagsaad iti Tropic of Cancer, ti Taiwan nakadamdam-eg nga isla, a mangpatpataud kadagiti aglaplapusanan nga ani ti pagay ken dadduma pay nga apit a gapu itoy nagbalinen nga eksportador ti taraon. Nupay kasta, maysa pay a kita ti ani ti mangmangted dakkel a rag-o kadagidiay makiramraman iti dayta. Daytoy isut’ naespirituan a panagani kadagidiay mangab-abrasa a siaayat iti “naimbag a damag ti pagarian.”​—Mateo 24:14.

Ti Bassit a Damo a Panagmula

Ti trabaho a panagmula kadagiti bin-i ti kinapudno ti Biblia nangrugi idiay Taiwan agarup 60 a tawen ti napalabasen, idi ti maysa a pannakabagi ti Watch Tower Society immay a naggaput’ Japan ken nagpalpalawag maipapan iti Biblia idiay Taipei, a kabisera. Maysa nga agtutubo a lalaki a Hapones nga agnagan Saburo Ochiai ti dimngeg a naimbag iti mensahe ti Pagarian ket di nagbayag isu metten ti mangisasao kadagiti sabsabali maipapan iti dayta. Kamaudiananna, dua nga amin-tiempo a ministro manipud Japan ti nanglawlaw iti isla, a nangimulmula kadagiti bin-i ti naimbag a damag. Kalpasanna, isudat’ imbalud dagiti Hapones nga appo ti gubat ket imbuisdat’ biagda gapu iti Pagarian ti Dios. Adu kadagiti bin-i a naimulada ti rimmusing nga insigida kadagiti tribo nga Amis, ngem bassit nga interes ti nasarakan kadagiti nakaad-adu nga Intsik nga adda iti akinlaud a kosta ti isla. Kaaduanna Buddhista wenno Taoistada.

Ti naespirituan a trabaho ti panagani idiay Taiwan nagtultuloy manipud iti bassit a nangrugian, nga itattan ti isla nagbalinen a nabunga a talon. Kas pangarigan, iti napalabas a lima a tawen, 529 a tattao ti nabautisaran, kaaduanna manipud populasion nga Intsik. Daytoy ti nangiyeg ti bilang dagiti manangibumbunannag ti Pagarian iti isla iti kangatuan a bilang a 1,552 idi 1989. Wen, dagiti Taoista, Buddhista, ken dagiti makunkuna a Kristiano dumdumngegdan iti naimbag a damag ket maam-ammuandan ti maipapan ken Jehova a Dios! Ngem aniat’ itsura ti pannakipatpatang kadagiti tattao maipapan iti Biblia iti kasta a nagduduma ti nalikudanda? Ket ania dagiti resultana?

Napasnek a Panangabrasa Kontra iti Pudpudno nga Interes

Ti panangasaba idiay Taiwan ket agpadpada a makagunggona ken maysa a karit gapu ta dagiti Intsik nainkasigudanda a manangabrasa. Kaaduanna, sidadayawda a dumngeg kadagiti bisita. No maitukon ti literatura ti Biblia, masansan maakseptar kas pammadayaw. Gapu itoy, sumagmamano nga amin-tiempo a ministro nakaipaimadan ti inggat’ 300 a magasin wenno nakagun-oddan ti 100 a suskripsion kadagiti pagbasaantayo iti maysa laeng a bulan. Kadagiti adu a tawtawen, adu a Biblia, libro, magasin, ken tracts ti naibatbati kadagiti tattao. Ngem, apay, a ti panagrang-ay dagiti agibumbunannag ti Pagarian ket nabannayat no iyar-arig?

Maysa a rason ramanenna ti kapampanunotan ni Confucius nga isut’ nangsukog ti panagpampanunot dagiti tattao iti adun a siglo. Sigun ken Confucius, asinoman a “gaput’ panagrespeto kadagiti Espiritu umadayoda kadakuada, isut’ makunkuna a masirib.”a Ti ideya a ta ti tao a masirib ket saan a makiramraman unay iti panagdayaw kadagiti espiritu wenno didiosen. Gapu itoy, mabalin nga adut’ agusiuso maipapan ti mensahe ti Pagarian, ngem mammano ti mayat a mairaman iti panagadal ti Biblia. Sa manen, nupay ti Intsik mamati iti adu nga espiritu ken didiosen, ti kapanunotan ti maysa a natan-ok a Namarsua ket medio ganggannaet iti kaaduan kadakuada. Mainayon pay, uray kadagiti kadawyanen a karakter ti Biblia kas kada Abraham ken David ti mabalin bassit kaipapananna kadakuada. Gapu itoy, nalakada a makita no apay nga adu a tiempo ken anus ti kasapulan tapno tulongan dagiti tattao ditoy a mangakseptar iti Biblia kas ti naipaltiing a Sao ti Dios ken tapno mapatanor ti personal a pannakirelasion iti Namarsua, a ni Jehova a Dios. Babaen iti bendision ni Jehova, nupay kasta, dagita a regget nagunggonaanda.

Pammaregta iti Panagrang-ay

Iti adu a tawtawenen, dagiti kongregasion ti ili ni Jehova idiay Taiwan agus-usarda kadagiti maab-abangan a siled a maipaay iti gimgimongda. Ti pannakasapul kadagiti nasaysayaat a paggigimongan naiyeg iti atension dagiti panglakayen iti maysa a kongregasion idi a kinuna ti maysa nga interesado: “No adda kadakayo ti kinapudno, aniat’ ar-aramidenyo iti kastoy a lugar? Apay a dikay maaddaan ti permanente a paggigimongan?” Gapuna buyogen ti panagtalek ken Jehova, rinugian dayta a kongregasion ti nagsapul ti maiyanatup a disso para iti Kingdom Hall. Kamaudiananna, gimmatangda ti dua nga agkasilpo nga apartments iti dakkel a patakder, ket itan addaandan ti napintas a Kingdom Hall.

Iti napalabas nga innem a tawen, 11 a Kingdom Halls ti naibangonen wenno nagatangen idiay Taiwan. Iti tunggal kaso, daytoy ti nangibunga iti naparang-ay nga ani ken dakdakkel a bilang dagiti tumabtabuno. Maysa a pangarigan isut’ kongregasion idiay umabagatan a siudad ti Tainan. Idi 1981 daytoy dakkel a siudad ti 600,000 a tattao addaan laeng ti maymaysa a bassit a kongregasion ti 44 nga agibumbunannag ti Pagarian. Gaput’ pannakasapul naikeddeng daytoy a grupo a mangibangon ti bukodda a Kingdom Hall. Buyogen ti pammati a bendisionan ida ni Jehova, dagiti kakabsat a lallaki ken babbai intultuloyda ti proyekto numan pay ti hall ket aggatad iti agarup $200,000. Dadduma ti nangitulongen iti balitok a sab-ongda; dadduma intantandat’ panagbiaheda iti ballasiw-taaw. Tunggal maysa iti kongregasion nangteddat’ naan-anay a suporta. Idi dagiti kakabsat idiay sanga nga opisina ti Watch Tower Society naammuanda daytoy a proyekto, naikeddengda ti mangibangon ti pagtaengan dagiti misionero iti ngato ti Kingdom Hall, iti kasta nakiramanda iti kagudua ti gastos. Nalpas ti hall iti uneg ti dua a tawen. Ti resulta? Idi a nalpasen ti Kingdom Hall, ti dagup a bilang dagiti agibumbunannag dimmanonen iti 74! Iti agdama, dua a kongregasion, nga addaan dagup a 160 nga agibumbunannag, ti mangus-usar iti hall, ket ti linawas a bilang ti makigimgimong ket agpromedio ti agarup 250. Dagiti dua a kongregasion agpalplanoda itan a mangibangon ti maikadua a Kingdom Hall.

Ani kadagiti Tribo a Bunggoy

Ti ani kadagiti nadumaduma a tribo idiay akindaya a kosta ti Taiwan ket agpatpatuloy nanipud panangrugi ti trabaho ti Pagarian iti dayta nga isla. Dadduma kadagiti tattao nga Amis nga immuna a nakaadal ti kinapudno nasurok a 50 a tawtawen ti napalabasen ket aktiboda pay laeng. Kadagiti naglabas a tawtawen, adu a karit ti naipasango kadakuada. Bayat ti panawen ti Hapones idi Gubat Sangalubongan II, nakasursuroda ti Hapones. Idi ti isla naisubli iti China kalpasan ti gubat, naadalda met ti pagsasao nga Intsik. Idi karrugi ti 1960’s, naipasangoda iti sabali manen a kita ti suot. Iti dayta a tiempo adu kadagiti prominente iti tribo nga Amis ti pimmanaw manipud nadalus nga organisasion ni Jehova wenno nagbalinda a di makaay-ayo a pakitimtimpuyogan. Kadagitoy amin, maysa a pannakabugas dagiti matalek a Saksi ti nagtultuloy a nagserserbi ken Jehova. Adu kadagiti appoko dagitoy a nasusungdo a natataenganen a kakabsat a lallaki ken babbai ti mangidadaulo itan iti panangaskasaba.

Dagiti tattao manipud kadagiti dadduma a tribo rimmang-ayda met iti naespirituan. Kas pangarigan, adda maysa a matalek a grupo dagiti agibumbunannag ti Pagarian iti tribo ti Bunun. Sumagmamano kadagiti nabiit pay nga ammada datida a managanup ti ulo (headhunters). Itan dagitoy a tattao ikaskasabadan ti napnuan talna a mensahe ti Pagarian ti Dios. Dagiti tribo a Lukai ken Paiwan immawatda met kadagiti nasayaat a pammaneknek, ket adu kadakuada ti nagaramid kadagiti dadakkel a panagbalbaliw iti panagbiagda. Insalaysay ni Ba Chu Fu ti kapadasanna, a kunkunana:

“Naiyanakak kadagiti kabambantayan a paset ti Pingtung. Gapu ta ni amak ket hepe ti tribo a Lukai, dagiti tattao agiyegdat’ regregalo a taraon, ket gapu itoy saankami nga agtartrabaho ti nadagsen. Gapu iti daytoy a kasasaad, napatanorko ti nakatangtangsit nga espiritu. Nagbalinak nga ‘amo’ iti maysa a gang dagiti agtutubo a butangero, a mangbutbuteng kadagiti tattao ken agdawat ti kuarta kadakuada. Pagbutbutngandak idiay purokmi. Iti tawen a 22, inasawak ti maysa kadagiti adu a nobiak. Ngem ti narugit a panagbiag ken panagbarbartek nairamutda unay kaniak a gapu itoy narigatko nga awaten ti biag nga addaan asawa. Di nagbayag naperdi ti panagasawami, ket nagsubliak iti dati nga estilo ti panagbiagko.

“Agarup iti daytoy a tiempo, a rinugian ni baketko ti tumabuno iti gimong dagiti Saksi ni Jehova. Saanak nga interesado ket imbilangkot’ bagik nga ateista. Kas resulta ti napasnek ken kinaregta ni baketko, nupay kasta, idi 1973 immanamongak a kumuyog kenkuana iti internasional a kumbension idiay Taipei. Nagdaguskami iti maysa a pamilia a Saksi. Ti kinamanangaasi ti kabsat a babai nga Intsik ken ti awan il-ilem nga ugalina ti nangibati ti di mapunas a laglagip kaniak. Idi a nagawidkamin, rinugiakon ti nagadal ti Biblia ken nagaramid ti napasnek a panagregget nga agbalbaliw. Nabautisaranak idi 1974.

“Nanipud idin, nakaad-adu dagiti suot. Maysa isut’ panagadal nga agbasa ti Intsik. Ti pannakaiputputong ket sabali pay. Gapu ta awan dagiti nataengan a kakabsat a lallaki a pakitimpuyogak wenno pagdawatan ti tulong, naparegtaak nga agpannuray ken Jehova. Naadalko ti agpakumbaba ken agtalinaed iti organisasion ni Jehova. Ti resulta? Itatta, amin nga adda iti pamiliak aktiboda iti kinapudno. Addaanak ti pribilehio kas ministerial nga adipen ti kongregasion, nga addaan itan ti 60 a nareregta nga agibumbunannag. Uray awananak ti aniaman nga espesial a paglaingan, binendisionannak ni Jehova ken sinuportaranna ti panagreggetko iti trabaho a panagani.”

Ti Ani Agtultuloy

Ti Taiwan ket bassit laeng a paset ti sangalubongan a tay-ak. Kaskasdi, ti sasao ni Jesus a, “Pudno a ti anien adu, ngem bassitda dagiti agani,” ket pudno met ditoy. (Mateo 9:37) Idi napan a tawen, 4,534 ti timmabuno iti Panglaglagip ti ipapatay ni Kristo. Ken bayat nga umab-abante ti panagani iti tampokna, dagiti trabahador nga agbambannog idiay Taiwan agan-anida a buyogen iti naragsak nga ariwawa.​—Idiligyo ti Salmo 126:5, 6.

[Dagiti Footnote]

[Mapa/Dagiti Ladawan iti panid 31]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

JAPAN

CHINA

TAIWAN

FILIPINAS

[Dagiti ladawan]

Maysa a Kingdom Hall a nabiit pay a naibangon iti akindaya a kosta ti Taiwan

Dagiti agibumbunannag ti Pagarian mangyegdat’ rag-o kadagiti adu iti daytoy nalasbang a daga