Edukasion—Usarenyo a Pangidayaw ken Jehova
“Ti agsao manipud iti kabukbukodanna a parnuay sapsapulenna ti bukodna a dayag; ngem ti mangsapul iti dayag daydiay nangibaon kenkuana, daytoy a maysa ket pudno.”—JUAN 7:18.
1. Kaano ken kasano a nangrugi ti sistema ti edukasion?
NABAYAGEN a tiempo idi nangrugi ti edukasion. Dayta’t idi pinarsua ni Jehova a Dios, ti Naindaklan nga Edukador ken Instruktor, ti inauna nga Anakna a nangrugi ti sistema ti edukasion. (Isaias 30:20; Colosas 1:15) Mabalinna idi ti agsursuro a direkta manipud iti Naindaklan nga Edukador! Bayat iti di mabilang a milenio a nasinged a pannakilangenna iti Ama, dayta nga Anak—nagbalin a Jesu-Kristo—nasursuruan a naimbag maipapan kadagiti galad, aramid, ken panggep ni Jehova a Dios. Idi agangay, kas maysa a tao ditoy daga, maikuna ni Jesus: “Awan ti aramidek iti bukodko a nakem; no di ket kas iti insuro kaniak ni Ama sawek dagitoy a bambanag.”—Juan 8:28.
2-4. (a) Sigun iti Juan kapitulo 7, ania dagiti kasasaad a mainaig iti itatabuno ni Jesus iti Piesta Dagiti Tabernakulo idi 32 K.P.? (b) Apay a nasdaaw dagiti Judio iti abilidad ni Jesus a mangisuro?
2 Kasano nga inusar ni Jesus ti edukasionna? Iti intero a tallo ket kagudua a tawen a naindagaan a ministeriona, saan a nauma a nangiburay iti naadalna kadagiti sabsabali. Nupay kasta, inaramidna daytoy gapu iti maysa a naisangsangayan a panggep. Ket ania dayta? Sukimatentayo ti sasao ni Jesus iti Juan kapitulo 7, a sadiay agpada nga inlawlawagna ti namunganayan ken panggep ti pannursurona.
3 Iladawanyo ti kasasaad. Otonio idi ti 32 K.P., agarup tallo a tawen kalpasan ti pannakabautisar ni Jesus. Naurnong dagiti Judio idiay Jerusalem maipaay iti Piesta Dagiti Tabernakulo. Nagwarasen ti damag maipapan ken Jesus bayat dagiti umuna nga aldaw ti piesta. Idi ngalay ti piesta, napan ni Jesus idiay templo ket nangrugi a nangisuro. (Juan 7:2, 10-14) Kas iti dati, pinaneknekanna ti bagina a naindaklan a Mannursuro.—Mateo 13:54; Lucas 4:22.
4 Kuna ti bersikulo 15 ti Juan kapitulo 7: “Gapuna dagiti Judio nagsidsiddaawda, a kunkunada: ‘Kasano a daytoy a tao addaan pannakaammo kadagiti sursurat, idinto a saan a nakapagadal kadagiti eskuelaan?’” Maawatanyo kadi no apay a nasdaawda? Saan a nagadal ni Jesus iti uray ania kadagiti eskuelaan dagiti rabbi, isu a saan a de-adal—wenno impagarupda nga awan adalna! Ngem, linaklaka a linuktan ken binasa ni Jesus dagiti Sagrado a Sursurat. (Lucas 4:16-21) Ket, sinursuruan pay ida daytoy karpentero a taga-Galilea iti Linteg ni Moises! (Juan 7:19-23) Kasano a posible daytoy?
5, 6. (a) Kasano nga inlawlawag ni Jesus ti nagtaudan ti sursurona? (b) Kasano nga inusar ni Jesus ti adalna?
5 Kas mabasatayo iti Ju 7 bersikulo 16 ken 17, inlawlawag ni Jesus: “Ti isursurok ket saanko a kukua, no di ket kukua daydiay nangibaon kaniak. No ti asinoman agtarigagay a mangaramid iti pagayatanna, maammuannanto maipapan ti sursuro no dayta ket aggapu iti Dios wenno no agsasaoak manipud iti bukodko a parnuay.” Kayatda a maammuan no siasino ti nangisuro ken Jesus, ket sibabatad a kinunana kadakuada a naggapu iti Dios ti adalna!—Juan 12:49; 14:10.
6 Kasano nga inusar ni Jesus ti adalna? Kas nailanad iti Juan 7:18, kinuna ni Jesus: “Ti agsao manipud iti kabukbukodanna a parnuay sapsapulenna ti bukodna a dayag; ngem ti mangsapul iti dayag daydiay nangibaon kenkuana, daytoy a maysa ket pudno, ket awan ti kinakillo kenkuana.” Anian a mayanatup unay nga inusar ni Jesus ti adalna a mangitan-ok ken Jehova, “Daydiay a naan-anay iti pannakaammo”!—Job 37:16.
7, 8. (a) Kasanot’ rumbeng a panangusar iti edukasion? (b) Ania dagiti uppat a kangrunaan a panggep ti natimbeng nga edukasion?
7 No kasta, adda napateg a leksion a maadaltayo ken Jesus—rumbeng nga usarentay ti edukasion, saan a tapno mangitan-ok iti bagbagitayo, no di ket mangidaydayaw ken Jehova. Awanen ti nasaysayaat pay a wagas a panangusar iti edukasion. Kasano, ngarud a mausaryo ti edukasion a pangidayaw ken Jehova?
8 Ti mangedukar kaipapananna ti “panangsanay babaen ti pormal a pannakaisuro ken naaywanan a panagsanay nangruna iti maysa a paglaingan, trabaho, wenno propesion.” Intay pagsasaritaan ita dagiti uppat a kangrunaan a panggep ti natimbeng nga edukasion ken no kasano nga usaren tunggal maysa kadagitoy a pangidayaw ken Jehova. Rumbeng a tulongannatay ti natimbeng nga edukasion (1) nga agbasa a naimbag, (2) nga agsurat a nalaka a basaen, (3) nga agmataengan iti mental ken moral, ken (4) gumun-od iti praktikal a pannakasanay a kasapulan iti inaldaw a panagbiag.
Panagsursuro nga Agbasa a Naimbag
9. Apay a napateg ti nalaing a panagbasa?
9 Ti umuna a nailista isut’ panagsursuro nga agbasa a naimbag. Apay a napateg unay a nalaingtay nga agbasa? Ilawlawag ti The World Book Encyclopedia: “Ti panagbasa . . . isut’ kangrunaan a kasapulan iti panagsursuro ken maysa kadagiti kapatgan a paglaingan iti inaldaw a panagbiag. . . . Makatulong dagiti nalaing nga agbasa a mangpataud iti narang-ay, nabunga a kagimongan. Kasta met, matagiragsakda ti makapnek, ad-adda a makagunggona a biag.”
10. Kasano a makatulong kadatayo ti panagbasa iti Sao ti Dios a mangtagiragsak iti naan-anay ken ad-adda a makapnek a biag?
10 No matulongannatay ti panagbasa a mangtagiragsak iti “makapnek, ad-adda a makagunggona a biag,” ad-adda a pudno daytoy iti panangbasa iti Sao ti Dios! Luktan ti kasta a panagbasa dagiti panunot ken pusotayo kadagiti kapanunotan ken panggep ni Jehova, ket ti nabatad a pannakaawat kadagitoy ikkanna ti kaipapanan ti biagtayo. Mainayon pay, kuna ti Hebreo 4:12 a “ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna.” Bayat a basbasaen ken mennamennaentay ti Sao ti Dios, sumingedtay iti Autorna, ket matignaytay a mangbalbaliw iti biagtayo tapno ad-adda a makaay-ayotayo kenkuana. (Galacia 5:22, 23; Efeso 4:22-24) Matignaytay met a mangiburay iti sabsabali dagiti napateg a kinapudno a mabasatayo. Pakaidayawan amin daytoy ti Naindaklan nga Edukador, ni Jehova a Dios. Sigurado nga awanen ti nasaysayaat pay a pangusaran iti laingtayo nga agbasa!
11. Ania ti rumbeng a mairaman iti maysa a natimbeng a programa ti personal a panagadal?
11 Ubbing man wenno natataengan, sursuruentay koma ti agbasa a naimbag, agsipud ta dakkel ti maitulong ti panagbasa iti Nakristianuan a biagtayo. Mainayon iti regular a panangbasa iti Sao ti Dios, mairaman koma iti natimbeng a programa ti personal a panagadal ti panangusig iti teksto iti Biblia manipud iti Panangsukimat Kadagiti Kasuratan iti Inaldaw-aldaw, panangbasa iti Pagwanawanan ken Agriingkayo!, ken panagsagana a maipaay kadagiti Nakristianuan a gimong. Iti ngay Nakristianuan a ministerio? Nalawag, ti panangasaba iti publiko, panagsarungkar kadagiti interesado a tattao, ken panangyadal iti Biblia iti pagtaengan ti mangikalikagum iti laingtayo nga agbasa.
Panagsursuro nga Agsurat a Nalaka a Basaen
12. (a) Apay a nagpateg ti panagsursuro nga agsurat a nalaka a basaen? (b) Ania ti kangrunaan a surat a naaramid pay laeng?
12 Ti maikadua a panggep a rumbeng a pangtulongan koma ti natimbeng nga edukasion kadatayo isut’ panagsursuro nga agsurat a nalaka a basaen. Saan laeng nga iyallatiw ti panagsurat dagiti sao ken ideyatayo no di ket taginayonenna pay ida. Adun a siglo ti naglabas idi nagsurat ti agarup 40 a lallaki a Judio iti papiro wenno pergamino a nangbukel iti naipaltiing a Kasuratan. (2 Timoteo 3:16) Sigurado a daytoy idi ti kangrunaan a surat a naaramid! Di pagduaduaan nga imbagnos ni Jehova ti maulit-ulit a pannakasakar dagidiay sagrado a sasao iti unos dagiti siglo, isu a mapagtalkan ti idadanonna kadatayo. Saantay kadi nga agyaman ta impaisurat ni Jehova dagiti sasaona, imbes a binaybay-anna a naisao laeng dayta?—Idiligyo ti Exodo 34:27, 28.
13. Aniat’ mangipamatmat nga ammo dagiti Israelita ti agsurat?
13 Kadagiti nagkauna a panawen, dagiti laeng napili a tattao, kas dagiti eskriba iti Mesopotamia ken Egipto, ti nalaing nga agbasa ken agsurat. Iti nabatad a pannakaigiddiatda kadagiti nasion, naparegta ti amin idiay Israel nga agbasa ken agsurat. Ti bilin iti Deuteronomio 6:8, 9 nga agsurat dagiti Israelita kadagiti baotek ti ruangan ti balayda, nupay agparang a piguratibo, mangipakpakita nga ammoda ti agsurat. Nupay ubingda pay unay, masursuruanen dagiti annak nga agsurat. Ti Kalendario a Gezer, maysa kadagiti kadaanan a pagarigan ti nagkauna a Hebreo a panagsurat, ti patien dagiti sumagmamano nga eskolar a maysa a panangsubok iti memoria ti maysa nga ubing nga agad-adal.
14, 15. Ania dagiti sumagmamano a positibo ken makagunggona a pamay-an a pakausaran ti abilidad nga agsurat?
14 Ngem kasanotay nga usaren a positibo ken makagunggona ti abilidad nga agsurat? Awan duadua a babaen ti panaginotar kadagiti Nakristianuan a gimong, asamblea, ken kombension. Ti maysa a surat, uray no iti “sumagmamano laeng a sasao,” maliwliwana ti masakit wenno mayebkasna ti panagyaman iti maysa a naespirituan a kabsat a naasi wenno managpadagus kadatayo. (1 Pedro 5:12) No adda asinoman iti kongregasion a pimmusay ti ay-ayatenna, “makaliwliwa” ti ababa a surat wenno kard iti dayta a tao nga aggapu kadatayo. (1 Tesalonica 5:14) Inlawlawag ti maysa a Kristiano a sister a natayán iti ina gapu iti kanser: “Nagpintas ti insurat kaniak ti maysa a gayyem. Talaga a nakatulong gapu ta maulit-ulit a mabasak dayta.”
15 Ti ekselente a pangusaran iti abilidad nga agsurat isut’ panangidayaw ken Jehova babaen ti panagsurat a mangikasaba iti Pagarian. No maminsan mabalin a kasapulan ti kanayon a pannakiinnuman kadagiti kabbaro nga interesado a tattao nga agnanaed iti naiputputong a lugar. Mabalin a temporario a saan nga ipalubos ti sakit a mapankay iti binalaybalay. Mabalinyo nga isurat ti ibagayo koma a personal.
16, 17. (a) Ania a kapadasan ti mangiladladawan iti kinapateg ti panagsurat tapno maikasaba ti Pagarian? (b) Makaisalaysaykay kadi iti umasping a kapadasan?
16 Usigenyo ti maysa a kapadasan. Adu a tawenen ti napalabas idi kinasabaan ti maysa a Saksi maipapan iti Pagarian babaen ti surat ti maysa a balo a babai a nayanunsio iti diario ti ipapatay ni lakayna. Saan a nasubalitan. Kalpasanna, idi Nobiembre 1994, kalpasan ti nasurok a 21 a tawen, nakaawat ti Saksi iti surat a naggapu iti balasang ti babai [a sinuratanna idi]. Kinuna ti balasang:
17 “Idi Abril 1973, liniwliwayo ni nanangko babaen ti surat kalpasan ti ipapatay ni tatangko. Siam laeng ti tawenko idi. Nagadal ni nanangko iti Biblia, ngem saan pay a nagbalin nga adipen ni Jehova. Nupay kasta, idi agangay inturongnak ti panagadalna iti pannakaikamengko iti kinapudno. Idi 1988, inrugik ti panagadalko iti Biblia—15 a tawen kalpasan a naawatmi ti suratyo. Idi Marso 9, 1990, nabautisaranak. Agyamanak unay iti suratyo iti nabayagen a tawen ken maragsakanak unay a mangipakaammo kadakayo a babaen ti tulong ni Jehova, timmubo dagidi bukel nga intukityo. Impaidulin ni nanangko kaniak ti suratyo, ket kayatko koma a maam-ammokayo. Namnamaek a makadanon kadakayo daytoy a surat.” Daydi surat ti balasang agraman ti direksion ken numero ti teleponona, ket pudno a dimmanon iti Saksi a nagsurat adun a tawen ti napalabas. Iladawanyo ti pannakasorpresa ti balasang idi teleponuan ti Saksi—a mangiburburay pay laeng iti namnama ti Pagarian iti sabsabali babaen ti surat!
Panagmataengan iti Mental, Moral, ken Espiritual
18. Idi panawen ti Biblia, kasano nga inasikaso dagiti nagannak ti mental ken moral nga edukasion dagiti annakda?
18 Ti maikatlo a panggep a rumbeng a pangtulongan ti natimbeng nga edukasion kadatayo isut’ panagmataengan iti mental ken moral. Idi panawen ti Biblia, naibilang ti mental ken moral a panangedukar kadagiti annak kas maysa kadagiti kangrunaan a rebbengen dagiti nagannak. Saan laeng a naisuro nga agbasa ken agsurat dagiti annak no di ket, napatpateg pay, nasursuruanda iti Linteg ti Dios, a mangsaklaw iti amin nga aramidda iti biag. Gapuna, saklawen ti edukasion ti panangisuro kadagiti narelihiosuan nga obligasionda ken dagiti prinsipio a mangiwanwan iti panagasawa, relasion iti pamilia, ken seksual a kinadalus, kasta met iti rebbengenda iti padada a tao. Tinulongan ida ti kasta nga edukasion saan laeng a rumang-ay iti mental ken moral no di ket uray pay iti espiritual.—Deuteronomio 6:4-9, 20, 21; 11:18-21.
19. Sadinot’ pakasarakantay iti edukasion a mangipakita kadatayo iti kasayaatan a moral a kababalin a masapul a tungpalen ken tumulong kadatayo a tumanor iti espiritual?
19 Komusta ngay itatta? Napateg ti nasayaat a sekular nga edukasion. Tulongannatay nga agmataengan iti panunot. Ngem sadinot’ pakasarakantay iti edukasion a mangipakita kadatayo kadagiti kasayaatan a moral a kababalin iti biag a mangtulong kadatayo a tumanor iti espiritual? Iti uneg ti kongregasion Kristiano, addaantay iti programa ti nateokratikuan nga edukasion a saan a masarakan iti sadinoman ditoy daga. Babaen ti personal a panagadaltayo iti Biblia ken kadagiti naibatay-Biblia a publikasion, kasta met iti pannursuro a magun-odan kadagiti gimong iti kongregasion, asamblea, ken kombension, magun-odantay daytoy di magatadan, agtultuloy nga edukasion—ti nadiosan nga edukasion—nga awan bayadna! Aniat’ isurona kadatayo?
20. Ania ti isursuro kadatayo ti nadiosan nga edukasion, ken aniat’ ibungana?
20 No rugiantay nga adalen ti Biblia, masursurotayo dagiti kangrunaan a Nainkasuratan a sursuro, ‘dagiti kangrunaan a doktrina.’ (Hebreo 6:1) Bayat nga itultuloytay ti agadal, agipaunegtayo iti “nakired a taraon”—kayatna a sawen, dagiti naun-uneg a kinapudno. (Hebreo 5:14) Ngem mainayon pay, masursurotay dagiti nadiosan a prinsipio a mangisuro kadatayo nga agbiag sigun iti pagayatan ti Dios. Kas pagarigan, masursurotay a liklikan dagiti ugali ken aramid a ‘mangtulaw iti lasag’ ken mangraem iti autoridad ken iti tao ken iti sanikua ti sabsabali. (2 Corinto 7:1; Tito 3:1, 2; Hebreo 13:4) Mainayon pay, maapresiartayo ti kinapateg ti panagbalin a mapagpiaran ken nagaget iti trabahotayo ken ti pateg ti panagbiag a maitunos iti bilbilin ti Biblia iti seksual a kinadalus. (1 Corinto 6:9, 10; Efeso 4:28) Bayat a rumangrang-ay ti panangyaplikartayo kadagitoy a prinsipio iti biagtayo, agmataengantay iti espiritual, ken suminged ti relasiontayo iti Dios. Maysa pay, pagbalinennatay ti nadiosan nga aramidtayo a nasasayaat nga umili, sadinoman ti pagnanaedantayo. Ket daytoy ti mabalin a mangtignay iti sabsabali a mangitan-ok iti daydiay Gubuayan ti nadiosan nga edukasion—ni Jehova a Dios.—1 Pedro 2:12.
Praktikal a Pannakasanay a Maipaay iti Inaldaw a Panagbiag
21. Ania a praktikal a panagsanay ti nagun-od dagiti annak idi panawen ti Biblia?
21 Ti maikapat a panggep ti natimbeng nga edukasion isut’ panangipaay iti praktikal a pannakasanay a kasapulan iti inaldaw a panagbiag ti maysa a tao. Ti edukasion nga ipapaay dagiti nagannak idi tiempo ti Biblia ramanenna ti praktikal a pannakasanay. Naisuro dagiti babbai kadagiti trabaho iti balay. Ipakita ti maudi a kapitulo ti Proverbio 31:10-31 nga adu ken nagduduma dagitoy. Gapuna, nasursuro dagiti babbai ti agtibbi, agabel, ken agluto ken agtagibalay, agnegosio, ken mangasikaso iti daga. Masansan a maisuro dagiti lallaki iti sekular a trabaho ni tatangda, panagtalon man wenno panagaramid iti aniaman. Nasursuro ni Jesus ti agallawagi ken Jose a pannakaamana; gapuna saan laeng a naawagan “ti anak ti allawagi” no di ket kas “ti allawagi.”—Mateo 13:55; Marcos 6:3.
22, 23. (a) Agpaay iti ania ti pangisagsaganaan ti edukasion kadagiti annak? (b) Ania ti rumbeng a motibotayo iti panangpili iti kanayonan nga edukasion no talaga a kasapulan dayta?
22 Itatta, mairaman met iti natimbeng nga edukasion ti panagsagana a mangasikaso kadagiti kasapulan ti maysa a pamilia iti masanguanan. Ipamatmat ti sasao ni apostol Pablo a masarakan iti 1 Timoteo 5:8 a maysa a sagrado nga obligasion ti panangipaay ti kasapulan ti pamilia. Nagsurat: “Pudno unay no ti asinoman dina taraonan dagidiay bukodna, ken nangnangruna kadagidiay kameng ti sangakabbalayanna, pinaglikudanna ti pammati ket isu dakdakes ngem ti tao nga awanan pammati.” Gapuna, rumbeng a ti edukasion ti mangisagana kadagiti annak para kadagiti rebbengen nga ibaklaydanto iti biag ken makabalanda tapno agbalin a nagagaget a kameng ti komunidad.
23 Kasanot’ kaadu a sekular nga edukasion ti rumbeng nga alaentayo? Saan a padapada daytoy iti nadumaduma a nasion. Ngem no ti panagsapul iti panggedan kalikagumanna ti panagsanay a mainayon iti kababaan a kalikaguman ti linteg, makaammon dagiti nagannak a mangiwanwan kadagiti annakda iti panagaramid iti pangngeddeng maipapan iti kanayonan nga edukasion wenno panagsanay, a tingitingenda agpadpada dagiti manamnama a pagimbagan ken pagdaksan ti kasta a kanayonan a panagadal. Ngem, ania koma ti motibo iti panagpili ti maysa iti kanayonan nga edukasion no bilang kasapulan dayta? Sigurado a saan a kinabaknang, pakaitan-okan ti bagi, wenno dayaw. (Proverbio 15:25; 1 Timoteo 6:17) Laglagipenyo ti naadaltayo iti ulidan ni Jesus—usaren koma ti edukasion a pangidayaw ken Jehova. No pilientay ti kanayonan nga edukasion, ti koma mangtignay kadatayo isut’ tarigagay nga adda umanay a pangsuportartayo iti bagitayo tapno naan-anay a makapagserbitay ken Jehova iti Nakristianuan a ministerio.—Colosas 3:23, 24.
24. Ania a leksion manipud ken Jesus ti ditay koma liplipatan?
24 Ngarud, gagetantayo a gun-oden ti maysa a natimbeng a sekular nga edukasion. Sapay koma ta gundawayantayo ti agtultuloy a programa ti nadiosan nga edukasion, a maipapaay iti uneg ti organisasion ni Jehova. Ken ditay koma liplipatan ti napateg a leksion a nasursurotayo ken Jesu-Kristo, ti kaedukaduan pay laeng a tao a nagna ditoy daga—ti edukasion masapul nga usaren, saan a tapno itan-ok ti bagi, no di ket tapno pangidayaw iti katan-okan nga Edukador iti amin, ni Jehova a Dios!
Ania ti Sungbatyo?
◻ Kasano nga inusar ni Jesus ti edukasionna?
◻ Apay a napateg ti panagsursuro nga agbasa a naimbag?
◻ Kasanotay a mausar ti abilidadtayo nga agsurat a pangidayaw ken Jehova?
◻ Kasanot’ panangtulong kadatayo ti nadiosan nga edukasion tapno agmataengan agpadpada iti moral ken espiritual a pamay-an?
◻ Ania a praktikal a panagsanay ti rumbeng a mairaman iti natimbeng nga edukasion?
[Kahon iti panid 13]
Praktikal a Tulong Agpaay Kadagiti Edukador
Iti “Nararagsak a Managdaydayaw” a Kombension Distrito idi 1995/96, inruar ti Watch Tower Society ti baro a broshur a napauluan Dagiti Saksi ni Jehova ken ti Edukasion. Naipablaak daytoy 32-panid, de kolor a broshur a nangnangruna nga agpaay kadagiti edukador. Gapuna a naipatarus daytoy iti 58 a pagsasao.
Apay a kasapulan ti maysa a broshur agpaay kadagiti edukador? Tapno matulongan ida nga ad-adda a mangtarus iti patpatien dagiti estudiante nga annak dagiti Saksi ni Jehova. Aniat’ linaon ti broshur? Iti nalawag ken positibo a pamay-an, ilawlawagna ti panangmatmattayo kadagiti isyu a kas iti kanayonan nga edukasion, dagiti kasangay ken Paskua, ken panagsaludo iti bandera. Ipatalged met ti broshur kadagiti edukador a kayattayo a magunggonaan a naan-anay dagiti annaktayo iti panageskuelada ken sipapasnek a kayattayo ti makitinnulong kadagiti edukador, a mangipakpakita iti aktibo nga interes iti edukasion dagiti annaktayo.
Kasano a mausar ti broshur nga Edukasion? Yantangay naisagana dayta para kadagiti edukador, iranudtay daytoy kadagiti mannursuro, prinsipal, ken dadduma pay nga opisial ti eskuelaan. Sapay koma ta makatulong daytoy baro a broshur kadagiti kasta nga edukador tapno matarusanda dagiti panangmatmat ken patpatientayo ken no apay addada tiempo nga ikalintegantayo ti agbalin a naiduma. Maparegta dagiti nagannak nga aramatenda ti broshur iti pannakisaritada kadagiti edukador ti annakda.
[Ladawan iti panid 10]
Napateg unay ti edukasion iti kadaanan nga Israel