Amin Kadi a Relihion Makaay-ayo iti Dios?
Ipagarupyo kadi nga amin a relihion makaay-ayo iti Dios? Nalabit aniaman a kita ti panagdayaw nga ammoyo iparparegtana ti nasayaat a kababalin, uray kaskasano iti sumagmamano a pamay-an. Ngem umdas kadi dayta tapno maay-ayo ti Dios?
KUNA ti dadduma, ‘Napasnekka la ketdi iti panagdayawmo, ket maay-ayon ti Dios. Adda naimbag iti amin a relihion.’ Kas pagarigan, inawat ti Pammati ti Bahai daytoy a panangmatmat agingga iti punto nga inramanna kadagiti pammatina ti siam a kangrunaan a relihion iti lubong. Mamati daytoy a grupo ti relihion nga amin dagitoy ket addaan nadibinuan a namunganayan ken parupa ti maymaysa a kinapudno. Kasano a nagbalin a kastoy?
Maysa pay, adda kalinteganyo nga agsaludsod no kasano a ti maysa a relihion makaay-ayo iti Dios idinto ta ibilinna kadagiti kamengna a mangikabilda iti nerve gas kadagiti lugar a para iti publiko, nga addaan posibilidad a mangpapatay iti adu a tattao. Daytat’ pammabasol iti maysa a grupo ti relihion idiay Japan. Wenno maay-ayo kadi ti Dios iti maysa a relihion a mangparparegta kadagiti kamengna nga agpakamatay? Sumagmamano a tawenen ti napalabas, napasamak dayta kadagiti pasurot ti relihioso a lider a ni Jim Jones.
No sublianantay ti immun-una a panawen, mabalin a maisaludsodtayo, Maay-ayo kadi dagiti relihion ti Dios no itandudoda ti panaggugubat, kas iti kaso ti Tallopulo a Tawen a Gubat, a nagdadangadangan manipud idi 1618 aginggat’ 1648? Sigun iti The Universal History of the World, dayta a narelihiosuan a dangadang iti nagbaetan dagiti Katoliko ken Protestante ket “maysa kadagiti kaaalinggagetan a gubat iti pakasaritaan ti Europa.”
Dagiti narelihiosuan a Krusada manipud idi maika-11 agingga idi maika-13 a siglo nagresulta met iti nakaal-alinggaget a panangiparukpok iti dara. Kas pagarigan, iti umuna a Krusada, sidadangkok a pinapatay dagiti makunkuna a Kristiano a krusado dagiti Muslim ken Judio nga agnanaed idiay Jerusalem.
Usigenyo met, ti napasamak kabayatan ti Inkisision, a nangrugi idi maika-13 a siglo ken nagpaut iti agarup 600 a tawen. Rinibu ti natutuok ken napuoran agingga a natay gapu iti bilin dagiti lider ti relihion. Iti librona a Vicars of Christ—The Dark Side of the Papacy, kuna ni Peter De Rosa: “Iti nagan ti papa, [dagiti inkisidor] ti addaan sungsungbatan iti nadangkok unay ken nagtultuloy a panangraut iti kinasayaat ti tao iti pakasaritaan ti puli [ti tao].” Maipanggep iti Dominico nga inkisidor a ni Torquemada ti España, kuna ni De Rosa: “Nadutokan idi 1483, sidadangkok a nagturay iti sangapulo ket lima a tawen. Nasurok a 114,000 ti biktimana a 10,220 kadakuada ti napuoran.”
Siempre, saan laeng a dagiti relihion ti Kakristianuan ti addaan sungsungbatan iti dara. Iti librona a Pensées, kinuna ti pilosopo a Pranses a ni Blaise Pascal: “Naan-anay ken maragsakan unay dagiti tao nga agaramid iti dakes no maigapu iti narelihiosuan a pammati.”
Mailasin Babaen Kadagiti Bungada
Manipud iti panangmatmat ti Dios, ti pannakaanamong ti maysa a relihion saan a naibatay iti maysa laeng a banag. Tapno makaay-ayo kenkuana ti maysa a relihion, dagiti sursuro ken aramidna masapul a maitunos iti naisurat a Sao ti kinapudno, ti Biblia. (Salmo 119:160; Juan 17:17) Ti bunga ti panagdayaw nga anamongan ti Dios masapul a maitunos kadagiti pagalagadan ni Jehova a Dios.
Iti Sermonna idiay Bantay, impasimudaag ni Jesu-Kristo nga addanto dagiti mammadto a siuulbod nga agkuna a mangibagi iti Dios. Kinuna ni Jesus: “Siputanyo dagiti ulbod a mammadto nga umay kadakayo iti kawes ti karnero, ngem iti uneg loboda a narawet. Babaen kadagiti bungada mailasinyonto ida. Saan aya a di pulos agburas dagiti tattao kadagiti ubas manipud kadagiti sisiitan wenno kadagiti higos manipud kadagiti kalunay? Kasta met tunggal naimbag a kayo pataudenna ti nasayaat a bunga, ngem tunggal rinuker a kayo pataudenna ti awan pategna a bunga; ti maysa a naimbag a kayo di makapataud iti awan pategna a bunga, uray ti maysa a rinuker a kayo di makapataud iti nasayaat a bunga. Tunggal kayo a di mangpatpataud iti nasayaat a bunga mapukan ken maibelleng iti apuy. Pudno, ngarud, babaen kadagiti bungada mailasinyonto dagidiay a tattao.” (Mateo 7:15-20) Ipakita dagitoy a sasao a kasapulantayo ti agbalin nga alerto iti naespirituan. Mabalin a panunotentayo a ti maysa a lider wenno grupo ti relihion ket makaay-ayo iti Dios ken ni Kristo, ngem mabalin a nagbidduttayo.
Masapul ti Panagannad
Nupay kuna ti maysa a relihion nga addaan iti anamong ti Dios ken agbasbasa dagiti ministrona kadagiti teksto iti Biblia, dina kaipapanan a daytan ti kita ti panagdayaw a makaay-ayo iti Dios. Mabalin nga agar-aramid pay dagiti liderna kadagiti nakaskasdaaw a banag a kasla kettay agtigtignay ti Dios babaen kadakuada. Nupay kasta, posible pay laeng nga agbalin nga ulbod ti relihion, a di mangpatpataud kadagiti bunga a makaay-ayo iti Dios. Nakaaramid dagiti managsalamangka a papadi nga Egipcio idi kaaldawan ni Moises kadagiti nakaskasdaaw a banag, ngem sigurado a di inanamongan ida ti Dios.—Exodo 7:8-22.
Ita kas idi napalabas, adu a relihion ti mangitantandudo kadagiti kapanunotan ken pilosopia ti tao imbes a sumurot iti iwarwaragawag ti Dios kas kinapudno. Nangnangruna a maitutop, no kasta, ti pakdaar ti Biblia: “Agaluadkayo: amangan no adda asinoman a mangkayawto kadakayo kas naanupanna babaen iti pilosopia ken awan kapapay-anna a panangallilaw maitunos iti tradision dagiti tattao, maitunos kadagiti pagdamdamuan a bambanag ti lubong ket saan a maitunos ken Kristo.”—Colosas 2:8.
Kalpasan ti panangdakamatna kadagiti naimbag ken dakes a bunga, kinuna ni Jesus: “Saan a tunggal maysa nga agkunkuna kaniak, ‘Apo, Apo,’ makastrekto iti pagarian ti langlangit, no di ket daydiay mangar-aramid ti pagayatan ni Amak nga adda iti langlangit. Adunto ti agkuna kaniak iti dayta nga aldaw, ‘Apo, Apo, dikami aya nagipadto iti naganmo, ken nangparuar kadagiti sairo iti naganmo, ken nagaramid iti adu a mannakabalin nga ar-aramid iti naganmo?’ Ket kaskasdi iti dayta ipudnokto kadakuada: Saankay a pulos am-ammo! Umadayokayo kaniak, dakayo nga agar-aramid ti kinakillo.”—Mateo 7:21-23.
Sukimatenyo Dagiti Bunga
No kasta, nalawag a kasapulan a kitaen ti bunga ti maysa a relihion sakbay nga ikeddeng a makaay-ayo dayta iti Dios. Kas pagarigan, makinamnamin kadi ti relihion iti politika? Kalpasanna usigenyo dagitoy a sasao, a nailanad iti Santiago 4:4: “Siasinoman . . . a tarigagayanna ti agbalin a gayyem ti lubong ibilbilangna ti bagina a kabusor ti Dios.” Malaksid iti daytoy, kinuna ni Jesus kadagiti pudno a pasurotna: “Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak a saan a paset ti lubong.” (Juan 17:16) Ti relihion a nasayaat iti imatang ti Dios saan a makinamnamin iti politika daytoy a lubong, nga “adda iti pannakabalin daydiay nadangkes,” ti di makita nga espiritu a parsua a ni Satanas a Diablo. (1 Juan 5:19) Imbes ketdi, ti relihion nga anamongan ti Dios sisusungdo a mangitantandudo iti Pagarianna iti sidong ni Jesu-Kristo ken mangiwarwaragawag iti naimbag a damag maipanggep iti dayta a nailangitan a gobierno.—Marcos 13:10.
Makaay-ayo kadi iti Dios ti maysa a relihion no itantandudona ti panagsalungasing dagiti umili iti gobierno? Nalawag ti sungbat no ipangagtayo ti balakad ni apostol Pablo: “Itultuloymo a palagipan ida nga agpasakop ken agtulnogda kadagiti gobierno ken turturay kas mangiturturay, a sisasaganada iti tunggal naimbag nga aramid.” (Tito 3:1) Siempre, impakita ni Jesus a dagiti pasurotna rumbeng nga ‘ibayadda ken Cesar dagiti bambanag ni Cesar, ngem iti Dios dagiti bambanag ti Dios.’—Marcos 12:17.
Ipapantayo nga iparparegta ti maysa a relihion ti pannakipaset kadagiti gubat dagiti nasion. Idagadag kadatayo ti 1 Pedro 3:11 nga ‘aramidentay ti naimbag’ ken ‘sapulentay koma ti talna ket surotentay dayta.’ Kasano a makaay-ayo iti Dios ti maysa a relihion no dagiti kamengna situtulokda a mangpapatay kadagiti padada a managdaydayaw iti sabali a pagilian gapu iti gubat? Dagiti kameng ti relihion nga anamongan ti Dios iyanninawda ti kangrunaan a galadna—ayat. Ken kinuna ni Jesus: “Babaen iti daytoy maammuanto ti isuamin a dakayo dagiti adalak, no addaankayo iti ayat iti maysa ken maysa.” (Juan 13:35) Awan aniaman a pakainaigan dayta nga ayat iti naranggas a panaggiginnura kadagiti gubat dagiti nasion.
Balbaliwan ti pudno a relihion dagiti managayat iti gubat a tattao nga agbalin a managayat iti talna. Naipadto daytoy kadagitoy a sasao: “Pandayendanto dagiti kamkampilanda a pagbalinen a dingding ti arado ket dagiti pikpikada pandayendanto a kumkumpay. Ti maysa a nasion saannanto nga itag-ay ti kampilan a maibusor iti nasion, ket didanto met adalenen iti pannakigubat uray kaano.” (Isaias 2:4) Imbes a mangisawang iti sasao ti pananggura, dagidiay mangal-alagad iti pudno a panagdayaw agtungpalda iti bilin: “Masapul nga ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim.”—Mateo 22:39.
Dagidiay mangal-alagad iti pudno a relihion ikagumaanda ti agbiag maitunos kadagiti nangato a pagalagadan ni Jehova a Dios, a laksidenda dagiti imoral nga estilo ti panagbiag. Kuna ti Sao ti Dios: “Ania! Dikay aya ammo a dagiti nakillo a tattao didanto tawiden ti pagarian ti Dios? Dikay paiyaw-awan. Uray dagiti mannakiabig, wenno dagiti managrukbab iti didiosen, wenno dagiti mannakikamalala, wenno dagiti lallaki a maipaay kadagiti di nainkasigudan a panggep, wenno dagiti lallaki a makikaidda kadagiti lallaki, wenno dagiti mannanakaw, wenno dagiti naagum a tattao, wenno dagiti managbarbartek, wenno dagiti manangrabngis, wenno dagiti manangkikil didanto tawiden ti pagarian ti Dios. Ket kaskasdi a kasta idi ti sumagmamano kadakayo. Ngem naugasankayon a nadalus, ngem nasantipikarkayon, ngem naideklarakayon a nalinteg iti nagan ni Apotayo a Jesu-Kristo ken babaen iti espiritu ti Diostayo.”—1 Corinto 6:9-11.
Panawen Maipaay iti Nainsiriban a Panagtignay
Napateg a mailasin ti pagdumaan ti ulbod a panagdayaw ken ti pudno a relihion. Iti libro ti Biblia nga Apocalipsis, nailasin ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion kas “Babilonia a Dakkel,” ti simboliko a balangkantis a “nakiabigan dagiti ar-ari ti daga.” Nakabasol iti dara ken adda iggemna a maysa a nabalitokan a kopa a “napno kadagiti makarimon a bambanag ken kadagiti narugit a bambanag ti pannakiabigna.” (Apocalipsis 17:1-6) Awan aniaman a banag kenkuana a makaay-ayo iti Dios.
Daytoy ti panawen maipaay iti nainsiriban a panagtignay. Kadagiti napasnek a tattao nga adda pay laeng iti Babilonia a Dakkel, kastoy ti iwarwaragawag ti managayat a Namarsua kadatayo: “Rummuarkayo kenkuana, tattaok, no dikay kayat ti makiraman kenkuana kadagiti basolna, ken no dikay kayat ti umawat iti paset dagiti saplitna.”—Apocalipsis 18:4.
No kayatyo nga alagaden ti relihion a makaay-ayo iti Dios, apay a dikay makiam-ammo a naimbag kadagiti Saksi ni Jehova? Nailista iti naipakuyog a tsart ti sumagmamano kadagiti pammatida, agraman dagiti Nainkasuratan a rason kadagitoy. Lukibenyo ti Bibliayo tapno makitayo no dagiti patpatien dagiti Saksi ket maitunos met laeng iti Sao ti Dios. Agimtuodkayo tapno maammuanyo no ti relihionda ket mangpatpataud iti kita ti bunga a namnamaenyo iti pudno a panagdayaw. No masarakanyo a kasta, matakuatanyo ti relihion a makaay-ayo iti Dios.
[Kahon iti panid 5]
NO ANIAT’ PATPATIEN DAGITI SAKSI NI JEHOVA
PAMMATI PAKAIBATAYAN ITI BIBLIA
Ti nagan ti Dios ket Jehova Exodo 6:3; Salmo 83:18
Ti Biblia ket Sao ti Dios Juan 17:17; 2 Timoteo 3:16, 17
Ni Jesu-Kristo ket Anak ti Dios Mateo 3:16, 17; Juan 14:28
Naparsua, saan a gapuanan ti ebolusion ti sangatauan Genesis 1:27; 2:7
Ti ipapatay ti tao ket bunga ti basol ti immuna a tao Roma 5:12
Saan nga agtultuloy nga agbiag ti kararua iti ipapatay Eclesiastes 9:5, 10; Ezequiel 18:4
Ti impierno ket kadawyan a tanem ti sangatauan Job 14:13; Apocalipsis 20:13
King James Version
Panagungar ti namnama dagiti natay Juan 5:28, 29; 11:25; Aramid 24:15
Impaay ni Kristo ti naindagaan a biagna kas subbot iti Mateo 20:28; 1 Pedro 2:24; 1 Juan 2:1, 2
natulnog a sangatauan
Dagiti kararag masapul a maiturong laeng ken Mateo 6:9; Juan 14:6, 13, 14
Jehova baeten ken Kristo
Masapul a tungpalen dagiti linteg iti Biblia maipapan iti moral 1 Corinto 6:9, 10
Saan a masapul nga aramaten dagiti imahen iti panagdayaw Exodo 20:4-6; 1 Corinto 10:14
Masapul a liklikan ti espiritismo Deuteronomio 18:10-12; Galacia 5:19-21
Saan a rumbeng nga ipauneg ti dara iti bagi ti maysa a tao Genesis 9:3, 4; Aramid 15:28, 29
Agtalinaed a naisina iti lubong dagiti pudno a pasurot ni Jesus Juan 15:19; 17:16; Santiago 1:27; 4:4
Agibumbunannag iti naimbag a damag dagiti Kristiano a saksi Isaias 43:10-12; Mateo 24:14; 28:19, 20
Ti panagbautisar babaen ti naan-anay a pannakaitaneb iti Marcos 1:9, 10; Juan 3:22; Aramid 19:4, 5
danum isimbolona ti dedikasion iti Dios
Di-nainkasuratan dagiti narelihiosuan a titulo Job 32:21, 22; Mateo 23:8-12
Agbibiagtayo iti “panawen ti panungpalan” Daniel 12:4; Mateo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5
Di makita ti kaadda ni Kristo Mateo 24:3; Juan 14:19; 1 Pedro 3:18
Ni Satanas ti di makita nga agturay daytoy a lubong Juan 12:31; 1 Juan 5:19
Dadaelen ti Dios ti agdama a dakes a sistema ti bambanag Daniel 2:44; Apocalipsis 16:14, 16; 18:1-8
Ti Pagarian ti Dios iti sidong ni Kristo agturayto ditoy daga Isaias 9:6, 7; Daniel 7:13, 14; Mateo 6:10
iti kinalinteg
“Bassit nga ipastoran” ti makipagturay ken Kristo idiay langit Lucas 12:32; Apocalipsis 14:1-4; 20:4
Ti dadduma pay nga anamongan ti Dios gumun-odto iti biag Lucas 23:43; Juan 3:16; Apocalipsis 21:1-4
nga agnanayon iti paraiso a daga
[Ladawan iti panid 4]
Rinibu ti napapatay kabayatan ti Inkisision
[Ladawan iti panid 6]
Dagiti Krusada nagresulta iti nakaal-alinggaget a panangibuyat iti dara
[Ladawan iti panid 7]
Mailasin ti pudno a relihion babaen kadagiti nasayaat a bungana
[Picture Credit Line iti panid 2]
Akkub: Garo Nalbandian