Pannakaisalakan iti “Aldaw ni Jehova”

“Ti aldaw ni Jehova dakkel ken nakaal-alingget unay; ket asino ti makaitured?”​—JOEL 2:11.

1. Apay a rumbeng a pagrag-oan ti ‘nakaal-alingget unay nga aldaw ni Jehova’?

“NAKAAL-ALINGGET UNAY”! Kasta ti panangdeskribir ti propeta ti Dios a ni Joel iti dakkel nga “aldaw ni Jehova.” Nupay kasta, datayo a mangay-ayat ken ni Jehova ken nagdedikar kenkuana maibatay iti daton a pangsubbot ni Jesus ket di rumbeng nga agaligagaw bayat nga umad-adani ti aldaw ni Jehova. Pudno a nakabutbutengto dayta nga aldaw, ngem aldaw ti naindaklan a pannakaisalakan, ti aldaw a pannakaruk-at iti dakes a sistema ti bambanag a rinibu a tawenen a mangparparigat iti sangatauan. Bayat nga umas-asideg dayta nga aldaw, indagadag ni Joel iti ili ti Dios nga ‘agragsak ken agrag-oda; ta ni Jehova agaramid iti dakkel a banag,’ sana impasarunson daytoy a pammatalged: “Maaramidto nga uray siasino nga umawagto iti nagan ni Jehova, maisalakanto.” Kalpasanna, iti urnos ti Pagarian ti Dios, “addanto dagidiay makatalaw, kas sinao ni Jehova, ket kadagiti matidda addanto dagiti ay-ayaban ni Jehova.”​—Joel 2:11, 21, 22, 32.

2. Iti pannakaibanag dagiti panggep ti Dios, ania ti maaramid (a) iti “aldaw ti Apo” (b) iti “aldaw ni Jehova”?

² Saan nga agpada ti nakaal-alingget nga aldaw ni Jehova ken ti “aldaw ti Apo” iti Apocalipsis 1:10. Daytoy naud-udi nga aldaw ramanenna ti kaitungpalan dagiti 16 a sirmata a nailadawan iti Apocalipsis kapitulo 1 agingga iti 22. Ramanenna ti panawen a pannakatungpal dagiti amin a pasamak nga impadto ni Jesus kas sungbat iti saludsod dagiti adalanna: “Kaanonto a mapasamak dagitoy a bambanag, ket anianto ti pagilasinan ti kaaddam ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag?” Mailasin ditoy daga ti nailangitan a kaadda ni Jesus babaen kadagiti nakaam-amak a ‘gubat, bisin, guranggura, angol, ken kinakillo.’ Bayat a lumanlanlan dagitoy nakalkaldaang a kasasaad, mangipapaay ni Jesus iti liwliwa kadagiti managbuteng-Dios a tattao babaen ti panangibaonna kadagiti adalanna iti moderno a panawen a mangikasaba iti “daytoy naimbag a damag ti pagarian . . . iti isuamin a mapagnaedan a daga a maipaay a pangsaksi kadagiti isuamin a nasnasion.” Kalpasanna, kas kangitingitan ti aldaw ti Apo, umayton “ti panungpalan” ti agdama a sistema ti bambanag, ti nakaal-alingget nga aldaw ni Jehova. (Mateo 24:3-14; Lucas 21:11) Daytanto ti aldaw a panangibanag ni Jehova iti nadaras a pannakaukom ti rinuker a lubong ni Satanas. “Dagiti langlangit ken ti daga agkintayegdanto: ngem ni Jehova isu ti pagkamanganto ti ilina.”​—Joel 3:16.

Nagtignay ni Jehova idi Kaaldawan ni Noe

3. Kasano a dagiti kasasaad ita ket kas met laeng idi kaaldawan ni Noe?

³ Dagiti kasasaad iti lubong ita ket kas met laeng idi “kaaldawan ni Noe,” nasurok nga 4,000 a tawenen ti napalabas. (Lucas 17:26, 27) Iti Genesis 6:5, mabasatayo: “Nakita ni Jehova a ti kinadakes ti tao dakkel iti daga, ken amin nga arapaap dagiti panunot ti pusona dakes la a kankanayon.” Awan dumana ti lubong ita! Agraraira iti uray sadinoman ti kinadakes, kinaagum, ken kinaawan ayat. No dadduma nalabit ipagaruptayo a ti kinadakes ti tao nadanonnan ti kangitingitanna. Ngem ti padto ni apostol Pablo maipapan iti “maudi nga al-aldaw” agtultuloy a matungtungpal: “Dagiti nadangkes a tattao ken dagiti agpampammarang rumang-aydanto manipud dakes nga agturong iti dakdakes pay, a mangiyaw-awan ken maiyaw-awanda.”​—2 Timoteo 3:1, 13.

4. Ania ti epekto ti ulbod a panagdaydayaw idi un-unana?

⁴ Nakaipaay kadi ti relihion iti pakabang-aran ti sangatauan idi tiempo ni Noe? Iti kasupadina, ti apostata a relihion nga adda idi ti maysa kadagiti kangrunaan a makagapu iti nagdakes a kasasaad. Timmulok dagiti immuna a nagannak kadatayo iti ulbod a sursuro ti “kadaanan a serpiente, daydiay naawagan iti Diablo ken Satanas.” Iti maikadua a kaputotan manipud ken Adan, ‘nangrugi dagiti tattao iti panangaw-awagda iti nagan ni Jehova,’ a nalabit tinabbaawanda. (Apocalipsis 12:9; Genesis 3:3-6; 4:26) Iti panaglabas ti panawen, dagiti rebelioso nga anghel, a pinaglikudanda ti naipamaysa a debosion iti Dios, naglasagda tapno madennaanda dagiti agkakapintas a babbai, banag a maiparit kadakuada. Nangyanak dagitoy a babbai kadagiti mestiso a higante, a naawagan Nefilim, a nangirurumen ken nangbutbuteng kadagiti tattao. Iti sidong daytoy nga impluensia dagiti demonio, “amin a lasag pinadakesda ti dalanda iti rabaw ti daga.”​—Genesis 6:1-12.

5. Mainaig kadagiti pasamak idi kaaldawan ni Noe, ania a pammakdaar a balakad ti impaay ni Jesus kadatayo?

⁵ Ngem adda maysa a pamilia a nagtalinaed a natarnaw ken Jehova. Gapuna, ti Dios “inaywananna ni Noe, maysa a manangaskasaba iti kinalinteg, a sitatalged agraman dagiti pito a sabsabali pay idi inyegna ti layus iti lubong dagiti di nadiosan a tattao.” (2 Pedro 2:5) Inladawan dayta a Layus ti nakaal-alingget nga aldaw ni Jehova, nga isu ti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag ket maipanggep iti dayta impadto ni Jesus: “Maipapan iti dayta nga aldaw ken oras awan ti asinoman a makaammo, uray dagiti anghel ti langlangit wenno uray ti Anak, no di laeng ti Ama. Ta kas iti kaaldawan idi ni Noe, kastanto ti kaadda ti Anak ti tao. Ta kas kadakuada idi kadagidiay nga al-aldaw kasakbayan ti layus, a mangmangan ken umin-inumda, mangas-asawa dagiti lallaki ken maiyas-asawa dagiti babbai, agingga iti aldaw a ni Noe simrek iti daong; ket dida nangikankano agingga a ti layus immay ket inyanudna amin ida, kastanto ti kaadda ti Anak ti tao.” (Mateo 24:36-39) Kasta met laeng ti kasasaad iti kaaldawantayo, isut’ gapuna nga indagadag ni Jesus nga ‘asikasuentayo ti bagbagitayo, ken agtalinaed a siririing, nga umar-ararawtayo iti isuamin a tiempo tapno makapagballigitayo iti pananglisi kadagitoy amin a bambanag a naikeddeng a mapasamak.’​—Lucas 21:34-36.

Ti Panangukom ken Panangdusa ni Jehova iti Sodoma ken Gomorra

6, 7. (a) Ania ti iladladawan dagiti pasamak idi panawen ni Lot? (b) Ania a nalawag a ballaag ti ipaay daytoy kadatayo?

⁶ Sumagmamano a gasut a tawen kalpasan ti Layus, idi immadu ti kaputotan ni Noe ditoy daga, naimatangan ni matalek nga Abraham ken ni Lot a kaanakanna ti maysa pay a nakaal-alingget nga aldaw ni Jehova. Nagnaed ni Lot ken ti pamiliana iti siudad ti Sodoma. Kas iti Gomorra a kabangibangna, naigamer daytoy a siudad iti makarimon a seksual nga imoralidad. Naipangpangruna met ti materialismo, a nangapektar idi kamaudiananna uray iti asawa ni Lot. Kinuna ni Jehova ken Abraham: ‘Ti ariwawa ti Sodoma ken Gomorra dakkel, ket ti basolda nakaro unay.’ (Genesis 18:20) Impakpakaasi ni Abraham ken Jehova a dina dadaelen dagidiay a siudad maigapu kadagiti nalinteg a tattao, ngem kinuna ni Jehova nga awan masarakanna uray sangapulo la koma a nalinteg a tattao kadagidiay a lugar. Tinulongan dagiti anghel ti Dios ni Lot ken ti dua a babbalasangna nga agkamang iti siudad ti Zoar nga adda iti asideg.

⁷ Ania ti simmaruno a napasamak? Iti panangidiligna iti “maudi nga al-aldaw[tayo]” iti kaaldawan ni Lot, kuna ti Lucas 17:28-30: “Kasta met, kas iti napasamak idi kaaldawan ni Lot: mangmanganda idi, umin-inumda, gumatgatangda, aglaklakoda, agmulmulada, agibangbangonda. Ngem iti aldaw a ni Lot rimmuar iti Sodoma nagtudo iti apuy ken asupre manipud langit ket dinadaelna ida amin. Kastanto met laeng a pamay-an iti dayta nga aldaw inton ti Anak ti tao maipanayag.” Ti nakaam-amak a nagtungpalan ti Sodoma ken Gomorra iti daydi a nakaal-alingget nga aldaw ni Jehova ket nalawag a pakaballaagantayo iti daytoy a panawen ti kaadda ni Jesus. Ti moderno a kaputotan ti sangatauan ‘nakiabigda met nga aglablabes unay ken simmurotda iti lasag maipaay iti di nakaisigudan a pannakausar.’ (Judas 7) Maysa pay, dagiti imoral a seksual nga aramid iti panawentayo ti pakaigapuan ti adu kadagiti “angol” nga impadto ni Jesus a tumaud iti kaaldawantayo.​—Lucas 21:11.

Ti Israel Agapit iti “Alipugpog”

8. Kasano kainget a sinalimetmetan ti Israel ti pannakitulagna ken Jehova?

⁸ Iti panaglabas ti panawen, pinili ni Jehova ti Israel kas “naisangsangayan a sanikuana kadagiti amin a sabsabali nga ili, . . . maysa a pagarian dagiti papadi ken maysa a nasantuan a nasion.” Ngem agpannuray daytoy iti ‘siiinget a panagtulnogda iti timekna ken panangsalimetmetda iti tulagna.’ (Exodo 19:5, 6, NW) Rinaemda kadi daytoy naindaklan a pribilehio? Saan! Pudno, adda dagidi matalek a tattao iti dayta a nasion a sisusungdo a nagserbi kenkuana​—da Moises, Samuel, David, Josafat, Ezekias, Josias, agraman dagiti napudno a propeta ken propetisa. Ngem kas nasion, saanda a matalek. Idi agangay, nabingay ti pagarian​—Israel ken Juda. Agpada a naigamer dagitoy a nasion iti napaganuan a panagdayaw ken iti dadduma pay a makapabain-Dios nga aramid dagiti kabangibang a pagilian.​—Ezequiel 23:49.

9. Kasano nga inukom ni Jehova ti rebelioso a pagarian a buklen ti sangapulo a tribu?

⁹ Ania ti inaramid ni Jehova? Kas iti sigud, namakdaar, maitunos iti prinsipio a sinao ni Amos: “Awanto ti aramiden ni Apo Jehova a dinto maipalgak ti palimedna kadagiti adipenna, dagiti mammadto.” Ni Amos a mismo inwaragawagna ti didigra iti makin-amianan a pagarian ti Israel: “Anianto ti kaipapanan ti aldaw ni Jehova kadakayo a tattao? Kinasipngetto, ket awan ti lawag.” (Amos 3:7; 5:18, NW) Mainayon pay, kinuna ni Oseas a pada a mammadto ni Amos: “Nagmulada iti angin, ken agapitdanto iti alipugpog.” (Oseas 8:7) Idi 740 K.K.P., inusar ni Jehova ti buyot ti Asiria a mangrebbek a mamimpinsan iti makin-amianan a pagarian ti Israel.

Ti Panangsingir ni Jehova iti Apostata a Juda

10, 11. (a) Apay a di pinakawan ni Jehova ti Juda? (b) Aniada a makarimon a banag ti nangtulaw iti nasion?

¹⁰ Imbaon met ni Jehova dagiti mammadtona iti makin-abagatan a pagarian ti Juda. Ngem, dagiti ari ti Juda kas kada Manases ken ni Amon a kasunona, intultuloyda nga inaramid ti dakes iti imatangna, a nangibuyatda iti ‘nakaad-adu a dara nga awan basolna ken nagserbida kadagiti ladawan ken nagrukbabda kadakuada.’ Nupay inaramid ni Josias nga anak ni Amon ti umiso iti imatang ni Jehova, dagiti ari a simmarsaruno kenkuana, agraman dagiti umili, naigamerda manen iti kinadakes, isut’ gapuna a ‘saan a namakawan ni Jehova.’​—2 Ar-ari 21:16-21, NW; 24:3, 4.

¹¹ Kinuna ni Jehova babaen ken Jeremias a mammadtona: “Maysa a nakaskasdaaw ken nakaam-amak a banag ti mapasamak iti daga: Dagiti mammadto agipadtoda a siuulbod, ket dagiti papadi agturayda maipuon kadakuada; ket ti ilik pagayatanna a kasta: ket ania ti aramidenyonto iti panungpalanna?” Ti nasion ti Juda nakaro ti pannakabasolna iti dara, ken rimmuker dagiti umilina gapu iti panagtakaw, pammapatay, pannakikamalala, panagsapata a siuulbod, panagdaydayaw iti didiosen, ken dadduma pay a makarimon a banag. Nagbalin ti templo ti Dios a “taeng dagiti mannanakaw.”​—Jeremias 2:34; 5:30, 31; 7:8-12.

12. Kasano a dinusa ni Jehova ti nagulib a Jerusalem?

¹² Kinuna ni Jehova: “Iyegkonto ti dakes manipud iti amianan [Caldea], ken maysa a dakkel a pannakadadael.” (Jeremias 4:6) Gapuna, inyegna ti Babilonia a Pannakabalin ti Lubong, “ti malo ti isuamin a lubong” iti daydi a tiempo a mangburak iti nagulib a Jerusalem ken iti templona. (Jeremias 50:23) Idi 607 K.K.P., kalpasan ti nakaro nga iraraut, natnag ti siudad iti nabileg a buyot ni Nabucodonosor. “Idin ti ari ti Babilonia pinatayna dagiti annak a lallaki ni [Ari] Sedekias sadi Ribla iti imatangna: kasta met ti ari ti Babilonia pinatayna dagiti amin a natatakneng iti Juda. Mainayon pay sinuatna dagiti mata ni Sedekias, ket isu kinawaranna, tapno isu ipanna sadi Babilonia. Ket dagiti Caldeos pinuoranda ti balay ti ari, ken dagiti balbalay dagiti tattao iti apuy, ket rinebbada dagiti bakud ti Jerusalem. Idin ni Nabuzaradan a kapitan ti guardia, impanna a nakayawan sadi Babilonia ti natda kadagiti tattao a nabati iti ili, dagiti met naglikud a napan kenkuana, ken ti natda kadagiti tattao a nabati.”​—Jeremias 39:6-9.

13. Siasino dagiti naisalakan iti aldaw ni Jehova idi 607 K.K.P., ken apay?

¹³ Pudno a nakaal-alingget nga aldaw! Nupay kasta, adda sumagmamano a kararua a nagtulnog ken Jehova a naispal iti dayta a nakaro a panangukom. Nairaman kadagitoy dagiti di Israelita a Recabita a napakumbaba ken natulnog, saan a kas kadagiti taga Juda. Naisalakan met ti matalek a eunuko a ni Ebed-melec, a nangispal ken ni Jeremias ken patay babaen ti panangaonna kenkuana iti napitak a pagurnongan ti danum, ken ti nasungdo nga eskribiente ni Jeremias a ni Baruc. (Jeremias 35:18, 19; 38:7-13; 39:15-18; 45:1-5) Kadagiti kasta a tattao, kinuna ni Jehova: “Ammok dagiti pampanunot a panunotek a maipapan kadakayo, . . . pampanunotda ti kappia, ket saan nga iti dakes, tapno mangted kadakayo ti inanama iti maud-udi a pagtungpalanyo.” Adda bassit a kaitungpalan dayta a kari idi 539 K.K.P. idi a dagiti managbuteng-Dios a Judio ket winayawayaan ni Ari Ciro a nangparmek iti Babilonia, ken nagsublida tapno bangonenda manen ti siudad ken templo ti Jerusalem. Iti kaaldawantayo, dagidiay rummuar iti Binababilonia a relihion ken dumasig iti nadalus a panagdaydayaw ken Jehova mainanamada met ti nadayag a masakbayan iti Paraiso nga isublinto ni Jehova, a sadiay agnanayonto ti kappia.​—Jeremias 29:11; Salmo 37:34; Apocalipsis 18:2, 4.

Ti “Dakkel a Rigat” idi Umuna a Siglo

14. Apay a permanente a linaksid ni Jehova ti Israel?

¹⁴ Umallatiwtayo iti umuna a siglo K.P. Iti daydi a tiempo, nagapostasia manen dagiti naisubli a Judio. Imbaon ni Jehova ti bugbugtong nga Anakna ditoy daga tapno agbalin a Napulotan, wenno Mesiasna. Manipud idi tawen 29 agingga idi 33 K.P., nangaskasaba ni Jesus iti intero a daga ti Israel, a kunkunana: “Agbabawikayo, ta ti pagarian ti langlangit immasidegen.” (Mateo 4:17) Mainayon pay, nangurnong ken nangsanay kadagiti adalan a kaduana a mangiwaragawag iti naimbag a damag ti Pagarian. Ania ti inaramid dagiti turayen dagiti Judio? Pinadpadakesda ni Jesus ket kamaudiananna impalak-amda kenkuana ti nasaem nga ipapatay iti kayo a pagtutuokan. Maysa daytoy a makarimon a krimen. Linaksid ni Jehova dagiti Judio kas ilina. Permanente a nailaksiden dayta a nasion.

15. Ania a pribilehio ti naited nga aramiden dagiti nagbabawi a Judio?

¹⁵ Iti aldaw ti Pentecostes idi 33 K.P., imparukpok ni napagungar a Jesus ti nasantuan nga espiritu, ket daytoy ti nangted kadagiti adalanna iti pannakabalin nga agsao iti nadumaduma a pagsasao kadagiti Judio ken proselita a nagaaripuno. Kinuna ni apostol Pedro kadagiti tattao: “Daytoy a Jesus pinagungar ti Dios, nga iti daytoy a kinapudno saksikami amin. . . . Gapuna ti intero a balay ti Israel ammuenna koma nga awan duadua a ti Dios pinagbalinna nga agpadpada nga Apo ken Kristo, daytoy Jesus nga inlansayo.” Ania ti reaksion dagiti napudno a Judio? “Nasugat dagiti pusoda,” nagbabawida kadagiti basolda, ken nabautisaranda. (Aramid 2:32-41) Pimmartak ti pannakaikaskasaba ti Pagarian, ket iti las-ud ti 30 a tawen naisaknapen dayta iti “isuamin a parsua nga adda iti baba ti langit.”​—Colosas 1:23.

16. Kasano nga immaniobra ni Jehova dagiti pasamak a nangiturong iti panangukomna iti natural nga Israel?

¹⁶ Asideg idin ti panawen a panangdusa ni Jehova iti ili a linaksidna, ti natural nga Israel. Rinibu a tattao, a naggapu kadagiti nasion iti intero a lubong a pagaammo idi, ti timmipon iti kongregasion Kristiano ken napulotan kas naespirituan nga “Israel ti Dios.” (Galacia 6:16) Ngem, dagiti Judio iti daydi a tiempo, nailumlomda iti gura ken iti kinaranggas gapu iti sektarianismo. Maikontra iti insurat ni Pablo maipapan iti ‘panagpaituray kadagiti nangatngato nga agtuturay,’ sipapanayag a binusorda ti turay a Romano a nangituray kadakuada. (Roma 13:1) Nabatad nga immaniobra ni Jehova dagiti simmaruno a napasamak. Idi tawen 66 K.P., dagiti buyot a Romano nga impanguluan ni Heneral Gallus linakubda ti Jerusalem. Sinerrek dagiti rimmaut a Romano ti siudad agingga a rinebbekda ti pader ti templo. Kas inlanad ti historiador a ni Josephus, pudno a maysa dayta a rigat iti siudad ken kadagiti umili.a Ngem kellaat a pimmanaw dagiti rimmaut a soldado. Iti kasta, naaddaan dagiti adalan ni Jesus iti gundaway nga “agkamang kadagiti bambantay,” kas naidagadag iti padtona a nailanad iti Mateo 24:15, 16.

17, 18. (a) Babaen ti ania a rigat nga impakat ni Jehova ti hustisia kadagiti Judio? (b) Ania a lasag ti ‘naisalakan,’ ket ania ti iladladawan daytoy?

¹⁷ Nupay kasta, ti naan-anay a panangukom ni Jehova dumtengto pay laeng iti kangitingitan daydi a rigat. Idi 70 K.P., rimmaut manen dagiti buyot a Romano, nga ita impanguluan ni Heneral Tito. Iti daytoy a gundaway, nainget ti dangadang! Dagiti Judio, nga agraranget idin a mismo, dida matupagan dagiti Romano. Narbek ti siudad ken ti templona. Nasurok a maysa a milion a kimmudapis a Judio ti nagsagaba ken natay, agarup 600,000 a bangkay ti naiwalang iti ruar dagiti ruangan ti siudad. Idi naparmeken ti siudad, 97,000 a Judio ti nakautibo, nga adu kadakuada ti natay idi kamaudiananna kadagiti pabuya a pagrarangetan dagiti gladiador. Pudno unay, ti laeng lasag a naisalakan kadagiti tawen daydi a rigat ket dagiti natulnog a Kristiano a nagkamang iti kabambantayan iti labes ti Jordan.​—Mateo 24:21, 22; Lucas 21:20-22.

¹⁸ No kasta, naaddaan iti umuna a kaitungpalan ti naindaklan a padto ni Jesus maipanggep iti “panungpalan ti sistema ti bambanag,” a nagngudo iti aldaw a panangipakat ni Jehova iti hustisia iti rebelioso a nasion dagiti Judio idi 66-70 K.P. (Mateo 24:3-22) Ngem, anniniwan laeng dayta ti ‘dumteng a dakkel ken nakakigkigtot nga aldaw ni Jehova,’ ti ultimo a rigat nga asidegen a manglapunos iti intero a lubong. (Joel 2:31) Kasanokayo a ‘maisalakan’? Ti sumaganad nga artikulo ti mangilawlawag.

[Footnote]

Dagiti Pangrepaso a Saludsod

◻ Kasano a nainaig ti “aldaw ti Apo” iti “aldaw ni Jehova”?

◻ No repasuentayo ti kaaldawan ni Noe, ania a pakdaar ti rumbeng nga ipangagtayo?

◻ Ania ti napateg a maadaltayo iti Sodoma ken Gomorra?

◻ Siasino dagiti naisalakan iti “dakkel a rigat” idi umuna a siglo?

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Insalakan ni Jehova ti pamilia da Noe ken Lot, ken nangisalakan met idi 607 K.K.P. ken 70 K.P.