“Saan Pay a Dimteng ti Orasna”

“Awan maysa a nangyunnat iti imana kenkuana, agsipud ta saan pay a dimteng ti orasna.”​—JUAN 7:30.

1. Ania a dua a banag ti nangapektar iti amin nga inaramid ni Jesus?

“TI ANAK ti tao immay, saan a tapno pagserbian, no di ket tapno agserbi ken tapno itedna ti kararuana a subbot a kasukat dagiti adu,” kinuna ni Jesu-Kristo kadagiti apostolna. (Mateo 20:28) Idi naisaklang iti Romano a gobernador a ni Poncio Pilato, kinunana: “Maigapu itoy a nayanakak, ken maigapu itoy nga immayak iti lubong, tapno saksiak ti kinapudno.” (Juan 18:37) Pagaammo unay ni Jesus no apay nga isu ket matay ken no ania a trabaho ti masapul nga aramidenna sakbay ti ipapatayna. Ammona met no kasano kapaut ti tiempo a panangitungpalna iti misionna. Agpaut iti tallo ket kagudua a tawen laeng ti ministeriona ditoy daga kas Mesias. Nangrugi dayta idi nabautisaran idiay Karayan Jordan (idi 29 K.P.) iti rugi ti naipadto a maika-70 a simboliko a lawas ket nagpatingga iti ipapatayna iti kayo a pagtutuokan iti ngalay dayta a lawas (idi 33 K.P.). (Daniel 9:24-27; Mateo 3:16, 17; 20:17-19) No kasta, adda dua a banag a nangapektar kangrunaanna iti amin nga inaramid ni Jesus ditoy daga: ti panggep ti iyaayna ken ti pannakabigbigna a naimbag iti naikeddeng a tiempo.

2. Kasano a nailadawan ni Jesu-Kristo kadagiti Ebanghelio, ken kasanona nga impakita a sipapanunot iti misionna?

² Kadagiti salaysay a nailanad kadagiti Ebanghelio, nailadawan ni Jesu-Kristo kas maysa a naagawa a tao. Sinursorna ti intero a Palestina, nga inkaskasabana ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios ken nangaramid iti adu a milagro. Iti rugrugi ti naganetget a ministerio ni Jesus, adda a naikuna maipapan kenkuana: “Saan pay a dimteng ti orasna.” Kinuna a mismo ni Jesus: “Saan pay a naan-anay a dimteng ti naikeddeng a tiempok.” Idi dandanin maturpos ti ministeriona, kinunana: “Ti oras immayen.” (Juan 7:8, 30; 12:23) Ti pannakabigbig ni Jesus iti oras, wenno tiempo a panangitungpalna iti nakaibaonanna, a pakairamanan ti ipapatayna kas daton, inapektaranna la ketdi dagiti sinao ken inaramidna. Ti panangtarus iti daytoy ipalnaadna kadatayo ti personalidad ken panagpampanunotna, a tumulong kadatayo a ‘mangsurot [a naimbag] kadagiti addangna.’​—1 Pedro 2:21.

Determinado a Mangaramid iti Pagayatan ti Dios

3, 4. (a) Ania ti napasamak idi adda naangay a kasar idiay Cana? (b) Apay a di inanamongan ti Anak ti Dios ti panangiparipirip ni Maria nga ipamuspusanna ti panagkurang ti arak, ket ania ti maadaltayo iti daytoy?

³ Tawen 29 K.P. idi. Sumagmamano la nga aldaw ti naglabas manipud idi pinili a mismo ni Jesus dagiti immuna nga adalanna. Napanda amin nakiboda iti maysa a purok ti Cana iti distrito ti Galilea. Adda met sadiay ni Maria nga ina ni Jesus. Naibusen ti arak. Imparipirip ni Maria nga agtignay koma ti anakna idi a kinunana: “Awanen ti arakda.” Ngem simmungbat ni Jesus: “Ania ti pakaibiangak kenka, babai? Ti orasko saan pay a dimteng.”​—Juan 1:35-51; 2:1-4.

⁴ Ti sungbat ni Jesus nga, “Ania ti pakaibiangak kenka, babai?” ket kadawyan a saludsod kadagidi a tiempo a mangipamatmat iti di iyaanamong iti singasing wenno kalikagum. Apay a di inanamongan ni Jesus ti imbaga ni Maria? Bueno, agtawen idin iti 30. Sumagmamano la a lawas sakbayna, nabautisaran ni Jesus, napulotan iti nasantuan nga espiritu, ken inyam-ammo ni Juan a Mammautisar kas “ti Kordero ti Dios a mangikkat ti basol ti lubong.” (Juan 1:29-34; Lucas 3:21-23) Ti Kangatuan nga Autoridad a nangibaon kenkuana ti rumbeng a mangibaga itan no ania ti aramidenna. (1 Corinto 11:3) Awan ti asinoman, uray ti nadekket a miembro ti pamilia, a mabalin a makibiang iti nakaibaonan ni Jesus ditoy daga. Anian a determinasion a mangaramid iti pagayatan ni Amana ti naipasimudaag iti sungbat ni Jesus ken Maria! Determinadotay met koma a mangtungpal iti ‘intero a pagrebbengantayo’ iti Dios.​—Eclesiastes 12:13, NW.

5. Ania a milagro ti inaramid ni Jesu-Kristo idiay Cana, ket ania ti epekto daytoy kadagiti dadduma?

⁵ Naawatan ni Maria ti kayat a sawen ti anakna, isu nga immadayo a dagus ket kinunana kadagiti agserserbi: “Aniaman nga ibagana kadakayo, aramidenyo.” Ket rinisut ni Jesus ti problema. Imbagana kadagiti agserserbi a punnuenda dagiti burnay iti danum, ket pinagbalinna a kaimasan nga arak ti danum. Daytoy ti umuna kadagiti milagro nga inaramid ni Jesus a mangipakita nga adda kenkuana ti espiritu ti Dios. Idi naimatangan dagiti baro nga adalan daytoy a milagro, bimmileg ti pammatida.​—Juan 2:5-11.

Regta a Maipaay iti Balay ni Jehova

6. Apay a nakapungtot ni Jesus iti nakitana iti templo sadi Jerusalem, ket ania ti inaramidna?

⁶ Di nagbayag, dimteng ti primavera ti 30 K.P., ket napan ni Jesus ken dagiti kakaduana idiay Jerusalem tapno makipagngilinda iti Paskua. Bayat nga addada sadiay, nakita dagiti adalanna a nagtignay ti Panguluenda iti wagas a nalabit idi laeng a nakitada. Aglaklako dagiti naagum a Judio a komersiante kadagiti pagdaton nga animal ken tumatayab iti uneg a mismo ti templo. Sa nakanginngina ti singirda kadagiti matalek a Judio a managdaydayaw. Nakapungtot ni Jesus. Nangaramid iti pagbaut a tali sana pinaruar dagiti aglaklako. Impuruakna dagiti pirak dagiti agsuksukat iti kuarta ken binalintuagna dagiti lamisaanda. “Ikkatenyo dagitoy a bambanag manipud ditoy!” imbilinna kadagidiay aglaklako iti kalapati. Idi nakita dagiti adalan ni Jesus ti regta nga imparangarangna, nalagipda ti padto maipapan iti Anak ti Dios: “Ti regta a maipaay iti balaymo ibusennakto.” (Juan 2:13-17; Salmo 69:9) Nasken met a sipapasnek a ditay palubosan dagiti nailubongan a pagannayasan a mangmulit iti panagdayawtayo.

7. (a) Ania ti nakatignayan ni Nicodemo a napan iti Mesias? (b) Ania ti maadaltayo iti panangasaba ni Jesus iti maysa a Samaritana?

⁷ Idi adda idiay Jerusalem, adu ti namati ken Jesus idi nakitada dagiti nakaskasdaaw a pagilasinan nga inaramidna. Uray ni Nicodemo, maysa a miembro ti Sanhedrin, wenno nangato a pangukoman dagiti Judio, ket nagsiddaaw kadagiti inaramid ni Jesus, isu a napan kenkuana iti rabii tapno ad-adu pay ti maammuanna. Kalpasanna, nagyan ni Jesus ken dagiti adalanna iti “pagilian a Judea” iti agarup walo a bulan, a nangaskasaba ken nangaramidda kadagiti adalan. Ngem idi naibalud ni Juan a Mammautisar, pinanawanda ti Judea ket napanda idiay Galilea. Idi lumabasda iti distrito ti Samaria, ginundawayan ni Jesus a kinasabaan ti maysa a Samaritana. Nagbanaganna, adu a Samaritano ti namati kenkuana. Alistotay met koma a mangisarsarita iti Pagarian no adda gundaway.​—Juan 2:23; 3:1-22; 4:1-42; Marcos 1:14.

Sisasaknap a Nangisuro Idiay Galilea

8. Ania a trabaho ti inyussuat ni Jesus idiay Galilea?

⁸ Sakbay ti “oras” ti ipapatay ni Jesus, adu ti inaramidna iti panagserbina iti nailangitan nga Amana. Idiay Galilea, nasaksaknap a ministerio ti inyussuat ni Jesus ngem idi adda idiay Judea ken Jerusalem. “Linikmutna ti intero a pakabuklan ti Galilea, a nangisursuro kadagiti sinagogada ken nangikaskasaba iti naimbag a damag ti pagarian ken nangag-agas iti tunggal kita ti sagubanit ken tunggal kita ti an-annayen kadagiti tattao.” (Mateo 4:23) Inwaragawagna dagitoy a naganetget a sasao: “Agbabawikayo, ta ti pagarian ti langlangit immasidegen.” (Mateo 4:17) Kalpasan ti sumagmamano a bulan, idi immay ti dua nga adalan ni Juan a Mammautisar tapno agsaludsodda a mismo ken Jesus, kinunana kadakuada: “Mapankayo, ipadamagyo ken Juan ti nakita ken nangngegyo: dagiti bulsek makakitada, dagiti pilay magmagnada, dagiti agkukutel madaldalusanda ket dagiti tuleng dumdumngegda, dagiti natay mapagpagungarda, dagiti napanglaw mapakpakaammuanda iti naimbag a damag. Ket naragsak daydiay di naitibkol kaniak.”​—Lucas 7:22, 23.

9. Apay a simmurot ti adu a tattao ken Kristo Jesus, ket ania ti maadaltayo iti daytoy?

⁹ ‘Ti naimbag a pakasaritaan maipapan ken Jesus nagrakurak iti amin a pagilian iti aglikmut,’ ket simmurot kenkuana ti adu a tattao​—a naggapu idiay Galilea, Decapolis, Jerusalem, Judea, ken iti ballasiw ti Karayan Jordan. (Lucas 4:14, 15; Mateo 4:24, 25) Immayda kenkuana saan laeng a gapu kadagiti namilagruan a panangpaimbagna no di pay ket gapu iti nagsayaat a pannursurona. Makaguyugoy ken makapabileg ti mensahena. (Mateo 5:1–7:27) Makaawis ken makaay-ayo dagiti balikas ni Jesus. (Lucas 4:22) “Nagsiddaaw unay [dagiti tattao] iti wagas ti panangisurona,” ta addaan autoridad nga inaramatna dagiti Kasuratan. (Mateo 7:28, 29; Lucas 4:32) Siasino ti saan a maallukoy iti kasta a tao? Saysayaatentay met koma ti panangisurotayo tapno maallukoy dagiti nasingpet panagpuspusoda a tattao iti kinapudno.

10. Apay a ginandat dagiti umili ti Nazaret a papatayen ni Jesus, ket apay a napaayda?

¹⁰ Ngem adda dagidiay di nangipangag ken Jesus. Uray iti rugrugi ti ministeriona, idi mangisursuro iti sinagoga idiay Nazaret, ti ili a dimmakkelanna, adda dagidiay nangisikat a mangpapatay kenkuana. Nupay nasdaaw dagiti umili iti ‘makaay-ayo a sasaona,’ kayatda ti makakita kadagiti milagro. Ngem imbes a mangaramid iti adu a milagro sadiay, imbutaktak ni Jesus ti panagimbubukodan ken kinaawan pammatida. Nakapungtot dagidiay adda iti sinagoga. Timmakderda, kinemmegda ni Jesus, sada ginuyodguyod nga impan iti tapaw ti bantay tapno itapuakda iti derraas. Ngem nakaruk-at ket pimmanaw a di naan-ano. Saan pay idi a dimteng ti “oras” ti ipapatayna.​—Lucas 4:16-30.

11. (a) Apay nga immay dimngeg ken Jesus ti dadduma a panguluen ti relihion? (b) Apay a naakusaran ni Jesus iti panangsalungasing iti Sabbath?

¹¹ Masansan nga adda met dagiti panguluen ti relihion​—dagiti eskriba, Fariseo, Saduceo ken dadduma pay​—iti sadinoman a pangasabaan ni Jesus. Adu kadakuada ti adda sadiay, saan a tapno agdengngeg ken agsursuro, no di ket tapno mangbabalaw ken mangbirok iti pangtiliwanda kenkuana. (Mateo 12:38; 16:1; Lucas 5:17; 6:1, 2) Kas pagarigan, iti isasarungkarna sadi Jerusalem idi 31 K.P. tapno makipagngilin iti Paskua, pinaimbag ni Jesus ti maysa a lalaki a 38 a tawenen a masakit. Dagiti Judio a panguluen ti relihion inakusarda ni Jesus iti panangsalungasing iti Sabbath. Insungbatna: “Ni Amak nagtultuloy nga agar-aramid agingga ita, ket agtultuloyak nga agar-aramid.” Pinabasol dagiti Judio ni Jesus iti panagtabbaaw gapu iti panangibagana nga Amana ti Dios, ket iti kasta isu ti Anak ti Dios. Ginandatda a patayen ni Jesus, ngem pimmanaw agraman dagiti adalanna idiay Jerusalem sada nagturong idiay Galilea. Umasping iti dayta, nainsiriban a liklikantayo ti di nasken a pannakikomprontasion kadagiti bumusbusor bayat nga itungtungpaltayo ti trabahotayo a panangikasaba iti Pagarian ken panangaramid iti adalan.​—Juan 5:1-18; 6:1.

12. Kasano kasaknap ti panangaskasaba ni Jesus idiay Galilea?

¹² Iti simmaganad a maysa ket kagudua a tawen wenno nasursurok pay, kaaduanna nga impamaysa ni Jesus ti ministeriona idiay Galilea. Sa la napan idiay Jerusalem idi dinar-ayanna ti tallo a tinawen a piesta dagiti Judio. Amin-amin, namitlo a nangasaba idiay Galilea: umuna, idi kaduana ti uppat a baro nga adalanna; maikadua, idi kaduana dagiti 12 nga apostol; sa iti nasaksaknap a panangasaba idi imbaonna pay dagiti nasanay nga apostolna. Anian a pannakairakurak ti kinapudno idiay Galilea!​—Mateo 4:18-25; Lucas 8:1-3; 9:1-6.

Situtured a Nangasaba Idiay Judea ken Perea

13, 14. (a) Iti ania a gundaway a ginandat dagiti Judio a tiliwen ni Jesus? (b) Apay a napaay dagiti opisial a mangtiliw ken Jesus?

¹³ Otonio idi ti 32 K.P., ket saan pay a dimteng ti “oras” ni Jesus. Umadanin ti Piesta dagiti Tabernakulo. Indagadag dagiti kakabsat ni Jesus iti ina: “Umaliska manipud ditoy ket mapanka idiay Judea.” Kayatda a mangaramid ni Jesus kadagiti milagro iti imatang dagiti amin a mapan makipiesta sadi Jerusalem. Ngem ammo ni Jesus a napeggad dayta, isut’ gapuna a kinunana kadagiti kakabsatna: “Saanak pay a sumang-at iti daytoy a piesta, agsipud ta saan pay a naan-anay a dimteng ti naikeddeng a tiempok.”​—Juan 7:1-8.

¹⁴ Nagbati pay laeng ni Jesus idiay Galilea, ngem idi agangay simmang-at sadi Jerusalem, “saan a sipapanayag no di ket kas sililimed.” Kinapudnona, sinapsapul dagiti Judio idiay pagpiestaan. “Sadino ti yan dayta a lalaki?” kunkunada. Iti ngalay ti piesta, situtured a napan nangisuro ni Jesus idiay templo. Ginandatda a tiliwen, nalabit tapno paibalud wenno papapatayda. Ngem saanda a nagballigi ta “saan pay a dimteng ti orasna.” Adu ti namati ken Jesus. Napaay uray dagiti opisial nga imbaon dagiti Fariseo a mangtiliw kenkuana. “Awan pay a pulos sabali a tao a nagsao iti kastoy,” kinunada.​—Juan 7:9-14, 30-46.

15. Apay a pimmidut dagiti Judio kadagiti bato a panguborda ken Jesus, ket ania a kampania a panangasaba ti insarunona nga insayangkat?

¹⁵ Nagtultuloy ti panangbusor dagiti Judio ken Jesus idi mangisursuro maipapan ken Amana idiay templo kabayatan ti piesta. Iti maudi nga aldaw ti piesta, nakapungtot dagiti Judio kadagiti sinao ni Jesus maipapan iti kaaddana sakbay a nagbalin a tao. Pimmidutda kadagiti bato a panguborda kenkuana. Ngem naglemmeng ket nakalibas a di naan-ano. (Juan 8:12-59) Nagtalinaed ni Jesus iti ruar ti Jerusalem, ket nangisayangkat iti nasaknap a panangasaba idiay Judea. Pimmili iti 70 nga adalan ket, kalpasan ti panangbilinna kadakuada, imbaonna ida a sagdudua tapno wanasenda ti teritoria. Immun-unada a napan iti tunggal lugar ken siudad a panggep a papanan ni Jesus ken dagiti apostolna.​—Lucas 10:1-24.

16. Ania a peggad ti naliklikan ni Jesus kabayatan ti Piesta ti Panagidaton, ket ania ti sinangona manen nga aramiden?

¹⁶ Iti tiempo ti lam-ek idi 32 K.P., umad-adanin ti “oras” ni Jesus. Napan idiay Jerusalem tapno makipagrambak iti Piesta ti Panagidaton. Kayat pay la idi dagiti Judio a papatayen. Bayat a magmagna ni Jesus iti portiko ti templo, pinalawlawanda. Inakusaranda manen iti panagtabbaaw ket pimmidutda kadagiti bato tapno papatayenda. Ngem kas kadagiti napalabas a gundaway, nakalibas ni Jesus. Di nagbayag, adda manen a mangisursuro, iti daytoy a gundaway kadagiti siudad ken purok iti distrito ti Perea iti ballasiw ti Jordan manipud Judea. Adu ti namati kenkuana. Ngem idi nadamagna ti sasaaden ti patpatgenna a gayyem a ni Lazaro, nasken nga agsubli idiay Judea.​—Lucas 13:33; Juan 10:20-42.

17. (a) Ania a naganat a damag ti naidanon ken Jesus bayat a mangaskasaba idiay Perea? (b) Ania ti mangipakita nga ammo ni Jesus ti panggep ti aramidenna ken ti tiempo a pannakapasamak dagiti bambanag?

¹⁷ Naggapu ti naganat a damag kada Marta ken Maria a kakabsat ni Lazaro nga agnanaed idiay Betania ti Judea. “Apo, kitaem! masakit daydiay dungdungnguem,” kinuna ti mensahero. “Daytoy a sakit ket saan nga ipapatay ti panggepna,” insungbat ni Jesus, “no di ket maipaay iti dayag ti Dios, tapno ti Anak ti Dios maipadayag babaen iti dayta.” Tapno matungpal daytoy a panggep, inggagara ni Jesus ti nagtalinaed iti dua nga aldaw iti lugar a yanna. Kalpasanna kinunana kadagiti adalanna: “Mapantayo manen idiay Judea.” Nasdaawda ket kinunada: “Rabbi, iti laeng nabiit dagiti taga Judea inkagkagumaandaka nga uboren, ket mapanka aya manen sadiay?” Ngem ammo ni Jesus nga ababan ti natda nga “oras iti lawag ti aldaw,” wenno ti tiempo nga impaay ti Dios a panangitungpalna iti ministeriona ditoy daga. Ammona a naan-anay no ania ti masapul nga aramidenna ken no apay.​—Juan 11:1-10.

Milagro a Di Mailibak ti Asinoman

18. Idi dimteng ni Jesus idiay Betania, ania ti kasasaad sadiay, ket ania ti napasamak idi simmangpet?

¹⁸ Idiay Betania, ni Marta ti immuna a nangsabat ken Jesus. Kinunana: “Apo, no addaka koma idi ditoy saan koma a natay ti kabsatko.” Simmurot ni Maria ken dagidiay adda iti balayda. Agsangsangitda amin. “Sadino ti nangikabilanyo kenkuana?” sinaludsod ni Jesus. “Apo, umayka ket kitaem,” insungbatda. Idi makadanonda iti tanem a rukib a naserraan iti bato, kinuna ni Jesus: “Ikkatenyo ti bato.” Gapu ta dina ammo no ania ti aramiden ni Jesus, kinuna ni Marta: “Apo, itan nabuyoken, ta uppat nga aldawen.” Ngem insaludsod ni Jesus: “Diak aya imbaga kenka a no mamatika makitamto ti dayag ti Dios?”​—Juan 11:17-40.

19. Apay a nagkararag ni Jesus iti imatang dagiti tattao sakbay a pinagungarna ni Lazaro?

¹⁹ Idi ik-ikkatenda ti bato a naiserra iti tanem ni Lazaro, nagkararag ni Jesus iti napigsa tapno maammuan dagiti tattao a ti aramidenna ket babaen ti pannakabalin ti Dios. Kalpasanna, nagpukkaw: “Lazaro, rummuarka!” Rimmuar ni Lazaro a sipuputipot pay laeng dagiti saka ken imana ken naabungotan ti rupana. “Warwaranyo ket bay-anyo a mapan,” kinuna ni Jesus.​—Juan 11:41-44.

20. Ania ti inaramid dagidiay nakaimatang iti panangpagungar ni Jesus ken Lazaro?

²⁰ Idi makitada daytoy a milagro, adu kadagiti Judio nga immay nangliwliwa kada Marta ken Maria ti namati ken Jesus. Napan ti dadduma kadagiti Fariseo tapno ipadamagda ti napasamak. Ania ti reaksionda? Dagdagus nga inummong dagiti Fariseo ken panguluen a papadi ti Sanhedrin. Madanagan a kinunada: “Ania ti aramidentayo, agsipud ta daytoy a tao agaramid kadagiti adu a pagilasinan? No isu baybay-antayo a kastoy, maaddaandanto amin iti pammati kenkuana, ket dagiti Romano umaydanto ket ikkatendanto nga agpadpada ti lugartayo ken ti nasiontayo.” Ngem kinuna kadakuada ti Nangato a Padi a ni Caifas: “Saanyo nga irasrason nga agpaay a pagimbaganyo a ti maysa a tao matay maigapu kadagiti umili ket saan a tapno ti intero a nasion ti madadael.” Iti kasta, manipud iti dayta nga aldaw, nagtutulaganda a papatayen ni Jesus.​—Juan 11:45-53.

21. Ania ti inruangan ti milagro a pannakapagungar ni Lazaro?

²¹ Iti ngarud panangitantanna iti ipapanna idiay Betania, nakaaramid ni Jesus iti milagro a di mailibak ti asinoman. Babaen ti pannakabalin ti Dios, pinagungar ni Jesus ti tao nga uppat nga aldawen a natay. Napilitan uray ti natan-ok a Sanhedrin a mangbigbig iti dayta ket inkeddengda a papatayen ti Managaramid iti Milagro! No kasta, dayta a milagro ti nangiruangan iti napateg a pasamak iti ministerio ni Jesus​—maysa a panagbalbaliw manipud iti tiempo a “ti orasna di pay dimteng” agingga iti tiempo a “dimtengen ti oras.”

Kasanoyo a Sungbatan?

• Kasano nga impakita ni Jesus nga isu ket sipapanunot iti trabaho a nangibaonan ti Dios kenkuana?

• Apay a di inanamongan ni Jesus ti imbaga ti inana maipapan iti arak?

• Ania ti maadaltayo iti masansan a wagas ti pannakilangen ni Jesus kadagiti bumusbusor kenkuana?

• Apay a saan a napan a dagus ni Jesus tapno paimbagenna ti sakit ni Lazaro?

[Dagiti Ladawan iti panid 12]

Inusar ni Jesus ti pigsana a nangitungpal iti annongen nga inted ti Dios kenkuana