Dagiti Parikut ti Sangatauan—Agpatingganto Pay Ngata?
“KAKAPAT iti populasion ti lubong ti napanglaw, 1.3 bilion ti nakurang a $1(U.S.) ti pagbiagna iti kada aldaw, 1 bilion ti awan adalna, 1.3 bilion ti awanan iti nadalus nga inumen a danum ken 1 bilion ti mabisbisinan iti inaldaw.” Daytoy ti kuna ti maysa a report idiay Ireland maipapan iti kasasaad ti lubong.
Anian a nakalkaldaang a pammaneknek iti kinakapuy ti tao nga agsapul kadagiti manayon a solusion kadagiti parikut ti lubong! Ad-adda pay a nakas-ang no maammuanyo a dagiti awan gawayda a babbai ken ubbing ti kaaduan kadagiti inladawan dayta a report. Saan kadi a makapaupay nga uray ita, iti maika-21 a siglo, ‘di mabilang ti kaadu ti kasta a tattao nga agtultuloy a malablabsing ti kalinteganda iti kada aldaw’?—The State of the World’s Children 2000.
“Baro a Lubong iti Maysa a Kaputotan”
Inyebkas ti United Nations Children’s Fund ti kompiansada a ‘mabalin a maikkat ti kinaawan namnama nga inyeg dagitoy a panangabuso kadagiti tattao iti sangalubongan.’ Kinuna daytoy nga organisasion a “mabalin a maliklikan wenno mabaliwan” ti narigat a kasasaad ita dagitoy nakapimpiman a binilion a tattao. Kinapudnona, indagadagna iti “amin a tao ti pannakapataud ti baro a lubong iti maysa a kaputotan.” Mangnamnama nga agbalin daytoy a maysa a lubong a “mawayawayaanto [ti amin a tao] iti kinapanglaw ken panangidumduma, mawayawayaan iti kinaranggas ken sakit.”
Dagiti mangyeb-ebkas iti kasta a sentimiento ket maparparegta gapu ta uray ita, adu a naayat a tattao ti mangikagkagumaan a mangpasardeng kadagiti naladingit a resulta ti “kasla awan patinggana a panagdadangadang ken krisis.” Kas pagarigan, kadagiti naglabas a 15 a tawen, ti Chernobyl Children’s Project ket “nakatulong tapno maksayan ti panagsagaba dagiti ginasut nga ubbing a naapektaran iti kanser a pinataud ti nuklear a polusion.” (The Irish Examiner, Abril 4, 2000) Dagiti sumarsaranay a dadakkel ken babassit nga ahensia ket nakatulong unay iti di mabilang a biktima ti gubat ken didigra.
Kaskasdi, realistiko dagitoy a sumarsaranay. Ammoda a dagiti mapaspasaran a parikut “ket nasaksaknap ken nakarkaro ita ngem iti kallabes a dekada.” Kuna ni David Begg, hepe ehekutibo ti Irish Charity Concern, a “kasta unay ti pannakitinnulong dagiti sumarsaranay nga empleado, sumupsuporta ken dagiti agdondonar” idi nadidigra ti Mozambique iti layus. “Ngem,” innayonna, “saankami a makalung-aw kadagiti kastoy a nakaro a didigra a dakdakami.” Mainaig kadagiti pannaranay idiay Africa, sipapanayag nga inaklonna: “Ti sumagmamano a rason a mangnamnama ket kasla agkurkuridemdem a silaw a di mapangnamnamaan.” Adu ti agkuna a siuumiso nga iladawan ti komentona ti sangalubongan a kasasaad.
Nakappapati kadi a makita ti main-inanama a “baro a lubong iti maysa a kaputotan”? Nupay pudno a makomendaran ti agdama a naanep a pannaranay nga ipapaay ti tao, nasayaat la ketdi nga usigen ti sabali a namnama agpaay iti nalinteg ken natalna a baro a lubong. Ipatuldo ti Biblia dayta a namnama, kas iparang ti sumaganad nga artikulo.
[Picture Credit Line iti panid 2]
Panid 3, ubbing: UN/DPI Photo by James Bu