Pakasaritaan ti Biag

Ni Jehova Iyadanina Dagiti Napakumbaba iti Kinapudno

KAS INSALAYSAY NI ASANO KOSHINO

Idi 1949, sumagmamano la a tawen kalpasan nga agngudo ti Gubat Sangalubongan II, maysa a natayag, mannakigayyem a ganggannaet ti bimmisita iti pamilia a pagtartrabahuak iti Kobe City. Isu ti kaunaan a misionero dagiti Saksi ni Jehova a simmangbay idiay Japan. Ti ibibisitana ti nangted kaniak iti gundaway a makangngeg iti kinapudno a linaon ti Biblia. Ngem palubosandak pay nga umuna a mangisalaysay iti nalikudak.

NAIPASNGAYAK idi 1926 iti maysa a bassit a purok iti makin-amianan nga Okayama Prefecture. Siak ti maikalima kadagiti walo nga annak. Ni tatangko ket maysa a debotado a manamati iti dios ti lokal a santuario ti Shinto. Gapuna, dakami nga annak tinagiragsakmi dagiti rambak ken panagtitipon dagiti kapamiliami kadagiti narelihiosuan a piesta iti intero a tawen.

Bayat ti panagdakkelko, adu dagiti saludsodko maipapan iti biag, ngem kangrunaan nga interesadoak maipapan iti ipapatay. Sigun iti tradisionmi, masapul nga iti pagtaengan a matay dagiti tattao ken masapul nga adda dagiti annak iti sibay ti agbugbugsot a kapamilia. Nalapunosak iti liday idi pimmusay ni apongko a baket ken ti adingko a lalaki nga awan pay makatawenna. Nagsaem no panunotek ti ipupusay dagiti dadakkelko. ‘Talaga kadi a ti laeng ipapatay ti agur-uray iti masanguanan? Adda kadi manamnama a dakdakkel a kaipapanan ti biag?’ Kayatko a maammuan.

Idi 1937, idi addaak iti maikanem a grado ti elementaria, nangrugi ti Sino-Japanese War. Naayaban dagiti lallaki ket naibaonda kadagiti paggugubatan idiay China. Nakita dagiti ubbing nga estudiante ti panagpakada dagiti amma wenno kakabsatda a lallaki, a mangipukpukkaw iti “banzai!” (agbiag) iti emperador. Mamati dagiti tattao a mangabak ti Japan, ti nasion ti dios, ken ti emperador ti pagilian, maysa a sibibiag a dios.

Di nagbayag, nangrugi a mapakaammuan dagiti pamilia maipapan iti ipupusay dagiti kabagianda nga adda iti paggugubatan. Narigat a maliwliwa dagiti natayan a pamilia. Rumusrusing ti gura kadagiti pusoda, ket agragsakda no adu ti matay wenno masugatan kadagiti kalaban. Ngem napanunotko, ‘No adda matay kadagiti kabusor, awan duadua a kas kadakami, agsagaba met dagiti kabagian ken kailianda a mangipatpateg kadakuada.’ Idi nagturposak iti elementaria, kumarkaro ti gubat idiay China.

Ti Pannakaam-ammo iti Maysa a Ganggannaet

Kas mannalon, kanayon a nakurapay ti pamiliami, ngem impalubos ni Tatang nga itultuloyko ti ageskuela no la ketdi ta awan ti gastos. Gapuna, idi 1941, simrekak iti eskuelaan dagiti babbai idiay Okayama City, agarup 100 a kilometro ti kaadayona. Ti eskuelaan ket nairanta a mangipaay iti edukasion kadagiti babbai tapno agbalinda a nasayaat nga assawa ken inna, ken ibaonna dagiti estudiante nga agserbi kadagiti nabaknang a pamilia iti siudad tapno masursuroda ti agtagibalay. Iti agsapa, makasursuro dagiti estudiante babaen ti panagtrabaho kadagitoy a pagtaengan, ket iti malem mapanda iti eskuelaan.

Kalpasan ti seremonia para kadagiti kabbaro nga estudiante, ti mannursurok, a nakakawes iti kimono, impannak iti maysa a dakkel a balay. Ngem diak ammo no apay a dinak inawat ti babai a bumalay. “Mapankami ngarud kadin iti pagtaengan ni Mrs. Koda?” inyimtuod ti mannursuro. Impannak iti maysa a balay a kalanglanga dagiti balay iti lumaud, ket nagtimbre iti ruangan. Kalpasan ti sumagmamano a kanito, rimmuar ti maysa a natayag a babai a kolor dapo ti buokna. Nasorpresaak! Saan a Haponesa, ken idi la a nakakitaak iti maysa a taga Laud. Ti mannursuro inyam-ammonak ken ni Mrs. Maud Koda ket kalpasanna, pimmanaw a dagus. Agnernerbiosak a simrek iti balay bayat a guyguyodek ti bagko. Idi agangay, naammuak a ni Mrs. Koda ket maysa nga Amerikana a nayasawa iti maysa a Hapones a nagadal idiay Estados Unidos. Mangisursuro ni Mrs. Koda iti Ingles iti maysa nga eskuelaan ti komersio.

Kabigatanna, nangrugin ti okupado a biagko. Agkissiw ti asawa ni Mrs. Koda, ket masapul a tumulongak a mangaywan kenkuana. Medio madanaganak ta diak pulos makatarus iti Ingles. Nabang-aranak idi kinasaritanak ni Mrs. Koda iti Hapones. Inaldaw a mangngegko nga agtungtongda nga agassawa iti Ingles, ket in-inut a nairuam ti lapayagko iti dayta a lenguahe. Magustuak ti nasayaat nga atmospera iti pagtaengan.

Raemek ti kinadungngo ni Maud iti masakit nga asawana. Pagaayat ni Mr. Koda ti agbasa iti Biblia. Idi agangay, naammuak a nakaala ti agassawa iti Hapones nga edision ti libro a The Divine Plan of the Ages iti pagtagilakuan kadagiti segunda mano a libro ken adun a tawen nga addaanda iti suskripsion ti Ingles nga edision Ti Pagwanawanan.

Maysa nga aldaw, adda naisagut kaniak a Biblia. Maragsakanak agsipud ta damok idi ti maaddaan iti Biblia. Basaek idi dayta no mapan ken agawidak manipud eskuelaan, ngem bassit ti naawatak. Yantangay napadakkelak a Hapones a Shintoista, diak pulos am-ammo ni Jesu-Kristo. Diak ammo a dayta ti pangrugian ti panangawatko iti kinapudno iti Biblia, a mangsungbat kadagiti saludsodko maipapan iti biag ken ipapatay.

Tallo a Makapaladingit a Pasamak

Di nagbayag, nalpasen ti dua a tawen a pannakasanayko nga agtrabaho, ket masapul nga agpakadaakon iti pamilia. Idi nalpasko ti panageskuelak, nakimiembroak iti maysa a boluntario a gunglo dagiti babbai ket nagaramidkami iti uniporme dagiti marino. Nangrugi ti panagbomba dagiti B-29 nga eroplano dagiti Amerikano, ket idi Agosto 6, 1945, maysa a bomba atomika ti naitinnag iti Hiroshima. Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, nakaawatak iti telegrama, ket naammuak a nakaro a masakit ni nanangko. Nagluganak iti umuna a biahe ti tren iti panagawidko. Idi dimsaagak iti tren, maysa a kabagian ti simmabat ket impakaammona a pimmusayen ni nanangko. Pimmusay idi Agosto 11. Napasamak ti adu a tawenen a pagam-amkak! Impapanko a dinanto pulos mabalinen ti makitungtong wenno umisem kaniak.

Idi Agosto 15, naabak ti Japan. Gapuna, masapul a sanguek ti tallo a naladingit a pasamak iti uneg laeng ti sangapulo nga aldaw: ti damo a panagbettak ti bomba atomika, ti ipupusay ni nanangko, ken ti dakkel a pannakaabak ti Japan. Uray kaskasano, makaliwliwa idi a panunoten nga awanen ti matay gapu iti gubat. Buyogen ti ladingit, immikkatak iti trabahok ket nagawidak iti ilimi.

Nayadani iti Kinapudno

Maysa nga aldaw, diak ninamnama a makaawatak iti surat manipud ken ni Maud Koda idiay Okayama. Inyimtuodna no mabalinko ti mapan ken tumulong kenkuana kadagiti trabaho iti pagtaengan, agsipud ta adda luktanna a pagadalan iti pagsasao nga Ingles. Diak ammo no ania ti aramidek, ngem immannugotak iti kiddawna. Sumagmamano a tawen kalpasanna, immakarak idiay Kobe a kaduak ti pamilia Koda.

Idi rugrugi ti kalgaw ti 1949, bimmisita iti pamilia Koda ti maysa a natayag, mannakigayyem ken natakneng a lalaki. Isu ni Donald Haslett, ket immay iti Kobe manipud Tokyo tapno agbirok iti maysa a pagtaengan para kadagiti misionero idiay Kobe. Isu ti kaunaan a misionero dagiti Saksi ni Jehova a nagserbi idiay Japan. Nakasarak iti balay, ket idi Nobiembre 1949, simmangpet idiay Kobe ti sumagmamano a misionero. Maysa nga aldaw, lima kadakuada ti bimmisita iti pamilia Koda. Dua kadakuada, da Lloyd Barry ken Percy Iszlaub, ti nagpalawag iti Ingles iti agarup sagsasangapulo a minuto kadagiti nagtitipon iti balay. Dagiti misionero imbilangda ni Maud kas maysa a Kristiano a kabsat ket agparang a naparegta gapu iti timpuyog. Isu dayta ti tiempo a natignayak nga agadal iti Ingles.

Babaen ti tulong dagiti naregta a misionero, in-inut a natarusak dagiti pamunganayan a kinapudno iti Biblia. Naammuak ti sungbat dagiti saludsod nga im-imtuodek sipud kinaubingko. Wen, intukon ti Biblia ti namnama a biag nga agnanayon iti paraiso a daga ken ti kari a panagungar “amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem.” (Juan 5:28, 29; Apocalipsis 21:1, 4) Agyamanak ken ni Jehova ta pinagbalinna a posible ti kasta a namnama babaen ti pangsubbot a daton ti Anakna, ni Jesu-Kristo.

Dagiti Naragsak a Teokratiko nga Aktibidad

Manipud idi Disiembre 30, 1949, agingga Enero 1, 1950, ti damo a teokratiko nga asamblea idiay Japan ket naangay iti pagtaengan dagiti misionero idiay Kobe. Timmabunokami ken ni Maud. Ti dakkel a balay ket dati a kukua ti maysa a Nazi. Matannawagan manipud sadiay ti napintas nga Inland Sea ken Awaji Island. Gapu ta limitado ti pannakaammok iti Biblia, bassit ti naawatak iti naipalawag. Kaskasdi, magustuak unay ti nasinged a pannakitimpuyog dagiti misionero kadagiti Hapones. Agdagup iti 101 ti timmabuno iti palawag publiko iti dayta nga asamblea.

Di nagbayag kalpasanna, inkeddengko ti makipaset iti ministerio. Kasapulak ti tured iti panagbalaybalay agsipud ta managbabainak. Maysa nga agsapa, ni Kabsat Lloyd Barry immay iti balaymi tapno itugotnak iti ministerio. Inrugina ti nangasaba iti kaabay a balay ni Kabsat Koda. Aglemlemmengak iti likudanna bayat nga im-imdengak ti panangasabana. Iti panangasabak iti maikadua a gundaway, nakikaduaak iti dua a sabali a misionera. Maysa a baket a Haponesa ti nangpastrek kadakami, dimngeg, ket kalpasanna pinainumnakami iti gatas. Immannugot a mayadalan iti Biblia iti pagtaenganna ket nagbalin a bautisado a Kristiano idi agangay. Makaparegta a makita ti panagrang-ayna.

Idi Abril 1951, iti kaunaan a gundaway, bimmisita idiay Japan ni Kabsat Nathan H. Knorr, manipud iti hedkuarter idiay Brooklyn. Agarup 700 ti immay dimngeg iti palawagna iti publiko iti Kyoritsu Auditorium idiay Kanda, Tokyo. Iti daytoy nga espesial a taripnong, naragsakan ti amin a timmabuno idi mairuar ti Hapones nga edision Ti Pagwanawanan. Iti simmaganad a bulan, bimmisita idiay Kobe ni Kabsat Knorr, ket iti espesial a taripnong sadiay, nabautisaranak kas simbolo ti dedikasionko ken ni Jehova.

Agarup makatawen kalpasanna, naparegtaak a sumrek iti amin-tiempo a ministerio, ti panagpayunir. Manmano pay idi dagiti payunir iti Japan, ken pampanunotek no kasano a masuportarak ti bagik. Pinanunotko met ti posibilidad a makiasawa. Ngem naamirisko a ti panagserbi ken ni Jehova ti rumbeng a kangrunaan iti biag, isu a nagpayunirak idi 1952. Makaparagsak ta nabaelak ti nagpayunir bayat ti paset-tiempo panagtrabahok ken ni Kabsat Koda.

Kadagita a panawen, ni manongko, nga impagarupko a natay iti paggugubatan, nagawid manipud Taiwan a kaduana ti pamiliana. Ti pamiliami ket saan pulos a naginteres iti Kristianidad, ngem babaen ti regta a gagangay kadagiti payunir, inrugik a pinatulodan ida kadagiti magasin ken bokleta. Idi agangay, gapu iti trabaho, immakar ni manongko idiay Kobe a kaduana ti pamiliana. “Nabasayo kadi dagiti magasin?” inyimtuodko iti ipagko. Nasorpresaak idi insungbatna, “Makapainteres dagidiay a magasin.” Nangrugi a makipagadal iti Biblia iti maysa kadagiti misionero, ket nakipagadal met ti adingko a babai a nakipagnaed kadakuada. Idi agangay, agpadada a nagbalin a bautisado a Kristiano.

Naay-ayo iti Internasional a Panagkakabsat

Di nagbayag, nasorpresaak idi makaawatak iti imbitasion a tumabuno iti maika-22 a klase ti Watchtower Bible School of Gilead. Dakami ken ni Kabsat Tsutomu Fukase ti kaunaan a taga Japan a naawis a tumabuno iti eskuelaan. Idi 1953, sakbay a nangrugi ti klase, natabunuanmi ti Baro a Lubong a Sosiedad nga Asamblea a naangay iti Yankee Stadium idiay New York. Nagustuak unay ti internasional a panagkakabsat ti ili ni Jehova.

Iti maikalima nga aldaw ti kombension, nagkawes iti kimono dagiti delegado a Hapones, a misionero ti kaaduanna. Yantangay naladaw a simmangpet ti kimono nga impatulodko sakbayna, nagbulodak iti kimono ni Sister Knorr. Bayat ti sesion, nagtudo, ket madanaganak amangan ta mabasa ti kimono. Iti dayta a kanito, adda siaalumamay a nangikagay kaniak iti kapote. “Am-ammom kadi?” inyimtuod ti maysa a kabsat a babai a kaabayko. Naammuak idi agangay a ni Kabsat Frederick W. Franz dayta, maysa a kameng ti Bagi a Manarawidwid. Anian ti nariknak a kinamanagayat iti organisasion ni Jehova!

Pudno nga internasional a panagtitipon ti maika-22 a klase ti Gilead, a buklen ti 120 nga estudiante manipud iti 37 a pagilian. Nupay narigat ti komunikasion gapu iti nagduduma a lenguahe dagiti estudiante, naan-anay a natagiragsakmi ti internasional a panagkakabsat. Iti nayelo nga aldaw ti Pebrero 1954, nagturposak ket naibaonak a mangitultuloy iti panagserbik iti Japan. Maysa a kaeskuelaak, ni Inger Brandt, maysa a kabsat a babai a taga Sweden, ti kaduak idiay Nagoya City. Sadiay, nakikaduakami iti grupo dagiti misionero a nagbakuit manipud Korea gapu iti gubat. Nakapatpateg kaniak dagiti sumagmamano a tawen a binusbosko iti panagmisionero.

Naragsak a Panagserbi kas Agassawa

Idi Setiembre 1957, naawisak nga agserbi iti Bethel idiay Tokyo. Nausar kas sanga nga opisina ti dua ti kadsaaranna a balay a naaramid iti kayo. Uppat laeng dagiti miembro ti sanga nga opisina, a pakaibilangan ni Kabsat Barry, ti manangaywan iti sanga nga opisina. Misionero dagiti kaaduan iti pamilia. Natudinganak nga agipatarus ken ag-proofread, agdalus, aglaba, agluto, ken dadduma pay.

Dumakdakkel ti trabaho iti Japan, ket naawis iti Bethel ti dadduma pay a kakabsat. Maysa kadakuada ti nagbalin a manangaywan iti kongregasion a nakaitimpuyogak. Idi 1966, nagkasarkami iti dayta a kabsat, ni Junji Koshino. Kalpasan ti kasarmi, nadutokan ni Junji kas manangaywan iti sirkito. Makaparag-o a maam-ammo ti nagadu a kakabsat bayat ti panagbisitami kadagiti nagduduma a kongregasion. Yantangay natudinganak nga agipatarus, aramidek dayta iti balay a pagdagusanmi iti makalawas. Iti panagdaliasatmi, masapul nga awitenmi dagiti nadadagsen a diksionario, malaksid iti maletami ken dadduma a bag.

Tinagiragsakmi ti panagserbi iti sirkito iti nasurok nga uppat a tawen, ket nakitami ti agtultuloy nga irarang-ay ti organisasion. Nayakar ti sanga nga opisina idiay Numazu, ken tawtawen kalpasanna idiay Ebina, nga ayan ti agdama a sanga nga opisina. Nabayagen a tagtagiragsakenmi ken ni Junji ti panagserbi iti Bethel, ket agarup 600 ti dagupmi ita nga agtartrabaho kas maysa a pamilia. Idi Mayo 2002, dagiti gagayyemko iti Bethel siaayat a rinambakanda ti 50 a tawenko iti amin-tiempo a panagserbi.

Nabendisionan a Makakita iti Iyaadu

Idi inrugik ti agserbi ken ni Jehova idi 1950, sumagmamano laeng dagiti agibumbunannag iti Japan. Ita, adda nasurok a 210,000 nga agibumbunannag ti Pagarian. Pudno unay, rinibu a marakarnero a tattao ti nayadani ken ni Jehova, kas kaniak.

Dagiti uppat a misionero a kakabsat a bimmisita kadakami iti balay ni Kabsat Koda idi 1949, agraman ni Kabsat Maud Koda ket nagtalinaed a matalek agingga iti ipapatayda. Pimmusay metten ni manongko, a maysa a ministerial nga adipen, ken ti ipagko, a nangtagiragsak iti panagserbi kas payunir iti agarup 15 a tawen. Anianto ti namnama dagiti dadakkelko, a nagam-amkak ti ipapatayda idi ubingak pay? Ti kari ti Biblia a panagungar nangted kaniak iti namnama ken liwliwa.​—Aramid 24:15.

No lagipek ti napalabas, mariknak a ti pannakaam-ammok ken ni Maud idi 1941 ti dakkel a nangbalbaliw iti biagko. No diak naam-ammo idi ken no nagtukiadak iti inyawisna a pannakipagtrabahok manen kenkuana kalpasan ti gubat, nalabit a nagtalinaedak iti kataltalonanmi iti nasulinek a purok ket saanko koma a naam-ammo dagiti nagkauna a misionero. Anian a yamanko ken ni Jehova ta inyadaninak iti kinapudno babaen ken ni Maud ken dagiti nagkauna a misionero iti Japan!

[Ladawan iti panid 25]

Dakami kada Maud Koda ken ni lakayna. Addaak iti makinsango a kannigid

[Ladawan iti panid 27]

Dakami kadagiti misionero manipud Japan iti Yankee Stadium idi 1953. Addaak iti kakannigidan

[Dagiti Ladawan iti panid 28]

Iti Bethel, kaduak ni lakayko a Junji