Isuroyo ti Anakyo a Mangitandudo iti Talna

Gapu ta maragsakan iti iyaakar ti pamiliada iti sabali a paset ti pagilian, ni Nicole nga agtawen iti walo kanayon a padamaganna ti kasingedan a gayyemna a ni Gabrielle. Ngem maysa nga aldaw, kellaat a kinuna ni Gabrielle kenni Nicole nga awan ti bibiangna iti iyaakarda. Gapu ta nasaktan ken makapungtot, imbaga ni Nicole kenni nanangna, “Diak kayaten a makita ni Gabrielle!”

DAGITI di pagkikinnaawatan dagiti ubbing a kas kada Nicole ken Gabrielle ket masansan nga agkasapulan iti pannakibiang dagiti nagannak​—saan laeng a tapno liwliwaenda ti nasaktan a rikna no di ket tapno maipakita kadakuada no kasano a tamingen dayta a banag. Kadawyan nga iparangarang dagiti ubbing ti inuubingan a kababalin ken masansan a saanda a pampanunoten no makasakit ti sasao ken tignayda. (1 Corinto 13:11) Kasapulanda ti tulong tapno mapatanor dagiti kababalin a mangyeg iti natalna a relasion iti uneg ti pamilia ken iti sabsabali.

Dagiti Kristiano a nagannak interesadoda unay a mangsanay kadagiti annakda a ‘mangsapul iti talna ket surotenda dayta.’ (1 Pedro 3:11) Saan a sayang ti panagreggetyo a mangparmek iti panagsuspetsa, pannakapaay, ken panaggiginnura. Mangyeg ngamin iti ragsak ti panangitandudoyo iti talna. No maysaka a nagannak, kasano nga isurom dagiti annakmo nga agbalin a mannakikappia?

Tulonganyo nga Agtarigagay a Mangay-ayo iti “Dios ti Talna”

Naawagan ni Jehova a “Dios ti talna” ken nayam-ammo kas daydiay “mangipaay iti talna.” (Filipos 4:9; Roma 15:33) Gapuna, dagiti masirib a nagannak sisisigo nga usarenda ti Sao ti Dios, ti Biblia, a mangyukuok kadagiti annakda iti tarigagay a mangay-ayo iti Dios ken mangtulad kadagiti kababalinna. Kas pagarigan, tulonganyo dagiti annakyo a mangiladawan iti nakita ni apostol Juan iti naisangsangayan a sirmata​—ti nagpintas nga esmeralda a berde a bullalayaw a nanglikmut iti trono ni Jehova.a (Apocalipsis 4:2, 3) Ilawlawagyo a daytoy a bullalayaw iladawanna ti talna ken kinatalinaay a nanglikmut ken Jehova ket ti kasta a bendision agpaayto iti amin nga agtulnog kenkuana.

Mangiwanwan met ni Jehova babaen ti Anakna a ni Jesus, a naawagan iti “Prinsipe ti Kappia.” (Isaias 9:6, 7) Ngarud, ibasa ken isalaysayyo kadagiti babassit nga annakyo dagiti salaysay ti Biblia nga inusar ni Jesus a nangisuro kadagiti agkakapateg a leksion no kasano a liklikan ti panagaapa ken panagsusupiat. (Mateo 26:51-56; Marcos 9:33-35) Ilawlawagyo no apay a ti sigud a “nakuspag a tao” a ni Pablo binalbaliwanna ti kababalinna ken insuratna a “ti adipen ti Apo saan a kasapulan a makiapa, no di ket kasapulan nga agbalin a naalumamay kadagiti isuamin, . . . nga agtultuloy a medmedanna ti bagina iti sidong ti dakes.” (1 Timoteo 1:13; 2 Timoteo 2:24) Mabalin a makaparagsakto kadakayo ti di ninamnama a tignay ti anakyo.

Malagip ni Evan ti pananglalais kenkuana ti maysa a kaeskuelaanna idi agtawen iti pito. “Kayatko ti bumales gapu iti pungtotko kenkuana!” kinunana. “Ngem nalagipko ti insuro dagiti nagannakko no kasano a pakilangenan dagiti surdo. Ammok a kayat ni Jehova a diak ‘subadan ti dakes iti dakes iti asinoman’ ken ‘makikappiaak iti amin a tattao.’” (Roma 12:17, 18) Namedmedan ni Evan ti riknana a bumales ket sikakalmado a nagtignay. Kayatna nga ay-ayuen ti Dios ti talna.

Nagannak, Itandudoyo ti Talna

Natalna kadi ti relasion ti pamiliayo? No kasta, adu ti masursuro dagiti annakyo maipapan iti talna uray no dikay agsasao. Maisuroyo dagiti annakyo a mangitandudo iti talna no tultuladenyo ti Dios ken ni Kristo a mangitantandudo iti talna.​—Roma 2:21.

Da Russ ken Cindy ikagkagumaanda a sinanay ti dua nga annakda a lallaki, a binagbagaanda ida a saanda a bumalbales no adda mangsuron kadakuada. Kuna ni Cindy, “Ammo dagiti annakmi no kasanoda a tamingen dagiti parikut a tumaud gapu ta nakitada no kasano ti panagtignaymi ken ni lakayko iti sidong dagiti kasta a situasion.”

Uray no agkamalikayo, mausaryo latta dayta a gundaway a mangisuro kadagiti annakyo. “Adda dagiti gundaway a dakami ken baketko a Terry dagus a makapungtot ket disiplinaenmi dagiti tallo nga annakmi a saanmi pay nga inammo ti makagapu,” kuna ni Stephen. “Agpadispensarkami no mailaw-anmi nga aramiden ti kasta.” Kinuna met ni Terry: “Kayatmi a maammuan dagiti annakmi nga imperpektokami isu nga agkamalikami met. Natakuatanmi a saan laeng a mangyeg daytoy iti talna iti uneg ti pamilia no di ket nasursuro dagiti annakmi ti agbalin a mannakikappia.”

Masursuro kadi dagiti annakyo ti agbalin a mannakikappia babaen ti panangtratoyo kadakuada? Indagadag ni Jesus: “Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) Nupay adda pagkapuyanyo, manamnamayo nga adda pagimbagan ti ayat ken dungngo nga ipakitayo kadagiti annakyo. Nalaklaka nga agtulnog dagiti annakyo no nabuyogan iti ayat ti panangisuroyo kadakuada.

Dikay Agpungtot a Dagus

Kuna ti Proverbio 19:11: “Ti pannakatarus ti maysa a tao pudno unay a pabannayatenna ti ungetna.” Kasanoyo a matulongan dagiti annakyo a mangpauneg iti pannakaawatda? Imbaga ni David ti praktikal a pamay-an nga ar-aramidenda ken ni Mariann a natakuatanda a makatulong kadagiti annakda. Kinunana: “No adda karurodda wenno nangpasakit kadakuada, makipagriknakami kadakuada. Saludsodenmi ida: ‘Adda kadi problema dayta a tao? Umapal kadi? Adda kadi nangpasakit kenkuana?’” Innayon pay ni Mariann, “Daytoy ti mangpakalma kadagiti annakmi, imbes nga agipempenda iti sakit ti nakem wenno pagapaanda no asino ti umiso.”

Mangyeg kadagiti nasayaat a resulta ti kasta a panangsanay. Imutektekanyo no kasano a ni Nicole, a nadakamat itay, ket tinulongan ni nanangna a Michelle tapno mapasubli saan laeng a ti nasinged a panaggayyemda ken Gabrielle. “Binasami ken Nicole ti kapitulo 14 ti libro nga Agsursuroka iti Naindaklan a Mannursuro,” kuna ni Michelle.b “Kalpasanna, inlawlawagko no ania ti kayat a sawen ni Jesus idi kinunana a rumbeng a mangpakawantayo ‘agingga iti mamimpitopulo ket pito.’ Kalpasan nga inimdengak ti panangipeksa ni Nicole iti riknana, tinulongak tapno maawatanna ti ladingit ken pannakaupay ni Gabrielle gapu iti iyaakar ti kasingedan a gayyemna.”​—Mateo 18:21, 22.

Gapu ta maawatanen ni Nicole no apay a nakaisawang ni Gabrielle iti makapasakit, nasursurona a tarusan ti rikna ti sabsabali isu a nagtelepono tapno dumawat kenkuana iti pammakawan. “Sipud idin,” kuna ni Michelle, “naragsakan ni Nicole ta ammonan nga ikabilangan ti rikna ti dadduma ken mangaramid kadagiti bambanag a pagsayaatan ti sabsabali.”​—Filipos 2:3, 4.

Tulonganyo dagiti annakyo a saanda a maupay no adda rumsua a kamali ken di pagkikinnaawatan. Nalabit maragsakankayo a makakita kadagiti annakyo a mangipakita iti pudno a pannakaseknan ken panangipateg kadagiti sabsabali.​—Roma 12:10; 1 Corinto 12:25.

Ipakitayo ti Pintas ti Panangpakawan

“Kinapintas . . . ti panangpalabas iti salungasing,” kuna ti Proverbio 19:11. Iti karirigatan a paset ti biag ni Jesus, tinuladna ti kinamanangpakawan ni Amana. (Lucas 23:34) Maapresiar dagiti ubbing ti pintas ti panangpakawan no mapasaranda a mismo ti pammakawanyo.

Kas pagarigan, ni Willy nga agtawen iti lima, kaay-ayona a koloran dagiti ladawan a kaduana ni lelangna. Naminsan, simmardeng lattan a nagkolor ni lelangna, inungtanna ni Willy sa pimmanaw. Naupay ni Willy. Kinuna ni tatangna a Sam: “Adda Alzheimer ti lelang ni Willy isu nga inlawlawagmi daytoy iti wagas a maawatanna.” Kalpasan a naipalagip ken Willy nga adu a daras a napakawan ket masapul a pakawanenna met ti sabsabali, nasdaaw ni Sam iti reaksion ni Willy. “Anian a ragsakmi ken baketko,” kuna ni Sam, “bayat a buybuyaenmi ti anakmi nga immasideg iti agtawen ti 80 a lelangna, sipapakumbaba a nakisarita kenkuana ken kinibinna a nagsubli iti lamisaan!”

Pudno a napintas no masursuro dagiti annak nga “anusan” ti pagkapuyan ken pagbiddutan ti dadduma ken pakawanenda ida. (Colosas 3:13) Uray no makapaupay ti tignay dagiti tattao, ipasiguradoyo kadagiti annakyo a nasayaat ti agbalin a mannakikappia gapu ta “no maragsakan ni Jehova iti daldalan ti maysa a tao, pakikappiaenna kenkuana uray dagiti mismo a kabusorna.”​—Proverbio 16:7.

Itultuloyyo a Tulongan Dagiti Annakyo nga Agbalin a Mannakikappia

No usaren dagiti nagannak ti Sao ti Dios a mangisuro kadagiti annakda “iti sidong dagiti natalna a kasasaad” ken kas “kadagidiay agar-aramid ti talna,” matulonganda la ketdi dagiti annakda. (Santiago 3:18) Dagiti kasta a nagannak tultulonganda dagiti annakda a mangrisut kadagiti di pagkikinnaawatan ken agbalin a mannakikappia. Mangyeg daytoy iti napalalo a ragsak ken pannakapnek kadakuada.

Adda tallo a nareregta nga annak da Dan ken Kathy. “Nupay narigat ti mangsanay kadakuada idi ubbingda pay,” kinuna ni Dan, “maragsakankami ta nasayaat ti nagbanagan dagiti annakmi. Nasayaat ti pannakilangenda kadagiti sabsabali ken manangpakawanda.” Kuna met ni Kathy, “Makaparegta unay daytoy kadakami, yantangay ti talna ket bunga ti espiritu ti Dios.”​—Galacia 5:22, 23.

Gapuna, dakayo a nagannak a Kristiano, adda naimbag a rason a dikay “sumuko” wenno ‘di mabannog’ a mangisuro kadagiti annakyo nga agbalin a mannakikappia uray kasla marigatanda a mangyaplikar iti dayta. Bayat nga ar-aramidenyo dayta, manamnamayo a “ti Dios ti ayat ken ti talna maaddanto kadakayo.”​—Galacia 6:9; 2 Corinto 13:11.

[Footnotes]

[Kahon/Ladawan iti panid 20]

NASAYAAT KADI NGA IMPLUENSIA?

Ti salaysay a naipablaak iti Media Awareness Network a napauluan iti “Naranggas a Pabuya,” kunana: “Maipabuya ti agtultuloy a panagranget ti bida ken kontrabida kas pamay-an ti panangrisutda kadagiti parikut.” Kadagiti nausig a pabuya iti telebision, pelikula, ken musika, agarup 10 porsiento laeng ti mangikabkabilangan kadagiti dakes nga epekto ti kinaranggas. Kuna ti salaysay, “pagparangenda a nainkalintegan, ordinario, ken di maliklikan ti kinaranggas yantangay dayta ti kadawyan a pamay-an a panangrisut iti parikut.”

Adda kadi makitayo a masapul a balbaliwanyo iti panagbuybuyayo iti telebision? Diyo ipalubos a dagiti pabuya ti mangpakapuy iti determinasionyo a mangisuro kadagiti annakyo nga agbalin a mannakikappia.

[Ladawan iti panid 17]

Iyukuokyo kadagiti annakyo ti tarigagay a mangay-ayo iti “Dios ti talna”

[Ladawan iti panid 18]

Ikagumaanyo nga aturen ti makapasakit a sasao ken tigtignay

[Ladawan iti panid 19]

Rumbeng a masursuro dagiti annakyo ti agpadispensar ken mamakawan