Surat Manipud Estados Unidos

Panagdaliasat Tapno Masublian ti Napalabas

PANUNOTEM ti gagar ti panagdaliasat a mangtunton no kasano a nagbiag dagidi inapom. Kasta ti inaramidmi. Nagbiahekami manipud Switzerland a napan idiay Estados Unidos ti America. Pagarup ti kaaduan a moderno unay ti kasasaad idiay Estados Unidos, ngem nakadanonkami iti lugar dagiti umili a dua gasut a tawenen ti estilo ti biagda. Palubosandakami a mangisalaysay iti dayta.

Gapu ta makapagsaokami iti Sueko-Aleman, naawiskami nga agpasiar iti estado ti Indiana iti las-ud ti tallo a bulan. Panggepmi nga iranud ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios kadagiti pamilia nga Amish, nga agus-usar pay laeng iti dialekto dagiti inapoda. Ginasgasut kadagitoy a pamilia ti agnanaed iti Indiana.

Dagiti Amish ket kaputotan ti maysa a grupo dagiti Anabaptist idi maika-17 a siglo. Nagtaud ti naganda iti panguloda a ni Jacob Amman, a nagnaed idi idiay Switzerland. Babaen ti panagadalda idi iti Biblia, nabigbig dagitoy a managbuteng-Dios a tattao a di umiso ti panangbautisar kadagiti maladaga ken ti panagsoldado. Gapu iti pammatida, indadanes ida ti gobierno, ket sumagmamano ti napapatay pay ketdi. Idi kimmaro ti panangidadanes, adu kadakuada ti napilitan a nagkamang iti dadduma a paset ti Switzerland ken Francia. Idi ngalay ti maika-19 a siglo, rinibu kadakuada ti nagtalaw a napan idiay Estados Unidos, ket sadiay tinaginayonda ti Sueko-Aleman a kultura ken lenguaheda.

Nasdaaw dagitoy a nasingpet a tattao idi binisita ken kinasaritami ida iti dialektoda! Iladawam iti panunotmo ti eksena.

“Apay nga ammoyo ti agsao iti lenguahemi?” insaludsod dagiti Sueko-Aleman.

“Taga Switzerlandkami ngamin,” insungbatmi.

“Ngem saankayo met nga Amish!” Masmasdaawda a nangikuna.

Adu kadagiti Amish ti nangpasangbay kadakami, ket nakitami ti nagkauna a wagas ti panagbiagda. Addaanda kadagiti lampara imbes a bombilia; kabalyo ken kalesa imbes a de makina a luglugan; bubon ken paligpalig imbes a gripo; agkakantada imbes nga agdengngegda iti radio.

Nagustuanmi unay ti kinapakumbaba dagiti binisitami. Adu kadagiti Amish ti mangikagkagumaan nga agbasa iti Biblia iti inaldaw ken ipatpategda ti panagsasarita maipapan iti Biblia. Gapuna, naaddaankami iti gundaway a nakisarita kadakuada maipapan iti panggep ti Dios para iti sangatauan ken iti daga.

Idi agangay, nagdinamagen nga adda sumarsarungkar a taga Switzerland iti lugarda. Adu ti nagkiddaw a bisitaenmi dagiti kabagianda, isu a naragsakankami a simmarungkar. Magagarankami unay a bumisita iti nakaawisanmi nga eskuelaan dagiti Amish. Ania ti agur-uray kadakami?

Nagtuktokkami iti ridaw ti eskuelaan. Dagus a linuktan ti maestro ti ridaw ket inawisnakami a sumrek iti kuarto nga ayan ti agur-aray a 38 nga estudiante a masmasdaaw a makakita iti uppat a ganggannaet. Naummong ti walo a klase iti maymaysa a kuarto. Agtawen iti 7 agingga iti 15 dagiti estudiante. Asul ti uniporme dagiti babai ken puraw ti kallugongda; dagiti lallaki, nangisit ti pantalonda ken natayengteng nga asul ti poloda. Nangato ti bobida ti kuarto. Napinturaan iti asul ti tallo a diding ti kuarto, ken adda pisara iti makinsango a diding. Adda nakadispley a globo ken sumagmamano a nalukot a mapa. Adda dakkel a landok a kosinilia iti maysa a suli.

Kasta unay ti siddaaw dagiti ubbing idi agtugawkami iti sanguanan ti klase. Maayaban ti tunggal klase nga umasideg iti lamisaan ti maestro ket saludsodenna ti maipapan iti naited nga asaynmentda. Nasdaawkami idi pinagsaludsodan ti maestro dagiti ubbing maipapan iti Kabambantayan ti Switzerland (Swiss Alps). Gapu ta daan unayen dagiti libroda, inimtuod ti maestro kadakami no umiso met laeng iti panangdeskribir ti libro iti Switzerland. No panawen ti kalgaw, adda pay la kadi dagiti baka nga agar-arab iti tapaw a karuotan, wenno naabbungotan pay kadi iti niebe dagiti kabambantayan? Tapno napimpintas ti makitada a ladawan, impakitami dagiti de kolor a retrato ti naabbungotan iti niebe a tapaw ti bambantay, ket immisem ti maestro.

Ti katulongan ti maestro nga isu ti baketna, sinaludsodna kadakami, “Ammoyo kadi ti ag-yodel?a Imbagami a saan. Nupay kasta, gapu ta ammomi a nalaing dagiti Amish nga agkanta ken ag-yodel, kiniddawmi a kantaandakami. Pinatgandakami ket dikam nakatagari a dimngeg iti 40 a boses dagiti kumakanta. Kalpasanna, pinag-recess ti maestro dagiti ubbing.

Kiniddaw ti asawa ti maestro nga agkantakami. Immannugotkami ta adda sumagmamano nga ammomi a kanta dagiti Sueko-Aleman. Iti apagdarikmat, idi naammuan dagiti ubbing iti ruar nga agkankantakami, dagus a nagsublida iti kuarto. Sinaysayaatmi ti nagkanta a sitatakder iti sanguanan ti klase.

Kalpasanna, naawiskami a mangaldaw a kadua ti maysa a pamilia nga Amish a buklen ti 12. Adu ti naidasar iti atiddog a kayo a lamisaan​—nalebbek a patatas, hamon, mais, tinapay, keso, natnateng, kankanen, ken dadduma pay a sinam-it. Siuulimek a nagkararag ti tunggal maysa sakbay ti pannangan. Bayat ti pannangan, nagtutungtonganmi ti maipapan iti Switzerland a pagilian dagiti inapoda, ket inestoriada ti biagda iti away. Agiinnarasaas ken aggagarikgik dagiti ubbing bayat ti pannangan. Idi nalpaskamin a nangan, nagkararagkami manen, ket daytan ti mangipamatmat a mabalinen a pumanaw dagiti ubbing iti lamisaan​—ngem saanda a mapan agay-ayam. Adda annongen ti tunggal maysa. Adda agdalus iti lamisaan ken aginnaw iti nanganan. Ramanen dayta ti panagbomba ken panangipapudot iti danum.

Bayat ti panaginnaw dagiti ubbing, inawisdakami dagiti nagannak a mapan iti salas. Awan ti sopa, ngem nagtugawkami kadagiti komportable a tumbatumba (rocking chair). Nairuar ti daan a Biblia nga Aleman manipud iti estante, ket kas gagangay iti sangakabbalayan dagiti Amish, adda narayray a panagsasarita maipapan iti Biblia. Ania ti panggep ni Jehova a Dios para iti daga ken iti sangatauan? Ania ti kayat a sawen ni Jesus idi imbagana a dagiti naemma tawidendanto ti daga? Talaga kadi a panggep ti Dios a tutuoken iti agnanayon dagiti nadangkes iti umap-apuy nga impierno? Siasino dagiti mangitungtungpal iti bilin ni Jesus a pannakaikasaba ti naimbag a damag iti amin a napagnaedan a daga? Makaparagsak nga ilawlawag dagita ken ti adu pay a saludsod kadagiti tattao nga addaan iti Biblia ken naespirituan ti panagpampanunotda.

Maragragsakankami no malagipmi ti napnuan kapadasan a panagdaliasatmi tapno masublianmi ti napalabas. Namnamaen ken ikarkararagmi a babaen kadagita a panagbisita ken pannakisaritami kadagiti Sueko-Aleman, adu a tattao ti umawat iti umiso a pannakaammo iti kinapudno a masarakan iti Biblia a Sao ti Dios.

[Footnote]