Panangmatmat iti Lubong
Naparang-ay nga Agas ti Kanser
Dandanin ti pannakaagas ti kanser ngem iti pagarupentayo? Ipadamag ti South African Digest ti maysa a grupo a nakapataud iti naisangsangayan nga antibody a nadisenio a “mangawit iti makapapatay ti kanser a droga a direkta iti malignant tumours.” Kasano? Babaen ti panangiprograma kadagitoy nga artipisial nga antibody a mangsukimat iti bagi agingga a masarakanda ti espisipiko a kanser. Apaman a ti antibody nasarakannan ti biktima, dadaelenna ti tumor babaen ti “panangibasurana” iti makapapatay a droga nga aw-awitenna. Kas ti “nasanay a managsaep nga aso,” ti antibody saan nga agsardeng agingga a masarakanna ti tumor. Itultuloyna ti panagsukimatna tapno iramanna ti aniaman a kanser a saan a naduktalan ket sarutenna dayta ti ad-adu pay a makaited-biag a droga.
Makaited-biag a Gunay
Posible kadi ti makalasat iti mabayag a pannakalmes? Wen, pagyamanan iti makaited-biag a gunay a maawagan ti “gunay dagiti mamalia iti panagbatok,” kuna ti New York Daily News. Ni Dr. Martin Nemiroff, maysa a managsirarak nga adda iti Unibersidad ti Michigan, nasarakanna a dagiti tattao addaanda ti isu met laeng a “mekanismo” a mamagbalin kadagiti seals a makalasat iti nawatiwat a kaadda iti uneg ti danum. Idi napalabas, mapapati a ti utek ti matay no awanan ti oksihena iti nasurok nga uppat a minutos. Nupay kasta, no malmes ti tao iti uneg ti danum a nakurkurang a 70 degrees Fahrenheit, daytoy a gunay ti agandar, isu a mangpabannayat iti panagayus ti dara kadagiti amin a paspaset iti bagi malaksid ti utek. Daytoy ti mangilawlawag no apay a ti tallo-tawen nga ubing a babai nalasatanna ti 40-minuto a pannakalmes. No maipaay ti resuscitation a dagus kalpasan ti pannakaisang-at ti biktima iti danum, ti utek ken ti bagi mapabiagda. Agandar ti panaggunay a nasaysayaat kadagiti ubbing ngem kadagiti nataengan.
Parikut ti Mexico kadagiti Aso
Ti trapiko, asuk, ken ti pannakapusek saanda laeng a dagitoy ti parikut ti Siudad ti Mexico. Sigun ken Dr. Angellini de la Garza, maysa nga opisial iti Department of Public Health Administration, addada nasurok a maysa a milion nga aso idiay Siudad ti Mexico, ket ti populasion dagiti aso ti umad-adu iti kapartak a 20 porsiento iti tinawen! Ti kanayonan a 200,000 nga awan ti pagtaenganna nga as-aso ti agsawar kadagiti kalkalsada iti siudad ken mabalin nga agawitda iti rabies ken dadduma pay a saksakit. Ti promedio a 12,000 nga aso ti mapukaw iti siudad iti tinawen iti panangikagumaan a mangpabassit iti populasionda. Ngem dagiti manangtiliw iti aso ti masansan a puntiria ti panangatake dagiti mangbusor iti pannakaikkat dagiti animal, isu a makapadpadas kadagiti pananginsulto ken pannakabato, pannakatiro iti bislak, wenno uray pay paltog.
“Gagangay a Panagtignay”?
Sigun iti Federal Bureau Investigation, “ti pilit a panangrames” ngimmato iti 4 porsiento idiay Estados Unidos bayat ti 1985. Ti Siudad ti Nueva York nakairekord iti kaaduan a bilang dagita a panangrames nga addaan ti 3,880 a paspasamak a naipadamag, a sarunuen ti Los Angeles nga addaan ti 2,318. Nupay dagiti autoridad makaisitarda kadagiti adu a bambanag kas ti makagapu, dadduma nga eksperto kunaenda a “babaen iti makagargari a panagkawkawesda, panaggunay ken makagargari a sasao, dadduma a babbai awisenda ti pannakarames.” (The Globe and Mail, Toronto, Canada) Maysa a lalaki a napabasol iti panangrames iti 16-años nga ubing a babai ti sinentensiaan ti hues iti Wisconsin iti pannakasubok. Apay? Kuna ti hues a ti pannakarames napasamak kas “gagangay a panagtignay” gapu iti makagargari a panagkawkawes.
Direkta a Pannakisarita Maipapan iti Di Umiso a Panangagas
Gapu iti panagamak iti iyaadu ti darum gapu iti di umiso a panangagas kadagiti propesional a mangngagas, ti baro a serbisio ti mangtultulong kadagiti dodoktor idiay Estados Unidos a mangikeddeng no ti “mainanama a pasiente ti nagdarumen iti darum ti di umiso a panangagas” wenno saan. Ti Changing Times ti mangipadamag babaen iti telepono, ti maawagan iti Physician’s Alert, isu a mangpili kadagiti mainanama a pasiente babaen iti bayad a $150 agraman ti $10 para ti tunggal nainaganan nga indibidual. Nupay kasta, kas sungbat iti daytoy a provision a maipaay kadagiti dodoktor, naibangon met ti direkta a pannakisarita a mangtulong kadagiti pasiente no ti maysa a doktor nairamanen iti darum ti di umiso a panangagas. Ti bayad ket $5. Awan itoy a serbisio ti mangipalgak iti nagbanagan ti partikular a kaso.
Nalalaing a Maladaga
Dagiti kadi maladaga addaanda ti IQs? Dagiti sinaggaysa a panagadal ipalgakda nga addaanda. Babaen ti panangsubok iti kabayag ti atensionda, kuna dagiti managsirarak a marukodda ti IQs ti maladaga nga ub-ubing pay ngem innem a bulan, kuna ti The Detroit News. Dagitoy nga score asideg unay ti pannakipadana iti gagangay a panangsubok iti IQ a naala kadagiti uppat wenno lima a tawen. Ti managsirarak iti New York University a ni Marc Bornstein napaliiwna a dagiti maladaga a dagiti nagannakda ti kanayon a mangtinay iti kabaelanda nga agsuro nangatngato ti scoreda iti panangsubok ti IQ ngem dagiti maladaga a saan a masansan a matignay ti panagsuroda.
Panangiregreg kadagiti Tin-edyer
Ti Estados Unidos ti addaan iti “kangatuan a kapartak ti panagsikog kadagiti di naasawaan a tin-edyer iti aniaman nga industrialisado a nasion,” kuna ti artikulo iti Medical Aspects of Human Sexuality. Ngangngani dua a kakatlo kadagitoy a babbai ti agpasngay. Ti nabatbati a kakatlo ti mangisardeng iti panagsikogda babaen iti panangiregreg. Kadagiti 450,000 a panangiregreg a naaramid kadagiti tin-edyer, ti napattapatta a 15,000 ti naaramid kadagiti babbai a nababbaba ngem 15 años. Ti maulit-ulit a panangiregreg ti pilien dagitoy a babbai kas porma ti pananglapped iti sikog, kuna ti artikulo. Dagiti estadistika ipamatmatna a dagiti tin-edyer ti makagapu iti 28 porsiento kadagiti amin a panangiregreg a naaramid idiay Estados Unidos.
Nasaysayaat dagiti Liblibro!
Ti maysa a panagadal nga inaramid ti Dortmund University iti Alemania, a ramanenna ti 1,050 a babbai ken lallaki nga agtawen iti 13 agingga iti 16 isingasingna a dagiti nalalaing nga eskuela basbassit ti busbosenda a tiempo iti sango ti kompiuter ken telebision. Apay? Agsipud ta kaykayatda “ti ad-adu nga iyaadani iti makinlaud a kultura babaen iti naisurat a sao,” a masansan nga addaanda pay ti panagduadua iti moderno a teknolohia ken kompiuter. Maisupadi iti dayta, ti Aleman a pagiwarnak a Frankfurter Allgemeine Zeitung ipadamagna a dagiti “adikto ti kompiuter” mangbusbosda iti agingga iti walo nga oras iti inaldaw iti sango ti iskrin. Agarup tallo agingga iti uppat nga oras iti daytoy a tiempo ti magasto iti kompiuter bayat a ti dadduma ti mabusbos iti sango ti TV wenno video.
Umadu ti Kinaranggas dagiti Eskuela
Dagiti naiwa a goma ti kotse, narumek a windscreen (windshields), panangpuor, panangkutsilio, ken panangpaltog dagiti naala a paspasamak iti maysa a surbey kadagiti 4,000 a mannursuro idiay Britania a nangipadamag iti immadu a “kinaranggas dagiti eskuela.” Dagiti autoridad ti eskuelaan ipadamagna a dagiti ubbing ti agdinnuyok iti maysa ken maysa, dagiti agtutubo naitappuakda kadagiti balkon ken kadagiti tawtawa a sarming. Kuna ti surbey a maysa iti tunggal 4 a mannursuro ti puntiria iti pammutbuteng, maysa iti 10 ti agkuna a puntiria iti pisikal a pannakaatake, ken maysa iti tunggal 25 ti nagsagaba iti pannakaatake. Ti kinaranggas a nairanta kadagiti lallaki ken babbai a sumagmamano a babbai a mannursuro ti mangipadamag iti nakaro a seksual a pannakariribuk. “Nakaro unayen” ti kinaranggas iti eskuelaan, kuna ti The Times iti Londres, “ta kadagiti dadduma a luglugar adda ti ngangngani sipapanayag a panagdangadang ti gang.”
Nariribuk a Manangipatarus
Tunggal aldaw, dagiti kompiuter ad-addan a kabaelanda ti agipatarus kadagiti dokumento (teknikal a material nga awan ti literario nga adorno) manipud iti maysa a pagsasao a maipatarus iti sabali a pagsasao. Ni Peter De Mauro, direktor iti paset a pagipatarusan iti Xerox Corporation kunana a mangpatpataudan iti “50,000 a panid nga Ingles a maipatarus iti Español, Pranses, Italiano, Aleman ken Portuguese iti tinawen babaen laeng iti panangitalmeg iti maysa a buton.” Maysa a sistema a kasta, a maawagan iti Eurotra, ti aggatad iti 30 milion a doliar. Nupay kasta, “dagiti nalalaing a makina ti marigatan pay laeng kadagiti mammano a mausar a sasao wenno sasao nga addaan ti dua a kaipapanan,” kuna ti El Universal, maysa a pagiwarnak a Mexicano. Kas pangarigan, ti termino nga “anti-fire security” ti biddut a maipatarus a puoran ti talged!
Kaadalem ti Baybay
Bayat ti napalabas a siglo, dagiti komunidad iti igid ti baybay iti isuamin a lubong ti mabalin a mangsangsango iti pudno a peggad, kuna ti dua a geologo iti maysa a nabiit pay a report a naipablaak idiay pagiwarnak a Briton a Nature. Sigun iti nasarakanda, ti carbon dioxide, nga mairuar iti atmospera babaen kadagiti immadu a pannakauram ti sungrod, ti namataud iti iyaadalem iti baybay iti sangalubongan. Gapu ta daytoy a carbon dioxide lapdanna ti pudot ti daga a pumanaw, ti banagna a ta maysa a kasasaad a “nabara a balay” (kas ti pagpatubuan ti palakay) wenno panagbara ti klima a mangpataud ti iyaadalem dagiti baybay ken ti pannakalunag ti yelo iti tengnga ti latitude. Nupay ti pannakibiang ti tao, iti dadduma a pamay-an, pinabannayatna ti iyaadalem ti baybay iti sangalubongan, kuna dagiti geologo: “Ti iyaadalem ti baybay makikadua iti ‘ipapatay ken ti buis’ kas ti di malapdan a gasat ti sangatauan.”
Kaskasdi a Narang-ay a Negosio
Bayat ti napalabas a tawen, ti Sud America nakitana ti pannakarba iti nasurok a 6,000 a negosio, ti promedio a 16 iti inaldaw. Nupay no ti 1985 ket napaneknekan a maysa a dakes a tawen para kadagiti adu a negosio, maysa a porma iti negosio ti agtultuloy a rumang-ay—dagiti managlako iti agas nga Africano a (muti). Maysa a makinkua iti kasta a paglakuan idiay Johannesburg, ni Dr. Naidoo, kinunana: “Ti tiendaanko ket kasla maysa a supermarket a sadiay dagiti tattao iti amin a rasa ken edad umayda gumatang ditoy iti agas.” Dagiti suki manginanamada a makasarak iti sapsapo ti ayat, remedio dagiti parparikut iti pagtaengan, maysa a mangbugaw iti dakes nga espiritu wenno mangipadto iti masanguanan. Isut’ mangipempen kadagiti lalat ken tultulang ti animal, paspaset ti baboon (isu a patien dagiti adu a maysa a salaknib a maibusor kadagiti dakes nga espiritu), ken dagiti agas a mulmula. Isut’ mangpuor iti maysa a mula a maawagan Mpepo iti tunggal oras tapno salakniban ti pempen ti paglakuan kadagiti dakes nga espiritu!
Siasinoman Makasao ti Ingles?
Dagiti taga Londres makigtotda a makaammo a ti Bengali ti maikaduan a gagangay unay a pagsasao kadagiti eskuelaanda ket sasawen ti nakurkurang ngem 12,000 nga agtutubo. Iti maysa nga eskuelaan, 45 a nagduduma a pagsasao ti maus-usar ket 161 a nagduduma a pagsasao ti us-usaren dagiti ages-eskuela iti isuamin a siudad. Ti Ingles, nupay kasta, ti nagtalinaed a gagangay a pagsasao, uray iti pagtaengan, para iti kaaduan.
Idiay Estados Unidos, ti Hapones ti nagbalin a kapartakan a rumang-ay a pagsasao kadagiti kolehio bayat ti 1980’s—nga immadu iti nasurok a 40 porsiento idiay unibersidad. Ti pumada nga interes iti pagsasao naipakita met iti tukad ti kolehio. No idilig iti bilang dagiti nailista lima a tawenen ti napalabas, ti Japan Society idiay Siudad ti Nueva York ipadamagna a dagiti estudiante iti Hapones immadu iti namitlo a daras! Apay adda ti panagapura nga agsuro iti Hapones? Ti nasional a panagayat iti pagsasao ti naipamaysa iti “lumawlawa a relasion iti ekonomia ken teknolohia iti nagbaetan ti Japan ken Estados Unidos.”