Droga—Dagiti Parikut Kumarkaro
DAGITI droga maipadpadamagda iti kasta unay kadagitoy nga al-aldaw. Awanen ti maiggaman a pagiwarnak wenno magasin dagiti damdamag a saanka a makakita ti pannakatukoy dagiti parikut iti droga: Maysa a diplomatiko ti natiliw a mangiserserrek iti droga iti pagilian. Maysa a pangulo ti nasion ti nababalaw gapu iti pasetna iti ar-aramid a panangipuslit ti droga. Maysa a prominente nga atleta ti masapul nga aglasat iti rehabilitasion gapu iti droga. Dagiti pederal nga ahente rinautda ti maysa nga eroplano wenno maysa a bilog ket nakasarakda ti adu a narkotiko nga awitna. Maysa a nalatak a mananglinglingay ti natay gapu iti sobra a tinomar a droga. Maysa nga enheniero a nairaman iti nagdungpar a tren ti nasarakan nga adda iti sidong ti impluensia ti droga. Maysa a politiko ti nangaramid iti panangtimbeng iti droga a kangrunaan nga isyu iti kampaniana. Ket agtultuloy a kasta dayta.
Nagbalinen a nakasaksaknap ti isyu iti droga ta idi napan a tawen 24 a nasnasion ti nagtitipon a maipaay iti naing-inget a panangtengngel iti droga. “Dinadaelda ti 5,046 a tonelada metrico a bulong ti coca ken 17,585 tonelada a mula a marihuana,” kuna ti U.S.News & World Report. “Kaskasdi, ti [U.S.] State Department nagkonklusion a dagiti agdama a programa iti panangpukaw ket ‘di umdas a mangpabassit iti sangalubongan a suplay iti narkotiko.’”
Ti panangkompiskar kadagiti droga, panangaresto, ken dagiti panangibalud ket immadudan, ngem immadu met dagiti suplay dagiti maiparit a droga. Ti laeng bassit a paset iti mapatpataud a droga ti nasarakan ken natiliw, ket kadagiti adu a luglugar nalaklakan a magun-odan ti droga ngem idi. Kas pangarigan, nupay adda ti nagkaykaysa a panangikagumaan idi 1986 a mangraut ken mangdadael kadagiti laboratorio a pakaisagsaganaan dagiti cocaine, ti panangpataud iti cocaine manipud kadagiti bulbulong ti coca idiay Bolivia, Colombia, ken Peru ti pudno a rimmang-ay iti 10 porsiento iti nagbaetan ti 1986 ken 1987. Ti cocaine a mailaklakon kadagiti kalkalsada ket ad-adda a puro, ket bimmaba dagiti presio—isu a mangpaneknek nga immadu ti suplay.
“Ti Estados Unidos addaan ti kangatuan a patas iti panagusar dagiti agtutubo kadagiti dakes a droga iti aniaman nga industrilisado a nasion iti lubong, ket ti panangrugi ti panagusar ti droga mapaspasamak iti ubing unay nga edad ngem idi,” kuna ti maysa a report manipud Behavior Today. Maysa a surbey ti nangipalgak a nasurok a kagudua kadagiti amin a senior iti high school ti nangamin a nakapadasen kadagiti maiparit a droga bayat ti panagbiagda ket daytoy a nangato a proporsion umadu pay agingga iti 80 porsiento agingga kadagidiay adda iti edad a 25. Itan ti Estados Unidos addaanen ti napattapatta a 1.2 milion nga adikto iti droga, ken 23 milion nga ad-adu pay a managusar iti droga kas “paglinglingayan.”
Dadduma a pagilian ket saanda a mailaksid manipud iti epidemia ti droga. Ti pagiwarnak ti Soviet a Pravda inadawna ti Internal Affairs Minister Alexander Vlasov a kunkunana: “Ti pannakidangadang a maibusor iti pannakaadikto iti droga ken krimen a mainaig iti dayta ket nagbalinen a maysa kadagiti kangrunaan a trabaho iti Internal Affairs Ministry.” Kas naipadamag iti Soviet Weekly, “dagiti pammabasol a mainaig iti droga ket naaramid a maibusor kadagiti 80,000 a tattao a Soviet iti napalabas a dua a tawtawen,” ket nupay adda ti pannakaagas dagiti adikto, “ti parikut ket nagtalinaed a kangrunaan, nga addaan iti 131,000 a nairehistro a managusar iti droga.”
Ti Hungary ket makuna nga addaan iti nagbaetan iti 30,000 ken 50,000 a manangabuso iti droga, ket ti Poland addaan iti napattapatta a 200,000 agingga iti 600,000 nga adikto ken managusar kadagiti makaadikto a droga, a kaaduanna ket dagiti agtutubo a nababbaba ngem 25 años. Ti Pakistan pattapattaenna a daytat’ addaan iti dandani 313,000 nga adikto iti opium ken 150,000 nga adikto iti heroin. Ti miembro ti Parliamento nga Europeo a ni Sir Jack Stewart Clark ipadtona a ti bilang iti kanayon a managusar iti cocaine idiay Makinlaud nga Europa ket mabalin a makagteng iti uppat a milion inton agtengnga ti 1990’s. Ti España ket addaanen ti napattapatta a 60,000 agingga iti 80,000 a managusar iti cocaine.
Ti parikut iti droga rimmang-ay iti kasta unay ta ti panagadal ti Naciones Unidas kinunana a dayta ket addan iti punto a mamagpeggaden “ti mismo a kinatalged dagiti dadduma nga estado.”
Apay a kasta unayen ti kinalatak dagiti droga? Kinapudnona, apay a dagiti tattao agtomarda iti droga? Apay a ti nasaknap a panangikagumaan a pananglapped iti parikut iti droga saan a nagballigi? Ania ti maaramidan a mangpasardeng iti kumarkaro a pagpeggadan ti droga?