Negatibo a Rikrikna—Kasano a Parukmaenyo Ida?

TI UMUNA nga addang iti panangtengngel kadagiti negatibo a rikna ket: Ilasinyo dagiti negatibo a panagpampanunot.

Maikadua: Ikagumaanyo a korehiren dagiti negatibo a panunot. Kas pangarigan, no pampanunotenyo, ‘awan a pulos ti maaramidak a naimbag,’ sukatanyo daytoy iti, ‘Kapadak met la ti siasinoman; adut’ umiso nga aramidek, ngem agbiddutak met.’

Dikay inanamaen a dagus a nasayaaten ti riknayo kalpasan ti panangkorehiryo iti daytoy (nupay mabalin), ket dikay kankanayon a pampanunoten dayta. Basta patalgedanyo ken umabantekayo iti sumaganad nga addang.

Ti maikatlo nga addang isut’ panangidian iti panangpampanunot iti makariribuk a banag. Iwaksiyo a mamimpinsan dayta a kas iti panangiwaksiyo iti panangaramid iti nagdakes a krimen. Nupay maaramidanyo daytoy a buyogen ti kasta unay a panangpampanunot, ti dakkel a tulong iti panangaramid iti dayta isu ti maikapat nga addang: Ipamaysayo a panunoten ti maysa a banag, maysa a banag a makapabileg.

Nasken daytoy ta maulit-ulitto nga agsubli a mapanunotyo dagiti negatibo a panunot. Ngem adda daytoy a gundawayyo: Naan-anay laeng a maipamaysayo ti maysa a banag iti maminsan. Mapaneknekanyo daytoy a mismo babaen ti aggiddan a panangpadasyo a mangipamaysa a naan-anay iti dua a tema. No naan-anay nga okupado ti isipyo iti maysa a banag, narigatto nga agsubli dagiti negatibo a panunotyo.

Ti pamay-an a masukatan dagiti negatibo a rikna kadagiti positibo ket iyilustrar ni Dr. Maxwell Maltz, isu a nagkuna: “No agtoktokar ti ponograpoyo iti musika a dikay kayat, dikay padasen a piliten a pagtokaren iti nasaysayaat. . . . Mabalin a sukatanyo ti plaka a matoktokar ket naidumanton ti musika. Usarenyo dayta met laeng a pamay-an iti ‘musika’ nga agtaud iti panunotyo.”

Wen, masansan a nakabilbileg dagiti negatibo a rikna ta saanda a basta malipatan. Masapul a kapilitan ti pannakasukatda. Mangikabilkayo iti sabali a “plaka,” ti positibo. Umimdengkayo iti naiduma, makapabileg a “channel,” iti naiduma nga “estasion,” ket ipamaysayo a panunoten dayta.

Narigatto Dayta

Dagiti immuna nga uppat nga addang nalaka a mailawlawag, ngem anian a nagrigat a suroten! Ngarud, dikay agsiddaaw no marigatankayo iti damo a mangparukma kadagiti negatibo a panunot ken rikna. Inanamaenyo a narigat dayta, ngem dumtengto ti tiempo a nalaklakanton dayta.

Alaenyon a pangarigan ni Cindy, maysa a maestra a pinadakkel ti maysa nga alkoholiko nga ina. Iti adu a tawtawen narikna ni Cindy nga isut’ mapabpabasol ken saan a maay-ayat. Idin inkeddengna a tamingen ti parikut. Aniat’ inaramidna?

Inlawlawag ni Cindy: “Umuna inkagumaak nga inlasin ti espesipiko a pampanunot a pagtataudan dagiti negatibo a riknak. No rumsua dagitoy a panunot, tingitingek ida, buyogen ti panagrason ken panggep. Kalpasanna lagipek dagiti positibo a panunot. Ipamaysak ti panangpampanunotko kadagiti estudiantek ken no kasano a matulongak ida. Agin-inut, lumaglag-anen, ket mariknak a matengngelkon nga ad-adda dagiti riknak.”

Kaskasdi, mabalin a panunotenyo . . .

Apay a Nakarigrigat?

Dagiti kadi dakes nga ugali, kas iti nalabes a pannangan wenno panagsigarilio, nalakada a maidian? Nikaanoman! Maparukmada laeng babaen ti inggagara, determinado a panangikagumaan iti naunday a tiempo. Kadagiti adu, naiyugalin ti negatibo a pampanunot, ket kas kadagiti dadduma a dakes nga ugali, daytat’ narigat nga idian.

No naiyugaliyon ti negatibo a panagpampanunot, sapulenna ti isu met laeng a determinasion a kas ti maysa a tao nga agdieta wenno mangikeddeng a mangisardeng nga agsigarilio.

Ti punto ket, dikay sumuko ken ikeddengyo ti agtalinaed a malmaldaang agsipud ta nalaklaka nga aramiden dayta. Agtalinaedkayo a makidangadang iti negatibo a pampanunot, uray no dayta kaipapananna ti adu a bulbulan a panangpadpadas ken panagbiddut ken nalabit panagsubli. Ituloyyo ti panangikagumaanyo a kasla agsansanaykayo agpaay iti salisal ti maysa nga atleta. Matmatanyo dagiti napaut a resulta imbes a ti dagdagus a pannakapnek.

Mapukawdanto Kadi a Naan-anay?

Mapukawto kadi a naan-anay dagiti negatibo a rikna? Bueno, no inanamaenyo a magun-odan ti naan-anay a ragsak itan, mapaaykayto ken maldaangan. Narigat a gun-oden ken saan a naan-anay ti kinaragsak ita. Ngem dayta kaskasdi a nasaysayaat pay laeng ngem ti riribuken dagiti kankanayon ken mangpakapuy a negatibo a rikna.

Daytoy kadi kaipapananna a saanto a pulos a maparukma dagiti negatibo a rikna? Nikaanoman. Sipupudno nga ilawlawag ti Biblia a daytoy nga imperpekto a kasasaad addanto kadatayo iti sumagmamano a tiempo, ngem adda naituding a tiempo a mapukawton dayta iti agnanayon. Mabiiten a mapasamak dayta inton ti Pagarian ti Dios, ti nailangitan a gobiernona iti im-ima ni Jesu-Kristo, naan-anayton nga iturongna dagiti amin nga aramid ditoy daga ket rugiannan nga itan-ok ti sangatauan iti kinaperpekto. Awagan ti Jesus ti pamay-an a “ti baro a pannakaparsua [wenno, “baro a kaputotan,’’ footnote].”—Mateo 19:28; kitaenyo ti Salmo 37:29; Mateo 6:9, 10; Apocalipsis 21:3-5.

Ita, nupay kasta, ti panangawat kadagiti limitasiontayo gapu iti kinaimperpekto pagbalinennatayo a naragragsak. Imbes a kasta unay ti panagsapsapultayo iti naan-anay a salun-at ti isip, siwayawayakayto a mangitultuloy kadagiti dadduma a banag iti biag. Ket makasarakkayto iti dakdakkel a talna ti panunot ken kinaragsak babaen ti pannakaammo a ti ultimo a solusion dagiti negatibo a rikna agpannuray iti makabael nga im-ima ti Mannakabalin-amin a Dios.

Dagiti kadi singasing ditoy ket pangarigan laeng? Epektiboda kadi? Wen epektiboda, kas ipakita ti sumaganad a pudno a kapkapadasan.

[Blurb iti panid 6]

Masukatanyo dagiti negatibo a rikrikna kadagiti positibo

[Blurb iti panid 6]

Dikay sumuko ket ikeddengyo ti agtalinaed a malmaldaang agsipud ta nalaklaka nga aramiden dayta

[Ladawan iti panid 7]

Kas iti panagpakuttong, ti panangsuro a mangtengngel kadagiti rikna alaenna ti adu a tiempo ken kinapinget