Ragup a Pagilasinan nga Adut’ Ramitna

Ti Panungpalan ti Lubong​—Kasanot’ Kaasidegna?

MAYSA a sarsarita manipud India salaysayenna ti innem a bulsek a lallaki manipud Indostan a napan nangkita ti maysa nga elepante. Nasagid ti maysa a bulsek ti bakrangna ket kinunana: “Ay! ti elepante ket kasla maysa a pader!” Ti maikadua nasagidna ti saongna ket kinunana: “Ti elepante ket kas maysa a gayang!” Ti maikatlo nasagidna ti sungona ket kinunana: “Ti elepante ket kas iti maysa nga uleg!” Sinagid met ti maikapat ket naarikapna ti tumengna ket kinunana: “Nalawagen a ti maysa nga elepante ket kas iti maysa a kayo!” Nasagid ti maikalima ti lapayag ket kinunana: “Daytoy nakaskasdaaw nga elepante ket kas iti maysa nga abaniko!” Ti maikanem naiggamanna ti ipus ket kinunana: “Makitak a ti elepante ket kas iti maysa a tali!” Nagsusupiat a sigaganetget dagiti innem a bulsek maipapan iti itsura ti elepante, ngem awan ti nakaipaay iti umiso a ladawan. Ti kurang nga impormasion dina kinompleto ti ladawan.

Tumaud met ti umasping a parikut no maipapan iti panangilasin ti isusubli ni Kristo. Kas sungbat iti saludsod dagiti adalanna nga: “Anianto ti pagilasinan ti kaaddam ken ti panungpalan ti sistema dagiti bambanag?” Simmungbat ni Jesus: “Tumakderto ti nasion a bumusor iti sabali a nasion, ken ti pagarian a bumusor iti sabali a pagarian; ket addanto dadakkel a gingined, ket iti nadumaduma a disso, angol ken bisbisin.” (Mateo 24:3; Lucas 21:10, 11) Ngem no dagitoy laeng ti maibaga kas pammaneknek iti isusubli ni Kristo idi 1914, agkedked dagiti tao: “Ah, kankanayon nga adda gubgubat, bisbisin, angol, ken gingined!” Ket umisoda.

Dagitoy sumagmamano a banag​—nupay nangpataud ti awan pumada a rigat​—saan nga umdas kadagiti adu a tao a mangtanda iti isusubli ni Kristo; di mapagduaduaan nga ad-adu pay ti kasapulan a mangkompleto iti pagilasinan. No maiwaragawag nga asidegen ti panungpalan ti lubong a maibatay iti nakurang a pammaneknek, maibatay iti maysa wenno sumagmamano a paset ti makita a pagilasinan, ti resultana isu dagiti ulbod a pakdaar. Ti kasapulan isu dagiti amin a ramit nga inted ni Jesus maipapan iti isusublina, saan a maysa laeng wenno sumagmamano. Ti intedna a mangtanda iti kaaddana ket maysa a ragup a pagilasinan, maysa a buklen dagiti adu a ramit a mangbukel iti pudno a pagilasinan, maysa a kumbinasion dagiti nagduduma a ramit a, no mapagtitipon, di pagduaduaan dayta.

Kas pangarigan iti ragup a pagilasinan, usigenyo ti naited idiay Biblia a mangilasin ken Jesus kas Mesias idi tiempo ti umuna nga iyaayna. Inraman dayta dagiti naited idiay Hebreo a Kasuratan nga adu a pasamak a mainaig iti Mesias. Imbaga ni Jesus kadagiti adalanna maipapan ti dadduma kadagitoy a teksto, ngem dida naawatan ti pategda. Dagiti adalan, kas kadagiti kaaduan a Judio, tarigagayanda ti maysa a Mesias a mangituang iti Roma ken iturayanna ti lubong a kaduada. Gapuna idi natayen, nariribuk ken nagpulkokda. Idi napagungaren ni Jesus, nakipagkita kadakuada ket kinunana: “‘Dagitoy dagiti sao nga insaok kadakayo idi addaak pay laeng kadakayo, a masapul a matungpal dagiti isuamin a banag a naisurat maipapan kaniak iti Linteg ni Moises ken kadagiti Mammadto ken kadagiti Salmos.’ Idin linawaganna dagiti isipda tapno maawatanda dagiti Sursurat.”​—Lucas 24:44, 45.

Sigun iti patarus ti Kingdom Interlinear iti bersikulo 45, inaramid ni Jesus daytoy babaen ti “panangurnongna kadagiti Kasuratan” manipud iti Hebreo a paset ti Biblia a nangipadto kadagiti pasamak ken kasasaad iti biag ti naikari nga umay a Mesias, ket indiligna kadagiti pasamak iti biag[na] a nangtungpal kadakuada. Idi agangay, inusar ni apostol Pablo daytoy met laeng a pamay-an idi “inlawlawagna ken pinaneknekanna dagiti panangtukoy” a ni Jesus ti Mesias. (Aramid 17:3) Ilawlawag manen ti Kingdom Interlinear ti pamay-an babaen iti panangikuna nga inaramidna ti kasta babaen ti “naan-anay a pananglawlawag ken panangidilig” kadagiti Mesianiko a padto idiay Hebreo a Kasuratan kadagiti pasamak iti biag ni Jesus a nangtungpal kadakuada. Ti naikuyog a kahon mangted iti anag ti adu kadagitoy a padto ti Hebreo [a Kasuratan] a tinungpal dagiti pasamak iti biag ni Jesus ken nangpaneknek nga isut’ naipadto a Mesias. Iyilustrarna no ania ti ragup a pagilasinan.

Ti Ragup a Pagilasinan ti Kaadda ni Kristo

Maikanatad laeng nga adda ragup a pagilasinan a mangtanda iti panawen ti maikadua nga iyaay ni Jesus, wenno, ad-adda a siumiso, ti kaaddana. Ti Griego a sao a pa·rou·siʹa nga impaulog ti adu a patarus kas “iyaay” idiay Mateo 24:3 dina kaipapanan ti tiempo nga isut’ umayto wenno dumteng no di ket kaipapananna nga isut’ dimtengen ken addan. Iti kasasaad ni Jesus, kaipapananna nga isut’ addan a di makita kas introno ni Jehova nga Ari ken agturturayen idiay langit. Maitunos daytoy iti kinuna ni Jesus idiay Juan 14:19: “Adda pay apagbassit, ket ti lubong dinakto makitan.” Yantangay di makitan iti pisikal, nangted iti pagilasinan a mangtanda iti panagsublina ken di makita a kaaddana kas agturturayen nga Ari nga insaad ni Jehova.

Saan a maymaysa laeng a paset wenno sumagmamano ti intedna a pagilasinan. Adu a napagtitipon kas ragup a pagilasinan, kas ti ragup a pagilasinan idi umuna nga iyaayna kas Mesias. Ngarud, iti adu a paset wenno pasamak, sipupudno nga ipatuldona ti di makita a kaaddana itan kas agturturayen nga Ari nga insaad ni Jehova a naitronon idiay langit ngem mangisaksaknap iti pannakabalin ken impluensiana kadagiti aramid ditoy daga. Mabalin a rumsua dagiti ulbod a pakdaar no maysa wenno dua laeng kadagitoy a pasamak ti naipaganetget, imbes a ti adu a pasamak a mangbukel iti ragup a pagilasinan. Kas kadagiti innem a bulsek a lallaki manipud Indostan, nangipaay ti tunggal maysa ti di umiso a konklusion gaput’ panangsagidda iti maysa laeng a paset ti bagi ti elepante.

Nangrugi iti nakaskasdaaw a pamay-an manipud 1914 nga agpatpatuloy ti pannakatungpal daytoy ragup a pagilasinan nga inted ni Jesus, agraman kanayonan pay a kasasaad nga inted ti tallo kadagiti apostol. Adtoy ti pakagupgopan dagitoy nagduduma a pasamak agraman kaitungpalanda.

“Tumakderto ti nasion a bumusor iti sabali a nasion, ti pagarian a bumusor iti sabali a pagarian.” (Mateo 24:7) Nangrugi ti Gubat Sangalubongan I idi 1914 a nakairamanan ti 28 a nasion, 14 milion ti natay. Simmaruno ti Gubat Sangalubongan II a nakairamanan ti 59 a nasion, 50 milion ti natay.

“Addanto . . . iti nadumaduma a disso, angol.” (Lucas 21:11) Bayat a nagpatingga ti Gubat Sangalubongan I, agarup 21 milion ti pinapatay ti trangkaso Español. Nanipud idin, ti sakit ti puso, kanser, AIDS, ken dadduma pay nga angol ti nangpapatay iti ginasut a milion.

“Addanto bisbisin.” (Mateo 24:7) Napasamak kalpasan ti Gubat Sangalubongan I ti kakaruan a bisin iti intero a historia. Simmaruno pay ti maysa idi Gubat Sangalubongan II, ket ti malnutrision sinaplitnan ti kakalima iti populasion ti lubong. Iti kada tawen, agarup 14 milion nga ubbing ti matmatay gapu iti malnutrision.

“Addanto dadakkel a gingined.” (Lucas 21:11) Gingined kalpasan ti 1914​—usigenyo ti dadduma kadagiti kapigsaan. Idi 1915, idiay Italia, 32,610 a biag ti napukaw; 1920, idiay China, 200,000 ti natay; 1923, idiay Japan, 143,000 ti natay; 1939, idiay Turkey, natay ti 32,700; 1970, idiay Peru, 66,800 ti natay; 1976, idiay China, 240,000 (dadduma a pannakabagi ti linteg kunada a 800,000) ti natay; 1988, idiay Armenia, 25,000 ti natay.

“Agadunto ti kinadakes.” (Mateo 24:12) Simmaknap ti kinadakes nanipud idi 1914; ita nagpartak ti ilalanlanna. Dagiti panangpapatay, panangrames, panagtakaw, panagdadangadang dagiti grupo dagiti kriminal​—kangrunaan ken masansan a paulo ida dagiti damdamag. Suitiken dagiti politiko ti publiko, mangawit iti paltog ken mangpapatay dagiti agtutubo, aggiginnundaway dagiti agkakaeskuelaan. Uray no aldaw, saan a natalged a pagnaan dagiti iskinita ti kaaduan a lugar.

“Rigat dagiti nasion a dida ammo ti ruaranda . . . Dagiti tattao agkapuydanto gapu ti buteng ken danagda kadagiti maar-aramid nga umayto iti amin a mapagnaedan a daga.” (Lucas 21:25, 26) Krimen, kinaranggas, pannakaadikto iti droga, pannakasinasina ti pamilia, kinarigat ti ekonomia, kinaawan panggedan​—umat-atiddog ken bumengbengbeng ti listaan. Kinuna ti maysa a nalatak a sientista: “Mangantayo iti buteng, maturogtayo iti buteng, agbiagtayo iti buteng ken mataytayo iti buteng.”

“Iti maudi nga al-aldaw umayto dagiti panawen a narigat a pakilangenan.” (2 Timoteo 3:1) Dinakamat ni apostol Pablo dagiti tao “a napukaw ti amin a riknadan.” (Efeso 4:19) Nupay kasta, inbinsabinsana ti pannakarba ti moralidad nga impadtona “kadagiti maudi nga al-aldaw.” Daytat’ kas kadagiti damdamag ita: “Ammuem daytoy, nga iti maudi nga al-aldaw, umaydanto dagiti panawen a narigat a pakilangenan. Ta ti tattao agayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta, managpasindayaw, napalangguad, managtabbaaw, nasukir kadagiti dadakkelda, awan panagyamanda, saanda a nasungdo, awananda iti dungngo a nakayanakan, narigat ida a kasarsarita, managpadpadakes, awananda iti panagteppel, nauyongda, awananda iti ayat ti kinaimbag, mangliliput, nasubeg, natangsit, managayat iti ragragsak imbes nga agayatda iti Dios, nga adda langa ti nadiosan a debosion kadakuada ngem libakenda ti pannakabalin dayta; ket umadayoka kadagitoy.”​—2 Timoteo 3:1-5.

“Kadagiti kamaudianan nga al-aldaw umaydanto dagiti managuy-uyaw.” (2 Pedro 3:3) Dagiti periodiko, damdamag, magasin, libro, ken sine silalais nga ilaklaksidda ti Biblia ken sukatanda dayta iti bukodda a propaganda, a kunkunada, kas impadto ni Pedro: “Sadino ti yan ti pannakaikari ti iyaayna? Ta, manipud idi naturog dagiti amma, dagiti isuamin a bambanag agtultuloyda a kas met la idi punganay ti pannakaparsua.”​—2 Pedro 3:4.

“Tiliwendakayto ken idadanesdakayo.” (Lucas 21:12) Nanipud idi 1914 ken iti adu a tawen, rinibo a Saksi ni Jehova ti siuulpit a naaresto, di-nainkalintegan a nasentensiaan, nariribuk, ken naibalud kadagiti kampo konsentrasion ni Hitler, a sadiay ti nakatutuokanda, nakapapatayan ti adu, dadduma ti siaaprang a naputolan. Iti dadduma a daga, agpadpada kadagiti diktatura ken demokrasia, naiparit ti trabahoda a panangasaba maipapan ken Jehova ken ti Pagarianna ket naipisok[da] iti pagbaludan. Kaitungpalan amin dagitoy dagiti sasao ni Jesus maipapan iti maudi nga al-aldaw.​—Mateo 5:11, 12; 24:9; Lucas 21:12; 1 Pedro 4:12, 13.

“Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti amin a mapagnaedan a daga.” (Mateo 24:14) Ania a naimbag a damag? Ti naimbag a damag ti Pagarian ni Kristo nga agturturayen idiay langit, yantangay dayta ti saludsod a naiyimtuod ken Jesus a nangparnuay iti padtona maipapan iti ragup a pagilasinan dayta a pasamak. Daytat’ inkaskasaban dagiti Saksi ni Jehova sipud pay idi 1914. Uppat a ribo ti nangaramid iti dayta idi 1919, nasurok nga uppat a milion idi 1990, ket iti maysa a bulan idi 1992, 4,472,787. Naibunongen dagiti literatura ti Biblia iti agarup 200 a pagsasao iti 229 a dagdaga. Di pay pulos napasamak idi daytoy a paset ti ragup a pagilasinan.

“Iyegna ti pannakadadael dagiti mangdaddadael iti daga.” (Apocalipsis 11:18) Kanayon a sipapakinakem dagiti naagum a tattao a dadaelen ti daga agpaay iti bukodda a pagimbagan, ngem kasakbayan daytoy a kaputotan, dida pay naaramid dayta. Ita, nanipud idi 1914, ti kabaruan a teknolohia inikkanna ida iti pannakabalin a mangdadael iti daga ken rariten dayta. Daddadaelenda ti daga.

Adtoy ti sumagmamano kadagiti nakaap-aprang nga epekto [dayta]: acid rain, panagbara ti daga, pannakalussok ti ozone layer, makadangran a pestisidio, makasabidong ken ginabsuon a basura, nuklear a rugit, pannakaiyanud ti krudo, barado a kanal, nasabidongan a danaw, nararit a kabakiran, namulitan a danum nga inumen, agpegpeggad a kita ti animal ken tumatayab, pannakadangran ti salun-at ti tao.

Kunaen ti sientista a ni Barry Commoner: “Patiek a ti agtultuloy a pannakamulit ti daga, no saan a mapasardeng, ti naan-anay a mamagbalin iti daga a saanen a maiparbeng a pagtaengan ti tao. . . . Ti mapabasol saan a ti kinaignorante ti siensia no di ket ti sipapakinakem a kinaagum.” Kuna ti State of the World 1987: “Ti kaadu ti aramid ti tao ti nangrugi a namagpeggad iti daga kas pagtaengan.” Maysa a serie dagiti naipabuya iti telebision idi 1990 ti maikanatad a napauluan “Race to Save the Planet [Ti Kaputotan a Mangispal iti Planeta].”

Narigat a kunaen a naiparparna laeng dagitoy a napagkaykaysa nga adu a pasamak kas maysa a pagilasinan kabayatan ti maysa a kaputotan. Ti kinasaknapda nayonanda met ti kinapudnoda. Ket addada dadduma kadagitoy a pasamak, kas ti sangalubongan a pannakaikaskasaba daytoy mensahe ti naimbag a damag ken ti pannakadadael ti daga, a di pay napasamak sipud idi damo ti panamarsua. Aglaplapusanan [ti pannakatungpal] ti ragup a pagilasinan ti kaadda ni Kristo Jesus.

“No ti siasinoman a tao adda pagdengngegna, dumngeg koma.”​—Marcos 4:23.

[Kahon iti panid 7]

Ragup a Pammaneknek ti Umuna nga Iyaay ni Jesus kas Mesias

NAGTAUD manipud tribo ti Juda (Genesis 49:10); magura, liputan ti maysa kadagiti apostolna; paggiginnasatanda ti kawesna; naikkan iti suka ken apro; nalalais iti kayo a pagtutuokan; awan uray maysa kadagiti tulangna ti natukkol; saan a nagrupsa; napagungar (Salmo 69:4; 41:9; 22:18; 69:21; 22:7, 8; 34:20; 16:10); impasngay ti maysa a birhen; pamilia ni David; bato a pakaitibkolan; nailaksid; nagulimek iti sanguanan dagiti manangidarum; nagsagaba kadagiti ut-ot; naibilang kadagiti managlabsing; nagsakripisio a natay; naduyok ti sikiganna; naitanem iti dinna ti tao a nabaknang (Isaias 7:14; 11:10; 8:14, 15; 53:3; 53:7; 53:4; 53:12; 53:5; 53:9); naayaban manipud Egipto (Oseas 11:1); naiyanak idiay Betlehem (Mikias 5:2); naikari kas ari; nagsakay iti maysa nga asno; naliputan babaen ti 30 a kapisi a pirak; nawarawara dagiti pasurotna.​—Zacarias 9:9; 11:12; 13:7.

[Kahon iti panid 8]

Ragup a Pagilasinan ti Naarian a Kaadda ni Jesus iti Maikadua nga Iyaayna

SANGALUBONGAN a gubat; bisbisin; dagiti angol; dagiti gingined (Mateo 24:7; Lucas 21:10, 11; Apocalipsis 6:1-8); panagadu ti kinadakes; panangliput ken panaggiginnura ti maysa ken maysa; nasukir kadagiti nagannakda; awananda iti dungngo a nakayanakan; awan panagteppelda; saanda a managtungpal ti aniaman a tulagan; managayat iti kuarta; managayat iti ragragsak a nangnangruna ngem iti Dios; addaandat’ langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin daytoy; managtabbaaw; naulpitda; idadanesda dagiti pasurot ni Kristo; isaklangda dagiti pasurotna iti sanguanan dagiti pangukoman, ken patayenda dagiti pasurot ni Kristo (Mateo 24:9, 10, 12; Lucas 21:12; 2 Timoteo 3:1-5); uy-uyawenda ti kaadda ni Jesus; kunaenda nga amin a banag kas met la idi punganay ti pannakaparsua (2 Pedro 3:3, 4); dadaelenda ti aglawlaw ti daga.​—Apocalipsis 11:18.