Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay nga Immakar ti Kasingedan a Gayyemko?

‘KASLATTAY napukawanka iti kasingedan a gayyem.’ Kastoy ti ibaga ti tattao no adda medio malidliday wenno malmaldaang. Ngem napatpateg pay ti pannao no talaga a napukawanka iti kasingedan a gayyem.

Ngamin, naisangsangayan ken nagpateg ti pudno a panaggayyem. Kuna ti Biblia: “Ti pudno gayyem agayat iti amin a tiempo, ken kabsat a naipasngay no adda rigat.” (Proverbio 17:17, NW) Makadua ken maandingaydatayo dagiti naimbag a gagayyem. Tulongandatayo a rumang-ay iti emosion ken naespirituan. Nupay mabalin nga adu dagiti kadawyan a gagayyem wenno kaam-ammo, kadawyanna a manmano a tattao dagiti agpayso a mapagtalkan ken mapangnamnamaam.

Isu a no immakar ti kasingedan a gayyemmo, kadawyan a mariknam a nakapimpimanka. Malagip ti agtutubo nga agnagan Bryan ti riknana idi immakar ti kasingedan a gayyemna. “Nabutngan, naliday, ken nasairak,” kinunana. Nalabit a kasta met ti riknam.

Panangsango iti Kinapudno

Makatulong ti panangutob kadagiti makagapu no apay immakar ti gayyemmo. Sigurado a saan a maigapu iti di panangapresiar iti panaggayyemyo. Nagbalinen a paset ti moderno a panagbiag ti iyaakar. Idiay Estados Unidos laeng, tinawen a nasurok a 36 a milion a tattao ti umak-akar! Sigun iti U.S. Bureau of Census, mamin-12 a daras nga umakar ti kadawyan nga Americano iti unos ti panagbiagna.

Apay nga adda daytoy a kanayon a panagakar? Nadumaduma ti rason. Adu a pamilia ti umakar tapno makagun-odda iti nasaysayaat a panggedan ken pagtaengan. Kadagiti napanglaw a pagilian, ti gubat ken kinapanglaw ti nangpilit iti minilion a pamilia nga umakar. Ket bayat nga agbalin nga adulto dagiti agtutubo, adu ti mangikeddeng nga umakar ket agbiagdan a bukbukodda. Daddumat’ umakar tapno makiasawa. (Genesis 2:24) Kaskasdi a mabalin nga umakar ti dadduma tapno ragpaten dagiti naespirituan a kalat. (Mateo 19:29) Kadagiti Saksi ni Jehova, adu ti mangpanaw iti kinanam-ay dagiti nakairuamanda nga aglawlaw tapno agserbi iti luglugar​—nalabit kadagiti pay ganggannaet a pagilian​—a sadiay dakdakkel ti pakasapulan kadagiti Kristiano a ministro. Daddumat’ umakar iti uneg ti pagilian a nakayanakanda tapno agserbi idiay Bethel, kas pannakaawag kadagiti pasilidad a mangay-aywan iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. Wen, nupay ay-ayatentayo dagiti gagayyemtayo, masapul a matmatantayo dayta kas kinapudno ti biag a bayat ti panaglabas ti panawen, mabalin nga umakardanto.

Aniaman ti makagapu ti iyaakar ti gayyemmo, mabalin a pampanunotem no kasano a mailiwliwagmonto ti kinaawannan. Ngem nupay natural ti pasaray agladingit ken maldaang bassit, nalabit maamirismonto nga awan ti maitulong ti panagpaknim lattan iti balayyo. (Proverbio 18:1) Isu nga usigentayo ti sumagmamano a banag a makatulong.

Pagtalinaedenyo ti Komunikasionyo

“Amirisem a saan a nagpatingga ti panaggayyemyo,” imbalakad ti agtutubo a ni Bryan. Wen, ti iyaakar ti kasingedan a gayyemmo ti talaga a mangbalbaliwto iti relasionyo, ngem dina kaipapanan a nagpatinggan ti panaggayyemyo. Kinuna ti mamalbalakad kadagiti tin-edyer a ni Dr. Rosemarie White: “Nagrigat ti mapukawan iti aniaman a panawen ti panagbiag, ngem ti panangdaer ket babaen laeng iti panangpanunot iti dayta kas panagbalbaliw, ken saan a panagpatingga.”

Aniat’ maaramidam tapno agtalinaed ti panaggayyemyo? Usigem ti salaysay ti Biblia maipapan kada David ken Jonathan. Agpapan pay iti nabatad a naggidiatanda iti edad, isudat’ kadekketan nga aggayyem. Idi a dagiti kasasaad ti nangpilit ken ni David nga agtalaw, saanda a nagsina a didan nagsinnarita. Imbes ketdi, pinasingkedanda ti manayon a panaggayyemda, nga uray la nangaramidda pay iti tulag, wenno panagnumo, tapno agtalinaedda nga aggayyem.​—1 Samuel 20:42.

Umasping iti dayta, mabalin a kasaritam ti gayyemmo sakbay a pumanaw. Ipakaammom iti gayyemmo no kasanot’ panangipategmo iti panaggayyem ken ti tarigagaymo nga agtalinaed ti komunikasionyo. Kasta ti eksakto nga inaramid da Patty ken Melina, ti nadekket nga aggayyem nga itan ket pinagsina ti 5,000 a milia a daga ken taaw. “Inkeddengmi a taginayonen ti komunikasionmi,” inlawlawag ni Patty. Nupay kasta, mabalin a mapaay dagita a plano no dika mangaramid kadagiti masnup nga urnos.​—Idiligyo ti Amos 3:3.

Saritaen ti Biblia kadatayo nga idi saan a mabalinan ni apostol Juan ti makipagkinnita iti gayyemna a ni Gayo, nakikomunikar babaen ti “panagsurat babaen ti tinta ken pluma.” (3 Juan 13) Mabalin nga aginnannugotkay met a regular nga agpinnatulodkayo iti surat wenno kard, nalabit linawas wenno binulan. Ket no ipalubos la ketdi dagiti nagannak kenka dagiti babayadan iti panagteleponom iti long-distance, mabalin a pasaray awagam ken ammuen ti kabaruan a mapaspasamak iti biagyo. Wenno mabalin a paginnannugotanyo nga agpinnatulodkayo iti mensahe a nairekord iti cassette wenno video tape. Iti masanguanan, mabalin a posiblento pay nga iyurnosyo ti agsinnarungkar iti ngudo ti lawas wenno panagkaduayo nga agbakasion. Iti kasta, agtultuloy a lumagda ti panaggayyemyo.

Panangpunno iti Kurang

Agpapan pay iti amin, ti ipapanaw ti kasingedan a gayyem ti mangipariknanto nga adda kurang iti biagmo. Kas resultana, mabalin a matakuatam nga ad-adunto ti tiempomon. Bueno, dika ipalubos a masayang dayta a tiempo. (Efeso 5:16) Usarem dayta a mangaramid iti nabunga a banag​—nalabit mabalinmo ti agsursuro nga agtokar iti instrumento ti musika, batiduen ti baro a pagsasao, wenno aramiden ti maysa nga apision. Ti panagpaibaon kadagidiay agkasapulan ti sabali pay a nabunga a pangusaran iti panawen. No maysaka kadagiti Saksi ni Jehova, maparang-aymo ti pannakiramanmo iti publiko a panangasaba. (Mateo 24:14) Wenno mabalinmo a rugian ti makapainteres a proyekto a panagadal iti Biblia.

Kanayonanna, binalakadan ni apostol Pablo dagiti Kristiano idiay Corinto a ‘lumawada’​—a kaipapananna nga iramanda ti sabsabali iti gunglo dagiti gagayyemda. (2 Corinto 6:13) Nalabit adu a tiempon ti binusbosmo a kadua ti maysa laeng a gayyem a saanmon a naasikaso ti dadduma a mabalin a pakigayyeman. Matakuatan dagiti agtutubo a Saksi ni Jehova a masansan nga adu dagiti gundaway a mangirugi iti pannakigayyem iti mismo a kongregasionda. Isu nga ikagumaam ti sumangpet a nasapa kadagiti gimong iti kongregasion ken agtalinaed iti napapaut kalpasanna. Daytoy ti mangted kenka iti ad-adu a tiempo a mangam-ammo iti tattao. Dagiti Nakristianuan a kombension ken babassit a sosial a panagtitipon ti makaipaay kadagiti dadduma a gundaway a maaddaan iti baro a gagayyem.

Ngem maitutop ti palagip: Dika maganatan a maaddaan iti baro a gagayyem agingga a rugiamon ti makitimpuyog a sidedekket kadagiti agtutubo a saan a mangapresiar kadagiti naespirituan a kalat ken prinsipiom. Maimpluensiaandaka dagita iti dakes ken ad-adda a dangrandaka imbes a gunggonaandaka. (Proverbio 13:20; 1 Corinto 15:33) Makikaduaka laeng kadagiti naespirituan ti panagpampanunotda nga agtutubo nga agdindinamag a nasayaat ti kababalinda.

No nakasarakkan iti kasta, makigayyemka babaen ti panagplano nga agkaduakayo a mangaramid iti maysa a banag. Agkaduakayo a mangan. Sarungkaranyo ti museo. Agpasiarkayo. Iyurnosyo nga agkaduakayo a mangbusbos iti agmalem iti Nakristianuan a ministerio, nga isarsaritayo iti tattao ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Babaen iti tiempo ken panagregget, rumang-ay ti baro a pannakigayyem. Agsipud ta nalawa ti Nakristianuan nga ayat​—daytat’ ‘lumawa’ a mangiraman iti sabsabali​—no maaddaanka iti baro a gagayyem, di rumbeng a mariknam a ginulibamon ti immakar a gayyemmo.

Mabalin met a gundawayam ti agbalin a nasingsinged kadagidiay a kangrunaan a mangdungdungngo kenka​—dagiti nagannak kenka. Dakkel ti maitulongda, nupay mabalin nga iti damo ket maalumiimka a makikadua kadakuada. Kinuna ti maysa nga agtutubo nga agnagan iti Josh: “Gistay pilitek ti bagik a mangbusbos iti tiempo a kaduada, tangay saanak a nasinged ken ni nanang wenno tatangko kadaydi a tiempo. Ngem ita isudan ti kadekketan a gagayyemko!”

Laglagipem met nga adda pay gayyemmo idiay langit. Kas kinuna ti 13-años a ni Dan, “talaga a saanka nga agmaymaysa agsipud ta adda pay kenka ni Jehova.” Kanayon a sidadaan kadatayo ti nailangitan nga Amatayo babaen iti kararag. Tulongannakanto a mangdaer iti daytoy narigat a kasasaad no agtalekka kenkuana.​—Salmo 55:22.

Taginayonem ti Positibo a Panangmatmat

Kastoy ti imbalakad ti masirib a ni Ari Solomon: “Dika kunaen: ‘Ania ti gapuna a dagiti immuna nga aldaw naim-imbagda ngem kadagitoy?’” (Eclesiastes 7:10) Iti sabali a pannao, dika sangkapanunot ti napalabas; gundawayam ti agdama, agraman amin nga ipaayna nga oportunidad. Kasta ti inaramid ni Bill, nga ita ket agedaden iti nasurok a 20, idi napukawna ti kasingedan a gayyemna. Nalagipna: “Kalpasanna, nakigayyemak manen ket diak unayen pinampanunot ti napalabas. Inkagumaak nga isagana ti masakbayan ken agbiag iti agdama.”

Mabalin a makatulong dagitoy a singasing, ngem kaskasdi a nakalidliday a pasamak ti iyaakar ti kasingedan a gayyemmo. Mabalin a medio mabayag sakbay a saanen a makapasair kenka dagidi naragsak a panawen a panagkaduayo. Laglagipem laengen a ti panagbalbaliw ket paset ti biag ken mangipaay kenka iti gundaway nga agmataengan ken rumang-ay. Nupay mabalin a saan pay a naan-anay a posible a masukatan ti maysa nga espesial a gayyem, makapatanorka kadagiti kualidad a “makaay-ayo iti panangmatmat ni Jehova ken dagiti tattao.” (1 Samuel 2:26, NW) No aramidem dayta, kanayon a maaddaankanto iti maawagan a gayyemmo!

[Ladawan iti panid 15]

Nasaem a kapadasan ti panagpakada ti kasingedan a gayyemmo