Seksual a Pananggundaway Kadagiti Ubbing—Sangalubongan a Parikut
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY SWEDEN
Marirriribuk ti kagimongan ti tao iti makapaaligaget a kita ti panangabuso iti ubbing a ti kasaknap ken kitana ket saan unay a nagdinamag agingga kadagiti nabiit pay a tawtawen. Tapno maammuan no aniat’ maaramidan iti dayta, nagtataripnong dagiti pannakabagi ti 130 a nasion idiay Stockholm, Sweden, iti damo a Sangalubongan a Kongreso Maibusor iti Nakomersialan a Seksual a Pananggundaway Kadagiti Ubbing. Timmabuno met sadiay ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Sweden.
IDI 14 ti tawen ni Magdalen, naguyugoy nga agtrabaho kas “serbidora” iti maysa a pagiinuman iti serbesa idiay Manila, Pilipinas. Kinapudnona, kalagum ti trabahona ti panangipanna kadagiti lallaki a suki iti bassit a siled ken idiayana ti bagina tapno seksual a gundawayanda—promedio a 15 a lallaki iti kada rabii ken 30 no Sabado. No dadduma, no ibagana a dinan maibturan, piliten ti manedyerna tapno agtultuloy. Masansan a mairingpasna ti inaldaw a trabahona iti alas kuatro ti parbangon, a nabambannog, malmaldaang, ken nakapimpiman.
Ni Sareoun ket maysa nga ulila a barito nga agnanaed iti kalkalsada ti Phnom Penh, Cambodia. Addaan syphilis ket naammuan a ‘namin-anon a naki-date’ kadagiti ganggannaet. Napaggian iti maysa a pagoda, a sadiay koma nga ‘aywanan’ ti maysa a dati a monghe. Daytoy a lalaki, nupay kasta, ti seksual a nangabuso iti barito ken inusarna tapno makidenna kadagiti ganggannaet. Idi narakrak ti pagnanaedan ni Sareoun iti pagoda, nakipaggian iti ikitna ngem kaskasdi a napilit nga agtrabaho iti kalkalsada.
Dagitoy ti dua laeng a pagarigan ti nakaro a parikut a nataming itay maudin a paset ti napan a tawen iti Sangalubongan a Kongreso Maibusor iti Nakomersialan a Seksual a Pananggundaway Kadagiti Ubbing. Kasano kasaknap daytoy nga aramid? Ginasut a ribu nga ubbing ti mairamraman—kinapudnona, minilion, kuna ti dadduma. Ginupgop ti maysa a delegado ti parikut: “Magatang ken mailako dagiti ubbing kas seksual ken ekonomikal a tagilako. Mainegosioda iti uneg ken iti ballasiw ti ketegan dagiti nasion a kas iti kontrabando, maipupok kadagiti balay a pagpalpaliwaan ken mapilit nga agpausar iti adu a mananggundaway iti sekso.”
Iti panglukat a sasaona iti taripnong, impabigbig ti primero ministro ti Sweden, a ni Göran Persson, daytoy a pananggundaway kas “ti kauulpitan, ti kararanggasan ken makarimon a kita ti krimen.” Kinuna ti pannakabagi ti United Nations a dayta “ket panangraut kadagiti ubbing iti amin a pamay-an . . . , ti kadadaksan pay laeng ken ti maumsi unay a pananglabsing kadagiti kalintegan ti tao.” Naipeksa ti adu nga umasping a makapungtot a sasao iti seksual a pananggundaway kadagiti ubbing manipud iti plataporma iti intero a kongreso bayat a nausig ti kasaknap, kita, dagiti makagapu, ken epektona.
“Saknapanna ti uneg ken ruar ti pagilian, apektaranna ti maysa a kaputotan agingga iti sumaruno,” kuna ti maysa a gubuayan. Kinuna pay ti sabali: “Mapattapatta a sangamilion nga ubbing ti makuna a sumsumrek iti multibilion-doliar a di legal a pannakailako ti sekso iti kada tawen.” Ania ti epektona? “Madadael ti dayaw, pakabigbigan ken panagraem dagiti ubbing iti bagida ken mapukaw ti panagtalekda. Agpeggad ti pisikal ken emosional a salun-atda, malabsing dagiti kalinteganda ken agpeligro ti masakbayanda.”
Sumagmamano a Makagapu
Ania ti sumagmamano a makagapu ti kasta unay nga ikakaro daytoy a parikut? Naikuna a dadduma nga ubbing ti “mapilit nga agbalangkantis gapu kadagiti kasasaad, kas pamay-an tapno agbiagda kadagiti kalsada, a tumulong a mangsuporta kadagiti pamiliada, wenno pagbayad iti kawes ken masapsapulda. Maguyugoy ti dadduma babaen iti kanayon a panangipabuya ti warnakan kadagiti tattao a mangtagtagiragsak kadagiti magatang a bambanag.” Kaskasdi a daddumat’ makumaw ken mapilit nga agbalangkantis. Sumagmamano kadagiti nadakamat a makagapu ket ti napartak a pannakadadael dagiti nasayaat a prinsipio iti sadino man, agraman ti kinaawan namnama ti adu a tattao.
Makiraman ti adu a babbai ken lallaki iti pannakainegosio ti sekso gapu iti panangabuso ti pamilia—ti kinaranggas ken insesto iti pagtaengan ti mangtignay kadakuada nga agnaed iti kalkalsada. Sadiay, agpeggadda nga abusuen dagiti pedophile ken sabsabali pay, kasla uray payen ti sumagmamano a polis. Saritaen ti maysa a report maipapan ti parikut a napauluan Kids for Hire ti innem ti tawenna a ni Katia, idiay Brazil. Idi tiniliw ti maysa a polis, pinilitna a mangaramid iti di mayanatup ket binutbutengna a papatayenna ti pamiliana no agipulong iti hepena. Kabigatanna, nagsubli a kadua ti lima pay a lallaki, nga aminda ti nagkalikagum nga aramidenna ti umasping a seksual a serbisio kadakuada.
Kinuna ti Children’s Ombudsman, maysa nga institusion idiay Sweden, kadagiti delegado: “Idi naaramid dagiti panagadal maipapan kadagiti pakaigapuan ti panagbalangkantis ti ubbing, sigurado a ti turismo [gapu iti sekso] ti maysa kadagiti kangrunaan a makagapu.” Kinuna ti maysa a report: “Ti nakaro nga iyaadu dagiti ubbing nga agbalangkantis iti napalabas a sangapulo a tawen ti direkta a maigapu iti negosio a turismo. Ti panagbalangkantis ti ubbing ti kabaruan a pangallukoy dagiti napanglaw a pagilian kadagiti turista.” “Dagiti panagbiahe gapu iti sekso” manipud Europa, ti Estados Unidos, Japan, ken sadino man pay ti mangpataud iti dakkel a pakasapulan kadagiti ubbing a balangkantis iti intero a lubong. Nangusar ti maysa nga eroplano ti Europa iti nai-drawing nga ubing a cartoon a makagargari iti sekso ti posturana tapno itandudo ti panagbiahe gapu iti sekso. Iyurnos dagiti ahensia ti panagbiahe dagiti panagbiahe gapu iti sekso para iti rinibu iti kada tawen.
Mairaman pay iti atiddog a listaan dagiti makagapu isut’ internasional a pannakaitandudo ti industria ti pannakidenna iti ubbing babaen iti baro a teknolohia. Ti Internet, agraman ti dadduma a mainaig-computer a teknolohia, ti naipadamag kas ti kakaisuna a kadakkelan a gubuayan ti pornograpia. Kasta met a ti nalaka ti gatadna nga alikamen iti video ti nangpapartak iti pannakapataud ti pornograpia ti ubbing.
Siasinoda?
Pedofilio ti adu kadagiti adulto a seksual a mangabuso iti ubbing. Ti pedofilia ket addaan iti di umiso a seksual a panaggartem iti ubbing. Sigun iti Children’s Ombudsman ti Sweden, “saanda met ketdi a lallakay amin, saan a naurnos-langada a lallaki a nakakapote wenno naranggas a kita dagiti macho. Ti kadawyan a kita ti pedofilio ket maysa nga edukado unay a nataengan a lalaki, a masansan a makipagtartrabaho a kadua dagiti ubbing kas iti maestro, doktor, social-worker wenno padi.”
Dinakamat ti grupo dagiti taga Sweden ti pagarigan maipapan ken ni Rosario, 12 ti tawenna a Filipina a seksual nga inabuso ti turista gapu iti sekso, maysa a doktor a taga Austria. Ti panangabuso ti doktor ti nakatayan ni Rosario.
Kinuna ni Carol Bellamy, direktor-ehekutibo ti UNICEF (United Nations Children’s Fund) idiay Geneva, ti sumaganad maipapan iti 12 ti tawenna a Filipina: “Masansan a dagiti mismo nga adulto a nakaitalkan ti panangaywan ken panangsalaknib iti ubbing ti mangipalubos ken mangaramid iti daytoy di rumbeng a mapanuynoyan nga aramid. Adda dagiti maestro, propesional iti salun-at, polis, politiko, ken kameng iti klero a mangusar iti kinatan-ok ken saadda tapno seksual a magundawayanda dagiti ubbing.”
Naikalam-it ti Relihion
Kinuna ti maysa a delegado ti Iglesia Romana Katolika idiay kongreso sadi Stockholm a ti pannakagundaway dagiti ubbing ti “kadadaksan a krimen” ken “resulta ti nakaro a pannakatiritir ken pannakadadael dagiti nasayaat a prinsipio.” Kaskasdi, ti Iglesia Katolika ti nakaro a naapektaran kadagita nga aramid dagiti mismo a klerona.
Iti Agosto 16, 1993, a ruar ti Newsweek, maysa nga artikulo a napauluan “Papadi ken Panangabuso” ti nangireport maipapan iti “kadadaksan nga eskandalo dagiti klero iti moderno a historia ti Iglesia Katolika ti E.U.” Kinunana: “Nupay napabasolen ti mapattapatta nga 400 a papadi manipud 1982, dadduma a klero ti mangikalintegan nga ad-adu pay ngem 2,500 a papadi ti nangmolestian iti ubbing wenno tin-edyer. . . . Malaksid pay iti gastos, ti eskandalo ti nakaro a nangibabain iti iglesia—ken dadduma a moral nga autoridadna.” Adda met iti umasping a kasasaad ti dadduma a relihion iti intero a lubong.
Ni Ray Wyre, taga-United Kingdom nga eksperto maipapan iti krimen a mainaig-sekso, ti nangipalgak iti kongreso sadi Stockholm maipapan iti dua a lallaki a sisasadista nga inabuso ti padi. Maysa kadagiti lallaki ti mangtartarawidwid itan iti maysa nga ahensia para kadagiti biktima ti panangabuso ti papadi kadagiti ubbing, ken ti sabali ket managabuso a mismo.
Impadamag ni Mettanando Bhikkhu, Budista nga eskolar a taga Thailand, a “mapabasol met ti sumagmamano a kita ti tradision dagiti Budista iti komersial a pannakagundaway iti seksual dagiti ubbing idiay Thailand iti dadduma a kasasaad. Kadagiti lokal a purok idiay Thailand, nagunggonaan no dadduma dagiti monghe iti kuarta a naisubli iti komunidad babaen kadagiti ubbing a napilit nga agbalangkantis.”
Aniat’ Maaramidan?
Ni Dr. Julia O’Connell Davidson, iti Leicester University iti United Kingdom, inawisna ti kongreso a mangkarit iti panangikalintegan dagiti mananggundaway iti kababalinda. Masansan nga ipamaysa dagiti agab-abuso ti makuna a seksual a kinalukay ken kinaimoral ti ubing, nga irasonda a sigud a narugit ken naluloken ti ubing. Usaren ti dadduma a mananggundaway ti tiritir ken ulbod a panagrason a di makadangran dagiti aramidda ken magunggonaan pay kano ti ubing.
Insingasing ti maysa nga ummong a mangtamtaming iti turismo gapu iti sekso a parmeken dayta babaen ti edukasion iti kurikulum ti eskuelaan. Mainayon pay, ti impormasion a maibusor iti seksual a pananggundaway iti ubbing ti rumbeng a makagteng kadagiti biahero iti intero a panagbiahe—sakbay ti panagluas, kabayatan ti biahe, ken iti destinasion.
Maipapan kadagiti baro a teknolohia iti komunikasion, insingasing ti maysa nga ummong a rumbeng a maipaayan dagiti nasion kadagiti pagannurotan tapno maikkat dagiti material a manggunggundaway iti ubbing. Nausig ti pannakaipasdek ti maymaysa nga internasional nga ahensia a mangtaming iti daytoy a benneg. Insingasing ti sabali pay nga ummong a dagiti agtaud-computer a pornograpia ti ubbing ken ti panagikut iti amin a kita ti pornograpia ti ubbing ket rumbeng a mapatawan iti kriminal a darum iti amin a pagilian, a madusa sigun iti ipaannurot ti linteg.
Aniat’ maaramidan ti nagannak? Insingasing ti maysa nga ummong a mangtamtaming iti annongen ti warnakan nga obligasion dagiti nagannak a salakniban dagiti annakda. Kinunana: “Saan laeng a maiwanwan dagiti nagannak ti annakda bayat a dumakkelda a mangusar iti warnakan no di ket makaipaayda iti kanayonan nga impormasion, panangilawlawag ken sabasabali a gubuayan ti impormasion tapno masumra ti epekto ti warnakan ken matulongan ti ubing a dumakkel buyogen ti pannakaawat.”
Impaganetget ti maysa a programa iti telebision ti Sweden a mangipadpadamag maipapan iti kongreso a rumbeng nga aywanan a naimbag dagiti nagannak ti annakda ken pakdaaranda ida kadagiti peggad. Nupay kasta, imbalakadna: “Dikay pakdaaran laeng dagiti ubbing maibusor kadagiti ‘narugit a nataengan a lallaki,’ agsipud ta dagiti ubbing . . . ipagarupda nga agannaddanto laeng kadagiti natataengan, saan a naurnos ti panagkawkawesda a lallaki, idinto ta ti tao a mangar-aramid kadagita a krimen ket mabalin a nakauniporme a sitatakneng wenno naurnos ti panagkawkawesna. No kasta, pakdaaran ida maibusor kadagiti estranghero a naisalsalumina ti panaginteresda kadakuada.” Siempre, rumbeng a mapakdaaran met dagiti ubbing maipapan—ken maidagadag nga agipulongda iti autoridad—ti asino man, agraman dagiti tattao nga am-ammoda, a di umiso ti iyaadanida kadakuada.
Ti Kakaisuna a Solusion
Ti saan a maisingasing ti kongreso ti Stockholm ket no kasano a maparmek dagiti pakaigapuan ti seksual a pananggundaway kadagiti ubbing. Dagitoy iramanna ti napartak a pannakadadael dagiti moral a prinsipio iti sadino man; ti kumarkaro a panagimbubukodan ken panaggartem iti material a bambanag; lumanlanlan a kinaawan ti panagraem iti linlinteg a naaramid a mangsalaknib iti tattao iti kinaawan hustisia; kumarkaro a di panangikankano iti pagimbagan, dignidad, ken biag ti sabsabali; ti napartak a pannakadadael ti urnos ti pamilia; nasaknap a kinapanglaw gapu iti adu unayen a populasion, kinaawan panggedan, iyaadu dagiti siudad, ken migrasion; kumarkaro a panangidumduma iti puli dagiti ganggannaet ken nagkamang; naynay iyaaduna a pannakapataud ken pannakainegosio ti maiparit nga agas; ken dagiti dakes a narelihiosuan a panirigan, aramid, ken tradision.
Nupay makapaaligaget ti seksual a pananggundaway iti ubbing, saan a nakaskasdaaw dayta a kinadakes kadagiti naannad a managbasa iti Biblia. Apay a kasta? Agsipud ta agbibiagtayon iti aw-awagan ti Biblia a “maudi nga al-aldaw” ket, sigun iti Sao ti Dios, adtoyen “dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” (2 Timoteo 3:1-5, 13) Isu a nakaskasdaaw pay la kadi no dumakes la a dumakes ti moralidad?
Nupay kasta, ipaganetget ti Biblia ti kakaisuna a solusion ti nagdadakkel a parikut ti lubong—ti naan-anay a panangdalus ti Mannakabalin-amin a Dios. Mabiiten nga iparangarangna ti pannakabalinna ket ikkatenna amin dagidiay saan nga agtultulnog kadagiti nalinteg a prinsipio ken lintegna ditoy daga: “Ti nalinteg agtalinaedto ditoy daga, ket ti napnuan-imbag agtaengto kenkuana. Ngem no dagiti nadangkes, magudasdanto ditoy daga.”—Proverbio 2:21, 22; 2 Tesalonica 1:6-9.
Dagidiay ‘magudasto’ iramanna amin a mamagbalin kadagiti ubbing a balangkantis ken dakes a tattao a di umiso ti panangtratoda iti ubbing. Kuna ti Sao ti Dios: “Uray dagiti mannakiabig . . . wenno dagiti mannakikamalala . . . wenno dagiti lallaki a makikaidda kadagiti lallaki [wenno barito] . . . didanto tawiden ti pagarian ti Dios.” (1 Corinto 6:9, 10) Kunana pay a maipasidongto ‘dagidiay makarimon iti kinarugitda . . . ken dagiti mannakiabig’ iti “maikadua nga ipapatay”—ti agnanayon a pannakadadael.—Apocalipsis 21:8.
Dalusanto ti Dios ti daga ken iserrekna ti naan-anay a baro ken nalinteg a sistema dagiti bambanag, ti “baro a langlangit ken maysa a baro a daga.” (2 Pedro 3:13) Kalpasanna, iti dayta a baro a lubong nga aramidenna, pulos a dinto gundawayan manen dagiti dakes, nadangkok a tattao dagiti inosente. Ket pulos a dinto pagamkan manen dagiti inosente nga agbalinda a biktima, ta “awanto ti mangpabuteng kadakuada.”—Mikias 4:4.
[Blurb iti panid 12]
“Ti kararanggasan ken makarimon a kita ti krimen.”—Primero ministro ti Sweden
[Blurb iti panid 13]
“Linawas a 10 milion agingga iti 12 a milion a lallaki ti sumarungkar kadagiti ubbing a balangkantis.”—The Economist, London
[Blurb iti panid 14]
Ti turismo gapu iti sekso ti kangrunaan a pakaigapuan ti pannakagundaway dagiti ubbing kadagiti napanglaw a pagilian
[Kahon iti panid 13]
Turismo Gapu iti Sekso—Apay?
(Dadduma a rason no apay a makidenna dagiti turista kadagiti ubbing)
(1) Ti di pannakabigbig a tagtagiragsaken ti turista ti mangiliklik kenkuana iti sosial a pannakaibabainna idiay lugarda
(2) Gapu ta limitado wenno dida maawatan ti lokal a pagsasao, nalaka laeng a maallilaw dagiti turista iti panamati a ti panagbayad para iti pannakidenna iti ubing ket anamongan ti kaaduan wenno maysa a pamay-an tapno tumulong a makalung-aw dagiti ubbing iti kinapanglaw
(3) Dagiti kababalin a mainaig iti panangidumduma iti puli ti mangtignay kadagiti sangaili a gundawayan ti dadduma nga ibilangda a nanumnumo ngem kadakuada
(4) Nabaknang ti panagrikna dagiti turista no makitada a nalaka a magun-odan ti seksual a serbisio kadagiti napanglaw a pagilian
[Kahon iti panid 15]
Ti Sangalubongan a Kinasaknap ti Parikut
(Ti sumaganad ket pattapatta ti nadumaduma nga autoridad iti gobierno ken dadduma nga organisasion)
Brazil: Agarup 250,000 nga ubbing ti balangkantis
Canada: Rinibu a tin-edyer a babbai ti pagbalinen a balangkantis dagiti sindikato ti sekso
China: Manipud 200,000 agingga iti 500,000 nga ubbing ti balangkantis. Iti kallabes a tawtawen, agarup 5,000 nga Insik a babbai ti nagargari a bumallasiw iti ketegan ken nailako kas balangkantis idiay Myanmar
Colombia: Naminlima ti inaduan ti bilang dagiti ubbing a seksual a nagundawayan kadagiti kalsada ti Bogotá iti napalabas a pito a tawen
Makindaya a Europa: 100,000 dagiti ubbing iti kalkalsada. Adu ti naipan kadagiti balay a pagpalpaliwaan idiay Makinlaud a Europa
India: 400,000 nga ubbing ti nainaig iti industria ti sekso
Mozambique: Dagiti ahensia ti saranay akusarenda dagiti mangtaginayon-talna a tropa ti UN a seksual a gunggundawayanda dagiti ubbing
Myanmar: Tinawen a 10,000 a babbalasitang ken babbalasang ti maitulod kadagiti balay a pagpalpaliwaan idiay Thailand
Pilipinas: 40,000 nga ubbing ti nairaman
Sri Lanka: 10,000 nga ubbing nga agtawen iti 6 agingga iti 14 ti matagabo kadagiti balay a pagpalpaliwaan ken 5,000 nga agtawen iti 10 agingga iti 18 ti agtrabaho a bukbukodda kadagiti resort dagiti turista
Taiwan: 30,000 nga ubbing ti nairaman
Thailand: 300,000 nga ubbing ti nairaman
Estados Unidos: Sagudayen dagiti opisial a gubuayan a nasurok a 100,000 nga ubbing ti nairaman