Agpatingganto ti Traumatic Stress!

NALABIT beteranoka iti gubat isu a mabatbatibat ken malaglagipmo a kasla makigubgubatka pay laeng. Nalabit maysaka a biktima ti nakaro a kinaranggas a kas iti pannakarames isu a mariknam nga adda natayen a paset ti bagim gapu iti nakaam-amak a kapadasam. Wenno mabalin a natay ti ay-ayatem iti natural a didigra wenno aksidente isu a makapaladingit unay ti agbiag nga awanen dayta nga ay-ayatem.

Pampanunotem kadi no agbaliw pay dagita a rikna? Makasungbattayo a buyogen iti panagtalek: Wen, agbalbaliwto! Kabayatanna, amin a nadidigra maliwliwada iti Sao ti Dios a ti Biblia.

Natulongan a Mangandur iti Pannakadidigra

Gistay dua a ribu a tawenen ti napalabas, napasaran ni apostol Pablo dagiti makapakullayaw, mamagpeggad-biag a kapadasan. Nailanad iti Biblia dagiti panangiladawanna iti sumagmamano kadagitoy. Insurat ni Pablo: “Saanmi a tarigagayan nga ignorantekayo maipapan ti rigat a napasamak kadakami idiay distrito ti Asia, a nakaro ti pannakapadagsenmi iti labes ti pigsami, iti kasta napalalo ti saanmi a pannakasigurado uray pay kadagiti biagmi. Iti kinapudnona, nariknami iti unegmi nga inawatmi ti sentensia nga ipapatay.”​—2 Corinto 1:8, 9.

Nupay di naipakaammo no ania ti eksakto a napasamak iti daydi a tiempo, talaga a makadidigra. (2 Corinto 11:23-27) Kasano a nadaeran dayta ni Pablo?

Idi pinampanunotna ti nakaro a linak-amna idiay Asia, insuratna: ‘Bendito koma ti Dios ken Ama ni Apotayo a Jesu-Kristo, ti Ama dagiti nadungngo nga asi ken ti Dios ti amin a liwliwa, a mangliwliwa kadakami iti amin a rigatmi, tapno mabalinanmi a liwliwaen dagidiay adda iti aniaman a kita ti rigat babaen ti liwliwa a pinangliwliwa ti Dios kadakami.’​—2 Corinto 1:3, 4.

Wen, dagiti nakalasat iti pannakadidigra makagun-odda iti tulong manipud ‘iti Ama dagiti nadungngo nga asi ken ti Dios ti amin a liwliwa.’ Kasano a magun-odam ti kasta a liwliwa?

No Kasano a Magun-odan ti Tulong

Umuna​—agpatulongka. No mabainka, laglagipem a kasta met ti narikna ti dadduma. Gagangay a dagidiay nakadaer kadagita a rikna maragsakanda a tumulong iti sabsabali. Kas ken apostol Pablo, masansan a mariknada a masapul nga iranudda ‘kadagidiay adda iti aniaman a kita ti rigat’ ti linak-amda a panangliwliwa ti Dios idi nasuotda. Dika bumdeng nga umadani iti maysa kadagiti Saksi ni Jehova​—siasinoman kadakuada a kapasigam​—ket agpatulongka a manggun-od iti tulong ni Jehova, “ti Dios ti amin a liwliwa.”

Reggetam ti agkararag. No marigatanka nga agkararag gapu ta makapungtotka, kiddawem iti maysa a nataengan iti naespirituan a makipagkararag kenka. (Santiago 5:14-16) No makisaritaka ken Jehova a Dios, laglagipem nga ‘iyallatiw kenkuana ti isuamin a pakaringgoram, agsipud ta isu maseknan kenka.’ (1 Pedro 5:7) Maulit-ulit nga ipaganetget dagiti Kasuratan a maseknan ti Dios iti tunggal maysa kadagiti adipenna.

Nalabit nakapasar ti nangisurat iti Salmo 94 iti makadidigra unay a kapadasan, ta insuratna: “Malaksid no timmulong kaniak ni Jehova, iti apagbiit a kanito nagtaeng koman ti kararuak iti kinaulimek. Idi kinunak: ‘Ti sakak siguradonto nga agkaglis,’ ti bukodmo a naayat a kinamanangngaasi, O Jehova, sinarsaranaynak. Idi a ti mangrirriribuk a pampanunotko immaduda iti unegko, dagiti bukodmo a pangliwliwa rinugianda a sappuyoten ti kararuak.”​—Salmo 94:17-19.

Maaburido ti dadduma nga agsagsagaba iti traumatic stress nangnangruna kadagiti “mangrirriribuk a pampanunot,” ta no dadduma mabalin nga agdanag wenno makapungtotda unay. Nupay kasta, makatulong ti naimpusuan a panagkararag a “mangandingay” kenka agingga a lumbes dagidiay a rikna. Panunotem a ni Jehova ket kas iti naayat a nagannak ket sika ti bassit nga anak a siaayat nga ikalkaluyana. Laglagipem ti kari ti Biblia a ‘ti talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot saluadannanto ti pusom ken ti pannakabalin ti isipmo babaen ken Kristo Jesus.’​—Filipos 4:7.

Ti panagimbag​—ti bagi, isip, wenno espiritualidad man​—ket in-inut. Isu a di manamnama a giddato nga agtalna dagidiay napabutngan unay kadagiti makadidigra a kapadasan. Ngem nasken ti kanayon a panagkararag. Makatulong dayta iti agsagsagaba tapno di unay maldaang gapu iti pannakadidigrana.

Basaem ken mennamennaem ti Sao ti Dios. No marigatanka a mangipamaysa iti panunotmo, kiddawem iti maysa a tao nga ibasaannaka kadagiti makaliwliwa a salaysay iti Biblia. Nalabit a mangpilika kadagiti teksto a mangibaga a maseknan unay ni Jehova kadagiti matalek, kasano man ti kinakaro ti panagleddaang wenno pannakaupayda.

Naliwliwa ni Jane, a nadakamat kadagiti immuna nga artikulo, iti adu a teksto iti Biblia a nailanad kadagiti Salmo. Mairaman kadagitoy ti Salmo 3:1-8; 6:6-8; 9:9, 10; 11:1-7; 18:5, 6; 23:1-6; 27:7-9; 30:11, 12; 31:12, 19-22; 32:7, 8; 34:18, 19; 36:7-10; 55:5-9, 22; 56:8-11; 63:6-8; 84:8-10; 130:1-6. Dika padasen a basaen a maminpinsan ti nagadu a teksto. Imbes ketdi, mangiwayaka ti tiempo nga agmennamenna kadagitoy ken agkararag.

Awan Kaaspingna a Rigat iti Kaaldawantayo

Nupay nakalkaldaang, ditay koma pakasdaawan nga iti kaaldawantayo, agraraira dagiti panangrames, panangpapatay, gubat, ken kinaranggas. Apay? Agsipud ta inladawan ni Jesu-Kristo ti kaaldawantayo kas panawen ti “iyaadu ti kinakillo.” Kinunana pay: “Ti ayat ti ad-adu lumamiisto.”​—Mateo 24:7, 12.

Kadagiti kallabes a tawen, gagangay unayen ti traumatic stress​—a masansan a resulta dagiti pasamak nga impadto ni Jesus. Kas nailanad iti Biblia iti Mateo kapitulo 24, Marcos 13, ken Lucas kapitulo 21, imbaga ni Jesus nga iti daytoy a tiempo ti panungpalan ti lubong, addanto gubgubat dagiti nasion, natural a didigra, ken iyaadu ti kinakillo ken kinaawan ayat. Ngem kas napaliiw met ni Jesus, asidegen ti pannakabang-ar.

Kalpasan a dineskribirna ti napartak nga iyaadu ti pannakadidigra ken ti sumaruno a panangrugi ti “dakkel a rigat,” imutektekam ti imbaga ni Jesus nga aramiden dagiti tattao: “Tumakderkayo a sililinteg ket itangadyo dagiti uloyo, agsipud ta ti pannakaispalyo umas-asidegen.” (Mateo 24:21-31; Lucas 21:28) Wen, bayat a dumakdakes ti kasasaad ti lubong, masiguradotayo a ti dakkel a rigat a dumteng iti mangparparigat a sistema ti bambanag ket agpatingganto iti panungpalan ti amin a kinadakes ken ti panangrugi ti nalinteg a baro a sistema.​—1 Juan 2:17; Apocalipsis 21:3, 4.

Ditay koma masdaaw a dumteng laeng ti pannakaisalakantayo inton kangitingitan ti kinadakes ken kinaranggas. Kaasping met laeng dayta dagiti napalabas a panangukom ti Dios iti lubong idi kaaldawan ni Noe ken kadagiti nadangkes nga agnanaed iti Sodoma ken Gomorra. Ipakita dagidiay a napalabas a panangukom ti Dios ti mapasamak iti masakbayan.​—2 Pedro 2:5, 6.

Ti Panagpatingga ti Traumatic Stress

No agsagsagabaka iti post-traumatic stress disorder (PTSD), nalabit pampanunotem no mapukawto pay dagiti nasaem a pakalaglagipam. Ngem sigurado a ti sungbat ket: Wen, mapukawto! Idiay Isaias 65:17, kuna ni Jehova a Dios: “Mangparsuaak iti baro a langlangit ken baro a daga; ket dagiti immun-una a banag saandanto a maipalagip, saandanto met a tumpuar iti puso.” Nupay kasla permanente ti saem nga ibunga ti pannakadidigra, ipasigurado kadatayo daytoy a teksto nga addanto aldaw nga agpatinggan a naan-anay ti panangriribukda.

Ita, nasurok a makatawenen kalpasan ti gistay pannakaramesna, agserserbin ni Jane kas payunir a ministro (amin-tiempo nga ebanghelisador) dagiti Saksi ni Jehova. “Idi laeng nalpas ti bista ken nasentensiaanen ti mangrames koma kaniak​—nasurok a walo a bulan kalpasan ti gistay pannakaramesko​—a nariknak a nagsublin ti normal a kasasaadko,” kinunana iti nabiit pay. “Iti kastoy a tiempo idi napan a tawen, diak mapanunot ti talna ken ragsak a sagsagrapek ita. Agyamanak ken Jehova gapu iti nagsayaat a namnama a biag nga agnanayon ken ti gundaway a mangiranud iti dayta a namnama iti sabsabali.”​—Salmo 27:14.

No agladladingit ken kasla nabibinegen ti riknam gapu iti PTSD, makatulong met dayta a namnama a mangpabileg kenka.

[Ladawan iti panid 8]

Ti itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimong matulongannaka a mangdaer

[Dagiti ladawan iti panid 8, 9]

Makatulong ti panagbasa iti Sao ti Dios ken ti panagkararag a mangpabileg kenka

[Ladawan iti panid 10]

Asidegen a mapukaw ti amin a pannakadidigra