Agakar-akar a Buyot!

“Agnanaedkami iti maipaspasdek pay laeng a purok a nalikmut iti adu a mulmula idiay Belize. Maysa a bigat, iti agarup alas nuebe, maysa a buyot ti rimmaut iti balaymi. Nagdadarison ti nagadu a kuton iti sirok ti ridaw ken rimmuarda iti amin a rikki nga agsapsapul iti kanenda. Awan ti naaramidanmi no di ti pumanaw iti balaymi iti maysa wenno dua nga oras bayat a simrek dagiti kuton. Idi nagsublikami idiay balay, awanen ti amin nga insekto.”

PARA ITI ADU A TATTAO nga agnanaed kadagiti tropikal a pagilian a kas iti Belize, gagangayen a mapasamak daytoy ken saan a naan-anay a makapasuron. Daytoy ti maysa a pamay-an a pangpaksiat kadagiti peste iti balay a kas iti ipes ken dadduma pay. Ken awan ti mabati a rugit.

Makapainteres ta dagiti kuton a nadakamat ditoy ket maawagan iti “army ant” gapu iti ugalida a kaasping iti estilo ken ar-aramiden ti maysa a buyot.a Imbes nga agaramidda iti balayda, agaramid dagitoy a ginasut a ribu nga agakar-akar a buyot iti temporario a balayda. Adu a kuton ti agkikinnawiwit tapno makaaramidda iti pannakabalengbeng ti reyna ken dagiti annakna. Manipud iti balay, aglilinia dagiti mangraut a buyot iti nakaat-atiddog tapno agbirokda iti taraon, a buklen dagiti insekto ken babassit nga animal a kas kadagiti alutiit. Dagiti mangidadaulo iti mangraut a buyot kasla bangenanda met ti agab-abante a buyot tapno maipasuli ti maysa biktima. Mapasamak daytoy no sumardeng nga agabante dagiti mangidadaulo a trabahador gapu ta awan ti angot a surotenda iti desdes. Agtultuloy nga agabante dagiti kuton iti likudan, ket agdadarisonda iti sango ti linia, isu nga agsasaruno dagiti mangbangen.

Agtrabaho dagiti army ant iti 36 nga aldaw a siklo. Umakarda iti agarup 16 nga aldaw ken agsardengda iti 20 nga aldaw bayat nga agitlog ti reyna. Kalpasanna, gapu ta mabisinda, umakar manen ti kolonia. Ti liniada nga agmartsa, a masaknapanna ti agarup 10 a metro ket nataraigidan kadagiti agtaltalaw a lawwalawwa, gayaman, barrairong, tukak, ken alutiit ken sarsarunuen dagiti tumatayab nga agkaan kadagitoy nga agkamkamang nga an-animal ngem nalawag a dida an-anuen dagiti kuton.

Dagiti kuton, a nadeskribir iti Biblia iti Proverbio 30:24, 25 kas ‘nainkasigudan a masirib’ ket maysa kadagiti pagsidsiddaawan iti panamarsua.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 31]

Army ant

[Credit Line]

© Frederick D. Atwood

[Ladawan iti panid 31]

Agaramidda iti pannakarangtay babaen ti panagkikinnawiwitda

[Credit Line]

© Tim Brown/www.infiniteworld.org