Ti Panangmatmat ti Biblia

Ania ti Mamagbalin Kadatayo a Naimbag Wenno Dakes?

TI PAKASARITAAN ti tao ket napno kadagiti pasamak a nainaig iti gura ken panangpapatay. Ngem iti laksid dagiti nakalkaldaang a pasamak, masansan nga adda latta dagiti naisangsangayan nga aramid a mangipasimudaag iti asi ken panagsakripisio dagiti tattao. Apay nga adda tao nga agbalin a nauyong a mammapatay idinto ta adda met agbalin a nadungngo a pilantropo? Apay nga agminar no dadduma kadagiti tattao dagiti inaanimal a kababalin?

Kinaimperpekto ken Konsiensia

Ibatad ti Biblia: “Ti pagannayasan ti puso ti tao dakes manipud pay kinaagtutubona.” (Genesis 8:21) Agannayas ngarud dagiti ubbing nga agaramid iti dakes. (Proverbio 22:15) Sipud pannakaipasngay, agannayastayo amin nga agaramid iti di umiso. (Salmo 51:5) Masapul ti panagregget tapno makaaramidtayo iti naimbag, kas iti panaggaud iti barangay nga agpasurong.

Nupay kasta, naipaayantayo met iti konsiensia. Daytoy a nainkasigudan nga abilidadtayo a mangilasin iti naimbag ken dakes impluensiaanna ti kaaduan kadatayo nga agaramid iti umiso. Gapu iti dayta, uray dagidiay saan a nasursuruan iti kinaimbag ket mabalin nga agdinamag gapu iti kinaasida. (Roma 2:14, 15) Ngem kas nadakamaten, ti pagannayasantayo nga agaramid iti dakes ti makagapu nga aglaban ti isip ken pusotayo. Ania pay ti mabalin a mangimpluensia kadatayo nga agaramid iti naimbag wenno dakes?

Dakes nga Aglawlaw

Ti bannagaw (chameleon) baliwanna ti kolor ti kudilna sigun iti maris ti aglawlawna. Umasping iti dayta, dagidiay makikadkadua kadagiti kriminal dakdakkel ti posibilidadna a maaringanda kadagiti dakes a kababalin. Mamakdaar ti Biblia: “Dika sumurot iti bunggoy maipaay kadagiti dakes a panggep.” (Exodo 23:2) Iti kasumbangirna, ti masansan a pannakilangen kadagidiay mapagpiaran, nalinteg, ken nadalus iti moral tulongannatayo nga agaramid iti naimbag.—Proverbio 13:20.

Nupay kasta, ditay makuna a saantayon a maaringan iti kinadakes gapu laeng ta ditay aktual a makikadkadua kadagidiay agar-aramid iti dakes. Gapu iti kinaimperpektotayo, ti dakes a pagannayasan ket mabalin a kumkumleb laeng iti kaunggan ti isiptayo, nga agur-uray iti gundaway tapno maibanag dayta. (Genesis 4:7) Kanayonanna, ti kinadakes ket mabalin a makadanon iti pagtaengantayo babaen iti media. Dagiti video game, programa iti telebision, ken pelikula masansan nga itandudoda ti kinaranggas ken panagibales. Mabalin nga ibilangtayo laengen nga awan aniamanna ti nakas-ang a panagsagaba ken panagladingit dagiti tattao no kanayontayo nga agbuya iti sangalubongan wenno lokal a damdamag.

Ania ti ramut ti dakes nga aglawlawtayo? Daytoy ti sungbat ti Biblia: “Ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (1 Juan 5:19) Ibutaktak ti Biblia a daytoy “nadangkes” a ni Satanas a Diablo ket managulbod ken mammapatay. (Juan 8:44) Isaksaknapna ti kinadakes babaen ti impluensia ti lubongna.

Gapu amin kadagitoy a mangap-apektar kadagiti kababalin ken tigtignaytayo, nalabit irason ti dadduma a saan nga isuda ti mapabasol kadagiti dakes nga ar-aramidenda. Ngem ania a talaga ti agpayso? No kasano a ti manibela ti mangkontrol iti turongen ti lugan ken ti timon ti mangkontrol iti turongen ti barko, ti met isip ti mangkonkontrol iti bagi.

Naimbag Wenno Dakes—Sika ti Agpili

Tunggal naigagara nga aramid, naimbag man wenno dakes, ket napanunot nga immuna. Nasayaat ti ibunga ti naimbag ken nadalus a panagpampanunot. Iti kasumbangirna, no palubosantayo nga agtubo iti isiptayo ti managimbubukodan a tarigagay, agkakadakes la ketdi dagiti maapittayo. (Lucas 6:43-45; Santiago 1:14, 15) No kasta, maikunatayo ngarud a ti tao ket agbalin a naimbag wenno dakes sigun iti pilienna a pagbalinan.

Makaparagsak ta ipakita ti Biblia a mabalintay a sursuruen ti kinaimbag. (Isaias 1:16, 17) Ayat ti mangtignay kadatayo nga agaramid iti naimbag yantangay “ti ayat di agaramid iti dakes iti padana a tao.” (Roma 13:10) No patanorentayo ti panagayattayo kadagiti tattao, ditay pulos mapanunot ti agaramid iti dakes iti siasinoman.

Kasta ti nasursuro ni Ray a taga-Pennsylvania, U.S.A. Gapu ta inkakaubinganna ti makidindinnanog, nabirngasan iti mangipabigbig iti kasta a kababalinna. Managpungpungtot pay. Nupay kasta, in-inut a nagbalbaliw idi iyap-aplikarnan dagiti prinsipio ti Biblia. Ngem saan a kaskarina dayta. Adda dagiti tiempo a napadasanna ti narikna ni apostol Pablo a maysa kadagiti nagsurat iti Biblia: “No kayatko nga aramiden ti umiso, ti dakes ti adda kaniak.” (Roma 7:21) Ita, kalpasan ti adu a tawen a panangikagumaan ni Ray, ‘naparmekna met laeng ti dakes babaen iti naimbag.’—Roma 12:21.

Apay a makagunggona ti ‘magna iti dalan ti naimbag a tattao’? (Proverbio 2:20-22) Agsipud ta inton agangay, ti kinaimbag ti mangparmekto iti kinadakes. Kuna ti Biblia: “Magessatto dagiti mismo a managaramid iti dakes . . . Iti apagbiit laengen a kanito, ket daydiay nadangkes awanton . . . Ngem dagidiay naemma tagikuaendanto ti daga, ket pudno a maragsakandanto iti napalalo iti kinaruay ti talna.” (Salmo 37:9-11) Ti Dios pukawennanto amin a kita ti kinadakes. Nagsayaat ketdin a masakbayan ti agur-uray kadagidiay sipipinget nga agar-aramid iti kinaimbag!

NAPANUNOTMO KADIN?

● Siasino ti manungsungbat kadagiti ar-aramidtayo?—Santiago 1:14.

● Mabalintay kadi a balbaliwan ti kabibiagtayo?—Isaias 1:16, 17.

● Agpatingganto kadi ti kinadakes?—Salmo 37:9, 10; Proverbio 2:20-22.

[Dagiti Ladawan iti panid 21]

Ti tao ket agbalin a naimbag wenno dakes sigun iti pilienna a pagbalinan