Ania a Kapanunotan ti Ad-adda a Nainkalintegan?
AWAN tao a nakakita iti panangrugi ti biag ditoy daga. Awan met ti nakakita a ti maysa a kita ti biag ket nagbalin a sabali a kita—kas pagarigan, ti reptilia nagbalin a mamalia.a Masapul ngarud nga agpannuraytayo kadagiti magun-odan nga ebidensia tapno makaaramidtayo iti konklusion maipapan iti nangrugian ti biag. Nasken met a patientayo no ania a talaga ti ipaspasimudaag ti ebidensia imbes a pilitentayo a tumunos dayta iti kayattayo a patien.
Nupay kasta, adu nga ateista ti mamati iti materialismo—pilosopia a mangipappapan a bin-ig a material ti nagtaudan ti biag. ‘Sigud nga inkeddengmin ti mamati iti materialismo,’ insurat ti ebolusionista a ni Richard C. Lewontin. “Dayta ti kakaisuna a posible nga eksplanasion agsipud ta dimi pulos maakseptar nga adda Dios.” Gapuna, mamati dagiti materialista iti ebolusion yantangay awanen ti sabali a pagpilianda.
Adda met dagiti pagarup dagiti relihioso a mangballikug iti panangmatmatda iti siensia. Kas pagarigan, nadakamaten a patien ti dadduma a creationist ti palso a teoria a pinarsua ti Dios ti lubong iti innem a literal nga aldaw, sumagmamano a ribu a tawenen ti napalabas. Naikeddengdan a dayta ti patienda isu nga ikagkagumaanda a pagtutunosen dagiti ebidensia ken ti nakalitliteral nga interpretasionda iti Biblia. (Kitaem ti kahon a “Kasano Kaatiddog ti Maysa nga ‘Aldaw’?” iti panid 9.) Dagidiay addaan iti kasta a nakalitliteral nga interpretasion iti Biblia ken siensia ket di makasarak kadagiti makapnek a sungbat no agbirbirokda iti nabileg nga ebidensia a mangsuporta iti pammatida.
Ania a Kapanunotan ti Maitunos iti Amin a Kinapudno?
No maipapan iti nangrugian dagiti komplikado a molekula a mangbukel iti sibibiag nga organismo, patien dagiti ebolusionista dagiti sumaganad:
1. Dagiti kangrunaan nga elemento ket nagtitipon lattan tapno maporma dagiti simple a molekula.
2. Kalpasanna, nagsisilpo dagita a molekula iti kasapulan nga eksakto a panagsasaruno tapno maporma ti DNA, RNA, agraman protina nga umdas a pagurnongan iti impormasion a kasapulan iti biag.
3. Dagiti molekula ket nakaporma lattan iti espesipiko a panagsasaruno a kasapulan tapno makapagpaaduda. No awan ti panagpaadu, awan met ngarud ti ebolusion wenno ti biag a mismo.
Kasano a nabukel dagiti molekula a kasapulan iti biag ken kasanoda a naaddaan iti nakaskasdaaw nga abilidad no awan ti intelihente a nangdisenio kadagita? Dagiti panagsirarak ti ebolusion ket di nakaipaay kadagiti masnup a panangilawlawag wenno makapnek a sungbat iti salsaludsod maipapan iti nagtaudan ti biag. No ar-arigen, dagidiay di mamati nga adda Namarsua a nangdisenio kadagita kasda la ibagbaga a dagiti awanan panunot a molekula ken puersa ti nakaparsuaan ket addaan iti kasla dios a pannakabalin.
Ngem ania ti ipaspasimudaag dagiti ebidensia? Ipakitada nga imbes a nagbalin dagiti molekula a komplikado a kita ti biag, ti kasunganina ti mapaspasamak: Makita iti linteg ti nakaparsuaan a dagiti komplikado a banag—makina, balay, ken uray ti sibibiag a selula—ket agrakaya inton agangay.b Ngem sabali ti ibagbaga dagiti ebolusionista. Kas pagarigan, kuna ti libro nga Evolution for Dummies a napasamak ti ebolusion gapu ta ti daga ket “makaaw-awat iti adu nga enerhia manipud iti init. Dayta nga enerhia ti mangpakpakaro iti kinakomplikado ti bambanag.”
Ngem kinapudnona, kasapulan ti enerhia tapno maurnos dagiti di naurnos a banag. Kas pagarigan, kasapulan ti enerhia tapno masangal dagiti hollow block, kayo, ken lansa tapno agbalin a balay. Nupay kasta, masapul a makontrol a naimbag ken siuumiso dayta nga enerhia. Ngamin, ti saan a kontrolado nga enerhia ket mabalin a naparpartak a mangdadael, no kasano a nalaklaka a maperdi ti maysa a balay gapu iti enerhia ti init ken iti kasasaad ti paniempo.c Dagiti mamati iti ebolusion dida mailawlawag a naimbag no kasano a makontrol ti enerhia tapno agbalin a mas komplikado ti bambanag.
Iti sabali a bangir, no ibilangtayo ti biag ken uniberso kas gapuanan ti masirib a Namarsua nga addaan iti ‘naruay a dinamiko nga enerhia,’ mailawlawagtayo saan la a ti kinakomplikado ti impormasion maipapan iti sistema ti amin a kita ti biag no di pay ket dagiti nakaan-annayas a puersa a mangkonkontrol kadagiti mismo a materia, manipud iti nagdadakkel a galaksi agingga kadagiti bassiusit nga atomo.d—Isaias 40:26.
Ti panamati iti Namarsua ket maitunos met iti ak-akseptarenen ti kaaduan nga adda nangrugian ti pisikal nga uniberso. “Idi punganay, ti Dios pinarsuana ti langlangit ken ti daga,” kuna ti Genesis 1:1.
Kinaagpaysuanna, gapu kadagiti baro a takuat, rumigrigat a paneknekan ti teoria ti materialismo isu a binalbaliwanen ti dadduma nga ateista dagiti opinionda.e Wen, mamatin ti dadduma a dati nga ateista a dagiti nakaskasdaaw a banag iti uniberso ket nalawag nga ebidensia ‘dagiti di makita a kualidad’ ken “agnanayon a pannakabalin” ti Namarsua kadatayo a ni Jehova a Dios. (Roma 1:20) Kayatmo kadi nga ad-adda pay a sukimaten daytoy a banag? Awanen suheto a napatpateg pay wenno dakdakkel ti epektona ngem iti dayta.f
[Footnotes]
a Nupay mamati unay iti ebolusion, inadmitir ti biologo a ni Ernst Mayr nga “adu ti kurang iti rekord dagiti fossil,” ta adda dagiti bigla a tumaud a baro a kita ti organismo.
b Ti kasta a panagrakaya ket resulta ti aw-awagan dagiti sientista iti maikadua a linteg ti thermodynamics. Iti simple a pannao, sigun iti daytoy a linteg, gagangay nga agrakaya ti bambanag no mabaybay-an.
c Ti DNA ket mabalin a mabalbaliwan babaen ti mutation, a mabalin a maigapu iti bambanag a kas iti radiasion ken dadduma a kemikal. Ngem dida agbalin a baro a kita.—Kitaem ti artikulo a “Pudno Kadi ti Ebolusion?” iti Setiembre 2006 a ruar ti Agriingkayo!
d Kitaem ti libro nga Is There a Creator Who Cares About You? nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
e Kitaem ti artikulo a “Napadakkelak nga Ateista,” iti Nobiembre 2010 a ruar ti Agriingkayo!
f Para iti kanayonan nga impormasion no ania ti pudno—panamarsua wenno ebolusion—kitaem dagiti broshur a Naparsua Kadi ti Biag? ken The Origin of Life—Five Questions Worth Asking nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
[Kahon iti panid 8]
SUMAYSAYAAT WENNO AGRAKRAKAYA?
Madanagan ti dadduma a sientista ta agrakrakayan ti genome ti tao gapu kadagiti agtultuloy a mutation, wenno depekto. No agpayso, maikontra dayta iti kapanunotan a babaen ti ebolusion, agbalbaliw wenno sumaysayaat ti kakikitatayo. Ngem no ti Dios ti nangparsua iti genome ti tao, apay nga addaan dayta iti depekto? Ibaga ti Biblia kadatayo ti di mailawlawag ti siensia—ti kinaimperpekto ti tao ket gapu iti basol, wenno isusukir iti Dios. “Babaen iti maysa a tao [a ni Adan] simrek ti basol iti lubong ken ti ipapatay babaen iti basol,” kuna ti Roma 5:12. Ti ngarud in-inut a panagrakaya ti genome ket maikontra iti ebolusion ngem maitunos iti ibagbaga ti Biblia. Kaipapanan kadi dayta nga agnanayon nga agrakaya ti genome? Saan! Ti Dios inkarina nga isu bumallaetto iti ar-aramid ti tattao ken ikkatenna ti amin a dakes nga epekto ti panagsukir dagiti umuna a nagannaktayo. Wen, ti Namarsua kadatayo, saan a ti minamaag nga ebolusion, ti mamagbalin a perpekto iti genome-tayo.—Apocalipsis 21:3, 4.
[Kahon iti panid 9]
KASANO KAATIDDOG TI MAYSA NGA “ALDAW”?
Iti Biblia, ti sao nga “aldaw” ket mabalin a tumukoy iti nadumaduma a kaatiddog ti tiempo. Kas pagarigan, iti Genesis 2:4, ti intero nga innem nga “aldaw” ti panagparsua ket nadakamat kas ti “aldaw a ni Jehova a Dios inaramidna ti daga ken langit.” Nalawag a ti tunggal aldaw saklawenna ti pangatiddogen a tiempo. Makapainteres ta nupay espesipiko a dinakamat ti Biblia ti ngudo ti tunggal maysa kadagiti immuna nga innem nga “aldaw,” awan ti nadakamat a ngudo ti maikapito. Apay? Madama pay laeng dayta.—Genesis 2:3; Hebreo 4:4-6, 11.
[Ladawan iti panid 8]
No saan a mamantener, ti bambanag ket gagangay nga agrakaya
[Ladawan iti panid 8, 9]
Ti uniberso ket nalawag nga ebidensia ti pannakabalin ken dadduma pay a galad ti Dios