Kapitulo 23
Laglagipenyo ti Aldaw ni Jehova
1. (a) Idi damo a maadalyo nga asidegen ti pannakaispal manipud kadagiti sagsagubanit iti daytoy daan a sistema, kasano ti panagriknayo? (b) Ania a salsaludsod maipapan iti daytoy ti rebbeng nga usigentayo a siinget?
AWAN duadua a maysa kadagiti immuna a bambanag a naadalyo manipud panagad-adalyo ti Biblia a ta ti pannakaispal manipud kadagiti sagsagubanit iti biag iti agdama a sistema dagiti bambanag ket asidegen. (Luc. 21:28) Naammuanyo a ti panggep ti Dios ket agbalin a Paraiso ti intero a daga. Awanton ti krimen, gubat, sakit ken ipapatay, ken uray met dagiti natayen nga ing-ingungotentayo ti agbiagdanto manen. Anian a makaparagsak iti puso a namnama! Ti kinaasideg amin dayta ti ipagpaganetget dagiti ebidensia a ti di makitkita a kaadda ni Kristo kas agturturayen nga Ari ti nangrugin idi 1914 K.P. ket nanipud idin addatayon kadagiti maudi nga al-aldaw daytoy dakes a lubong. Dayta kadi a pannakaammo ti nangpataud ti panagbalbaliw iti biagyo? Ti kadi panagbibiagyo ti pudpudno a mangidemdemostra ti pammati a ti “aldaw ni Jehova” ket asidegen?
2. (a) Kaano ti iyaay ti “aldaw ni Jehova”? (b) Kasano a napaneknekan a makagunggona a di impanayag ni Jehova ti “aldaw wenno ti oras”?
2 Nalawag ti panangipakpakita ti Kasuratan a ti “kaputotan” a nakakita ti panangrugi ti kaadda ni Kristo ket makitananto met ti “dakkel nga aldaw ni Jehova” nga isunto ti panangdusana kadagiti amin nga agar-aramid ti kinakillo. (Mat. 24:34; Sof. 1:14–2:3) Dayta a “kaputotan” ti lakayen. Ngem saan nga intudo nga eksakto ti Biblia ti petsa inton umay ni Jesu-Kristo kas manangdadael ni Jehova a maibusor iti naindagaan a sistema dagiti bambanag ni Satanas. “Ngem ti maipapan iti dayta nga aldaw wenno dayta nga oras awan ti makaammo, uray pay dagiti anghel sadi langit wenno uray pay toy Anak, no di laeng ti Ama,” kuna ni Jesus. (Mar. 13:32) Nagbalinen daytoy a makagunggona unay. Iti ania a pamay-an? Daytat’ nakatulong a mangipakita no aniat’ adda iti puspuso dagiti tattao. No adda asinoman a di pudno nga agayat ken Jehova, ti pagannayasanda ket isut’ panangitantanda iti “aldawna” iti is-isipda ket agturongda kadagiti nailubongan nga ar-aramid nga isut’ ayan ti pusoda. Anamongan laeng ni Jehova kas ad-adipenna dagidiay pudpudno nga agayat kenkuana ken mangipakpakita iti dayta babaen iti panagserbida kenkuana iti amin-kararua, uray inton kaano pay ti iyaay ti panungpalan ti dakes a sistema. Awan ti anamong ti Dios ken ti Anakna dagidiay apaganem-em wenno agdudua ti isipda.—Apoc. 3:16; Sal. 37:4; 1 Juan 5:3.
3. Aniat’ kuna ni Jesus kas pammakdaar kadatayo iti daytoy a banag?
3 Kas pammagbaga kadagiti managayat ken Jehova, kuna ni Jesus: “Kitaenyo, agsalukagkayo, ta dikay ammo ti aldaw no kaanonto.” (Mar. 13:33-37) Inggunamgunamna kadatayo a ditay koma palpalubosan ti pannangan ken panagin-inum wenno “dagiti panagagawa iti biag” a mangala ti dakkel nga atensiontayo a gapu itoy maikapistayo kadagiti kinainget ti panawen.—Luc. 21:34-36; Mat. 24:37-42.
4. Kas inlawlawag ni Pedro, anianto ti iyeg ti “aldaw ni Jehova”?
4 Iti kamaudiananna, binagbagaan ni apostol Pedro amin nga addaan pudpudno a pammati nga ‘urayen ken laglagipen ti kaadda ti aldaw ni Jehova, a dagiti langlangit idinto a sumsumgedda ket maburakdanto ket dagiti el-elemento marunawdanto iti sumsumged a pudot.’ Ti kinaasidegen ti “aldaw ni Jehova” ket maysa a kinapudno nga awan koma kadatayo ti mangtagtagibassit. Dagiti makitkita a gobierno ti langlangit ken ti dakes a natauan a sosiedad ti dandanidan a masukatan babaen “ti baro a langlangit ken ti maysa a baro a daga” nga aramiden ti Dios, ket amin dagiti “el-elemento” a kadua ti agdama a nailubongan a sistema—dagiti agwaywayas a kababalinna, dagiti imoral ken materialistiko a wagas ti panagbiagna—ti mapagpatinggadanto iti makadadael a pudot ti “aldaw ni Jehova.” (2 Ped. 3:10-13) Masapul ti panagalibtaktayo, silalagip a dagitoy mangdadael-lubong a paspasamak ti mangrugin iti uray ania a kanito.—Mat. 24:44.
Agalerto Kadagiti Pasamak a Mangtungtungpal iti Pagilasinan
5. (a) Agingga iti ania a ti sungbat ni Jesus iti saludsod a nailanad idiay Mateo 24:3 ket agaplikar iti panungpalan ti sistema a Judio? (b) Ania a paspaset iti sungbatna ti mangiturong iti atension kadagiti pasamak manipud 1914 K.P. nga agtultuloy?
5 Nangnangruna gapu iti panawen a pagbibiagantayon, rebbengna a pagaammotayo koma dagiti detalye ti napamaysa a pagilasinan a mangipabpabigbig kadagiti “maudi nga al-aldaw,” wenno iti “panungpalan ti sistema dagiti bambanag.” Tapno matarusan a siuumiso ti pagilasinan, laglagipentay koma nga idi sinungbatan ni Jesus ti saludsod dagiti adalanna a nailanad idiay Mateo 24:3, dadduma kadagiti imbagana ti nagaplikar iti panungpalan ti sistema a Judio idi umuna a siglo, ngem ti kangrunaan nga aplikasion ti ad-adayo ti nadanonna. Ti insalaysayna kadagiti Mat 24 bersikulo 4 ingganat’ 22 ti naaddaan ti bassit a kaitungpalan iti nagbaetan ti 33 ken 70 K.P. Ngem ti padto ti addaan ti dakdakkel a kaitungpalanna iti kaaldawantayo ket impabigbigna a ti panawen nanipud 1914 K.P. kas ti panawen ti “kaadda [ni Kristo] ken panungpalan ti sistema dagiti bambanag.” (Kasta met ti Marcos 13:5-20 ken Lucas 21:8-24) Ibagbaga ti Mateo 24:23-28 no aniat’ mapagtengto manipud 70 K.P. nga agtultuloy agingga iti panawen ti kaadda ni Kristo. (Kasta met ti Marcos 13:21-23) No maipapan kadagiti paspasamak a naisalaysay manipud Mateo 24:29–25:46 ingganat’ panungpalan ti kapitulo 25, dagitoy ti mangitudtudo iti panawen nanipud 1914 K.P.—Kasta met ti Marcos 13:24-37 ken Lucas 21:25-36.
6. (a) Apay a rebbeng nga agalibtaktayo a personal no kasano a tungtungpalen dagiti agdama a paspasamak “ti pagilasinan”? (b) Sungbatanyo ti salsaludsod iti murdong daytoy a parapo a mangipakita no kasano a matungtungpalen “ti pagilasinan” nanipud pay 1914.
6 Iti personal rebbengtay a managpaliiw kadagiti agdama a paspasamak a mangtungtungpal “iti pagilasinan.” Ti panangitunostayo kadagitoy a pasamak kadagiti padto ti Biblia ti makatulong kadatayo nga agbalin a “silalagip” iti aldaw ni Jehova. Tulongannatay met nga agbalin a makaallukoy no mangpakpakdaartayo kadagiti dadduma maipapan iti kinaasidegen “ti aldaw ti ibabales ti Diostayo.” (Isa. 61:1, 2) Iti kaadda dagitoy a panggep iti isiptayo, repasuenyo dagiti sumaganad a paspaset “ti pagilasinan.”
Iti ania a naisangsangayan a pamay-an a ti naipadto a panagtakder ‘ti nasion a maibusor iti nasion ken pagarian a maibusor iti pagarian’ ket natungpalen nangrugi idi 1914 K.P.? Aniat’ napasamak uray kadagiti nabiit pay a bulbulan ti mangnayon iti kaitungpalanna?
Kasano kasaknap ti panangapektar ti kinakirang ti taraon iti daga agpapan pay irarang-ay ti sientipiko a pannakaammo iti maika-20 a siglo?
Pudno kadi nga adda nagdumaan ti kinasansan dagiti ginggined iti nadumaduma a disso nanipud 1914 K.P.?
Idi 1918 ania a sakit ti nanguyos iti adu a biag ngem iti sangalubongan a gubat? Agpapan pay irarang-ay ti medikal a pannakaammo, ania a saksakit ti kaskasdi nga adda iti rukodna nga epidemia?
Ania nga ebidensia ti makitkita a pudno a dagiti tattao ti agkulkullayawda gapu iti buteng, kas naipadto idiay Lucas 21:26?
Aniat’ mangkumbinsir kadatayo a dagiti kasasaad a naisalaysay iti 2 Timoteo 3:1-5 ket saanda laeng a gagangay a wagas ti panagbiag no di ket dumegdegdegda iti nakabutbuteng a rukodna bayat nga agturturongtayo iti panagpatingga dagiti maudi nga al-aldaw?
Pananglasinlasin Kadagiti Tattao
7. (a) Ania a sabali pay a pasamak, a naisalaysay iti Mateo 13:36-43, ti innaig ni Jesus iti panungpalan ti sistema dagiti bambanag? (b) Aniat’ kaipapanan dayta nga ilustrasion?
7 Addada met dadduma pay a nasken a paspasamak a sitatan-ok nga innaig ni Jesus iti panungpalan ti sistema dagiti bambanag. Maysa kadagitoy isu ti panamaglasinlasin “kadagiti annak ti pagarian” manipud “kadagiti annak ti managdakdakes.” Dinakamat daytoy ni Jesus iti pangngarigna maipapan iti talon ti trigo a minulaan met ti kabusor kadagiti sisania. Ti “trigo” iti pangngarigna ti mangireprepresentar kadagiti pudno a napulotan a Kristiano. Dagiti “sisania” ket isuda dagiti imitasion a Kristiano. Iti panungpalan ti sistema dagiti bambanag dagiti “sisania”—dagidiay agkunkuna a Kristianoda ngem impamatmatda nga isuda “dagiti annak ti managdakdakes” agsipud ta addada iti dasig ti lubong a ti Diablo ti agturayna—ti naisinada manipud “kadagiti annak ti pagarian [ti Dios]” ken namarkaanda nga agpaay iti pannakadadael. (Mat. 13:36-43) Agpayso kadi a napasamak daytoy?
8. (a) Kalpasan ti Gubat Sangalubongan I, ania a naindaklan a panamaglasinlasin dagiti amin nga agkunkuna a Kristiano ti mapaspasamaken? (b) Kasanot’ panangted pammaneknek dagiti pudpudno a napulotan a Kristiano nga isuda, a talaga, “dagiti annak ti pagarian”?
8 Kalpasan ti Gubat Sangalubongan I, adda nga agpayso ti naindaklan a panamaglasinlasin kadagiti tattao nga agkunkuna a Kristiano iti dua a klase: (1) Dagiti klero ti Kakristianuan ken dagiti paspasurotda, a nagparangda a napigsa a manangsuportar ti Liga de Naciones (nga isu itan ti Naciones Unidas), bayat a petpetpetanda pay ti nasionalismoda. (2) Ti bassit no iyar-arig a pudno a napulotan a Kristiano iti dayta panawen kalpasan ti gubat, a nangipaay iti naan-anay a panangsuportarda iti Mesianiko a Pagarian ti Dios. Babaen ti sipapanayag a panangsuportarda kadagiti gobierno ti lubong kas pamay-an a pakagun-odan ti talna ken talged, ti immuna a klase ti impamatmatda a sibabatad a saanda a pudpudno a Kristiano. (Juan 17:16) Maisupadi iti dayta, silalawag nga impabigbig dagiti ad-adipen ni Jehova ti Liga de Naciones kas ti moderno-aldaw a “kinarimon a mamagwalwalang,” a nadakawat idiay Mateo 24:15. Babaen ti panangipakpakitada kas dagiti pudno “nga annak ti pagarian [ti Dios],” imbaklayda ti panangaskasaba iti “daytoy naimbag a damag ti Pagarian . . . iti amin a mapagnaedan a daga.” (Mat. 24:14) Ania ti resultana?
9. Aniat’ immuna a resulta daytoy trabaho a panangikaskasaba ti Pagarian?
9 Umuna, adda ti pannakaurnong ti natda dagiti “pinilina,” dagiti napulotan ti espiritu a Kristiano. Nupay nasaknap ti pannakaiwaraswarasda kadagiti nasnasion, a kasla “kadagiti uppat nga angin,” babaen iti panangiturong dagiti anghel isuda ti naiyeg iti organisasional a panagkaykaysa.—Mat. 24:31.
10. (a) Kasano a naaramid ti kanayonan pay a trabaho a panamaglasinlasin, ken maitunos iti ania a padto? (b) Aniat’ kaipapanan ti kaitungpalan dagitoy a padpadto?
10 Kalpasanna, kas impadto ni Jesus, rinugianna a pinaglasinlasin dagiti tattao iti amin a nasnasion, “kas iti pastor ilasinna dagiti karnero kadagiti kalding.” Daytoy a trabaho, nga iturturong ni Kristo manipud iti nailangitan a tronona, ti agtultuloy agingga iti agdama, ket dakayo ti personal nga apektado iti dayta. Ti kaaduan iti sangatauan ti nangumsi iti Pagarian ti Dios ken kadagiti napulotan ti espiritu nga “annakna” ket gapu itoy isudat’ naikeddeng iti “dusa nga agnanayon” ken patay. Nupay kasta, kadagiti dadduma impaay ti Apo ti imbitasion a mangtawid iti naindagaan a paset ti Pagarianna, nga addaanto ti biag nga agnanayon. Dagita a kimmarnero a tattao ti nangitipon ti bagbagida kadagiti napulotan nga “annak ti pagarian,” uray dagitoy ti nagbalin a puntiria ti narungsot a pannakaidadanes. (Mat. 25:31-46) Timmulongda a sisusungdo iti panangipabpablaak iti nagpateg a mensahe ti Pagarian. Maysa a dakkel a bunggoy a minilionen ti bilangda ti makipaspaset met iti daytoy a trabaho. Ti mensahe ti Pagarian ti mangmangngeganen agingga iti ungto ti daga. Aniat’ kaipapanan dagitoy a paspasamak? A datayo ti nakaas-asidegen iti panungpalan dagiti “maudi nga al-aldaw” ket ti “aldaw ni Jehova” ti nakaas-asideg metten.
Aniat’ Adda iti Masakbayan?
11. Adu pay kadi a panangaskasaba ti maaramidan sakbay a dumteng ti “aldaw ni Jehova”?
11 Addada pay kadi padpadto a matungpal sakbay a mangrugi ti dakkel ken nakaam-amak nga aldaw ni Jehova? Wen! Ti panamaglasinlasin kadagiti tattao maipapan iti isyu ti Pagarian ti saan pay a nalpas. Iti dadduma a luglugar nga ayan ti nabara nga ibubusor idi iti adu a tawtawen, adda itan ti aglaplapusanan nga apit dagiti baro nga ad-adalan. Ken uray pay idiay linaksid dagiti tattao ti naimbag a damag, ti kinahustisia ken kinamanangaasi ni Jehova ti naitandudoda babaen iti panangtedtayo ti pammaneknek. Gapuna, ti trabaho ti agtultuloy! Impasiguro ni Jesus kadatayo nga, inton daytat’ nalpasen, “umayton ti panungpalan.”—Mat. 24:14.
12. (a) Kas naipakita idiay 1 Tesalonica 5:2, 3, ania a napateg a pasamak ti umayto pay? (b) Anianto ti kaipapanan dayta kadatayo?
12 Maysa pay a nakapatpateg a padto ti Biblia ti nagkuna: “Inton sasawenda: ‘Talna ken talged!’ isunto metten ti iyaayna kadakuada ti kellaat a pannakadadael kas iti panagpasikal a mapasamak ti masikog; ket didanto makalisi.” (1 Tes. 5:2, 3) No anianto ti langa ti pannakaipukkaw ti “talna ken talged” isunto pay ti makita. Ngem nalawag a dinanto kaipapanan a dagiti papangulo ti lubong ket nasolbardan a pudpudno dagiti parparikut ti sangatauan. Dagidiay “silalagip” iti aldaw ni Jehova ti saandanto a maallilaw iti dayta a panangipukkaw. Ammoda nga, insigida kalpasan dayta, “ti kellaat a pannakadadael” umayto metten.
13. Ania a paspasamak ti dagus a sumarunonto iti pannakaipukkaw ti “talna ken talged,” ken iti ania a panagsasaganadna?
13 Umuna, kas ipakpakita ti Kasuratan, dagiti napolitikaan nga agtuturay, iti sangalubongan, bueltaandanto ti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion, ket isunto ti talipuposenda. (Apoc. 17:15, 16) Talaga pay ketdi a nakadkadlawen a ti nauyong a kababalin nangnangruna kadagiti relrelihion ti Kakristianuan ti mangiparparangarangen iti bagbagida. Dagiti gobierno nga addaan kadagiti napigsa a kontra iti relihion a pagannurotan ti addaan napigsan nga impluensia iti Naciones Unidas, ket ti mismo publiko kadagiti naikasigudan a narelihiusuan a dagdaga ti mangtaltallikuden iti dadakkel a bilang iti relrelihion dagiti am-ammada. Ania ti kaipapanan amin dayta? A ti pannakalangalang amin nga ulbod a relihion ti asidegen. Kalpasan dayta, inton dagiti nasnasion ti sirurungsot a mangbuelta, iti amin a pannakabalinda, a maibusor kadagidiay mangitantandudo iti kinasoberano ni Jehova, ti nadiosan a pungtot ti maibbetanto metten a maibusor kadagiti napolitikaan a gobgobierno ken dagiti manangsuportarda, nga agbanagto ti naan-anay a pannakadadael para kadakuada amin. Kamaudiananna, ni Satanas mismo agraman dagiti demoniona ti maigarangugongdanto iti abut a mangliwengliweng, a malapdanton a naan-anay a mangimpluensia iti sangatauan. Daytoyton a talaga ti “aldaw ni Jehova,” ti aldaw inton ti naganna ti maibayogto iti nangato.—Ezeq. 38:18, 22, 23; Apoc. 19:11–20:3.
14. Apay a saan a nainsiriban iti panangirason a ti aldaw ni Jehova ket adayo pay?
14 Daytanto ti umay nga eksakto iti orasna, sigun iti iskediol wenno pagorasan ti Dios. Dinto maladaw. (Hab. 2:3) Laglagipenyo, ti pannakadadael ti Jerusalem idi 70 K.P. ti immay a sidadaras, idi saan a ninamnama dagiti Judio dayta, idi pagarupda a naglabasen ti peggad. Ket ti met ngay kadaanan a Babilonia? Dayta idi ti mannakabalin, addaan panagtalek, napapigsa babaen kadagiti napupuskol a pader. Ngem dayta ti narba iti uneg ti maysa a rabii laeng. Kasta met, umay ti “kellaat a pannakadadael” iti agdama a dakes a sistema. Ket inton umay dayta, sapay koma ta masarakantayto met a nagkaykaysa iti pudno a panagdaydayaw, ta nagtalinaedtayo a “silalagip” iti aldaw ni Jehova.
Repaso a Pagsasaritaan
● Apay a nasken nga agtalinaed a “silalagip” iti aldaw ni Jehova? Kasanotay nga aramiden dayta?
● Kasanotay nga apektado a personal babaen iti pannakalasinlasin dagiti tattao a mapaspasamaken?
● Ania pay ti adda iti masanguanan sakbay a mangrugi ti aldaw ni Jehova? Gapuna aniat’ personal koma met nga ar-aramidentayo?